| home doneren? |
discl. / ©, lid NVJ |
|
|
A
B
C
D
E
F
G
H
I
J
K
L
M
N
O
P
Q
R
S
T
U
V
W
X
Y
Z |
||
 |
|
 |
 |
afkortingen, afko's, beginnend met letters h t/m p *)
(klik hier
voor Engelse termen en afkortingen in de bouw)
(klik hier voor Franse
termen en afkortingen in de bouw)
(kijk hier voor symbolen
in bouwtekeningen)
De volgende lijst geeft een aantal afkortingen die in de bouwwereld worden gebruikt,
bijvoorbeeld op bouwtekeningen. Ook de meer gangbare zijn opgenomen.
Eventuele punten in afkortingen zijn veelal weggelaten.
Een afkorting als k-waarde staat redelijk voorin bij de de letter K (dus niet
beginnend met "KW"), maar Rc-waarde
wordt als "RC" beschouwd. V-trechtertest is een beetje dubieus, maar
staat voorin de V (dus niet beginnend als "VT").
Veel frequent gebruikte afkortingen worden met kleine letters geschreven
(onderkast letters); voor de duidelijkheid is daar in een aantal gevallen van
afgeweken en zijn afkortingen in hoofdletters opgenomen.
Af en toe wordt de lijst aangepast dus geef a.u.b. zo nu en dan <F5
verversen> in de browser om de laatste versie te zien.
A
B
C
D
E
F
G
H
I
J
K
L
M
N
O
P
Q
R
S
T
U
V
W
X
Y
Z
0/9
|
|
|
|
h |
hoogte |
| h | uur (hour/heure) |
| h | constante van Planck |
| h | warmteoverdrachtscoëfficiënt |
| h | hecto (100) |
| H | symbool voor belichting |
| H | enthalpie |
| H | magnetische veldsterkte |
| H-gas | Hoogcalorisch gas, dat wil zeggen (aard)gas dat per m3 relatief veel energie kan leveren, namelijk met een bovenwaarde tussen 10,8 kWh/m3 en 12,8 kWh/m3 gas (verg. L-gas; zie bij L-gas voor meer info) |
|
H-profiel |
(stalen) profiel in de vorm van een H (H-profiel) |
| ha | hectare (100 are, 10.000 m2) |
| HACCP | Hazard Analysis Critical Control Points; het HACCP-systeem is een methode om bijvoorbeeld voedingsmiddelen te produceren of te verwerken die aan de hoogste eisen voldoen op het gebied van voedselveiligheid; zie HACCP wand-, pladond- en vloersystemen |
|
HAK, HAK-kast |
HoofdAansluitKast, een meterkast |
| HAWT | Horizontal Axis Wind Turbine (zie windenergie) |
| HBCD, HBCDD | HexaBromoCycloDoDecane (CAS-nr. 25637-99-4) |
| HBO | Hoger BeroepsOnderwijs |
| HCFK | HydroChloorFluorKoolstof of HydroChloorFluorKoolwaterstof, een koudemiddel dat de ozonlaag kan aantasten en daarom in steeds meer toepassingen verboden wordt (verg. CFK). "In HCFK's is een deel van de waterstofatomen niet vervangen door chloor, hierdoor wordt de levensduur in de atmosfeer belangrijk verkort; ze tasten de ozonlaag minder aan dan CFK's." (Wikipedia) |
| HCM | Hollandse Cement Maatschappij |
| HD | H-profiel, breedflensbalk HD (verg. HEA, HEB, HEM, HP); High-Density, Hoge-Dichtheid, soms Hoge-Densiteit (alle soms zonder koppelteken ertussen) |
|
High Pressure Density board (verg. MDF) |
|
| HDI | HogeDrukInjectie of Hohe Druck Injektion (in het Engels VHP, Very High Pressure), zie jetgrouten |
| HDM | diffusible Hydrogen of the Deposited Metal, een waarde waterstof [ml/100g], bij lastechnieken |
| HDPE | High Density PE, ook wel PE-HD genoemd (PE is PolyEtheen/PolyEthyleen, zie HDPE-folie, verg. VLDPE, LDPE, MDPE) |
| HDR, HDRI | High Dynamic Range (Image/Imaging), in de fotografie een type foto waarbij zowel de donkere als de lichte delen eenzelfde bereik hebben (je ziet dus heel veel details die anders wegvallen); een aantal foto's met verschillende belichtingstijden worden daartoe over elkaar gelegd (je krijgt dan van die onwerkelijke kleuren), maar door tone-mapping wordt er een "realistisch" beeld van gemaakt |
| HE | Hot Extruded staal (warmgetrokken staal) |
| HEA, HEB, HEM | H-profielen, verschillende typen H-ligger, breedflensbalken (stalen ligger, verg. HD, HP) |
| hEN | harmonised European standard (geharmoniseerde Europese Norm), een voorloper van CE-markering |
| HES | High Early Strength (hoge aanvangssterkte), een kenmerk van bepaalde soorten cement (bijvoorbeeld Portlandcement CEM I 52,5 R HES, verg. HSR) |
|
HFC, HFK |
HydroFluoroCarbon, geHalogeneerde Fluor Koolwaterstof (koelmiddel / koudemiddel R32 bevat een deel HFKs) |
| HFRC | Hybrid Fibre Reinforced Concrete (vezelversterkt beton met vezels van kunststof en staal, hybride vanwege zowel kunststof als stalen vezels, verg. FRC, HPFRC) |
|
hh |
herenhuis |
| hh | huishoud-, huishoudelijk |
| hha | huishoudelijk afval (verg. bsa, gft, inda, kca, kga, rda, sa, zha) |
| HHCAP | Human Health Criteria Air Potential, een milieueffect |
| HHD | Het Hellend Dak, branchevereniging voor dakdekkers hellende daken |
| HIPS | High Impact PolyStyrene |
| HKO | Haitsma Korte Overspanning; een HKO-ligger is een korte ligger (verg. HKP) |
| HKP | Haitsma Koker Profiel, een HKP-ligger is een lange betonnen ligger waarbij polystyreenblokken tijdens het storten voor de "holle" ruimte zorgt, tot 70 m lengte en 240 ton (verg. HKO) |
| HHV | Higher Heating Value (bovenste verbrandingswaarde), een waarde bij de bepaling van bijvoorbeeld de Primaire Fossiele Energiefactor van bijvoorbeeld elektriciteit (verg. LHV) |
| HHW | hoog hoog water |
