| home |
discl. / ©, lid NVJ |
|
|
A
B
C
D
E
F
G
H
I
J
K
L
M
N
O
P
Q
R
S
T
U
V
W
X
Y
Z
|
||
 |
|
 |
 |
afkortingen, afko's, beginnend met letters a t/m g *)
(klik hier
voor Engelse termen en afkortingen in de bouw)
(klik hier voor Franse
termen en afkortingen in de bouw)
(kijk hier voor symbolen
in bouwtekeningen)
De volgende lijst geeft een aantal afkortingen die in de bouwwereld worden gebruikt,
bijvoorbeeld op bouwtekeningen. Ook de meer gangbare zijn opgenomen.
Eventuele punten in afkortingen zijn veelal weggelaten.
Een afkorting als k-waarde staat redelijk voorin bij de de letter K (dus niet
beginnend met "KW"), maar Rc-waarde
wordt als "RC" beschouwd. V-trechtertest is een beetje dubieus, maar
staat voorin de V (dus niet beginnend als "VT").
Veel frequent gebruikte afkortingen worden met kleine letters geschreven
(onderkast letters); voor de duidelijkheid is daar in een aantal gevallen van
afgeweken en zijn afkortingen in hoofdletters opgenomen.
Af en toe wordt de lijst aangepast dus geef a.u.b. zo nu en dan <F5
verversen> in de browser om de laatste versie te zien.
A
B
C
D
E
F
G
H
I
J
K
L
M
N
O
P
Q
R
S
T
U
V
W
X
Y
Z
0/9
| a | are (100 m2) |
| a | atto (10-18) |
| a | annum (jaar; bijvoorbeeld totale opbrengst zonnepanelen in de uitdrukking kWh/a ofwel kiloWattuur/jaar) |
|
A |
amendement (wijzigingsblad) |
| A | Ampère |
| A | oppervlakte (van het Engelse area; afkorting van oppervlakte is opp) |
|
A0 |
(A nul) papierformaat 1189x841 bxh in mm |
|
A0+ |
papierformaat A0 met 1 extra A4 lengte van 210; 1399x841 bxh of 1500x841 bxh in mm |
|
A0++ |
papierformaat A0 met 2 extra A4 lengte van 210; 1609x841 bxh in mm |
|
A0 XL |
papierformaat breedte ca. 1.5 x A0; 1819x841 bxh in mm |
|
A0 XXL |
papierformaat breedte 2 x A0; 2378x841 bxh in mm |
|
A1 |
papierformaat 841x594 bxh in mm |
|
A2 |
papierformaat 594x420 bxh in mm |
|
A3 |
papierformaat 420x297 bxh in mm |
|
A4 |
papierformaat 297x210 bxh in mm |
| AA | Academic Arrogance |
| aanh | aanhangsel |
| aann | aannemer |
|
aansluit- |
wandcontactdoos met leiding ernaartoe (symbool: wit rondje is onbedraad, zwart rondje is bedraad) |
| aanv | aanvaarding |
| AAP | Amsterdamse ArchitectuurPrijs |
|
AAZ |
AchterAanZicht |
|
ABC- concept |
Autarkisch, Biobased, Circulair (bouwwijze van de Greenhuus huisjes van architect Kees van Wuyckhuyse; autarkisch houdt in dat het materiaal zoveel als mogelijk uit de omgeving van de bouwplaats komt) |
| ABHS | Algemene Branchevereniging Hang- en Sluitwerk |
|
ABK |
Algemene BouwplaatsKosten |
|
ABS |
Acrylonitril Butadieen Styreen, een thermoplast (voor afvoerbuizen e.d.) |
| ABT | oorspronkelijk Adviesbureau voor BouwTechniek, al lange tijd wordt uitsluitend de afkorting ABT gebruikt |
| ac | acre (ruim 4.000 m2; verg.: 1 hectare is 10.000 m2) |
|
Alternating Current, wisselstroom (verg. DC) |
|
| AC | AirConditioning (verg. HVAC) |
|
AC nn surf xx |
AC staat voor "asphalt concrete" (asfaltbeton), nn staat voor de maximale nominale korrelmaat van het toeslagmateriaal (bijvoorbeeld 16 voor 16 mm), surf staat voor "surface" (deklaag, at is base, bind of surf), xx staat voor de bitumeneigenschappen in het mengsel (bijvoorbeeld 01, D2 of TZoab) (verg. DAB, GAB, LEAB, OAB, STAB, ZOAB) |
| AC/CV | AirConditioning / Centrale Verwarming (verg. HVAC) |
| ACM |
Autoriteit Consument en Markt, een zelfstandig
bestuursorgaan van de Rijksoverheid (overheidsorgaan) waarvan je zou
verwachten dat het zich het lot van de burgers (consumenten) aantrekt. Kritische noot Helaas blijkt het steeds meer partij te kiezen voor de overheid en de vrije markt. De ACM loopt blijkbaar aan de hand van ministeries en bedrijfsleven, vooral met betrekking tot grotere zaken als het salderen van de salderingsregeling voor eigenaren van zonnepanelen (pv-panelen), bijvoorbeeld het maandelijks salderen i.p.v. jaarlijks en de fors versnelde afbouw van de salderingsregeling. En zeker wat betreft het onderzoek naar de extreme winsten van de energiebedrijven vanaf 2022 (oorzaak mogelijke uitbreiding van de EU naar het oosten, voortdurende militaire oefeningen aan de oostgrenzen van de EU, de reactie van Rusland daarop en de steun van de VS aan Oekraïne). De werkelijke oorzaak is natuurlijk de verzelfstandiging van de energiebedrijven waardoor sowieso de prijs met 21% hoger is i.v.m. de BTW, maar waardoor iedereen is overgeleverd aan het (wan)gedrag van het bedrijfsleven. |
| ACVP | Axial Concrete Volute Pump, een pompinstallatie met een betonnen slakkenhuis (zie o.m. Rodelta); er is ook een visvriendelijke vispassage met een ACVP |
| AD | Anno Domini, het jaar van de Heer (na Christus, na Chr.; verg. BC) |
| AD |
"AD betekent Air Dried en heeft te maken met het droogproces van het hout. AD hout droogt vanaf de lucht kant, dus van buiten naar binnen. Gaan we de luchtvochtigheid meten? Dan heeft de buitenkant van het hout een vochtpercentage van 16% t.o.v. de kern (binnen) van 25%. Door de ruimtes waar het wordt gedroogd (bijvoorbeeld in een loods) is het een langzaam proces. Het voordeel is dat het kosten bespaart en beter voor het milieu is."
(GevenHout) (air
dried is Engels voor lucht-gedroogd) Verg. KD (Kiln Dried) |
| ADC | oorspronkelijk Archeologisch DienstenCentrum, ADC Archeoprojecten |
| adhv | aan de hand van |
| ADP | Abiotic Depletion Potential, uitputting abiotische grondstoffen (maat van schaarste van grondstof t.o.v. referentie antimoon (Sb)), een onderdeel van o.m. de MPG-berekening |
| AEA | Ammonia Energy Association AEA, zie bijvoorbeeld bij energieopslag |
| AEB | oorspronkelijk Afval Energie Bedrijf (Amsterdam), zie AEB Amsterdam |
| AEC | AfvalEnergieCentrale (voorheen AVI, AfvalVerbrandingsInstallatie, zie bijvoorbeeld AEC-bodemas en AEC-granulaat) |
| AEC | Architectuur, Engineering en Bouwsector |
| AEM | Anion Exchange Membrane, zie blue energie (verg. CEM) |
| A&G | Ambacht & Gereedschap |
|
AF, AF-erkend |
AFwerkingsbedrijven, d.w.z. glaszetten, schilderen, behangen (verg. afbouw); AF-erkend wil zeggen dat het bedrijf door de Stichting AF (STAF) erkend is voor zijn vakmanschap als glaszetter, schilder of behanger, of een combinatie van die vakken (verg. FOSAG-erkend, OnderhoudNL) |
| AFFR | Architectuur FilmFestival Rotterdam |
| afko | afkorting voor afkorting |
| afl | afleiding |
| afl | aflevering |
| AFNL | AannemersFederatie NederLand |
| AFP | AntiFingerPrint, een behandeling van bijvoorbeeld zink zodat tijdens de bouw geen smetplekken op het zink komen |
| aFRR | automatic Frequency Restoration Reserve, een balanceringsproduct voor het elektriciteitnet, producenten van snel te regelen vermogen voor het elektriciteitsnet; binnen 15 minuten moet het vermogen volledig beschikbaar zijn en moet elke paar seconden een nieuwe "setpoint" (nieuwe instelling van het te leveren vermogen) kunnen volgen; bij opregelend aFRR (upward regulation) wordt elektriciteit geleverd, bij afregelend aFRR (downward regulation) wordt elektriciteit aan het net onttrokken; bij afregelend aFRR wordt bijvoorbeeld een industrieel verbruiksproces ingeschakeld of warmtekrachtkoppeling, biogasinstallatie o.d. uitgeschakeld (verg. FCR) |
|
afz |
afzender |
|
afz |
afzuigkap (wandcontactdoos voor) |
|
AG 0/2 t/m 4/8 |
Argex normaal, gebroken |
| AGPO | AGPO staat voor A.G.P. Oomens, de oprichter van AGPO in 1954; begin jaren 1980 werd de HR-ketel geïntroduceerd; in 2001 overgenomen door Gruppo Ferroli (in 2009 kreeg het ook de naam van het moederbedrijf: Ferroli) |
| AGRAC | AsfaltGRAnulaat met zand, water en Cement |
| Ah | Ampère-uur; berekening Ah naar kWh: aantal Ah * aantal Volt = aantal Wattuur en delen door 1000 geeft het (maximaal) aantal kWh |
| AHK | Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten |
| AHN | Actueel Hoogtebestand Nederland (een prettige instelling van ahn) |
| AHU | AirHandlingUnit, Engelse term voor luchtbehandelingskast (LHK) |
| AI | Artificial Intelligence (ook KI: Kunstmatige Intelligentie) |
| AIA | American Institute of Architects |
| AIM | Asset Information Model, een model dat binnen BIM gebruikt kan worden; in het AIM staan alle bronnen en wordt continu beheer mogelijk gemaakt |
| AIVE | Akademie voor Industriële Vormgeving Eindhoven, de oude naam van de Design Academy Eindhoven (DAE); oorsponkelijk was deze HBO-opleiding in 1955 opgericht met de naam School voor Industriële Vormgeving (directeur René Smeets), de eerste opleiding tot industrieel vormgever |
|
ak |
afzuigkap (wandcontactdoos voor) |
| AK | Afgeschuinde Kant (bijvoorbeeld bij gipsplaten; verg. SK voor SnijKant of geSneden Kant) |
|
AK |
Algemene Kosten (in offerte, percentage meestal, ca. 3%) |
| AKA | Engels: Also Known As |
| AM | Additive Manufacturing (zie bij 3d-printen) |
|
AM 0/4 t/m 4/10 |
Argex mix, structureel en rond |
| AMK | Archeologische MonumentenKaart (zoals zoveel niet meer gecontinueerd door de Rijksoverheid) |
| AMZ | Archeologische MonumentenZorg |
| AN | Air, New (verse lucht) |
| ANR | Air, New, Refreshed (gekoelde verse lucht) |
| ANSI | American National Standards Institute |
|
algemene noodverlichting (verg. nv) |
|
| ANW | Air, New, Warm (verwarmde verse lucht) |
| aop | afhanghoogte onderkant plafond |
| AOR | Aangrenzende Onverwarmde Ruimte, een aan een pand grenzende ruimte die niet wordt verwarmd of gekoeld ten behoeve van verblijf voor mensen, bijvoorbeeld een onverwarmdegarage of plantenserre (verg. AOS, AVR, SV, VZ en BV) |
| AOS | Aangrenzende Onverwarmde Serre(verg. AOR, AVR, SV, VZ en BV) |
| AP | AccreditatieProgramma |
| AP | Acidification Potential, verzuring in SO2-equivalenten, een onderdeel van o.m. de MPG-berekening |
| APA | American Plywood Association |
| APF | Assigned Protection Factor, zie bij NPF |
|
app |
appartement |
|
app |
application (applicatie, softwareprogramma) voor iPhone, iPad e.d. |
|
A-tactic PolyPropylene (thermoplastische kunststof; verg. SBS) |
|
| APV | Assigned Protection Value, zie bij NPF |
|
ar |
aanrecht |
| AR | Aangrenzende ruimte, zie eventueel AOR |
| AR | Air, Recirculated (circulatielucht) |
| AR | Augmented Reality |
| AR 0/2 t/m 8/16 | Argex rond, normaal en structureel |
|
ARBO |
ARbeidsOmstandigheden (wetgeving, zie Arboportaal) |
| Arbouw | ARBO voor de Bouw, het huidige Volandis |
| arch | architect |
| ARGE | ARbeitsGemeinschaft (der Europäischen Schloss- und Beschlagindustrien m.b.t. draairichting deuren, ramen en luiken, NEN 270) |
| art | artikel (artt is artikelen) |
| AS | AcidSulphate, in zuur oplosbare sulfaat, een aanduiding bij de eigenschappen van bijvoorbeeld betongranulaat |
|
ASC, ASCEM |
Alkali Slag Cement |
| ASR | Alkali-Silica-Reaction, een schadelijke chemische reactie in beton (van de bestanddelen van het beton zelf, niet van buiten; zie bij ettringiet en vliegas; verg. DEF): silicaten uit toeslagmaterialen reageren met alkalische stoffen in het beton tot alkali-silica-gel, dat veel water absorbeert waardoor het beton inwendig zwelt en scheuren in het beton ontstaan |
| ASTM | American Society for Testing Materials, een instituut voor standaarden met betrekking tot tests |
| at | technische atmosfeer, een oude eenheid van druk, 1 kg/cm2 (zie ook bij atm) |
| ata | absolute atmosfeer, , een oude eenheid van druk, zie bij atm |
| ATA | Attest Toxicologische Aspecten (van drinkwater, zie ook 4MS) |
| ATEX | ATmosphères EXplosibles; apparaten e.d. met ATEX-certificering kunnen in explosiegevaarlijke ruimten worden toegepast |
| ATFS | American Tree Farm System (verg. bijvoorbeeld CoC en PEFC) |
