Ook: gipskarton,
gipskartonplaat, gipsvezelplaat; in België ook: GYPROC®-platen. De
gipsplaat is een soort standaard plaatmateriaal
van gips met dik papier bekleed. Met gipsplaten worden op eenvoudige
manier wanden en plafonds gemaakt, tegen een regelwerk van houten
balkjes of metalen U-vormige profielen.
Volgens EN-520 zijn "gipskartonplaten vlakke, rechthoekige platen, die bestaan uit een gipskern en een stevig daaraan hechtend, duurzaam karton aan beide zijden. De langskanten zijn kartonommanteld en worden op diverse manieren vormgegeven, al naar ge-lang de toepassing."
Op de site Klussen met
GYPROC® (kluskiezer) staan veel mogelijkheden en ideeën.
Opmerkingen:
- Gipsplaten hebben een goede brandwerendheid en in de grotere dikten een redelijk goede
geluidwerendheid (bijvoorbeeld "in
verband" 2 platen van elk 12,5 mm dus dikte 25 mm). Daarnaast zijn
er ook nog speciale extra brandwerende gipsplaten, o.m de Knauf Horizonboard DF.
- Door de werkwijze met regels en platen heeft de wand een soort spouw
met ruimte voor elektrische bedrading e.d. en voor bijvoorbeeld isolatiemateriaal tegen geluid.
- Voor de afwerking van de afgeronde gipsplaten kan een speciaal gaas
worden gebruikt (zelfklevend wapeningsband) als de muur nog gestuct
wordt. Wordt er niet gestuct, dan kan de V-naad worden opgevuld met
een speciale gipspasta (nadenvuller).
- Voor plafonds wordt een dunnere variant gipsplaat toegepast (0,95 cm), de plafondplaat.
- Badkamerplaten: gipsplaten met groene papieren bekleding zijn geïmpregneerd en
daarom als ondergrond van wanden en plafonds geschikt voor natte
ruimten, mits de platen bijvoorbeeld op de juiste manier betegeld worden.
Gebruik bij het betegelen een tegellijm die water tegenhoudt. Bijvoorbeeld het GYPROC®
Classic
WR wandsysteem is ontworpen voor natte ruimten (badkamer e.d.). Voor echt vochtige ruimten,
bijvoorbeeld bij zwembaden en natte cellen in ziekenhuizen, wordt meestal aan steenachtige materialen de voorkeur gegeven (cellenbeton,
kalkzandsteen, baksteen),
zeker als een deel van de ruimte "ademend" (dampopen)
moet zijn, maar GYPROC® AquaBloc is speciaal gemaakt voor dit soort ruimten.
- Gipsplaat vormt een goede ondergrond voor zowel tegelwerk als pleisterwerk.
- Gipsplaten worden ook toegepast om oneffen of zwaar beschadigde
wanden te bedekken.
-
De Fermacell Vapor heeft een dampremmende laag zodat volgens de leverancier geen
dampremmende folie in de buitenwandconstructie nodig is. Ook toe te passen in
vochtige ruimten.
- Gebruik voor wanden een zo dik mogelijke gipsplaat om
een betere ondergrond te hebben voor het ophangen van lichtere
boekenplankjes,
schilderijen e.d. Voor gipswanden bestaan speciale pluggen (hollewandpluggen
en gipsplaatpluggen),
maar heel veel kan er niet aan bevestigd worden! Gebruik eventueel een
dubbele plaat (dus samen ca. 2,5 cm dik) als er iets meer gewicht aan komt te
hangen of te trekken, maar dat is nog niet voldoende voor een wasbak o.d.!
Gebruik een handschroevendraaier; met een elektrische schroevendraaier is de
kans veel groter dat de schroef te ver in het gips geduwd wordt.
- Let op: Wanneer niet al te lichte of zware objecten aan de wand van
gipsplaten bevestigd moeten worden, bijvoorbeeld
een
wasbak of een trapleuning, zorg dan dat achter de gipswand op de
juiste plaats regelwerk is bevestigd, of (veel beter eigenlijk) voorzie die
gipsplaat muur van een goed aan de staanders bevestigde achtermuur
van multiplex
(of desnoods underlayment),
zodat op elk punt in de muur een betrekkelijk zwaar object bevestigd kan worden. (De
"achtermuur" wordt bevestigd aan de stijlen en regels van de
skeletbouw muur en direct tegen de achtermuur wordt de gipsplaat geschroefd.
Zonder multiplex achter de gipsplaat, wordt de gipsplaatmuur vaak al beschadigd
als er wat lichtere objecten aan bevestigd worden.)
-
Gebruik voor het inkorten van de gipsplaat een gipsplaatzaag of
een gewone zaag die niet
meer voor hout gebruikt hoeft te worden omdat de zaag waarschijnlijk
daarvoor te bot wordt.
- Gipsplaten moeten iets vrij van de vloer gemonteerd worden. Dat kan met een
speciaal hulpmiddel maar ook bijvoorbeeld met een simpele beitel: deze steekt
men schuin onder de plaat, voet erop, de plaat gaat omhoog en kan
vastgeschroefd worden.