| HK, HKN | oude aanduiding betonstaal (wapening) voor resp. Koudvervormd (koudgerekt) en Koudvervormd toegepast in Netten (behorend bij FeB400 en FeB500, nieuwe klasse zie B500A/B/C) |
| HMI | Human Machine Interface (denk bijvoorbeeld aan domotica) |
| HMV | Hoofdbediening (hoofdschakelaar) Mechanische Ventilatie (verg. SMV) |
| HOB | Half Open Bebouwing (België; in Nederland: 2 onder 1 kap) |
|
hoh |
hart op hart |
| horeca | hotel, restaurant, café |
| HP | H-profiel, speciaal voor funderingsconstructies; zie MV-paal (verg. HD, HEA, HEB, HEM) |
| HP | Heat Pump, de Engelse term voor warmtepomp |
| HP90/90 | High-tenacity Polypropylene (?, of wellicht High-Performance), een aanduiding voor een geotextiel met treksterkte in lengterichting >= 90 kN/m, treksterkte in breedterichting >= 90 kN/m (dus beide minmaal 90 kN/m) |
| HPC | High Performance Concrete |
| HPFRC | High Performance Fiber Reinforced Concrete (verg. FRC, HFRC) |
|
High Pressure Laminate (hogedruk kunststofplaat met hardkunststof toplaag; verg. CPL) |
|
|
H-profiel |
(stalen) profiel in de vorm van een H |
|
HR |
Hoog Rendement (venster, cv-ketel, ventilatie) |
| HR+, HR++ | extra Hoog-Rendement glas (HR+ glas heeft U-waarde van 1,6 W/m2 K en HR++ glas 1,2) |
|
HRe |
Hoog Rendement cv-ketel die ook (een beetje) elektriciteit levert |
| HRL | Hoge Resolutie Luchtopnamen (luchtcartografie e.d.) |
| HRww | Hoog Rendement warmwater (verg. HR-ketel voor de cv) |
| HS | High Sulphate resistance, hoge bestandheid tegen sulfaten, slakgehalte >= 65 %, een kenmerk van bepaalde soorten cement (bijvoorbeeld CEM III/B 32,5 N LH HS, verg. HES, HSR) |
| HS | HoogSpanning (36 kV tot 220 kV; verg. LS, MS, ZHS) |
| Hs | significante golfhoogte (bijvoorbeeld bij watergolven; H van Height, s van significant; in meter) |
|
HoutSkeletBouw |
|
| HSB | HogeSterkteBeton (Engels: HSC; verg. UHSB) |
| HSC | High Strength Concrete (hogesterktebeton HSB) |
| HSFP | Hauteur Sous Faux Plafond, de Franse term voor HVP |
| HSL | HogeSnelheidsLijn |
| HSP | HogeSnelheidsPaal (Voorbij Funderingstechnieken HSP) |
| HSPVC | High Strength PolyVinylChloride, zie PVC-O |
| HSR | High Sulphate Resistance, een hoge bestandheid tegen sulfaten, slakgehalte >= 66 %, een kenmerk van bepaalde soorten cement (bijvoorbeeld CEM III/B 42,5 N LH HSR, verg. HES, HS) |
| HT | Human Toxicity |
| HTM | Hout-, Timmer- en Meubelbranche |
| HTP, HTTP | Human (health) Toxicity Potential, een onderdeel van o.m. de MPG-berekening |
| HUA | Het Utrechts Archief |
| HUF-toets | HUF staat voor Handhaafbaarheid, Uitvoerbaarheid, Fraudebestendigheid, vastgelegd in een zogenoemde HUF-toets |
| HVAC |
Heating, Ventilation, Air Conditioning (verwarming, ventilatie,
airconditioning/koeling; verg. AC, AC/CV) Er zijn veel Engelse termen die hier mee te maken hebben, zie HVAC Glossary voor deze termen: Air changes per hour, Air cleaner, Air conditioner, Air filtration system, Air handler, Air handler, air handling unit, All-in-one system, Allergen, British thermal unit (BTU), BTU, Capacity, Centrifugal fan, CFM, Chiller, Coil, Compressor, Condenser, Condenser coil, Constant air volume, Control, Controller, Cycling, Damper, Deep lake water cooling, Dehumidifier, Delta T , Diffuser, Dry bulb temperature, Dry bulb thermometer, Duct, Ductwork, Economizer, Energy Star®, Enthalpy, Evaporator, Fan coil unit, Flow, Fresh air fan, Fresh air fraction, Fresh air intake, Furnace, Gas furnace heat exchanger, Grille, Heat exchanger, Heat gain, heat load, heat loss, Heat pump, Heat transfer, Heating coil, Hepa filter, Home automation, HSPF, Hspf – (heating seasonal performance factor), Humidifier, Humidity, HVAC, Hybrid comfort system, Indoor coil, Indoor/outdoor system, Industrial refrigerator, Intermediate fluid, Load calculation, Makeup air unit, Matched system, Minimum outside air, Modulating heating, NATE, Outdoor coil, Outdoor unit, Outside air damper, Outside air temperature, Packaged system, Packaged terminal air conditioner, Packaged unit, Plenum space, Psychrometric, Radiant ceiling panels, Radiant floor, Radiation, Refrigerant, Rooftop unit (RTU), SEER, SEET, Smart home, Smoke damper, Split system, Subcooling, Superheat, Terminal unit, Thermal zone, Thermostat, Two-stage (cooling and heating), Two-stage heating / two-stage cooling, TXV thermostatic expansion valve, Underfloor air distribution, Unitary controller, Variable air volume, Variable-speed motor, Zoning system |
| HVDC | High Voltage Direct Current (hoogspanningsgelijkstroom) |
| HVP | Hoogte Verlaagd Plafond, Hoogte Vals Plafond (een vals plafond is een verlaagd plafond), zie bij plenum en verlaagd plafond |
| HW | Hoog Water |
| HW | Hot Worked steel, Hot Wrought steel (beide: warm gevormd staal) |
| HW | HemelWater (afvoer; verg. VuilWater VW) |
|
hemelwaterafvoer (soms: regenwaterafvoer rwa; vaak met een diameter, bijvoorbeeld 80, d.w.z. 80 mm) |
|
|
HWC |
houtwolcement(plaat) (Engels: WWCB, Wood Wool Cement Board) |
| HWL, HWN | oude aanduidingen betonstaal (wapening) voor resp. Warmgewalst Lasbaar en Warmgewalst toegepast in Netten (behorend bij FeB220 en FeB400, nieuwe klasse zie B500A/B/C) |
| HWTK | HoofdWerkTuigKundige |