| ath | aansluiting thermostaat |
| atm |
atmosfeer, atmosferische druk (1 atm is globaal 1 bar, 1000
hPa, 760 mm kwik druk), vroeger ook wel absolute atmosfeer genoemd
(afkorting: ata): 1 atm = 1013,25 h Pa, 1 at = 980,665hPa, 1 bar = 1000 hPa, 1 psi (pound per square inch, een Amerikaanse maat) = 69 hPa) |
| ato | atmosferische overdruk (d.w.z. de druk bovenop de de atmosferische druk; 2 ato is dus 3 atm ofwel ongeveer 3 bar) |
| ATO |
Aansluit- en TransportOvereenkomst (van bijvoorbeeld een
non-firm ATO/CBC elektriciteit naar een bedrijf i.v.m. congestie van het
netwerk); als onderdeel van een non-firm ATO/CBC-TCT elektriciteitscontract (Aansluit- en TransportOvereenkomst / CapaciteitsBeperkingContract Tijdgebonden Capaciteit bij Transportbeperking), een oplossing waarbij een klant met een transportbeperking toegang krijgt om elektriciteit te verbruiken en/of terug te leveren gedurende vooraf vastgestelde tijdvensters |
| AUT | Automated Ultrasone Testing (AUT-systemen zijn systemen voor geautomatiseerd ultrasoon onderzoek, bijvoorbeeld om scheuren in metaal te ontdekken) |
|
AVA |
|
| AvB | Academie van Bouwkunst (HBO, bijvoorbeeld de Rotterdamse Academie van Bouwkunst of als onderdeel van de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten, de Hanzehogeschool Groningen of ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten) |
|
AansprakelijkheidsVerzekering Bedrijven, zie ook CAR |
|
| AVBB | Algemeen Verbond BouwBedrijven, een voorloper van Bouwend Nederland |
| AVCP | Assessment and Verification of Constancy of Performance, Europese regelgeving over CE-markering (AVCP kent verschillende niveaus, o.m. Certificate of constancy of performance is niveau 1, Certificate of conformity is niveau 2+ ). Hoe constanter de prestatie, des te zeker zijn de prestatiekenmerken, belangrijk bij de CPR (verordering bouwproducten) |
| AVG | Algemene Verordening Gegevensbescherming |
| AVI | AfvalVerbrandingsInstallatie, de oude benaming van een AfvalEnergieCentrale (AEC) |
| AVR | Aangrenzende Verwarmde Ruimte (verg. AOR, AOS, SV, VZ en BV) |
| AVT | Anti-Vibrattion Technology (zie bij Tuned Mass Damper) |
| AW | AfvalstoffenWet |
| AWW | Aarde WarmteWisselaar, aardwarmtewisselaar (verg. warmtewisselaar ww, bodem warmtewisselaar bww, buizen warmtewisselaar bww, lucht-lucht warmtewisselaar llww, platen warmtewisselaar pww) |
| AZEB | Affordable Zero Energy Building (AZEB) is de naam van het Europees Horizon 2020 project AZEB met als doel oplossingen te presenteren om voor een redelijke prijs naar BENG of ZEB te gaan |
| AZC | AsielZoekersCentrum |
|
|
|
|
b |
breedte |
| b | boiler (wandcontactdoos voor) |
| b | badkamer |
| b | bidet |
| b&b | binnen & buiten, bijvoorbeeld bouwhout b&b (toe te passen, eventueel onder voorwaarden) |
| B2 | B2-blok, een voormalig bouwblok |
| B22 | type fitting voor lampen: fitting met bajonet (geen schroeffitting zoals E14, E27 en E40) |
| B500A | betonstaal klasse B500 A (NEN 6008, wapening, glad, gedeukt of geribd; vergelijkbaar met (maar niet hetzelfde als) klasse FeB500HKN koudgeprofileerd) |
| B500B | betonstaal klasse B500 B (NEN 6008, wapening, gedeukt of geribd; vergelijkbaar met (maar niet hetzelfde als) klasse FeB500HWL warmgewalst lasbaar, toegepast in netten en FeB500HK koudvervormd/koudgerekt) |
| B500C | betonstaal klasse B500 C (NEN 6008, wapening, geribd; vergelijkbaar met (maar niet hetzelfde als) klasse FeB500HWL warmgewalst, speciaal bedoeld voor gebieden waar aardbevingen kunnen optreden of bij andere kritische toepassingen) |
|
BAG |
Basisregistraties Adressen en Gebouwen (zie Kadaster) |
| BAM | oorspronkelijk N.V. Bataafsche Aanneming Maatschappij van Bouw- en Betonwerken v/h Firma J. van der Wal en Zoon (1927); al lange tijd wordt uitsluitend de afkorting BAM gebruikt |
| BAOC | Bewijs van Aanleg Onder Certificaat (zie de richtlijn bij NRB; verg. BHOC, VVV) |
| BAPV | Building Added Photo Voltaics, een term voor "normale" zonnepanelen op woningen en gebouwen. Verg. BIPV, Building Integrated Photo Voltaics, bijvoorbeeld zonnepanelen die (ook) als dakbedekking of gevelbekleding fungeren. |
| bar |
(uitspraak: baar) bar een niet-SI-eenheid voor druk (spanning; de bar is als
eenheid overigens wel in gebruik in verschillende branches); 1 mbar is 0,001 bar (1 bar = 100 kPa, 1 mbar = 0,1 kPa of 100 Pa) |
| BAT | Best Available Technology, Best Available Techniques; bijvoorbeeld een redelijk zuinige (consumenten) koelkast verbruikt 75 kWh per jaar en een BAT koelkast 60 kWh per jaar |
|
BAZ |
BovenAanZicht |
| BBA | British Board of Agrément, o.m. product certificeringen (inderdaad dat accent aigu bij die e, maar vaak ook vermeld zonder het accent) |
| BBE | BioBased Economy |
| BBI | Bruto Binnenlands Inkomen; gelijkgesteld aan BBP (ook geldt: Netto Binnenlands Inkomen is gelijk aan Netto Binnenlands Product) |
| BBK | Besluit BodemKwaliteit (ook: Bbk, verg. WBB, BSB) |
| BBL | BeroepsBegeleidende Leerweg, een vorm van leerlingstelsel (verg. BOL, BPV) |
| BBL | Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl), opvolger van Bouwbesluit 2012; onderdeel van de Nationale Omgevingsvisie (NOVI) |
| BBMA | Brussels Biennale of Modern Architecture |
| BBN | Brandveilig Bouwen Nederland |
| BBP | Bruto Binnenlands Product; gelijkgesteld aan Bruto Binnenlands Inkomen BBI (ook geldt: Netto Binnenlands Product is gelijk aan Netto Binnenlands Inkomen) |
| BBR | Bedrijfsregeling BrandRegres; regres is "verhaal", het recht op schadevergoeding; bijvoorbeeld bij brand als gevolg van handelen van een dakdekker kan de gebouweigenaar regres halen bij de aansprakelijkheidsverzekering van de dakdekker; per 1 januari 2014 is de limiet van het brandregres (500.000 euro) komen te vervallen dus een goede verzekering moet een veelheid van dat bedrag kunnen uitkeren, bijvoorbeeld in 2014 2,5 miljoen euro (verg. CAR) |
| BBRI | Belgian Building Research Institute |
| BBS | Begaanbaarheid Berekeningssysteem (oorspronkelijk een CUR-publicatie) |
| BBT | Best Beschikbare Technieken |
|
bc |
|
| BC | Before Christ (aantal jaren vóór Christus, vChr, verg. AD en BP) |
| BCA | Bouwhistorisch, Cultuurhistorisch en Architectuurhistorisch onderzoek (bedrijf in onderzoek en advies van Karel Emmens) |
| BCE | Before CE (vóór Common Era / Christian Era / Current Era, vóór Christus, vChr) |
| BCF | Bim Collaboration File, "een open bestandsformaat gebaseerd op XML waarmee commentaar kan worden toegevoegd aan een Industry Foundation Classes BIM-model" (verg. IFC) |
| BCP | BeroepsCompetentieProfiel |
| BCRG | Bureau CRG, d.w.z. Bureau Controle en Registratie Gelijkwaardigheid b.v.; "De databank van Bureau CRG publiceert de gecontroleerde gelijkwaardigheidsverklaringen van producten of systemen die in de bouw- of installatiesector worden toepast. Op verzoek van fabrikanten/leveranciers kunnen er ook kwaliteitsverklaringen worden opgenomen of verwezen worden naar prestatieverklaringen. In de databank zijn o.a. opgenomen verklaringen of verwijzingen van CV-ketels, zonneboilers, kozijnen, glas, isolatiematerialen en warmtepompen." |
| bd | bovenkant dorpel |
| bd | buiten dienst |
| BDA | Bureau Dak Advies (Kiwa BDA) |
| BdB | Basisdocument Brandbeveiliging |
| BDP | Biotic Depletion Potential, een onderdeel van o.m. de MPG-berekening |
|
beg gr |
begane grond |
| BEN | Bijna EnergieNeutraal, bijvoorbeeld in BEN-woning (in Wallonië Q-ZEN van Quasi Zéro Energie), zie BENG |
| BENG |
Bijna EnergieNeutraal Gebouw, een gebouw dat op jaarbasis gemiddeld even
veel energie opwekt als wordt gebruikt voor "het gebouw"
(verwarming, warm water, ventilatie, koeling en verlichting), maar niet
meegerekend het energieverbruik van elektrische apparaten e.d. (zie nZEB). Zie verder bij BENG. |
|
ben w |
benedenwoning |
| BEP | BeroepsErvaringsPeriode, volgens de WAT (Wet op de ArchitectenTiktel) de periode dat een in architectuur afgestuurde student praktijkervaring moet hebben opgedaan, voordat deze zich kan inschrijven in het Architectenregister (en daarmee als zelfstandig architect kan werken), zie Regeling Beroepservaringperiode Staatscourant (verg. SBA) |
| betr | betreffende |
| BFBN | Bond van Fabrikanten van Betonproducten in Nederland |
| bg | begane grond |
|
BG1, BG2, BRG |
Codering bij compriband e.d.: BG1 buitentoepassing, bestand tegen slagregens (> 600 Pa) BG2 buitentoepassing, meer of minder bestand tegen regen (> 300 Pa, maar < 600 Pa), maar moet beschermd worden tegen harde regens, slagregens e.d. BGR binnentoepassing, sluit de voeg luchtdicht af |
| BGI | BuitenGevelIsolatie, zie gevelisolatie buitenzijde |
|
BGT |
Basisregistratie Grootschalige Topografie (Kadaster), "de digitale kaart van Nederland waarin alle objecten zoals gebouwen, water, spoorlijnen en groen op eenduidige wijze zijn vastgelegd" (Crow); voor raadplegen topografische kaart zie PDOK. |
| BGT | BruibaarheidGrensToestand (zie eventueel bij grenstoestand) |
| bh | bouwheer |
| BHE | Borehole Heat Exchanger (warmtewisselaar met bijvoorbeeld grondwater) |
| BHOC | Bewijs van Herstel Onder Certificaat (zie de richtlijn bij NRB; verg. BAOC, VVV) |
| bi | bouwkundig ingenieur (achter de eigennaam van bijvoorbeeld een architect) |
| bi | binnen |
| BI | Business Intelligence |
| BIA | Beton Industrie Arts |
|
bijdr |
bijdrage |
| bijl | bijlage |
| BIKUDAK | Bitumineuze en Kunststof Dakbedekkingsbedrijven, wanneer over arbeidsomstandigheden, CAO, pensioen e.d. wordt gesproken, anders: VEBIDAK |
|
Bouw(werk) Informatie Model (3D-ontwerpprogramma voor bouwwerken; verg. PIM, zie eventueel BCF) |
|
| BIO | Bilaterale IntentieOvereenkomst |
| BIO | Bouwkundige, Installatietechnische en Organisatorische (brandbeveiligingsmaatregelen) |
| BIPV |
Building Integrated PhotoVoltaics, in "goed" Nederlands "in
dak zonnepanelen" (pv-panelen), dat wil bijvoorbeeld zeggen dat de pv-panelen niet
op de dakbedekking liggen maar er als het ware in: op de
plaats van bijvoorbeeld een aantal dakpannen liggen pv-panelen, zodat het
dakbeeld rustiger wordt, zeker als de kleur van de dakpannen en de
pv-panelen vrijwel overeenstemt of, nog beter, in plaats van dakpannen of
een glazen dak een geheel "dak" van pv-panelen. Verg. BAPV, Building Added Photo Voltaics, een term voor "normale" zonnepanelen op woningen en gebouwen. |
| BIS | de verkorte naam van de bouwbeurs Bouw- en Infra Salon (de volledige naam wordt vrijwel niet meer gebruikt) |
|
bj |
bouwjaar |
|
bovenkant, zoals in "bk vloer" (verg. "ok" is onderkant, maar naar bijvoorbeeld onderkant vloer wordt niet vaak verwezen) |
|
| bk | brandkraan |
| BKA | BetonKernActivering |
| BKF | BovenKant Filter (grondwaterstand in een put in bijvoorbeeld een waterwingebied; verg. OKF |
| BKL | BasisKustLijn |
| BKOR | Beeldende Kunst en Openbare Ruimte |
| BKR | de voormalige Beeldende Kunstenaars Regeling |
|
bl |
bovenlicht |
| BLVC | Bereikbaarheid, Leefbaarheid, Veiligheid en Communicatie |
| BMI | BrandMeldInstallaties |
| BmS | soms gebruikte afkorting voor Bouwen met Staal |
| BNA | Bond van Nederlandse Architecten |
| BNLA | bnla architecten, oorspronkelijk Bloem en Lemstra Architecten (Eric Lemstra) |
| BNO | Beroepsorganisatie van Nederlandse Ontwerpers |
| BNSP | Beroepsvereniging van Nederlandse Stede(n)bouwkundigen en Planologen |
| BOB | Brandwerendheid Op Bezwijken (verg. BOS) |
| BOB | Stichting Behartiging Opleiding Bouwnijverheid |
| BOB-in | BestemmingsOnafhankelijk Bouwen |