- De schroeven zijn van een speciale soort i.v.m. de korrelige structuur
van gips en eventuele aanwezigheid van vocht in het gips. Voor het
bevestigen van de schroeven kan een schroefbitje worden toegepast
waarmee de schroef enigszins verdekt
wordt ingedraaid (iets dieper dan het oppervlak van de plaat). Ook
zijn er hulpstukken voor de boortol waarmee de schroeven in de gipsplaat
getackerd wordt, een zeer handig hulpmiddel dat veel tijd bespaart: tijdens het
tackeren wordt de schroef zeer snel in de plaat gedraaid.
- Het regelwerk moet zó gemaakt worden dat elke 25-30 cm een schroef
door de gipsplaat in het regelwerk kan worden gebracht.
- De dunne gipsplaat heeft het nadeel dat deze een wat "goedkope"
klank heeft bij bewoners, de dikkere plaat is dan aan te bevelen.
- Enigszins ronde vormen zijn mogelijk, zie de foto hieronder verderop, maar
een forse ronding is niet eenvoudig zelf te maken (de straal moet vrij groot zijn, slechts één ronding
maken dus geen golvende plaat, alleen de normale platen laten dit
blijkbaar toe niet de geïmpregneerde, 10 mm dikke platen, vóór het
buigen bevochtigen met een spons en wel drie maal met 20 minuten
ertussen, gipsplaat wil weer in zijn oude rechte vorm terug dus lijm
ze op elkaar na buigen, met dank aan Bernhard Weiler).
- Er zijn ook stootvaste gipskartonplaten, bijvoorbeeld Duragyp van
GYPROC®, die met
glasvezels en siliconen is verstrekt en een harder oppervlak hebben. Standaard met afgeschuinde kant (AK) in 12,5 mm
dikte (ook 15 mm leverbaar).
- Ook bestaan er hard geperste gipsvezelplaten op basis van gips en cellulosevezels.
Ook deze hebben een harder oppervlak, zijn stootvast en glad, maar ook iets
minder gemakkelijk te bewerken (Rigidur-H
van GYPROC®).
- Gipsplaten komen ook voor als onderdeel van systeemwanden, bijvoorbeeld
in combinatie met isolatiemateriaal voor warmte en geluid.
Specificaties van een soort standaard gipskartonplaat (o.m. Horizonboard
A van 12,5 mm dik en DuraGyp DFH2IR)
Coderingen en benamingen randvormen Knauf gipskartonplaten (langskantuitvoering,
de kopse kant is meestal recht afgezaagd; AK en SK komen in de praktijk het
vaakst voor)
code
betekenis
vorm
AK
Afgeschuinde
Kant, kartonommanteld
FF
"FalzFuge":
gezaagde kant, voorzien van sponning (aan één langskant en één kopse
kant), de kanten gegrondeerd en met de zichtzijde karton gebroken
HRAK
HalfRonde
afgeschuinde Kant, kartonommanteld
HRK
HalfRonde Kant,
kartonommanteld
Linear
aan twee zijden een
lip, aan twee zijden een sponning, de kanten gegrondeerd en aan de
zichtzijde een minimaal facet
type en omschrijving soorten gipskartonplatren knauf;
type a (tsandaard), type d (vastgelegde dichtheid), type e
(beschietingsplaat), type f (verhoogde brandwerendheid; f=fire), type h
(vertraagde wateropname; h=hydro; typen h1, h2, h3), type i (verhoogde
oppervlaktehardheid), type p (stucplaat), type r (sterkte); combinaties van letters zijn mogelijk;klik
voor groter!:
gewicht te hangen en te trekken aan habito gipsplaat van GYPROC®;
t-kracht is bijvoorbeeld een waslijn die trekt aan de schroef in de muur;
f-kracht is een naar beneden gerichte kracht zoals van een platte tv;
uitgegaan wordt van de habito gipsplaat en de speciale gipsplaatschroef met veel en brede
wendingen:
gipsplaat, muren en plafond van gipsplaten en naden en schroefgaten gedicht en geschuurd:
gipsplaat, metalen regels, gewone gipsplaten en groene voor een natte
ruimte:
bevestigen aan metalen regels aan plafond, met hulpje:
gipsplaat voor badkamer e.d.; voor zwaardere objecten een multiplex
achterwand toepassen! (wanneer een wasbak bevestigd moet worden werkt een
achterwand van multiplex handiger dan bevestigen op de houten
stijlen als die bedekt zijn met de gipsplaat):
ook enigszins gekromde vlakken zijn met veel gipsplaten mogelijk:
benodigdheden bij het aanbrengen van gipsplaten, naast gipsplaatschroeven
(gamma):
Eng. plasterboard, gypsum plasterboard; drywall (een drywall is een wand van
gipsplaten, soms van ander plaatmateriaal, die niet niet afgewerkt wordt met een
pleisterlaag)