| Hz | Hertz (eenheid van frequentie) |
|
|
|
| I | elektrische stroomsterkte, in U = I * R (spanning = stroomsterkte * weerstand) |
| I | geluidsintensiteit |
| I | lichtsterkte |
| I | stralingssterkte |
|
(stalen) profiel in de vorm van de letter I |
|
| IABR | Internationale Architectuur Biennale Rotterdam |
|
Individuele Behandeling Afvalwater (bijvoorbeeld met sceptic tanks; verg. WVO) |
|
| IBB | Integrale Brandveiligheid Bouwwerken |
| IBK | Instituut voor Bouwkwaliteit, een (waarschijnlijk tijdelijke) stichting die de Wet Kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) nader verklaart |
| IBR | Instituut voor BouwRecht |
| ic | in casu |
| IC | ntegrated circuit |
| ICB | Integrale Criminaliteitsbestendigheid Bouwwerken |
|
ICDLI |
International Committee of the Decorative Laminates Industry |
|
ICES/ STRUDEL |
Integrated Civil Engineering System / STRUctural DEsign Language, engineering software eind jaren 1970 van IBM; zie bijvoorbeeld het spaceframe van het Thermenmuseum |
|
ICES/ COGO |
Integrated Civil Engineering System / COordinate GeOmetry |
| ICF | Insulated Concrete Forms, een bepaald type bouwblok |
| icm | in combinatie met |
| ICOM | International Council Of Museums |
| ICT | Informatie- en CommunicatieTechnologie |
| id | idem (hetzelfde) |
| idd | inderdaad (idd zeker niet specifiek voor de bouw) |
| ie | id est (dat wil zeggen (d.w.z.), dat is (d.i.)) |
| IE | Inwoner-Equivalent (gemiddelde belasting oppervlaktewater met zuurstofbindende stoffen door 1 inwoner per etmaal, verg. ve, veO, veG, veZ) |
| IE | Internationale Eenheid |
| IE | Intellectueel Eigendom (verg. met octrooi, patent) |
|
IenM |
Ministerie van Infrastructuur en Milieu |
| IFC | Industry Foundation Classes, een open bestandsformaat voor bouwinformatie (o.m. BIM; verg. DWG, DXF, gbXML, RAW); IFC is een "datamodel voor semantische afspraken en dataformats" en "zorgt voor een soepele uitwisseling van modelobjecten en hun eigenschappen, tussen verschillende software-applicaties", zie eventueel Building Smart International |
|
IFD |
|
| IFD | Internationale Federatie van Dakdekkers (Internationale Föderation des Dachdeckerhandwerks, International Federation for the Roofing Trade) |
| igv | in geval van |
| iha | in het algemeen |
| ihb | in het bijzonder |
| ihkv | in het kader van |
|
in het werk (op de bouwplaats, niet vooraf vervaardigd in fabriek o.d. of niet vooraf te bepalen); verg. voc (volgens opgaaf constructeur) |
|
| ihwg | in het werk gestort (beton) (verg. tpg) |
| iig | in ieder geval |
| IKB | Integrale KetenBeheersing (in de bouw: bijvoorbeeld bij het onderhoud aan doseerinrichtingen bij prefab en betonmortel) |
| II | Inspectie-Instelling |
| il | in loco (ter plaatse) |
| IL, IL1, IL2, IL3 | Inspection Level (resp 1, 2, 3 voor IL1, IL2, IL3; zie bij gevolgklasse) |
| ILS | InformatieLeveringsSpecificatie, een onderdeel van BIM |
| ILT | Inspectie Leefomgeving en Transport "bewaakt en stimuleert de naleving van wet- en regelgeving voor een veilige en duurzame leefomgeving en transport", een onderdeel van Ministerie van Milieu en Infrastructuur, voortgekomen uit de samenvoeging van de VROM-inspectie (VI) en de Inspectie Verkeer en Waterstaat (IVW) |
| IM1, IM2, IM3, IM4 | IMmersion-classes, zie bij corrosieklasse |
| IMHO | In My Humble Opinion (naar mijn bescheiden mening, meestal gezegd wanneer je sterk twijfelt aan de juistheid van een bewering) |
| IMP | Indicatief MeerjarenProgramma water, bijvoorbeeld IMP 85/89 |
| IMVD | Is Mijn Dak Veilig, een registratiesite met Europees gecertificeerde veiligheidssystemen van het dak, die zijn te raadplegen via de postcode van het dak |
| in | inch |
|
ind |
indeling |
| inda | industrieel afval (verg. bsa, gft, hha, kca, kga, rda, sa, zha) |
| inox | inoxidable, Frans voor roestvast/roestvrij (inox wordt niet vaak gebruikt, wel bijvoorbeeld bij bestek e.d., verg. rvs) |
| INP | balkstaal I-profiel (verg. IPE) |
|
io |
in overleg |
| io | in opleiding |
| IO | Industrieel Ontwerpen (voorheen Industrieel Vormgeven / Industriële Vormgeving, IV) |
| IoE | Internet of Everything, waarbij "alles" via internet en smartphones e.d. gestuurd kan worden en eventueel zelfsturend is (apparaten laten "van zich horen"; verg. IoT) |
| ION | Vereniging Industrieel Oppervlaktebehandelend Nederland (Vereniging ION) |
| IoT | Internet of Things, waarbij "alles" via internet en smartphones e.d. gestuurd kan worden en eventueel zelfsturend is (apparaten laten "van zich horen"; verg. IoE); het risico van IoT is dat bij uitval van (een deel van) internet of bepaalde software voor een wereldwijde storing kan zorgen (de keten is zo sterk als de zwakste schakel; een dergelijke, soms wereldwijde fout kan ontstaan door een vergissing of moedwillig); omdat steeds meer apparaten en programma's aan internet worden gekoppeld en men vaak de standaardwachtwoorden niet wijzigt, wordt de kans steeds groter dat de firmware / software van brandalarmen, tunnels, elektriciteitsvoorzieningen e.d. door ciminele hackers worden aangestuurd |