| BOEi | Behoud, Ontwikkeling en Exploitatie van industrieel erfgoed; doel is uiteraard herbestemming van (onrendabel) industrieel erfgoed |
| BOG | Bedrijfs Onroerend Goed (correcte spelling bedrijfsonroerendgoed): zakelijk vastgoed , bijvoorbeeld bedrijfsruimte, kantoorruimte, winkelruimte (verg. OG) |
|
boil |
boiler (wandcontactdoos voor) |
| BOL | BeroepsOpleidende Leerweg, een vorm van dagopleiding (verg. BBL, BPV) |
| BOM | Brabantse OntwikkelingsMaatschappij (verg. NOM) |
| BONAS | Bibliografieën en Oeuvrelijsten Nederlandse Architecten en Stedenbouwkundigen |
| BOOM | Besluit kwaliteit en gebruik Overige Organische Meststoffen |
| BOOR | Bureau Oudheidkundig Onderzoek van (Gemeentewerken) Rotterdam, de oudste gemeentelijke archeologische dienst van Nederland |
| BOR | Besluit OmgevingsRecht, het besluit dat de regels bevat van de Wabo |
| BORG |
objectbeveiliging, verg. VEB;
de naam BORG lijkt door de hoofdletters een afkorting, maar is het niet;
op de site van het CCV is vermeld, in 2006
blijkbaar: "De naam BORG heeft geen speciale betekenis en is geen afkorting. In 1994 is het certificatieschema gestart als 'Regeling BORG 1.0'. De initiatiefnemers hebben toentertijd gekozen voor een lettercombinatie die krachtig en compact is, betrouwbaarheid in zich draagt, en goed bruikbaar is in het spraakgebruik. BORG heeft in de afgelopen 12 jaar een grote naamsbekendheid verworven, waaruit mag worden geconcludeerd dat de naam BORG goed is gekozen." |
|
BORG- PAC |
Particuliere AlarmCentrale (verg. BORG) |
| BOS | Brandwerendheid Op Scheiden (verg. BOB) |
|
bov w |
bovenwoning |
| BOVATIN | Bond Van Aannemers van Tegelwerken In Nederland |
| BP |
before present (d.w.z.: aantal jaren vóór 1950, omdat de aanbrenger van de term dat in 1949 deed óf wellicht ook omdat 1950 vóór de vele kernreacties ligt waardoor de metingen van latere datums sowieso onjuist zouden zijn mi.v.m. de
kalibratie); verg. BC of vChr;
verg. cal years (cal jaren); let op: in de 14C-wereld wordt "BP" vaak uitsluitend gebruikt voor 14C-jaren BP, dus niet voor kalenderjaren; de notatie "10 ka BP" geeft dan 10.000 C14-jaren vóór heden aan wat ca. 12.500 kalenderjaren is; de context moet blijkbaar leren wat het is... |
| BPA | Bijzonder Plan van Aanleg (Vlaanderen), later RUP geheten (Ruimtelijk UitvoeringsPlan) |
| BPD | BDA Praktijkblad Daken ("Technische informatiebladen van dakbedekkingsproducten en -systemen die volgens een zelfde structuur waren opgebouwd. Kiwa-BDA heeft alle BDA Praktijkbladen per 31 december 2014 laten vervallen." Er zijn wel andere documenten voor in de plaats gekomen. |
| BPIJ | Bestuurlijk Platform IJsselmeergebied |
| BPV(O) | BeroepsPraktijkVorming(sOvereenkomst) (BPV is een onderdeel van BBL en BOL) |
| BR | ButadiëenRubber (ook: polybutadieën), SBR is Styreen Butadieën Rubber |
|
BR1 t/m BR7 |
Bullet Resistance, klasse-indeling pantserglas (ook, soms: B1 t/m B7; DIN EN 1063, Euro Norm EN 1522; verg. FB1 t/m FB7, NS) |
| BRBS | afkorting van BRanchevereniging Breken en Sorteren (de R van BR is onzeker), een specifieke vereniging van recyclingbedrijven: BRBS Recycling is "de vereniging bestaat uit puinbrekers en sorteerbedrijven die samen meer dan 70% van het Nederlandse bouw-, renovatie- en sloopafval (BSA) en droog bedrijfsafval opwerken tot waardevolle grondstoffen" |
| BRC | Begroting en Rapportage Classificatie (heeft te maken met HACCP e.d.; bijvoorbeeld "een logboek conform NVWA- en BRC-certificering") |
| BRCL | BodemRisicoChecklist (zie de richtlijn bij NRB) |
| BRE | Building Research Establishment |
| BREEAM | Building Research Establishment (BRE) Environmental Assessment Method (een "keurmerk" voor duurzaamheid; verg. DGBC, LEED, USGBC) |
| BRIS | BouwRegelgeving InformatieSystemen |
|
BRK |
BasisRegistratie Kadaster |
| BRL | BeoordelingsRichtLijn (verg. URL) |
| BRO | BasisRegistratie Ondergrond, een samenvoeging van DINO (Dinoloket, zie afbeelding voor een voorbeeld) van de Geologische Dienst (een onderdeel van TNO) en het Bodemkundig InformatieSysteem (BIS) van Alterra (een onderdeel van de Wageningen University); het systeem zal, met uitzondering van kabels en leidingen, ooit alle gegevens van de ondergrond bevatten. We spreken hier van "ooit", omdat er al vele jaren over samenvoeging wordt gesproken (situatie 2019) |
|
BRT |
BasisRegistratie Topografie (zie Kadaster) |
| BRU | Bestuur Regio Utrecht, d.w.z. gemeente Utrecht en 9 omliggende gemeenten |
|
BRVVR |
brand- en rookvrije vluchtroute |
| BRZO | Besluit Risico's Zware Ongevallen |
| BS | Burgerlijke Stand |
| BS | British Standard (in België: NBN, in Nederland: NEN) |
| BS | BedStede (bij oude woningen) |
| BSA | Bouw- en SloopAfval (verg. BSA-granulaat, BRBS) |
| BSB | BouwStoffenBesluit (verg. BBK) |
| bsDD | buildingsmart Data Dictionary, een onderdeel van BIM (zie eventueel buildingSMART international) |
|
bsh |
brandslanghaspel |
| BSK | Bouwkundige StudieKring, in 1926 (?) opgericht door de architecten Sam van Embden en Hans van der Laan tijdens hun studie aan de TH Delft (later TU Delft); Marinus Granpré Molière werd de voorzitter; de BSK is te zien als een voorloper van de Delftse School (ook o.m. ir. J.A. Kuiper was lid van de BSK; J.F. Berghoef, J.H. van Epen, P. Donk e.v.a. leverden kopij voor het 4e jaarboek); was de "Stedebouwkundige studiekring" van de TH Delft een voortzetting van de BSK...? |
| BSP | bepaald type Whitworth pijpschroefdraad (extra aanduiding G is niet afdichtend, cilindrisch (vroeger: Gasdraad); R is afdichtend, conisch) |
| BTER-cao | BedrijfsTakEigen Regelingen - collectieve arbeidsovereenkomst (bijvoorbeeld voor de bouwnijverheid) |
| BTR | BindTijdRegelaar (zie bij hulpstof) |
|
Belasting (over de) Toegevoegde Waarde, omzetbelasting (Engels: VAT, Duits: MwSt) |
|
| bu | buiten |
| BU | BusinessUnit |
|
Burgerlijke en Utiliteitsbouw (d.i. woningbouw, openbare gebouwen e.d., niet-GWW) |
|
| bv | balansventilatie |
| bv | besloten vennootschap |
| bv | bijvoorbeeld |
| BV | Beschermd Volume, het deel van een gebouw dat "energietisch" beschermd moet worden (bij een woning ongeveer te stellen als alle te verwarmen ruimten, dus excl. Aangrenzende Onverwarmde Ruimte AOR's e.d.) |
| BVBA | besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid (België) |
| BVE | Beroepsonderwijs en VolwassenenEducatie |
|
Bruto VloerOppervlakte (volgens NEN 2580; verg. GO, NVO, VVO, FSI) |
|
| BVP | Best Value Procurement, zie prestatie-inkoop (vaak is de term BVP-projecten) |
| BVS | BegaanbaarheidsVergelijkingsSysteem (CUR) |
| BW | BovenWaarde (bijvoorbeeld bij calorische waarde van een stof) |
| BWB | Bureau Wederopbouw Boerderijen, als onderdeel van SHBO (Stichting Historisch Boerderij-Onderzoek) verhuisd naar Cultureel Erfgoed (RCE) |
| BWI | Bouwkunde, Wonen en Interieur (een profiel van bijvoorbeeld leerlingen van het middelbaar onderwijs) |
| bwk | bouwkunde, bouwkundig(e) |
| BWT | Bouw- en WoningToezicht (Vereniging Bouw- en Woningtoezicht) |
| BWW | Bodem WarmteWisselaar (verg. warmtewisselaar ww, aarde warmtewisselaar aww, buizen warmtewisselaar bww, lucht-lucht warmtewisselaar llww, platen warmtewisselaar pww) |
| BWW | Buizen WarmteWisselaar (verg. warmtewisselaar ww, aarde warmtewisselaar aww, bodem warmtewisselaar bww, lucht-lucht warmtewisselaar llww, platen warmtewisselaar pww) |
| BZA | Biogene ZwavelzuurAantasting |
|
|
|
| c | snelheid (van geluid of licht) |
| c | soortelijke warmte, soortelijke warmtecapaciteit |
| c | centi (0,01) |
|
C |
Celsius |
| C | correctieblad |
| C | Coulomb |
| C | capaciteit, warmtecapaciteit (massa * soortelijke warmtecapaciteit c) |
| C | Concrete (coderingen C12/15 t/m C45/55 en voor hogesterktebeton HSB van C53/65 t/m C100/115; zeerhogesterktebeton ZHSB vanaf C200, daar is nog geen NEN voor) |
| © | copyright (verg. ®, ™) |
| C-waarde | de C-waarde geeft de temperatuurgevoeligheid van het bindmiddel (veelal een Cement) weer bij de berekening van de gewogen rijpheid Rg |
| C0 t/m C3 | Compaction, verdichtingsmaat van betonspecie, één van de consistentieklassen (verg. zetmaat S1 t/m S5 en vloeimaat F1 t/m F7) |
| C1, C2, C3, C4, C5, CX | Corrosiebelastingscategorie (C staat voor Corrosion; de X van CX voor eXtreme), zie corrosieklasse |
| C2C | Crade-to-Cradle |
| ca | centiare (1 m2); circa; cum annexis |
| CA | CelluloseAcetate (zyl, zylonite, Cellon, Rhodoid), een thermoplast |
| CAB | CelluloseAcetoButyrate, een thermoplast |
|
Computer Aided Design; soms: Computer Aided Draughting |
|
| CAE | Computer Aided Engineering |
| CAES | Compressed Air Energy Storage, ondergrondse of bovengrondse energieopslag d.m.v. perslucht |
|
cai |
centrale antenne installatie/inrichting (ook: wandcontactdoos voor de cai; "de kabeltelevisie") |
| CAI | Computer Aided Instruction |
| cal, Cal | calorie, zie bij kcal |
| cal |
calibrated (gekalibreerd), zoals in "cal 10 ka
14C" wat wil zeggen: gekalibreerde ouderdom van 10.000 14C-jaren
BP (vóór heden, vóór 1950) d.w.z. ca. 11.500
kalenderjaren BP (zie voor andere ouderdom-notaties bij BP
en een omrekentabel bij 14C-datering); let op: in de 14C-wereld wordt "BP" vaak uitsluitend gebruikt voor 14C-jaren BP, dus niet voor kalenderjaren; de notatie "10 ka BP" geeft dan 10.000 C14-jaren vóór heden aan wat ca. 12.500 kalenderjaren is; de context moet blijkbaar leren wat het is... |
|
Computer Aided Manufacturing (verg. CNC) |
|
| CAO | Collectieve ArbeidsOvereenkomst |
| CAP | Centraal AardPunt (zie aardnet) |
|
Constructions All Risk; verzekering om dekking te bieden tegen de financiële gevolgen van schade tijdens de bouw (verg. BBR) |
|
|
CAS, CASRN |
Chemical Abstracts Service resp. Chemical Abstracts Service Registry Number (een CAS-nr is een verwijzing naar de open chemische literatuur van de divisie CAS van de American Chemical Society |
| cat | catalogus |
| cat | categorie |
| CATO | CO2 Afvang, Transport en Opslag (zie CATO), de zeer zelden gebruikte Nederlandse term voor CCS (Carbon Capture and Storage) |
|
cat5, cat5e |
ethernetbekabeling (lagere snelheden; max. 100Mbit/s; UTP); cat5e (hogere snelheden; max. 1gbit/s; UTP) |
|
cat6, cat6a |
ethernetbekabeling (max. 10gbit/s; beperkte kabellengtes; cat6: UTP; cat6a: STP, FTP) |
|
cat7, cat7a |
ethernetbekabeling (cat7: max. 10gbit/s; cat7a: max. 40 gbit/s; SFTP) |
| CBC | Cement en Beton Centrum |
| CBC |
CapaciteitsBeperkingContract als onderdeel van een non-firm
ATO/CBC-TCT
elektriciteitscontract (Aansluit- en TransportOvereenkomst / CapaciteitsBeperkingContract Tijdgebonden Capaciteit bij Transportbeperking), een oplossing waarbij een klant met een transportbeperking toegang krijgt om elektriciteit te verbruiken en/of terug te leveren gedurende vooraf vastgestelde tijdvensters |
| CBE | Circulaire BouwEconomie, een transitie-agenda en tgransitieteam van het mininisterie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening naar meer circulair zijn in de bouw (aangesteld in 2018) |
| CBG | Commissie BrancheGecommitteerden bouw |
| CBI | ConformiteitBeoordelende Instelling |
| CBS | Centraal Bureau voor de Statistiek |
| CBTO | Carbon Take Back Obligation verplicht producenten van fossiele brandstoffen rond 2050 om evenveel CO2 in de grond te stoppen als eruit gehaald wordt. Voor CO2-volgers een belangrijk punt (voor niet-CO2-volgers uiteraard pure onzin, te vergelijken met de aflaten uit de middeleeuwen). |
| cc | cubic centimetre (cm3) |
| cc | carbon copy (kopie) |