| IP | Intellectual Property (term die te maken heeft met octrooien, patenten, octrooirect, patenttrecht; zie eventueel bij startup-onderneming) |
| IP | Internet Protocol (bijvoorbeeld in de term IP-adres, het adres van een netwerkkaart of controller die op internet is aangesloten en op die manier een uniek adres op internet heeft) |
| IP1x, IP2x e.d. | "International Protection Rating, ook soms Ingress Protection. De IP-codering op elektrische apparaten is een aanduiding voor de mate van beveiliging van de constructie van elektrische of elektronische apparatuur tegen eigen schade door gebruik in "vijandige omgevingen" en tegen eventueel gevaar voor de gebruiker." Zie verder bij Wikipedia. Een voorbeeld is de IP25 beschermingsgraad voor bepaalde elektrische warmwatertoestellen. |
| IPE | balkstaal I-profiel (verg. INP) |
| IPB | Integraal Plan Brandveiligheid |
| IPP | Industrial Partnership Programme |
| IPS | Installatie Performance Scan |
| IPvE | Integraal Programma van Eisen (verg. PvE) |
| IR | InfraRood |
|
ISO |
International Organization for Standardization (oorspronkelijk waarschijnlijk International Standards Organization o.d.) |
| ISGV | Inkoop Samenwerking Gooi en Vechtstreek, een samenwerkingsverband t.b.v. bijvoorbeeld aanbestedingen |
| ISPM | International Phytosanitary Measure; ISPM is een markering van houten verpakkingen; "in de wereldstandaard ISPM 15 zijn maatregelen vastgelegd om te garanderen dat levend ongedierte zich niet via houten verpakkingen verspreiden"; een voorbeeld: een etiket met "NL 000 HT" met NL als ISO landcode, 000 een drie-cijferig registratienummer van de behandelaar en HT de behandelingswijze Heat Treatment aangeeft; zie Stichting Markering Houten Verpakkingen SMHV |
| ISSO | kennisinstituut voor de installatiesector, de volledige naam was oorspronkelijk "Instituut voor Studie en Stimulering van Onderzoek", maar die wordt al lange tijd niet meer gebruikt (zie ook NTR) |
| itm, itt | in tegenstelling met, in tegenstelling tot |
| ITC | Innovatie Test Centrum (van Rijkswaterstaat) |
| ITS | Internationaal ToegankelijkheidsSymbool (vaak een icoon van een persoon in een rolstoel) |
| ivm | in verband met |
|
IW-klasse, IW1..IW4 |
Initiële Wateropname, IW1 (zeer weinig zuigend) t/m IW4 (sterk zuigend), een kenmerk van bijvoorbeeld een baksteen (zie bij baksteen specificaties) |
| ivwv hs/ls | installatie- en werkverantwoordelijke hoogspanning en laagspanning |
| IWUN | Interprovinciale Werkgroep Uniformering Meterruimten (meterruimte is in de volksmond meterkast) |
| izgs | in zeer goede staat |
|
|
|
| J | Joule (eenheid van energie, 1 J = 1 Nm; 1 Watt is 1 Joule per seconde ofwel 1 J/s; voor Joules en kWh zie bij kWh) |
| J | traagheidsmoment |
| J | stroomdichtheid |
|
J-ring |
met de J-ring-test wordt de vloeimaat van specie voor (zelfverdichtend) beton bepaald |
| JDPV | Jan Dirk Peereboom Voller (architect) |
| JIT | Just In Time (zie bijvoorbeeld lean bouwen en smart industry) |
| jr | jaar |
| jr | junior (de jongere, de beginneling) |
|
|
|
|
k |
kamer |
| k | kast |
| k | kookplaat (wandcontactdoos voor; verg. ek en Perilex) |
| k | (bij een driehoekje) koolzuursneeuwblusser |
| k | koppelfactor |
| k | veerstijfheid |
| k | kilo (1000 of 103) |
| K | Kilo (afgerond 1000 of 103; eigenlijk 210 ofwel 1.024), bijvoorbeeld in KBytes |
| K | Kelvin (verg. C van Celsius) |
| K | warmtedoorgangscoëfficiënt |
| k-factor | de k-waarde, k-factor of bindmiddelfactor geeft aan welk deel van de vulstof, in combinatie met cement, als bindmiddel mag worden gezien |
| k-waarde | de k-waarde, k-factor of bindmiddelfactor geeft aan welk deel van de vulstof, in combinatie met cement, als bindmiddel mag worden gezien |
| K150, K200, K250 | betonkwaliteit volgens de GBV-1950: K150 komt overeen met sterkteklasse C8/10, K200 met C11/1 en K250 met C13,5/16,5 (zie eventueel kubusdruksterkte) |
| Ka | Kilo annum (duizend jaar, geologisch begrip; soms ook als "ka" verkort) |
| Kabaz | de Kern van Architectuur is de Bewustwording van onze Alledaagse Zoektocht naar ruimte…, om ons heen en in ons zelf (architectenbureau Kabaz) |
|
karakt |
karakteristiek |
| KB | Kathodische Bescherming |
| KB | Koninklijk Besluit; Koninklijke Bibliotheek |
| KB | KwaliteitsBorger, degene die gecertificeerd is op de Wet Kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) toe te zien |
| KBB | KlankBordgroep Bodembescherming (ook: KBb; zie NRB) |
| KBI | Stichting KwaliteitsBorging Installatiesector |
| KBO | KruispuntBank van Ondernemingen (Vlaamse Kamer van Koophandel KvK) |
|
kc |
koelcel |
| kca | klein chemisch afval (verg. bsa, gft, hha, inda, kga, rda, sa, zha) |
| KCAF | Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek (funderingsherstel) |
| kcg | kristal-cement-graniet |
| KCG | KennisCentrum Glas |
| kdt | keuken, douche, toilet |
| KEMA |
Keuring van Elektrotechnische Materialen, sinds 30-12-2019 "is het eigendom van KEMA B.V. overgedragen van DNV GL naar
CESI SpA. De overname omvat alle hoogspanningstesten, inspectie- en certificeringsactiviteiten die zijn uitgevoerd in de KEMA-laboratoria in Arnhem (Nederland) en Praag (Tsjechië)."
(Wikipedia) Tussen 2011 en 30-12-2019 zijn onderdelen van KEMA overgenomen door DNV en DEKRA (verg. Kiwa, TNO, TÜV). |
| KENTEC | KENniscentrum voor TEChnisch vakmanschap |
| KERN | Kennisinstituut Energetische Renovatie en Nieuwbouw (Stichting KERN) |
| KEW | Kapitaalverzekering Eigen Woning |
| kga | klein gevaarlijk afval (verg. bsa, gft, hha, inda, kca, rda, sa, zha) |
| kgv | kleinst gemene veelvoud |
| KGV | KoudGeVormd, zie koudgevormd |
| KGW | KoudGeWalst, zie koudgevormd |
| KI |
Kunstmatige Intelligentie (ook AI, Artificial INtelligence); kadastraal inkomen |
| KIA | KleinschaligheidsInvesteringsAftrek |
| KIK | Komo Instrument Kwaliteitsborging, een toegelaten instrument in verschillende modules om als gekwalificeerde kwaliteitsborger te voldoen aan de gestelde eisen |
| KIVI | KIVI is Koninklijk Instituut Van Ingenieurs, voorheen KIVI NIRIA (NIRIA was Nederlands Instituut voor Register-Ingenieurs en Afgestudeerden van Hogere Technische Scholen) |
| Kiwa | oorspronkelijk Keurings Instituut voor Waterleiding Artikelen, een organisatie voor hooggekwalificeerde certificering in tal van sectoren (de volledige naam wordt al lange tijd niet meer gebruikt, maar simpelweg Kiwa); verg. Kema, TNO, TÜV |
| kJ | kiloJoule (zie J van Joule) |
|
kk |
koelkast (wandcontactdoos voor) |
| kk | kosten koper (verg. vrij op naam von) |
|
kkn |
keuken |
| kl | klasse |
| k&l | kabels & leidingen |
| KLH | KruisLaagHout, Kruislagenhout, ofwel: cross-laminated timber CLT |
|
Kabels en Leidingen InformatieCentrum, de voorloper van de WION |
|
| KMO | in Vlaanderen "Kleine, Middelgrote en micro-Ondernemingen" of, in de volksmond, "Kleine en Middelgrote Ondernemingen" (in Nederland: MKB) |
|
kmr |
kamer |
| KNAW | Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen |
| KNB | Koninklijke Nederlandse Bouwkeramiek |
| KNB | Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie (ook voor klachten over notarissen) |
| KNOB | Koninklijke Nederlandse Oudheidkundige Bond; de KNOB treedt naar voren als de landelijke vereniging ter bevordering van de kennis van architectuur- en bouwgeschiedenis, archeologie, cultuurlandschap en monumenten |
| KNX | waarschijnlijk een verkorting voor connection en is een standaard voor domotica (zie ook KNX) |
| KOAC-NPC | Oorspronkelijk stichting "Keuring, Onderzoek en Advies in de Civiele techniek" (afkomstig uit de drie regionale laboratoria Noordelijk, Oostelijk en Zuidelijk Wegenbouwlaboratorium, samengevoegd in 1992) resp. "Netherlands Pavement Consultants" (afkomstig van de Hollandse betongroep HBG; NPC was opgericht in 1984 uit een samenvoeging van de wegmeetdienst van Hollandse Wegenbouw Zanen HWZ en Pavement Management Consultants PMC van Shell); de naam KOAC-NPC dateert van 2004; "sinds 2013 is KOAC als een zelfstandige divisie onderdeel van KIWA N.V. en per februari 2017 werkt KOAC-NPC onder de naam Kiwa KOAC" |
| KOMO | oorspronkelijk Keuring en Onderzoek voor Materialen in Openbare werken: het keuringsinstituut voor producten, processen, systemen en diensten in de bouw (de volledige naam wordt al lange tijd niet meer gebruikt, maar simpelweg KOMO) |
| kPa | kiloPascal (1000 N/m2); bijvoorbeeld 200 kPa is 2 bar |
| KPI | KPI's zijn Kritieke Prestatie-Indicatoren (ook, soms: Kritische Prestatie-Indicatoren), in het Engels: Key Performance Indicators; KPI's zijn variabelen om de prestaties van bedrijven te achterhalen, te beoordelen en, indien mogelijk, te meten; KPI's werken op verschillende niveaus in de organisatie en moeten voldoen aan de SMART-filosofie |
| KPV | KanaalPlaatVloer |
| KpVV | Kennisplatform Verkeer en Vervoer, onderdeel van CROW |
|
kr |
kamer |
| K&R | Kiss & Ride, een stopplaats voor auto's waar slechts kort van gebruik mag worden gemaakt (extreem kort parkeren) |
|
krl |
kruipluik (luik naar kruipkelder/kruipruimte) |
| KRMT | Kandidaat RegisterMakelaar en Taxateur (verg. RMT) |
|
kt |
kooktoestel |
| kVA | kiloVoltAmpère (kW bij factor 1) |
| kVAr | blind vermogen kiloVoltAmpère reactief (bij zonnepanelen) |
| KVE | Kok & Van Engelen (KVE Composites Group) |
| KvH | Kwaliteitseisen Voor Hout (NEN 5466) |
| KvK | Kamer van Koophandel |
| KVT | Kwaliteitseisen Voor Timmerwerk |
|
kw |
koud water |
| kW | kilowatt (1000 Watt, zie W van Watt en kWh van kiloWattuur) |
| kwalibo | kwaliteitsborging in het bodembeheer |
| kWh | kiloWatt hour, kilowattuur, de eenheid van energie die gelijk is aan 1 kW uitgeoefend gedurende 1 uur, 1 kWh = (1000 J/s)*(3600 s) = 3.600.000 J = 3,6 MJ |
| KWH | Kwaliteitszorg Woondiensten Huursector |
| KWL | KoudWaterLeiding |
|
Koude-Warmte-Opslag, zie WKO |
|
| KWZI | (Vlaams) Kleineschalige WaterZuiveringsInstallatie, Kleine WaterZuiveringsInstallatie |
| kzs-blokken | kalkzandsteen-blokken (zie ook bouwblokken) |
|
|
|
| l | liter |
| l | lengte |
| l | soortelijke overgangsenergie |
| L | geluiddrukniveau |
| L | impulsmoment |
| L | luminantie |
| L | overgangsenergie/warmte |
| L | golflengte bij heersende waterdiepte (in meter [m]) |
| Lnnn | codering voor kalkzandsteen Lijmblok, nnn = dikte in mm |
| L-gas |
Laagcalorisch gas, dat wil zeggen (aard)gas dat per m3 relatief weinig
energie kan leveren, namelijk met een bovenwaarde tussen 9,5 kWh/m3 en 10,7 kWh/m3;
het Nederlandse aardgas van de grote gasvelden is L-gas; cv-ketels