| CCn | Compressive Creep, n = code of klasse: CC0 (<= 2kPa), CC1 (> 2 kPa en<= 25 kPa), CC2 (> 25 kPa en <= 50 kPa), CC3 (> 50 kPa), verg. CSn |
| CC, CC1, CC2, CC3 | Consequence Class, gevolgklasse bij metselstenen e.d. (er zijn drie gevolgklassen: CC1, CC2, CC3 ofwel 1, 2, 3) |
| CCS | Carbon Capture and Storage (afvangen en opslaan van CO2; ondanks het nogal hoge aflaat-gehalte van CO2: zie eventueel CCS Association; de Nederlendse term is een heel enkele keer CATO) |
| CCS | Combined Charging System, een snellaadsysteem voor elektrische auto's (bijna alle nieuwe modellen; zie eventueel bij laadpaal) |
| CCTV | Closed-Circuit TeleVision (cameratoezicht) |
| CCU | Carbon Capture and Utilization, zie bij afvangen en opslaan van CO2 |
| CCV | Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid; verg. BORG |
| CCvD | Centraal College van Deskundigen (CCvD) archeologie |
| cd | candela (eenheid van lichtsterkte/lichtstroom; verg. Lumen Lm en Lux) |
| cd | compact disk |
| CD | Cold Drawn steel (koudgetrokken staal, verg. CF) |
| CD | Cooperative Design (verg. Cooperative Visualization CV, BIM) |
| CDCV | Cooperative Design and Cooperative Visualization (CD and CV) |
| CDIO | Conceive, Design, Implement, Operate; studenten leren vooral goed door het "doen" en niet (alleen) door het te "ondergaan" ofwel: door het doen leert men gemakkelijker dan er (alleen maar) over te leren (zie competenties) |
| CDM | in CDM-rubbers staat CDM voor de fabrikant van speciale akoestische kunststof rubbers, bijvoorbeeld om een theaterzaal akoestisch te ontkoppelen van de omgeving (de herkomst van de letters CDM is helaas niet duidelijk, misschien iets met Cork en Materials of Manufactory) |
| CDR | Carbon Dioxide Removal, zie afvangen en opslaan van CO2 |
| CE | Conformité Européenne, CE-markering, een aanduiding dat het product aan de wetgeving van de Europese Gemeenschap voldoet |
| CE | Civil Engineering |
| CE | Common Era, Christian Era, Current Era (na Christus, nC; verg. BCE) |
| CEB | Compressed Earth Block, geperste leemsteen |
| CEM | Cation Exchange Membrane, zie blue energie (verg. AEM) |
|
CEM I t/m V |
CEMentklassering (zie bij cement,
verg. VLH); in bijvoorbeeld CEM V/A (S-V) 42,5 N betekent: CEM V: composietcement A: A/B/C geeft klassering massapercentage cement aan in afnemend cementgehalte (klinkergehalte) (S-V): hoofdbestanddelen naast portlandcementklinker: S = gegranuleerde hoogovenslak, D = microsilica (silica fume), P = natuurlijke puzzolaan, Q = gebrande natuurlijke puzzolaan, V = poederkoolvliegas (siliciumhoudend), W = poederkoolvliegas (calciumhoudend), T = gebrande leisteen, L = kalksteen (organisch koolstofgehalte <= 0,5% m/m), LL = kalksteen (organisch koolstofgehalte <= 0,2% m/m), M = cement bevat een mengsel van de genoemde hoofdbestanddelen 42,5: sterkteklasse N: N= Normale beginsterkte, L = lage beginsterkte, R = hoge beginsterkte |
| CEN | Comité Européen de Normalisation (European Committee for Standardization), onderdeel van CenCenelec |
| CENELEC | Comité Européen de Normalisation Electrotechnique, onderdeel van CenCenelec |
| ceo | chief executive officer (algemeen directeur, bestuursvoorzitter, (verg. cfo, cio, coo, cso, cto) |
| cepezed | iets verbasterde samenstelling van de eerste letters van de achternamen van de oprichters Michiel Cohen, Jan Pesman en Rob Zee (architectenbureau cepezed) |
| C-EPS | Cement-gebonden EPS, "een lichte afschotmortel op basis van cement, gerecyclede polystyreenkorrels, vermiculite en toeslagstoffen kan een sterke, drukvaste isolatie en naadloze afschotlaag worden gerealiseerd", zie verder bij c-eps |
| CES | Consumer Electronics Show, een beurs in Las Vegas waar allerlei nieuwe elektronica voor consumenten worden gepresenteerd |
| cf | vergelijk, van het Latijnse confer / confero (ter vergelijking bijeenbrengen) |
| CF | Cold Formd steel, Cold Finished steel (koudgevormd staal, verg. Cold Drawn CD) |
| CF-CPSW | Concete-Filled Composite steel Plate Shear Wall, zie gewapend beton met uitwendige wapening |
| CFI | Centrale Financiën Instellingen |
| CFK | ChloorFluorKoolstof of ChloorFluorKoolwaterstof, een koudemiddel dat de ozonlaag kan aantasten en daarom in steeds meer toepassingen verboden wordt (verg. HCFK, dat de ozonlaag minder aantast). |
| cfm | conform |
| cfo | chief financial officer (verg. ceo, cio, coo, cso, cto) |
| CFRP | Carbon Fiber Reinforced Polymers, Carbon Fiber Reinforced Plastics; zie bij koolstoflaminaat |
| CFV | Centraal Fonds Volkshuisvesting, ooit een financieel toezichthouder van woningcorporaties |
| CG | Cellulair Glas (schuimglas, foamglas, cellenglas) |
| CGB | ConsumentGericht Bouwen (o.m. scheiding drager en inbouw, open bouwen) |
| CGB | Convent van Gemeentelijke Bouwhistorici, maakt deel uit van Federatie Grote Monumentgemeenten FGM |
| CHB(L) | COOP HIMMELB(L)AU (verg. coop) |
| CHER | CultuurHistorische EffectRapportage |
| CI | Certificatie-Instelling (certificerende instantie) |
| CIAM | Congrès Internationaux d'Architecture Moderne |
| CIB | Conseil International du Bâtiment (International Council for Building); de afkorting is gebleven, de oorspronkelijke naam wordt niet meer gebruikt, wel "International Council for Research and Innovation in Building and Construction"; CIB is een groep instituten e.d. die internationale samenwerking en informatie-uitwisseling voorstaat, vooral door het geven van symposia e.d. |
| CIE | Commission Internationale d'Éclairage |
| Cie | een Franse afkorting voor Compagnie (gezelschap, handelvereniging, onderafdelin gvan een bataljon), soms in Nederland ook gebruikt |
| Cie. | architectenbureau, Cie. is een overkoepelende merknaam met onder meer "de Architekten Cie." (Cie.) |
| CIGS | Copper Indium Gallium diSelenide |
| CIM | Ceramic Injection Molding (verg. MIM en PIM) |
| cio | chief information officer, manager van de informatieafdeling (ICT) (verg. ceo, cfo, coo, cso, cto) |
| CIPP | Cured In Place Pipe, zie bij rioolrenovatie |
| CiTG | Civiele Techniek en Geowetenschappen (TU Delft, verg. CT) |
| CLC | Centrale LuchtfotoCatalogus van Nederland (topografisch) |
| CLC | Cellular Lightweight Concrete (cellenbeton) |
| CLP | Classification, Labeling, Packaging |
| CLP | Classification, Labelling and Packaging, een Europese Verordening over de indeling, etikettering en verpakking van stoffen en mengsels |
| CLS | Canadian Lumber Standard, verg. SLS |
| CLT | Cross-Laminated Timber (kruislaaghout, KLH) |
| CLTE | Coefficient of Linear Thermal Expansion (verg. CTE) |
| CMYK | Kleurenpalet van bijvoorbeeld inktprinters: Cyan, Magenta, Yellow, blacK; de drie primaire kleuren en zwart; cyaan is blauwgroenig, magenta is paarsig (verg. RGB, RAL-kleuren) |
| CNC | Computer Numerical Control, een manier om computergestuurd de machine te laten frezen, bijvoorbeeld om ingewikkelde structuren in hout te frezen, te zagen (laseren) of te ponsen (verg. CAM) |
| CNG | Compressed Natural Gas (aardgas onder hoge druk) |
| CNV Vakmensen | Christelijke Nationaal Vakverbond afdeling Bouw |
| COBc | Centraal Overleg Bouwconstructies, een onderdeel van de Vereniging Bouw- en Woningtoezicht (Vereniging BWT) |
| COBie | Construction Operations Building information exchange, een onderdeel van BIM |
| CoBrA | Copenhagen, Brussel, Amsterdam ("De Cobragroep was van 1948 tot 1951 een avant-gardebeweging van kunstenaars uit Denemarken, België en Nederland; ook na 1951 had de "stijl" van Cobra lange tijd veel aanhangers |
| CoC | Chain of Custody (ketenbeheer, bijvoorbeeld het ketenbeheer van hout: houtkap, houttransport, nieuwe aanplant enz. bij FSC, PEFC en Keurhout; verg. ATFS) |
| CoF | Coefficient of Friction (zie bij antislipwaarde van tegels, laminaat e.d.) |
| COFI | Council Of Forest Industries (verg. FSC, PEFC, Keurhout) |
| COLO | Vereniging kenniscentra beroepsonderwijs bedrijfsleven |
|
conv |
convector |
| coo | chief operating officer (ook: operations, operational); de coo is verantwoordelijk voor dagelijkse gang van zaken binnen een bedrijf (zetelt onder de ceo) (verg. ceo, cfo,cio, cso, cto) |
| coop | afkorting van coöperatie, bijvoorbeeld in architectenbureau COOP HIMMELB(L)AU, afgekort tot CHB(L) |
| CoP | Community of Practice, een groep mensen die een vak of beroep met elkaar gemeen hebben en in dat vak/beroep (of een onderdeel ervan) bijzondere interesse hebben en gezamenlijk initiatieven ontplooien en uitwerken |
| COP | Coefficient Of Performance; verg. EER, GUE, SPF |
| cos | cosinus |
|
COVO |
COnsumentenVOorwaarden verbouwingen (Covo2010), opgesteld door BouwGarant in samenwerking met Vereniging Eigen Huis (VEH), de Consumentenbond en Bouwend Nederland onder toezicht van de SER (Sociaal Economische Raad) |
| c-PCR | complementary Product Category Rules, aanvullende regels productcategorie |
| cp | soortelijke warmte c bij constante druk (pressure) |
| CP | CompetentieProfiel |
| CPD | Continuing Professional Development, "éducation permanente" (waarschijnlijk vooral van bedrijven, de particuliere variant werd in het Engels ook wel "out-of-school education" genoemd) |
| CPI | ConsumentenPrijsIndex; de index geeft in een getal aan wat de huidige prijs is van een "mandje" met consumentenproducten ten opzichte van een bepaald jaar (bijvoorbeeld 2006=100); het CBS houdt de index bij |
| CPL | Continious Pressed Laminate (verg. HPL) |
| CPO | Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (verg. PO, MO, SAR) |
| CPR | Construction Products Regulation, Europese regelgeving over CE-markering (verg. AVCP) |
|
CPS |
Compact PolyStyrene (polystyreen) |
| CPT | Cone Penetration Test (ook in de term GEF-CPT-Report; zie bij GEF en voor conus zie bij sonderen) |
| cq | casu quo (anders, in het andere geval) |
| CR | Cold Rolled steel (koudgewalst staal) |
| CR | kunststof Chloropreen Rubber (neopreen, neoprene) |
| C-rate | C-rate geeft de verhouding weer tussen het laden en de capaciteit van een accu; een accu van 200 kWh laden met 600 kW duurt dan 200/600 = 1/3 uur ofwel 20 minuten |
| CRC | Compact Reinforced Composite, een ultrahogesterktebeton (UHSB) met verschillende soorten staalvezels waardoor het beton ductieler wordt, dus beter bestand is tegen vervorming (zie bij aardbevingsbestig bouwen, hogesterktebeton en bij o.m. Hi-Con) |
| CRI | Color Rendering Index, de kleurweergave van een door een bron belicht object vergeleken met een zogenoemde zwarte straler als bron met dezelfde kleurtemperatuur; de CRI ligt tussen 0 en 100; kies bij voorkeur voor huiselijk gebruik CRI > 80 (CRI 95 is een daglichtconditie; CRI gloeilamp = 100; CRI lagedruknatriumlamp = 0; CRI witte tl-buis 80 à 90) |
| CROHO | Centraal Register Opleidingen Hoger Onderwijs (een afdeling van DUO Zakelijk) |
| CROW | oorspronkelijk Centrum voor Regelgeving en Onderzoek in de Grond-, Water- en Wegenbouw en Verkeerstechniek (CROW is o.m. door uitbreiden van de onderzoeksgebieden wordt de oorspronkelijke naam niet meer gebruikt; de afkorting is een "merk" geworden) |
| cs | cum suis (en de zijnen) |
| CSn | Compressive Strenth (druksterkte), n = code of klasse; CS0 (< 10 kPa), CS1 (> 10 kPa en <= 50 kPa), CS2 (> 50 Kpa en <= 200 kPa), CS3 (> 200 kPa); verg. CCn |
| CSnn | Compressive Strenth (druksterkte), nn = genormaliseerde gemiddelde druksterkte gelijk aan of groter dan nn in N/mm2, zie bijvoorbeeld CS12, CS16, CS20, CS25, CS28, CS36, CS44 bij kalkzandsteen |
|
CSA, CSAB |
Calcium SulfoAluminate Belite, een bindmiddel dat bijvoorbeeld aan Portlandcement wordt toegevoegd om de bindtijd te versnellen en eventueel om de fysische en chemische eigenschappen te verbeteren |