zijn hierop ingesteld; van hoogcalorisch gas (H-gas)
kan door toevoegen van stikstof L-gas gemaakt worden (verg. H-gas). 1 m3 gas staat dus ongeveer gelijk aan 10 kWh; immers: 1 m3 gas komt overeen met 35,17 MJ (een soort standaard gesteld door Gasunie; de waarde varieert echter naar het soort gas!); 1 kWh heeft een warmte-inhoud van ( 1000 J/sec) * (3600 sec) = 3.600.000 J ofwel 3,6 MJ; dus 1 m3 gas staat ongeveer gelijk aan 10 kWh. |
| la | linksaf |
| LA | Limited Alkalides (begrensd alkaligehalte), een kenmerk van bepaalde soorten cement (bijvoorbeeld CEM III/B 32,5 N LH HSR LA) |
| LAC | Light weight Aggregate Concrete (LAC 2 t/m LAC 25 druksterkte in N/mm2; denk bijvoorbeeld aan Argex); verg. LC |
| LAP, LAP2 | Landelijk AfvalbeheerPlan (LAP2) |
| LBC | Living Building Concept |
| LBK | LuchtBehandelingsKast (in het Engels AHU, Air Handling Unit) |
| LBK | Lineaire BandKeramiek (ca. 5500-5000 v.Chr.), een term om de oudste Europese boerencultuur mee aan te duiden |
| LBV | LuchtBelVormer, een mogelijke hulpstof bij de bereiding van betonspecie |
| LBVG | Low Body Voltage Generation, een lage persoonsoplading (meestal i.v.m. statische elektriciteit, zie bij ESD-vloer) |
| LC | Light (weight) Concrete (lichtbeton, coderingen zijn LC12/13, LC20/22, LC30/33, LC40/44, LC50/55, LC60/66, LC70/77, LC80/88 druksterkte sterkteklasse in N/mm2; o.m. Argex); verg. LAC |
| LCA | Life Cycle Analysis, LevensCyclusAnalyse |
| LCC | Life Cycle Costing (verg. TCO, LCA, LCCA) |
| LCCA | Life Cycle Cost Analysis (verg. LCC) |
| LCOE | Levelized Cost Of Electricity, een gegeven bij accu's en batterijen |
| LDPE | Low Density PE (PolyEthene), een thermoplast (verg. VLDPE, MDPE, HDPE) |
| LDR | Light Dependent Resistor, een weerstand die verandert afhankelijk van invallend licht: veel licht geeft een lage weerstand, weinig licht geeft een hoge weerstand (verg. NTC) |
|
Lekkage Detectie Systeem (bij bijvoorbeeld groendak, verg. SPS) |
|
| LD-staalslak | een verzamelnaam voor alle staalslakken die afkomstig zijn van de staalbereiding via het Linz-Donawitz proces |
| LEAB | Laag-Energie AsfaltBeton (ook wel LT-asfalt genoemd, verg. DAB, GAB, OAB, SMA, STAB, ZOAB en de CE-markering AC nn surf xx) |
| LED | Light Emitting Diode (ook: led, met kleine letters) |
|
lege, dus onbekabelde aansluiting (voor toekomstig gebruik, ook: loos) |
|
| LEED | Leadership in Energy and Environmental Design (een "keurmerk" voor duurzaamheid; "LEED Green Building Rating System werd ontwikkeld door de United States Green Building Council (USGBC); LEED kan worden beschouwd als het Amerikaanse equivalent van BREEAM; verg. Dutch Green Building Council DGBC) |
| LEW | Lage Energie Woning (nadert een passiefhuis) |
| LH | Low Heat of hydration (lage hydratatiewarmte-ontwikkeling ), een kenmerk van bepaalde soorten cement (bijvoorbeeld CEM III/B 32,5 N LH HSR LA) |
| LHESS | Latent Heat Energy Storage Systems (zie Thermal Energy System TES, Phase Change Material PCM) |
| LHV | Lower Heating Value (onderste verbrandingswaarde) (verg. HHV) |
| LIFO | Last In First Out ("stack"; verg. FIFO) |
| ll | laatstleden |
| LLAP | Long Life Asphalt Pavement, Long-Lasting Asphalt Pavement (verg. o.m. ZOAB) |
| LLC | Limited Liability Company, een soort Amerikaanse BV (Beperkte Vennootschap), waarbij de aandeelhouders alleen aansprakelijk zijn voor hun aandeel in de investering |
| LLDPE | Linear Low Density PE (PolyEthene, verg. VLDPE, LDPE, MDPE, HDPE) |
| LLW | Laag Laag Water |
| LL-WP, LLWP | Lucht/Lucht WarmtePomp (verg. LW-WP, WW-WP) |
| LLWW | Lucht/Lucht WarmteWisselaar (verg. warmtewisselaar ww, aarde warmtewisselaar aww, bodem warmtewisselaar bww, buizen warmtewisselaar bww, platen warmtewisselaar pww) |
|
lm |
lichtmast |
| Lm | Lumen (eenheid van lichtsterkte/lichtstroom; verg. candela cd, Lux); Lm-terugval (Lumen maintenance waarde) is het verminderen van de lichtopbrengst na verloop van tijd, vaak 70-80% an het einde van de levensduur van de lichtbron/lamp |
|
Latex-Modified Concrete (LMC-mortel, polymeerbeton), zie ook PC, PCC, PPCC |
|
| LMRA | Laatste Moment Risico Analyse; zoals in LMRA-kaart met aandachtspunten net voor de start van een (bouw)project |
| LMV | Landelijke Makelaars Vereniging (LMV) en Register van Vastgoed Taxateurs (RVT) zijn in 2009 gefuseerd onder de naam VastgoedPRO |
| Lo | golflengte op diep water (L van Length, herkomst van de o onbekend; in meter [m]) |
| LOA | Level Of Automation (bijvoorbeeld Grasshopper/Rhino/Archicad verhoogt de LOA aanzienlijk) |
| LOB | LoopbaanOriëntatie en -Begeleiding; omdat een foutieve keuze van school- of vakrichting veel gevolgen heeft, is LOB bijna noodzakelijk om de interesse van leerlingen voor bepaalde vakken te peilen en hen te begeleiden in de keuze |
|
lege, dus onbekabelde aansluiting (voor toekomstig gebruik, zie ledig) |
|
| LOP | LandschapsOntwikkelingsPlan |
| LOT | Lifetime Optimalisation Tool (Lifetime Optimalization Tool) |
| LPG | Liquefied Petroleum Gas (verg. MDO) |
| LR | LichtReflectie |
|
LRbi, LRbu |
LichtReflectie naar buiten en LichtReflectie naar binnen |
| LRL | Lage Resolutie Luchtopnamen (luchtcartografie e.d.) |
| LRV | Light Reflectance Value, de waarde die aangeeft in welke mate het oppervlak opvallend licht (zichtbaar licht van alle golflengten en in alle richtingen) reflecteert, een gegeven bij bijvoorbeeld vloerbedekking e.d.; de LRV bepaalt bijvoorbeeld ook of er meer of minder licht nodig is om een ruimte goed te verlichten (een vloer met een lage LRV absorbeert veel licht en daar zal dus meer watt's aan verlichting nodig zijn dan bij een vloer met een hoge LRV); de waarde loopt van 0 (een volmaakt absorberend oppervlak, zwart nadert dit soms) tot 100 (wit kan dit soms naderen); naast kleur zijn ookm structuur en glans van het oppervlak van belang; |
| LS | LaagSpanning (230 V en 400 V; verg. MS, HS, ZHS) |
| lt | lage temperatuur (zie lage temperatuur verwarming ltv) |
|
lichttoetredingsfactor, lta-waarde (verg. g-waarde en eventueel de oude zta) |
|
| LT-asfalt | Lage Temperatuur Asfaltbeton, een andere benaming voor LEAB |
| LTFD | Lange Termijn FrequentieDistributie-model, de oude benaming van NNM |
| LTP | Load Transfer Platform (zie paalmatras) |
|
lage temperatuur verwarming (ca. 35 graden C; verg. zltv) |
|
| LTV | Loan To Value ratio; als de gemiddelde loan to value ratio 85% is, dan is de gemiddelde (resterende) hypotheekschuld 85% van de woningwaarde (op het moment van peilen) |
| Lux | eenheid van lichtsterkte (verg. Lumen Lm en candela cd) |
| LW | Lucht/Water zoals in LW-WP (Lucht/Water WarmtePompen) |
| LW | Laag Water |
| LWA | Lightweight Aggregate (zie EN 13055) |
| LWA, LWA | A-Weighted sound power Level in dB(A), simpel gesteld het geluidsniveau van een machine, bijvoorbeeld "LWA 94 dB" (dit dient op een sticker op de machine vermeld te zijn) |
| LW-WP, LWWP | Lucht/Water WarmtePomp (verg. WW-WP) |
|
LZA |
LinkerZijAanzicht |
|
|
|
|
m |
met |
| m | meter |
| m | massa |
| m | magnetron (wandcontactdoos voor) |
| m | magnetisch moment |
| m | milli (0,001) |
| M | moment van kracht |
| M | magnetisatie |
| M | molecuulmassa |
| M | schroefdraadsysteem Metrisch |
| M | Mega (106; eigenlijk 220 ofwel 1.048.576), bijvoorbeeld in MBytes |
| Md | codering voor druksterkte van Metselmortel: Mnn, waarbij nn de druksterkte is (M2,5; M5; M8; M12 en M20) zie afbeelding met nieuwe en oude codes |
| Mnnn | codering voor kalkzandsteen Metselblok, nnn = dikte in mm |
| M1, M2, M3, M4, M5 | oude codering voor de druksterkte van metselmortels, zie afbeelding met nieuwe en oude codes (zie ook Md) |
| Ma | Mega annum (miljoen jaar, een geologisch begrip) |
|
MAC-waarde |
Maximaal Aanvaarde Concentratie (van een schadelijke stof) |
|
MAC-C- waarde |
Maximaal Aanvaarde Concentratie waarbij C staat voor Ceiling, plafondwaarde |
|
MAC-TGG- waarde |
Maximaal Aanvaarde Concentratie waarbij TGG staat voor TijdGewogen Gemiddelde |
|
mag |
magnetron (wandcontactdoos voor) |
| MAG | Metal Active Gas, MAG-lassen is een is een voorbeeld van de GMAW-lasmethode met een reactief gas (CO2, eventueel met argon, verg. MIG, een andere GMAW-lasmethode en SMAW) |
| MArch | Magister Architecturae (Master of Architecture) |
| MARS | Modern Architectural Research Group (Londen, MARS Group) |
| Mawipex | MArie en WIllem (van Doorn), de namen van de oprichters van Mawipex |
| MB | MethyleneBlue-waarde geeft de kwaliteit van het fijne materiaal in bijvoorbeeld een betongranulaat aan |
|
MB |
Moeilijk Brandbaar (halogeen toegepast om brandbaarheid sterk te verminderen) |
| mbar | 0,001 bar |
| MBWA | Management By Walking Around (Management By Wandering Around), zie bij management |
|
MBZH |
Moeilijk Brandbaar, Zonder Halogeen (of Zero Halogeen) |
| MBZH-FB | Moeilijk Brandbaar, Zonder Halogeen (of Zero Halogeen), FunctieBehoud (deze afkorting wordt niet vaak gebruikt) |
|
MBZH-FR |
Moeilijk Brandbaar, Zonder Halogeen (of Zero Halogeen), Fire Resistant |
| MCB | oorspronkelijk MetaalCompagnie "Brabant" (de volledige naam wordt niet meer gebruikt, maar simpelweg MCB Nederland BV) |
| MCC | Motor Control Center; MCC-ruimte of MCC-gebouw is de ruimte of het gebouw dat de trafo's (transformatoren), schakelaars en andere bedieningsapparatuur bevat (ook wel ECC genoemd, Electric Control Center) |
| MCD | Master City Developer, een masteropleiding stedelijke gebiedsontwikkeling (meer gericht op strategie, tactiek e.d. dan de oude term "stedenbouwkunde" aangaf, waarschijnlijk omdat na 2008 wel geld beschikbaar is voor "milieu" en "watermanagement") |
| MD | Metal Depletion, een milieueffect |
|
Medium Density Fibre board (verg. HDF) |
|
| MDI | Methylene Diphenyl di-Isocyanate, een component bij de fabricage van polyurethaan (PUR) |
| MDO | Marine Diesel Oil (verg. LPG) |
| MDPE | Medium Density PE (PolyEthene, verg. VLDPE, LLDPE, LDPE, HDPE) |
| MDV | Manufacturer's Determinated Value (verg. MLV) |
| ME | Marine Eutrophication, een milieueffect |
| MEG | Mono Ethylene Glycol (ook wel genoemd propaan-1,2-diol of propyleenglycol), een koelmiddel (bij 30% MEG in water is het mengsel vloeibaar tot ruim 13 graden C onder nul; soortelijke warmte c van mengsel is 3591 J/kg.K; soortelijke massa ro van mengsel is 1053 kg/m3; verg. MPG en PEG) |
| MEP | Milieukwaliteit ElektriciteitsProductie |
| MER | MilieuEffectRapportage |
| MET | Marine EcoToxicity, een milieueffect |
| MF | MelamineFormaldehyde, een thermoharder; schroefdraadsysteem Metrisch Fijn |
| MF | Mineral Fiber (minerale wol: steenwol, glaswol) in het Nederlands meestal als MW afgekort |