| CSC | Concrete Sustainability Counsel, zie Beton Bewust | CSC, onderdeel van Betonhuis / betonmortel |
| CSM | Cutter Soil Mix, een wand-type vergelijkbaar met een bentonietwand, maar dan gemengd met de grond in situ, zie bij Franki Grondtechnieken |
| CSM | zie bij CSPE |
| cso | chief scientific officer (ook: chief science officer) (verg. ceo, cfo, cio, coo, cto) |
| CSP | Concentrating Solar Power, Concentrated Solar Power, d.w.z. bundeling van zonnestralen |
| CSP | Congestion Service Provider, zie eventueel bij congestie (biedplichtcontract) |
| CSPE | ChloroSulfonated PolyEthylene, ook: CSM, Hypalon (merknaam) |
| CT | Civiele Techniek (verg. CiTG) |
| CTE | Coefficient of Thermal Expansion (verg. CLTE) |
| CTKW | CivielTechnisch KunstWerk |
| cto | chief technical officer (verg. ceo, cfo, cio, coo, cso) |
| CTOD | Crack Tip Opening Displacement, een mechanische test op breuk, "vergroting van de afstand tussen de wanden van een scheur bij een beproeving van de breuktaaiheid van een materiaal" |
| CTU | Comparative Toxic units, vergelijkbare giftige eenheden |
|
CUR, CUR B&I |
CUR was oorspronkelijk een afkorting van Civieltechnisch Centrum Uitvoering Research en Regelgeving, later gewoon CUR Bouw & Infra, daarna samen met SBR SBRCURnet (verg. SBR) en vanaf 1-1-2018 onderdeel van o.m. ISSO (bouwpublicaties, referentiedetails), CUR Crow (CUR-aanbevelingen) en Buildwise (andere publicaties) |
|
centrale verwarming (wandcontactdoos voor) |
|
| cv | commanditaire vennootschap |
| cv | curriculum vitae |
| cv | commerciële vaardigheden |
| cv | soortelijke warmte c bij constant volume |
| CV | Cooperative Visualization (verg. Cooperative Design CD) |
| CvB | Commissie van Belanghebbenden |
| CvD | College van Deskundigen |
| CVP | Cassette VloerPlaat (ribcassettevloer) |
| Cw | druksterkte beton in het werk (concrete work, cementvloeren/gietvloeren; verg. Fw) |
|
CW1 t/m CW6 |
CW is Comfort Warmte; CWn is een klasse-indeling van warmwater/cv-ketels (zie bij cv-ketel) |
| CWI | Centrum voor Werk en Inkomen |
| CX | Zie bij corrosieklasse |
|
|
|
|
d |
dikte (van een object of materiaal) |
| d | afstand (d van distance) |
| d | deci (0,1) |
| D | diffusiecoëfficiënt; draaistoot; elektrische verplaatsing, elektrische fluxdichtheid |
| d0, d1, d2 | mate van druppelvorming bij brand (d van het Engelse drop, zie brandklasse) |
|
D1,0 t/m D2,0 |
Dichtheidsklasse van beton (er zijn 6 klassen, bijvoorbeeld D1,0 van 800 t/m 1000 en D2,0 van >1800 t/m 2000) |
| da | deca (10) |
| DA | Drainage Area (bij drainages; verg. FSA) |
| DAB | Dicht AsfaltBeton (vaak CE-markering AC 11 of 16 surf D3, D4 of D5; verg. GAB, LEAB, OAB, SMA, STAB, ZOAB en de CE-markering AC nn surf xx) |
| DAC | Digitaal-Analoog-Convertor |
| DAC | Direct Air Capture, zie eventueel afvangen en opslaan van CO2 |
| DAE | Design Academy Eindhoven, vanaf 1999 de nieuwe naam van de Akademie voor Industriële Vormgeving Eindhoven (AIVE), gegeven door Lidewij Edelkoort toen Jan Lucassen de school verliet en Lidewij Edelkoort voorzitter van het College van Bestuur werd; de Design Academy is i.t.t. andere opleidingen (industriële) vormgeving meer gericht op concept, ideeën, creativiteit, nieuwsgierigheid, discussie, ontdekken, kunst, de mens en uiteraard design; naast deze mens-geöriënteerde opstelling (die soms wat vaag kan overkomen) is er veel aandacht voor "het maken", de ambacht |
| DAEB | Diensten van Algemeen Economisch Belang, diensten die zonder overheidssteun hun maatschappelijke doel niet kunnen verrichten, bijvoorbeeld een woningcorporatie |
| daN | decaNewton, d.w.z. 10 Newton, een handige aanduiding van een kracht omdat de waarde (vrijwel) overeenkomt met de waarde in kilogram [kg], zie de afbeelding van een aanhanger van een vrachtwagen die bijvoorbeeld een zware tractor kan vervoeren die met lieren is vastgemaakt |
| DANS | Data Archiving and Network Services, bijvoorbeeld voor bouwhistorische of archeologische rapporten zoals meetreeksen van dendrochronologie (DANS is een onderdeel van KNAW) |
| DAP | Delft Academic Press, bereikbaar via de TU-Delft studentenvereniging VSSD (zie VSSD) |
| DAPh | Dutch Architectural Photographers, architectuurfotografen |
| DAWT | Diffuser-Augmented Wind Turbine, zie bij Venturi windmolen. |
|
D&B |
Design & Build (zie DBFM) |
| dB(A) | decibel (A duidt op correctie aan menselijk oor) |
| DB | dagelijks bestuur |
| DB | DichloroBenzine |
| DBA |
Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties, zoals in de Wet
DBA die officieel op 1-1-2016 maar reëel op 1-1-2020 in werking
trad. Let op de opmerking van de Rijksoverheid: "Opdrachtgevers en opdrachtnemers (zzp'ers) hebben graag zekerheid over de arbeidsrelatie die ze met elkaar aangaan. Tot 1 mei 2016 kon dit met de Verklaring Arbeidsrelatie (VAR). Sinds 1 mei 2016 is deze vervangen door de Wet DBA. Deze wet heeft niet de duidelijkheid en rust gebracht die hij moest brengen. Het kabinet heeft daarom besloten de wet te vervangen." Op dit moment (november 2023) is nog geen nieuwe wet betreffende zzp-ers van kracht. |
| DBE | Dynamic Boost Effect, bijvoorbeeld bij aluminium/koper-radiatoren voor late temperatuur verwarming (LTV) |
|
DBFM(O) |
Design Build Finance Maintain (Operate) |
|
direct current, gelijkstroom (verg. AC) |
|
|
D&C |
|
| DCCD |
Digitaal Collaboratorium voor Culturele Dendrochronologie
is de oude digitale internationale database die vanaf 2021 werd
ondergebracht bij DataverseNL. (Over DCCD: "Deze internationale digitale databibliotheek van jaarringgegevens bevat digitale jaarringseries en gemiddelde chronologieën, evenals hun beschrijvende en interpretatieve metadata. De inhoud is ontwikkeld door onderzoek van onder andere archeologische sites (waaronder oude landschappen), scheepswrakken, gebouwen, meubels, schilderijen, sculpturen en muziekinstrumenten.") |
| DCO | DeCentrale Overheid (gemeenten e.d.) |
| DCO | DeCentrale Opwekking (veelal: niet-centraal opgewekte elektriciteit, bijvoorbeeld zonnepanelen op een dak van een particulier) |
| dd | de dato (gedateerd) |
| Dd-alfabet | ook: RWS-Dd, het alfabet waar de voorkeur naar uitgaat bij bewegwijzering (CROW-publicatie 322 Richtlijn bewegwijzering 2014; "RWS-Dd heeft een ruimtebeslag dat vergelijkbaar is met ANWB-Uu, is echter bij gelijke kapitaalhoogte beter leesbaar doordat voldaan is aan de eisen van open karakters met een goede spatiëring", Wegenwiki) |
|
d/D of d-D |
aanduiding kleinste (d) en grootste (D) korrelgrootte (zeefmaat) in een korrelgroep, dus de ondermaat (d) en de bovenmaat (D), bijvoorbeeld d-D = 4-8 (mm) |
| def | definitie |
| DEF | Delayed Ettringite Formation, een speciaal geval van sulfaataanval in beton (zie bij ettringiet; verg. ASR) |
| DER | Distributed Energy Resources, zoals in DER-sturing; "DER-sturing betekent dat we klanten op afstand via een signaal instrueren om vermogen tijdelijk terug te regelen tijdens een storing. Uw elektriciteitsproductie eenheid moet deze signalen geautomatiseerd opvolgen. Hiermee voorkomen we een te zware belasting van het elektriciteitsnet tijdens het oplossen van de storing" |
| DF | DaglichtFactor |
| DfD | Design for Disassembly, ontwerpen voor losmaakbaarheid (demontabel zijn, eenvoudige demontage mogelijk maken), zie bij circulair bouwen |
| DFI | Deep Foundations Institute |
| DfMA | Design for Manufacture and Assembly, zie DfMA en industrieel bouwen |
| DGBC | Dutch Green Building Council (verg. BREEAM, LEED, USGBC) |
| DH | brandklasse DH: rookscherm dat de verspreiding van rook in een gebouw tegenhoudt (bijvoorbeeld DH30: minimaal 30 minuten lang; herkomst afkorting onbekend; verg. E, EI, EW) |
| DHW | Domestic Hot Water (warm tapwater) |
|
dhz |
doe het zelf |
|
dat is (Engels: ie, id est) |
|
| DIA | Duurzame InzetbaarheidsAnalyse voor werknemers en bedrijven (zie Volandis) |
|
Deutsches Institut für Normung, Duitse industrienorm (in België: NBN, in Nederland: NEN) |
|
|
DINO, DINOloket |
DINO staat voor Data en Informatie van de Nederlandse Ondergrond, zie DINOloket |
| DLG | Dienst Landelijk Gebied, een overheidsdienst met taken die 80 jaar lang aan "het landschap" heeft kunnen werken zonder enige belangstelling te wekken bij het publiek. De dienst is per 1 maart 2015 opgeheven. Taken op het gebied van GIS, grond, subsidies en (inter)nationale projecten zijn overgenomen Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl). Taken als gebiedsontwikkelingsprojecten en natuurontwikkeling zijn belegd bij de provincies. |
| DLP | Deskundige Leidinggevende Projecten |
| DLR | Dynamic Line Rating, vergroot de stroomcapaciteit van de elektriciteitslijn (zie bij congestie; wordt ook RTTR genoemd) |
| dm | droogmachine, wasdroger (verg. wm is wasmachine) |
| Dmax | maximale korrelgrootte in een betonmengsel |
| DNB | De Nederlandsche Bank |
| DNO | Distribution Network Operator, bijvoorbeeld van een elektriciteitsnet (verg. DSO en TSO) |
| DNR |
"De Nieuwe Regeling beslaat de algemene branchevoorwaarden voor ontwerpen, adviseren en organiseren voor de gebouwde omgeving voor opdrachtgever en -nemer." De eerste versie kwam uit in 2011. Zie BNA en NLingenieurs. |
| DNSH | Do Not Significant Harm, weer zo'n vage milieu-term van de milieulobby van "Europa": niets doen dat significante schade (wat is dat?) toebrengt aan een milieudoelstelling zoals bedoeld in artikel 17 van Verordening (EU) 2020/852; ook nu weer zal die term gebruikt worden om woningbouw tegen te houden (alleen de verhuurders en de relatief-rijken met woningen worden er wijzer van, niet de gewone burger die veel teveel huur moet betalen voor zijn flatje; situatie 2023-09) |
| DNV | DNV is een classificeringsorganisatie (de naam is ook DNV-GL geweest; DNV stond voor Det Norske Veritas en GL voor Germanischer Lloyd) |
| DO | Definitief Ontwerp, DetailOntwerp (verg. Voorontwerp VO) |
|
DOCO MOMO |
DOCOMOMO, DOcumenteren en COnserveren van gebouwen en stedenbouwkundige en landschappelijke ensembles van de MOdern MOvement (Moderne Beweging) |
| domotica | samentrekking van domus (woning) en telematica (en dat weer uit telecommunicatie en informatica), huisautomatisering (zie ook KNX) |
| DoP | Declaration of Performance (Europese verplichte prestatieverklaring van bijvoorbeeld funderingsbekisting of xps) |
| DP | Dynamic Positioning, dynamische positionering bij bijvoorbeeld schepen die offshore-installaties bouwen |
| DP6 | is een afkorting van het adres (Doelenplein 6 in Delft) van architectenbureau DP6 |
| DPA | Drilling Push Aside (in de grond gevormde betonnen schroefpaal met grondverdringing) |
|
DPC |
Damp Proof Course (folie die o.m. gebruikt wordt tussen fundering en vloerplaat) |
| DPI | Dutch Polymer Institute |
| DPL | DuurzaamheidsProfiel van een Locatie |
| DRO | Definitief Ruimtelijk Ontwerp |
| DSB | DistributieSysteemBeheerder, een medewerker van een netbeheerder (zie eventueel congestie) |
| DSGO | Digitaal Stelsel Gebouwde Omgeving; het DGSO "biedt een set van uniforme afspraken, die zorgt voor veilige, betrouwbare en gecontroleerde toegang tot data in de ontwerp-, bouw- & technieksector"; de data moet dus altijd en overal beschikbaar zijn (open standaarden) en in de keten veilig toegankelijk zijn |
| DSO | Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) ondersteunt technisch de Omgevingswet; "het DSO richt zich daarmee op twee digitale aspecten: beschikbaarheid van de juiste informatie voor een gebruiker op het juiste moment en ondersteunen van het gebruik van de Omgevingswet" |
| DSO | Distribution System Operator, bijvoorbeeld van een elektriciteitsnet (verg. DNO en TSO) |
| DSL1, DSL2, DSL3 | Design Supervision Level (zie bij gevolgklasse) |
| DSM | dubbelstaafmat; "een dubbelstaafmat hekwerk is een hekwerk dat geproduceerd is uit stalen draden; de stalen draden zijn voorzien van een zinklaag en de gelaste hekwerkpanelen worden vervolgens voorzien van een poedercoating; de naam dubbelstaafmat komt van de dubbele horizontale draad welke voor de stevigheid zorgt" (hekwerk online) |
| DSM | Demand Side Management, vraagsturing |
|
Digital Signal Processing; zie ook Signal Processing System SPS |
|
| DSR | Demand Side Response, vraagsturing, bijvoorbeeld door prijsprikkels, door iets heel goedkoop of juist heel duur te maken op bepaalde tijden om gebruik resp. "inactief" te bewerkstelligen (maar vaak heeft de prijs geen invloed op het wel of niet gebruiken, bijvoorbeeld brood of verwarming heb je toch nodig, ook al kost het wat meer) |
| DTP | Desk Top Publishing |
| DTP | Dynamic Tidal Power, dynamische getijdencentrale (energiecentrale die gebruik maakt van het hoogteverschil van het water bij de getijden; bij DTP wordt het verschil kunstmatig (dynamisch) opgewekt door een T-vormige dam loodrecht op de kust) |
| DTU | Document Technique Unifié: in Frankrijk een document dat de specificaties bevat die, gevolgd door het bedrijf, geacht worden een werk mogelijk te maken in overeenstemming met de verwachtingen van de aanbestedende dienst (stabiliteit, gebruik, duurzaamheid). DTU is geen Europese norm. |
|
dubo |
|
| DuMo | Duurzame Monumenten; "het DuMo-rekenmodel brengt de duurzaamheid in combinatie met de monumentale waarde van project in kaart" |
| DUO | Dienst Uitvoering Onderwijs |
| DVO | DienstVerleningsOvereenkomst (verg. SLA) |
| DVW | Densified Veneer Wood, een soort gelamineerd hout, maar dan met bijvoorbeeld een drietal planken normaal hout en tussen elke plank samengeperste "planken" van fineer; door het aandraaien van bouten en moeren of door een enorme popnagel, in combinatie met houtlijm, verkrijgt dit gelamineerde spant zijn stevigheid |
|
dwa |
droogweerafvoer |
|
DraWinG, een bestandsformaat technische tekeningen (DWG-Viewer bijvoorbeeld de Brava Free DWG-Viewer; verg. DXF, IFC, gbXML, RAW) |
|
| DWI | DrinkWaterInstallaties (zie Info DWI) |
| DWTW | Douche(water)WarmteTerugWinning (douche-wtw, douchepijp-wtw, douchebak-wtw) |
| dwz | dat wil zeggen (verg. di, ie) |
|
Drawing eXhange Format, een bestandsformaat technische tekeningen, o.m. AutoCAD en BINK Builder (verg. DWG, IFC, gbXML, RAW) |
|
|
|
|
| e | poriëngetal (= Volume van de poriën (holtes) / Volume van de korrels) |
| E | elasticiteitsmodulus |
| E | elektrische veldsterkte |
| E | energie (verg. U) |
| E | brandklasse E: "Integriteit" of het vermogen van het element om vlammen tegen te houden; warmtegeleiding wordt wel toegelaten (bijvoorbeeld E30: minimaal 30 minuten lang; E staat voor "integrity"?; verg: EI, EW, DH) |
| E | verlichtingssterkte |
| E | Exa (1018) |
| E | Ewe is de energiebehoefte per jaar van een gebouw per m2 gebruiksoppervlakte ("we" van Ewe staat voor weighted energy); Ewe is een term uit de EPG (EnergiePrestatie Gebouwen) |
| E1 t/m E4 | klasse-indeling waarde dampdiffusie |
| E14 | Edison schroefdraad 14 mm diameter, één van de meest toegepaste fittingmaten voor lampen (verg. E27, E40, B22) |
| E27 | Edison schroefdraad 27 mm diameter, één van de meest toegepaste fittingmaten voor lampen (verg. E14, E40) |
| E40 | Edison schroefdraad 40 mm diameter, het zogenoemde goliath-fitting of giant screw, o.m. voor straatverlichting en bij toneelverlichting (verg. E14, E27) |
| Ennn | codering voor kalkzandsteen Element (groot blok), nnn = dikte in mm |
| ea | en andere(n) |
| EAD | European Assessment Document, een geharmoniseerde technische specificatie, een voorloper van een CE-markering (verg. ETA) |
| EC | Energie en Comfort, een manier om energiezuinig te bouwen met behoud van veel comfort |
|
EC, EC-waarde |
Electrical Conductivity, gemeten in mS/cm (millisiemens/cm) of μS/cm (microsiemens/cm); verg. TDS |
| ECB | Ethylene Copolymer / Bitumen, toegepast voor o.m. dakbanen (verg. TPO) |
| ECC | Electric Control Center, zie verder bij MCC |
| ECI | Environmental Cost Indicator (ECI) ofwel MilieuKostenIndicator (MKI) |
| ECN | EnergieonderzoekCentrum Nederland |
|
ed |
editie |
| ed | en dergelijke |
|
EDM |
Electronic Distance Meter (elektronische afstandsmeter) |
| EDMS | Energy Data Management System (een systeem dat energiestromen als van zonnepanelen, windturbines, accu's e.d. optimaliseert naar beschikbaarheid en data daarover doorstuurt naar andere EDMS-en; verg. EMS) |
| EDO | Ergst Denkbare Overstroming (puur theoretisch: 1 in 10.000 jaar) |
| eea | een en ander |
| EEM | Eindige ElementenMethode (in het Engels: Finite Element Analysis FEA, Finite Element Method FEM ); "met deze sterkteberekening methode is voor vrijwel iedereen – ook voor niet technici – snel te zien waar in een constructie zich kritieke zones bevinden en waar het ontwerp dus kan worden aangepast opdat het alsnog voldoende sterk, stabiel of juist lichter kan worden gemaakt; met de FEM sterkteberekening methode kunnen complex gevormde onderdelen of samenstellingen worden doorgerekend" (Lara Engineering) |
|
EER (SEER) |
Energy Efficieccy Ratio, een soort COP
voor koeling. EER is het rendement dat de verhouding weergeeft tussen de hoeveelheid afgegeven koeling tegenover de hoeveelheid verbruikte energie.
Dit rendement wordt uitgedrukt in een getal (dimensieloos). Bijvoorbeeld energieverbruik van 1 kWh levert 4 kWh aan koelte betekent een EER van 4,0. SEER is de Seasonal Energy Efficiency Ratio. Verg. COP, GUE, SPF |
| EER | Economische EffectRapportage |
| EFFC | European Federation of Foundation Contractors |
| eg | eigen gewicht (eigen massa) |
|
eg |
eigen grond (in tegenstelling tot bijvoorbeeld huur of erfpacht) |
| ega | eengezinsappartement |
|
egw |
eengezinswoning |
| EHS | Ecologische HoofdStructuur, een soort ruggengraat voor de natuur (dieren) waardoor hun leefgebied zich theoretisch zeer ver uitstrekt; de natuurgebieden/leefgebieden zijn door corridors met elkaar verbonden (verg. NNN is NatuurNetwerk Nederland) |
| EI | brandklasse EI: "Integriteit en Isolatie" of het vermogen van het element om vlammen tegen te houden en de warmtegeleiding door het element te blokkeren (bijvoorbeeld EI30: 30 minuten lang; E van EI staat voor "integrity"?; I van EI staat voor Insulation; verg. E, EW, DH) |
| EIA | Energie-InvesteringsAftrek |
|
EIB |
|
| EIM | stichting Economisch Instituut voor den Middenstand, een verre voorloper van Panteia dat o.m. onderzoek doet, coördineert en analyseert voor vele sectoren; de volledige naam van EIM wordt al lange tijd niet meer gebruikt |
|
elektrisch koken (wandcontactdoos voor; verg. Perilex) |
|
| ek | eerstkomende |
| EMC | Equilibrium Moisture Content (evenwichtsvochtgehalte) |
| EMC | ElectroMagnetic Compatibility (elektrische apparatuur mag geen elektromagnetische invloed hebben op andere apparatuur) |
| EME | Enrobé à Module Elevé, een uit Frankrijk afkomstig asfaltproduct dat als onderlaag voor ZOAB wordt toegepast |
| EMG | Energieprestatienorm voor Maatregelen op Gebiedsniveau (zoals in EMG-rekentool, zie Toolkit; ook: Energiebesparende Maatregelen op Gebiedsniveau) |
| EMO | European Mortar Industry Organisation |
| EMS | Energy Management Software (verg. EDMS); oo, somsk: Energy Management System (ook in het Nederlands) |
| ENCI | Eerste Nederlandse CementIndustrie, onderdeel van Heidelberg Cement |
| EnEV | EnergieEinsparVerordnung ("Verordnung über energiesparenden Wärmeschutz und energiesparende Anlagentechnik bei Gebäuden") |
| ENRIN | ENvironmental Research Instruments (site beëindigd ca. 2021) |
| ENW | Expertise Netwerk Waterveiligheid (het Technisch rapport actuele sterkte van dijken) |
| EOx | Extracted Organic halides (x staat voor chloor, broom e.d.) |
| EP | EnergiePrestatie, zoals bij een energielabel en EP-adviseur (adviseur die een energielabel mag uitgeven) |
| EP | EPoxyhars (thermoharder) |
| EP | Energie Performance (indicator), Energie Prestatie (indicator); verg. BENG (tot 2021 bepaalde de EPC de energieprestatie) |
| EP | Eutrophication Potential, vermesting in PO4-equivalenten, een onderdeel van o.m. de MPG-berekening |
| EPA | EnergiePrestatie-Advies, EnergiePrestatie-Adviseur (hoewel dubbelop, men heeft het meestal over een EPA-opnemer of EPA-adviseur) |
| EPA-U | EnergiePrestatie-Advies(eur) voor Utiliteit (geen woningen); ook: energielabel Utiliteit (geen woningen) |
| EPA-W | EnergiePrestatie-Advies(eur) voor Woningen; ook: energielabel Woning (om een energielabel van een woning te zien: Zoek je Energielabel; om een (aangepast) Energielabel aan te vragen) |
| EPB | EnergiePrestatie en Binnenklimaat (België) |
| EPBD | Energy Performance of Buildings Directive, een Europese richtlijn voor energieprestatie van gebouwen (er is bijvoorbeeld een verplichte EPBD-keuring voor systemen voor airconditioning); de Engelse term voor Energieprestatie voor Gebouwen (EPG) |
| EPC | EnergiePrestatieCertificaat (België) |
| EPC | EnergiePrestatieCoëfficiënt ("de maat voor energiezuinigheid heet EnergiePrestatieCoëfficiënt EPC; de bepaling van de EPC ligt vast in Energie Prestatie Normen EPN"); tot 1-1-2024 de BENG in werking trad, bepaalde de EPC de energieprestatie van een gebouw |
| EPC | Equivalent Performance Concept |
| EPCI | Engeineering, Procurement, Construction and Installation |
| EPD | Environmental Product Declaration (milieu productverklaring; zie eventueel Nationale Milieudatabase NMD) |
| EPDM | Ethylene Propylene Diene Monomer rubber (etheen propeen diëen monomeer; verg. TPO) |
| EPG | EnergiePrestatie Gebouwen, EnergiePrestatienorm Gebouwen (sinds 2012); de Engelse term is Energy Performance of Buildings Directive (EPBD) |
| EPG | EnergiePrestatieGarantie, een garantie voor energieprestatie van nieuwbouwwoningen of gerenoveerde woningen. Op basis van de EPG kan de woningcorporatie/verhuurder de huur verhogen, omdat de energiekosten aanzienlijk verlaagd zijn; dit wordt de energieprestatievergoeding (EPV) genoemd. |
| EPL | EnergiePrestatie op Locatie |
| EPM | Ethylene Propylene Monomer rubber |
|
EPN |
EnergiePrestatieNormering ("de maat voor energiezuinigheid heet EnergiePrestatieCoëfficiënt EPC; de bepaling van de EPC ligt vast in Energie Prestatie Normen EPN) |
| EPN | EnergiePrestatie Nieuwbouw (verwarrend met de oorspronkelijke betekenis van epn) |
| EPN-U | EnergiePrestatie Nieuwbouw Utiliteit |
| EPN-W | EnergiePrestatie Nieuwbouw Woning |
|
EPP |
Expanded PolyPropylene (polypropyleen, polypropeen) |
| EPR | EnergiePrestatieRegelgeving (België) |
|
Expanded PolyStyrene (polystyreen, verg. PS, XPS) |
|
| EPS-SE | Expanded PolyStyrene met SE-kwaliteit (SE is afgeleid van Schwer Entflammbar/ Self Extinguishing, dus moeilijk brandbaar) |
| EPV |
EnergiePrestatieVergoeding. Verhuurders en huurders hebben de mogelijkheid om een energieprestatievergoeding
af te spreken. "Verhuurders kunnen een vergoeding van huurders vragen voor (bijna) nul-op-de-meter-woningen (NOM). Ze krijgen dan een deel terug van hun investeringen om van sociale huurwoningen NOM-woningen te maken. De EPV neemt zo huidige wettelijke belemmeringen weg en stimuleert dat woningen energiezuinig gerenoveerd worden."
(Rijksdienst voor Ondernemend
Nederland) Voor de huurder hoeft dit niet per se interessant te zijn:
hij betaalt wel minder energiekosten maar een hogere huur, zodat de lasten
hetzelfde kunnen zijn gebleven... Verg. EPG. |
| ER | Earthquake Resistance, in de samenstelling ER®-mortels |
| EQU | EQU staat voor EQUilibrium?; Eurocode voor extreme verplaatsingen van de constructie of constructiedelen, verlies van statisch evenwicht; kantelen, opdrijven (zie bij grenstoestand) |
| ERB | Expertisecentrum Regelgeving Bouw |
| ERM | stichting Erkende Restauratiekwaliteit Monumentenzorg |
| EROEI | Energy Return On Energy Invested ofwel een verhouding tussen de gewonnen energie en de toegevoerde energie om energie te kunnen oogsten (bijvoorbeeld 100:1 bij conventionele oliebronnen; verg. ROI, EROI, SROI) |
| EROI | Energy Retun On Investment, zie EROEI (verg. ROI, SROI) |
| ERTMS | European Rail Traffic Management System, een Europees beveiligingssysteem voor het spoor |
| ESB | Elka Stranded Board, zie bij OGB / ESB als onderdeel van OSB |
| ESD |
Electro Static Discharge (elektrostatische ontlading); vooral in "ESD-veilig"
of "ESD-bescherming",
wat inhoudt dat er beschermd wordt tegen elektrostatische ontladingen,
bijvoorbeeld door aarden (aardingskabels)
of door afschermen door speciale handschoenen of speciale plaatjes onder
schoenzolen (van toepassing in cleanrooms, data-centers e.d.). ESD-vloeren zijn vloeren waarbij de statische elektriciteit gecontroleerd wordt afgevoerd. |
| ESF | Europees Sociaal Fonds, verstrekt o.m. subsidie voor opleidingen, informatie bij Agentschap SZW |
| ESL | Estimated Service Life, geschatte levensduur (verg. LCA) |
|
et |
etage |
| ETA | European Technical Assessment (Europese technische beoordeling), een document dat informatie verschaft over de beoordeling van de prestatie van een bouwproduct met het oog op zijn "essentiële karakteristieken" (nut, doel) (verg. EAD, ETAG) |
| ETAG | ETA Goedkeuring |
| ETG | Erkende Technische Goedkeuring, een oplossing voor een handeling in de bouw waarvoor geen kwaliteitsborger behoeft te worden ingehuurd te worden (ca. 80% van alle handelingen in de bouw), zie bij Technical Inspection Service (TIS) en bij het Instituut voor Bouwkwaliteit voor de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) |
| ETFE | Ethyl Tetra Fluor Ethyleen; zie bijvoorbeeld luchtkussendak (etfe-dak) |
| ETO | Erkende Technische Oplossing |
| ETT | Erkende Technische Toepassing, een toepassing waardoor bij gebruik van zo'n toepassing geen kwaliteitsborging hoeft plaats te vinden (i.v.m. de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen, Wkb) |
| EUR | Esposizione Universale Roma |
|
ev |
eventueel |
| ev | en volgende |
| EV | Electric Vehicle, Elektrisch Voertuig; meestal wordt hiermee een elektrische personenauto, bus e.d. bedoeld, maar ook een trein, tram, brommer e.d. kunnen EV's zijn als ze elektrisch worden aangedreven |
| EVA | EthyleenVinylAcetaat, een "slijtvaste" kunststof; er zijn ook kunststoffen (folies) die een bepaald EVA-percentage hebben, bijvoorbeeld 12-14%l; zie De ene folie is de andere niet (over glasfolies) |
| EVC | Erkenning van Verworven Competenties, Eerder Verworven Competenties (zie bijvoorbeeld EVC-Centrum) |
| EVRS | European Vertical Reference System, verg. NAP |
|
evt |
eventueel |
| EVT | Equivalente Viscositeit Temperatuur |
|
ew |
eengezinswoning |
| EW | klasse EW: "Integriteit met beperkte warmtestraling" of het vermogen van het element om vlammen tegen te houden en het niveau van warmtestraling door het element te beperken (bijvoorbeeld EW30: 30 minuten lang; E van EW staat voor "integrity"?, W van EW staat voor Warmth radiation; verg. E, EI, DH) |
| EWEA | European Wind Energy Association |
|
EWF, EW&F |
Earth, Wind & Fire, zie klimaatcascade en zonneschoorsteen |
| EWP | Engineered Wood Product, bijvoorbeeld CLT, LSL, OSB e.d. (zie bij plaatmateriaal) |
|
|
|
| f | frequentie |
| f | wrijvingscoëfficiënt |
| f | femto (10-15) |
| F | force (kracht) |
| F | constante van Faraday |
| F | Fuel (stookolie, mazout) |
| f-factor | f-factor, oppervlaktetemperatuur-factor (zie bij koudebrug) |
| F0, F2 | vorst-dooi-weerstand baksteen (F0, F2 vorstklasse C, F2 vorstklasse D) |
|
Flow, vloeimaat van betonspecie, één van de consistentieklassen (verg. verdichtingsmaat Compaction C0 t/m C3 en zetmaat Slump S1 t/m S5) |
|
| FAETP | Freshwater Aquatic EcoToxicity Potential, zoetwater-aquatische ecotoxiciteit t.o.v. 1,4-Dichloorbenzeen, een onderdeel van o.m. de MPG-berekening (verg. FE) |
| FAP | Friction After Polishing (verg. PSV) |
| FAQ('s) | Frequently Asked Questions (veel gestelde vragen) |
| FAT | FATigue; Eurocode breuk in de constructie, bezwijken door vermoeiing (zie bij grenstoestand) |
|
FB1 t/m FB7 |
klasse-indeling weerstand, behorend bij pantserklasse glas BR1 t/m BR7 (verg. NS) |
| FBC | Factory Production Control (gecertificeerd controlesysteem in een fabriek) |
| fbrep | representatieve treksterkte van beton |
| Fc | de Fc-waarde is reductiefactor zonwering die aangeeft hoe efficiënt het bepaalde type zonwering is om zoninstraling en dus warmte in huis tegen te gaan (in de gratis NEN-publicatie NTA 8800:2023 zie tabel 7.5 en 7.6) |
| FCAW | Fluxed Core Arc Welding, een MIG/MAG-lasmethode waarbij gelast wordt met een draad die gevuld is met poeder (verg. andere lasmethodes GMAW/MIG/MAG, SAW, SMAW, STAW/TIG) |
| fck, fcm | fck is karakteristieke cilinderdruksterkte (c van cylinder; k van karakteristiek); fck,cube is karakteristieke kubusdruksterkte; fcm is gemiddelde druksterkte (m van mean) |
| FCR | Frequency Containment Reserve (primair reservevermogen, de grote energiecentrales); moet op basis van de frequentie-afwijking op het net, het volledige vermogen binnen 30 seconden opstarten en ononderbroken maximaal 15 minuten aanhouden (verg. aFRR) |
| FE | Freshwater Eutrophication, een milieueffect (verg. FAETP, FET) |
| FEA | Finite Element Analysis; zie bij EEM |
| FeB | oude klasse-indeling betonstaal (wapening), Fe is ijzer, B is beton (bijvoorbeeld FeB500 heeft een vloeigrens van 500 N/mm2) |
| FEC | Functionele Eisen in Contracten |
| FedEC | Federatie van Energieconsultants |
| FEM | Finite Element Method, zie bij EEM |
| FET | Freshwater EcoToxicity, een milieueffect (verg. FE) |
| FFD | Fossil Fuel Depletion, een milieueffect |
| FFP | Filtering Face Piece (fi lterend gelaatsmasker, een soort stofmasker; zie eventueel npf) |
| FF-wet | Flora- en Fauna wet |
| F-gassen | "F-gassen of gefluoreerde gassen (zoals fluorkoolwaterstoffen) tasten niet de ozonlaag aan, maar hebben wel een sterke broeikasgaswerking; het opwarmend effect van F-gassen kan 23.000 keer sterker zijn dan dat van eenzelfde hoeveelheid CO2" |
| FIBC | Flexible Intermediate Bulk Container, meer bekend onder de naam big bag (zie ook zakkengoed) |
| FIFO | First In First Out ("rij"; verg. LIFO) |
| fig | figuur (afbeelding) |
| fig | figuurlijk |
| FLL | FLL staat voor het Duitse 'Forschungsgesellschaft Landschaftsentwicklung Landschaftsbau.', een richtlijn voor dakbegroeiing (groendak) die in een aantal andere Europese landen is overgenomen. De richtlijn geeft alle informatie over materialen en bouw. De dakbegroeiingsrichtlijn FLL kent een Nederlandse vertaling uitgebracht door Stichting Bouw Research (SBR). |
| FM | FijnheidsModulus |
|
FM- Approval |
Factory Mutual Approval (FM-Approval) is een zeer hoge mate waarin brandveilige materialen getest kunnen worden; het gaat bij deze tests om het behoud van de eigenschappen van het te testen materiaal bij brand e.d. |
|
FME, FME- CMW |
oorspronkelijk Federatie voor de Metaal- en Electrotechnische industrie; in 1996 is FME gefuseerd met CMW (Contactgroep van Machinefabrieken- en constructieWerkplaatsen); officieel heet deze vereniging FME-CMW, maar als naam wordt FME gebruikt (FME-CMW wordt wonderlijk genoeg ook vaak als FME-CWM genoteerd) |
|
FNV Bouw |
Federatie van Nederlandse Vakverenigingen afdeling Bouw |
|
FaseOvergangsMateriaal, zie Phase Change Material PCM |
|
| FOM | stichting voor Fundamenteel Onderzoek der Materie; sinds 2017 (geen zelfstandig) onderdeel van de Stichting Nederlandse Wetenschappelijk Onderzoek Instituten (NWO-I) |
| FOSAG | oorspronkelijk koninklijke vereniging Federatie van Ondernemers in de voor het Schilders-, Afwerkings- en Glaszetbranche; tegenwoordig een ondernemersorganisatie van de schilders-, onderhouds-, metaalconserverings- en glasbranche; FOSAG-erkend wil zeggen dat het bedrijf erkend is om zijn vakmanschap op het betreffende gebied (verg. AF-erkend, STAF, OnderhoudNL) |
| FOTU | Flash-Over Training Unit (zie bij vlamoverslag) |
| FPM | FluorPolyMeer, een polymeer die goed bestand is tegen oplosmiddelen en zuren en basen(verg. NBR, EPDM) |
| FPSO | Floating Production Storage and Offloading, een "drijvend platform op basis van tankers die boven een olieput in zee olie (en gas) produceert, opslaat en op open zee naar tankers overlaadt" |
| fr | franco (vrij van vrachtkosten voor ontvanger) |
| FRC | Fibre Reinforced Concrete (vezelversterkt beton; verg. HFRC, HPFRC); in het Amerikaans: Fiber ipv. Fibre |
| FRP | Fibre Reinforced Polymer (vezelversterkt polymeer); soms Fibre Reinforces Plastic; in het Amerikaans: Fiber ipv. Fibre (zie ook CFRP) |
| FSA | Filter Surface Area (bij drainages; verg. DA) |
| FSA | Filter and shut off valve on Suction line (filter en afsluiter in de zuigleiding bij luchtkoeling; A=?) |
|
Forest Stewardship Council (houtkeur, duurzaamheid; verg. COFI, PEFC) |
|
|
Floor Space Index (verhouding tussen aantal m2 bruto vloeroppervlak (bvo) van het gebouwde en aantal m2 uitgeefbaar terrein van het perceel) |
|
| ft | foot, feet |
| FTE | Full Time Equivalent (werkuren omgerekend naar voltijdbanen) |
| FTL | Full Truck Load, de vrachtwagen is volledig geladen met producten e.d. voor één levering zodat zo min mogelijk (in tegenstelling tot LTL, Less than TruckLoad) |
| FTP | Foiled Twisted Pair (ethernetbekabeling; elk koperpaar apart beschermd, verg. SFTP, STP, UTP) |
| FVB | Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid (België), nu FVB-FFC, een onderdeel van Constructiv |
| Fw | buigsterkte beton in het werk (cementvloeren/gietvloeren; verg. druksterkte Cw) |
| FZP | Fries Zomer Peil (NAP - 0,66 mm) |
|
|
|
|
g |
gram |
| g | valversnelling (gravity, zwaartekracht) |
| g | gas (aansluiting voor) |
| G | gewicht |
| G | afschuivingsmodulus |
| G | gravitatieconstante (constante van Cavendish) |
| G | warmtegeleiding |
| G | Giga (afgerond 109; eigenlijk 230 ofwel 1.073.741.824), bijvoorbeeld in GBytes |
| g-waarde | de totale waarde van lichtdoorlatendheid van glas e.d. (g-waarde) |
| GA | Gespecialiseerde Aanneming |
| GAB | GrindAsfaltBeton (verg. DAB, LEAB, OAB, SMA, STAB, ZOAB en de CE-markering AC nn surf xx) |
| GAHP | Gas Absorption Heat Pump; volgens de leveranciers warmtepompen met meer mogelijkheden (sommige modellen kunnen zowel verwarmen als koelen; GAHP-installaties zijn vooralsnog nogal prijzig (prijspeil 2015)) |
| Galfan | GALvanized FANtastic steel products |
| gb | gesloten bebouwing (België; rijtjeshuizen) |
| GBA | Gemeentelijke Basisadministratie (Basis Registratie Personen, BRP) |
| GBES | Gesloten BodemEnergieSysteem, een gesloten warmte-koude-opslag-systeem (zie bijvoorbeeld WKOtool in uw omgeving) |
|
GBV, GBV-1950, GBV-1962 |
Gewapend-BetonVoorschriften, oude voorschriften van onder meer betonkwaliteiten (sterkteklassen) (verg. VB en VBC; voor omrekentabel betonkwaliteiten zie bij sterkteklasse) |
|
GBKN |
Grootschalige BasisKaart Nederland is in 2016 beëindigd en overgenomen door PDOK (voor de viewer zie PDOK viewer) |
|
GebruiksOppervlakte (meestal: go) |
|
| GBS | GebouwBeheer(s)Systeem |
| gbXML | green building XML, een bestandsformaat (verg. DWG, DXF, IFC, RAW) |
| GC |
Gélivité basée sur Capillarité, de GC-index (ook GC-coëfficiënt of
GC-criterium genoemd) is een index met betrekking tot de
vorstbestendigheid (in verband met capillaire
werking van een materiaal; GC < -2.5: zeer vorstbestand -2.5 < GC < -0.95: normaal vorstbestand GC > -0 95: niet vorstbestand; Gélivité hangt samen met het Franse gel dat vorst betekent) |
| GC | Gradering Algemeen bij korrelgroepen/zeeffracties (verg. GT) |
| GC1, GC2, GC3 | Geotechnische categorie 1 (lichte bebouwing, kleinere grondkerende wanden, beperkte ophogingen/ontgravingen), 2 (overige constructies), 3 (diepe parkeerkelders, vliegvelden, hoge torens, windmolens, schoorstenen), volgens NEN 6740 |
| GD | aanduiding gietvloer met cement als bindmiddel (GD-D is direct op een draagvloer; GD-T op een tussenvloer; GD-Z zwevende gietvloer; aanduiding +V geeft Vloerverwarming aan, bijvoorbeeld GD-D+V) |
| GDL | "The GNU Data Language (GDL) is a free alternative to IDL (Interactive Data Language). Together with its library routines, GDL is developed to serve as a tool for data analysis and visualization." (Wikipedia) |
| GE, GE-MAX | Grootvlak Element, zoals in GE-bekisting, een vorm van Paschal-bekisting, voor grootschalige betonwerken |
|
ged |
gedeeltelijk |
| GEF | Geotechnical Exchange Format, een standaard "taal" voor opslag en transport van geotechnische gegevens (bijvoorbeeld in GEF-CPT-Report) |
|
geh |
geheel; gehuwd |
| gem | gemeente |
| gem | gemeubileerd |
| gem | gemiddeld |
| gemod | gemoderniseerd |
| GEO | Eurocode voor het grondmechanisch bezwijken van de funderingen (GEO staat voor GEOlogical?; zie bij grenstoestand) |
|
geren |
gerenoveerd |
| GEZEN | Grootschalige Exploitatie vanZonne-ENergie, zie GEZEN |
| gft | groente-, fruit- en tuinafval (verg. bsa, hha, inda, kca, kga, rda, sa, zha) |
| GFRC | Glass Fiber Reinforced Concrete (een Amerikaans-Engelse term, vandaar ook fiber), ook GRC, zie vezelbeton |
| GFRP | Glass Fiber Reinforced Polymer (Amerikaanse term; de Engelse term is Glass Fibre Reinforced Polymer of ... Plastic dus fibre i.p.v. fibre); zie GVK |
|
GG |
geschaafd en geploegd (geschaafd hout met messing en groef) |
| GGO | Genetisch Gemodificeerde Organismen (zie FSC-hout e.d.) |
| GGR | Grote GlasoppervlakteRuimte (soort hoog glazen atrium) |
| GHHWS | Gemiddeld Hoog Hoog Water Spring |
| GHI | Global Horizontal Irradiation, de kortegolf straling die op een bepaalde plaats op een horizontaal vlak valt [in kWh/m2 per jaar] (in NL ca. 1000 kWh/m2 per jaar, in Zuid-Spanje ca. 1900 kWh/m2 per jaar) |
| GHOR | Geneeskundige Hulp bij Ongevallen en Rampen |
| GI | Geo Informatie (verg. GIS) |
| GIS | Geografisch InformatieSysteem, een informatiesysteem met gegevens over geografische objecten (zie bijvoorbeeld QGIS, een vrij en open source geografisch informatiesysteem) |
|
GIS, GISCODE |
code van producten die vermeld staan in het Gefahrstoff-InformationsSystem, van de Berufsgenossenschaft der Bauwirtschaft (GISBAU); "GISCODE is een in 1993 tussen fabrikanten en bouw-beroepsorganisaties (GISBAU) overeengekomen, vrijwillig classificatiesysteem voor het onderscheiden van productgroepen met bepaalde gemeenschappelijke risicokenmerken", productgroepen zijn bijvoorbeeld lijmen, dispersies, polyurethanen en de codering geeft de de mate van bijvoorbeeld het toegepaste oplosmiddel" |
|
voormalig Garantie Instituut Woningbouw, nu Woningborg(groep) en Stichting Waarborgfonds Koopwoningen (SWK) |
|
| GJ | GigaJoule, zie eenvoudig omrekenen energie-eenheden |
| GKW | GeKoeld Water (koeling; verg. GKW-systeem of -installatie met centrale verwarming; vaak in combinatie met cv, bijvoorbeeld x kW cv en y kW GKW) |
| GLK, %GLK | Gleichläufigkeit, percentage gelijkloop (overlap) tussen twee reeksen cijfers. In de dendrochronologie: "Het percentage van de intervallen tussen twee jaren waarin de meting en referentiecurve gelijktijdig een stijging of daling in het jaarringpatroon laten zien." |
| GLLWS | Gemiddeld Laag Laag Water Spring |
| GLP | Geprofileerde Lijf Plaat, zie bij plaatligger |
| GLW | gas, licht, water |
| GLW | GeluidLabelWaarde; "de GLW is gebaseerd op het geluidsniveau van personenvoertuigen die de voegovergang passeren, gemeten aan de bovenzijde van het kunstwerk" (Rijkswaterstaat) |
| GMAW | Gas Metal Arc Welding, een lasmethode met een afsmeltende elektrode (MIG/MAG-lassen, verg. andere lasgmethodes FCAW/MIG/MAG, SAW, SMAW, STAW/TIG) |
| GMOP | GranulaatMatras Op Palen (zie paalmatras) |
|
GMS, GMS2 |
GladheidsMeldSysteem (onderdeel van WinterControle) |
| GN | Gas, Natural (aardgas) |
|
GebruiksOppervlakte (NEN 2580; verg. BVO, NVO, VVO) |
|
| GOWO | Grootschalige Ondergrondse WarmteOpslag, zie bij aardwarmte (geothermie) |
| GP | Gas, Propane (propaangas) |
| GP | GeoPolymeer (zie polymeer) |
| GPa | GigaPascal (109 N/m2) |
| GPI | Generieke PoortInstructies, i.v.m. veiligheid op de bouwplaats / veiligheid in de bouw; "poortinstructies zijn instructies die alle medewerkers die een bouwplaats willen betreden, vooraf moeten hebben gevolgd en waarbij een toets wordt afgelegd. Het doel: een hoger veiligheidsbewustzijn niveau en meer duidelijkheid voor medewerkers over wat van hen wordt verwacht als het gaat om veiligheid op een bouwplaats." "Sinds 1 april 2019 is de Generieke Poortinstructie (GPI) verplicht op alle bouwplaatsen in Nederland van bij de Governance Code Veiligheid in de Bouw (GCVB) aangesloten bouw-, utiliteits-, infra- en installatiebedrijven. Het initiatief richt zich op het verhogen en stimuleren van veiligheid en veilig gedrag op bouwplaatsen."; Governance Code Veiligheid Bouw; waarom dat weer in het Engels moet, is onduidelijk, had ook simpelweg Code Bouwveiligheid o.i.d. kunnen heten |
| GPPS | General Purpose PolyStyrene |
|
met GPR Gebouw wordt de duurzaamheid van gebouwen gemeten (herkomst letters GPR helaas onbekend) |
|
| GPR | Ground-Penetrating Radar (bodemradar, radar die in de bodem doordringt) |
| GPS | Global Positioning System, een algemene term voor navigatiesystemen met behulp van satellieten is GNNS (Global Navigation Satellite System); tot GNNS behoren o.m. GPS (USA NAVSTAR), GLONASS (Russisch), Galileo (West-Europees), Beidou (Chinees), QZSS (Japans) |
| GR | GRaaduren |
| GRC | Glassfibre Reinforced Concrete (een Brits-Engelse term, vandaar ook fibre), ook GFRC, zie vezelbeton |
| GRC | Gelders Restauratie Centrum |
| GRE | Glassfiber Reinforced Epoxy (ook: GVE: GlasvezelVersterkte Epoxy), verg GRP, GRVE |
| GREX-wet | GRondEXploitatie wet, onderdeel van de WRO |
| GRP | Glassfiber Reinforced Polyester (polyester met glasvezels versterkt, verg. GRE/GVE) |
| GRS | Global Recycled Standard |
| GRVE | Glassfiber Reinforce Vinylester (verg. GRE/GVE, GRP |
| GSP | Granulaatmatras op Slanke Palen (zie paalmatras) |
| GSV | GroteStedenBeleid (G4, G32) |
| GT | Gradering Tolerantie bij korrelgroepen/zeeffracties (verg. GC) |
|
GTB |
Grafieken en Tabellen voor Beton |
| GTO | Gewogen TemperatuurOverschrijding, zie TOjuli bij BENG |
| GUE | voor warmtepompen op gas; GUE staat voor Gas Utilization Efficiency; verg. COP en SPF |
| GV-er | GrootVerbuiker, bijvoorbeeld van elektriciteit, meestal bedrijven (niet al te klein) tot en met grootindustrie |
| GVE | GlasvezelVersterkte Epoxy (ook: GRE: Glassfiber Reinforced Epoxy) |
|
Glasvezel Versterkte Kunststof (zie GVK), een composiet die versterkt is met glasvezels; ook: GVVK, GlasVezel Versterkte Kunststof (Engels: Glass Fibre Reinforced Plastic GFR, GFRP, FRP; verg. VVK) |
|
|
GebruiksVloerOppervlakte |
|
| GvO | Garantie van Oorsprong (een certificaat waarmee de energiebedrijven de herkomst van groene stroom kunnen garanderen aan hun klanten) |
| GVVK | Zie GVK |
|
GWP, GWP 100j, GWP-luluc |
Global Warming Potential (aardopwarmingsvermogen)
geeft de mate aan waarin een gas
kan bijdragen aan het broeikaseffect; zero-GWP of low-GWP. Het GWP-getal geeft de boeikaswaarde aan ten opzichte van CO2. Deze waarde is afhankelijk van de tijdhorizon ("zichtperiode") die wordt gekozen (meestal 20, 100 of 500 jaren). De levensduur van een broeikasgas wordt hier dus bij betrokken. Een soort klimaatveranderingswaarde. GWP-luluc is Global Warming Potential - land use and land use change, klimaatverandering door landgebruik en verandering in landgebruik, uitgedrukt in CO2-equivalenten. |
|
Grond-, Weg(en)- en Waterbouw (civiel technische bouw, verg. B&U) |
|
| GWZ | GrondWaterZakboekje, zie Grondwaterzakboekje.nl en eventueel Grondwaterfomules.nl |
|
|
Naar top pagina.
Naar de volgende serie afkortingen.
Eng. abbreviation