| MFA | MultiFunctionele Accommodatie: verschillende maatschappelijke organisaties op één locatie, bijvoorbeeld een gemeentehuis en een school, of een dorpshuis/cultuurcentrum en een zorgcentrum |
| MFFD | MultiFunctional Flood Barrier, een dam of dijk die het land beschermt tegen het water en gelijktijdig andere functies heeft (bijvoorbeeld een parkeergarage of winkels) |
| MFP | Multi-Functional Plate, een plaatmateriaal gebaseerd op hout: houtresten (soort wat dikkere houtkrullen) worden met melamine gemengd en samengedrukt tot een plaat (toegepast als vloerplaten en soms wandplaten) |
| MGE | Maatschappelijk Gebonden Eigendom (vergelijkbaar met MVE); MGE "is een vorm van eigenwoningbezit in de sociale sector. Hierbij is de bewoner eigenaar van de woning, maar is de woningcorporatie verantwoordelijk voor groot onderhoud. Het woord 'Gebonden' verwijst naar het feit dat de eigenaar het huis niet op de vrije markt mag doorverkopen. De eigenaar is verplicht het huis bij verkoop aan te bieden aan de woningcorporatie." (Uw huis en hypotheek) |
|
MGW |
meergezinswoning (een zelfstandige woning als onderdeel van een vastgoedobject dat meer woningen omvat) |
| mgt | management |
| mho | met het oog op |
| MHP | vakcentrale voor Middelbaar en Hoger Personeel (ook wel vakcentrale voor Middengroepen en Hoger Personeel genoemd; ook waarschijnlijk wel VCP genoemd) |
| MHV | Machina HandVorm (zie handvormsteen) |
| mHz, MHz | milliHertz resp. MegaHertz |
| mi | middag |
| mi | mijns inziens |
| MIA | Milieu-InvesteringsAftrek |
| MIAR | Movimento Italiano per l'Architettura Razionale (ca. 1935, Italiaans Rationalisme, rationele architectuur) |
| MIG | Metal Inert Gas, MIG-lassen is een voorbeeld van de GMAW-lasmethode met helium of argon, een inert gas (verg. MAG, een andere GMAW-lasmethode en SMAW) |
| MIKK-meter | Maatwerk In KopersKorting; met de MIKK-meter of iemand in aanmerkin gkomt een korting te verkrijgen op een door een woningcorporatie in de verkoop geplaatste woning (bij verkoop wordt de korting plus een deel van de meerwaarde aan de woningcorporatie "teruggeven") |
| MIM | Metal Injection Molding, een methode om metaal te vormen door metaalpoeder met een bindmiddel in een vorm te spuiten (gecompliceerde vormen zijn zo van metaal te maken); verg. CIM en PIM |
| MiMo | Meer input, Meer output (een regelsysteem, verg. SiSo) |
| min | minuut |
| min | minus |
| MIP | Monumenten Inventarisatie Project; "het MIP werd in de periode 1987-1994 uitgevoerd door de provincies en de vier grote steden, in samenwerking met de toenmalige Rijksdienst voor de Monumentenzorg (RDMZ)"; "in de MIP Objecten database zijn gegevens opgenomen van 152.400 waardevolle cultuurhistorische gebouwde objecten uit de periode 1850-1940"; "bij het MIP is ongeveer 2,5% van de totale Nederlandse woningvoorraad (stand 1990) geïnventariseerd; zo'n 9% daarvan is in het Monumenten Selectie Project (MSP) aangewezen als rijksmonument" |
| MIT | Massachusetts Institute of Technology, misschien wel het belangrijkste technische opleidingsinstituut in de wereld |
| MIVA | MInderVAliden (bijvoorbeeld bij toilet- en badruimten, bij vloeren met/zonder hoogteverschillen, bij liften) |
| MJOB | MeerJarenOnderhoudBegroting (ook wel met tussen-s MeerJarenOnderhoudsBegroting; vaak aangeduid met MOB) |
| MJOP | MeerJarenOnderhoudPlanning (ook wel met tussen-s: MeerJarenOnderhoudsPlanning; vaak aangeduid met: MOP); bijvoorbeeld VvE's hebben zo'n planning nodig om de benodigde reserveringen te kunnen doen |
| MJPO |
MeerJarenProgramma
Ontsnippering. "Veel natuurgebieden zijn versnipperd doordat kanalen,spoorwegen en autowegen er dwars doorheen zijn aangelegd. Dat betekent dat veel dieren vastzitten in een onnatuurlijk klein leefgebied. Het Meerjarenprogramma Ontsnippering (MJPO) herstelt de verbindingen tussen de natuurgebieden. Bijvoorbeeld door de aanleg van ecoducten en wildtunnels."
(Rijkswaterstaat) Andere zaken die het leven of overleven van dieren vergemakkelijken, zie hulpmiddelen t.b.v. dieren. |
| MK | MeterKast, verg. SK is StijgKast |
| MKB | Midden- en KleinBedrijf (in Vlaanderen "Kleine, Middelgrote en micro-Ondernemingen" of, in de volksmond, "Kleine en Middelgrote Ondernemingen" (KMO) en in Wallonië PME, volledige naam van de laatste afkorting helaas onbekend) |
| MKI | MilieuKostenIndicator, de milieukosten voor een project in euro's, een onderdeel van rekensysteem DuboCalc ( Duurzaam Bouwen Calculator); termen zijn bijvoorbeeld MKI-score, MKI-reductie; "de MKI weegt alle relevante milieueffecten die ontstaan tijdens de levenscyclus van een product en telt deze op tot één enkele score (in euro's)" |
| mld | miljard |
| mln | miljoen |
| MLTW | Moore, Lyndon, Turnbull en Whitaker (architectenbureau, beëindigd in 1970) |
| MLV | Manufacturer's Limited Value (verg. MDV) |
| m/m | massa (massapercentage bij ...% m/m, verg. volumepercentage v/v) |
| mmv | met medewerking van |
| mn | met name |
| MNP | Milieu- en Natuurplanbureau, ondergebracht bij Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) |
| MO | MedeOpdrachtgeverschap (verg. PO, CPO) |
| MOB | MeerjarenOnderhoudsBegroting (ook wel MJOB) |
| MOC | Mechanisch, Operationeel, Chemisch; de MOC-methode houdt in dat bij een probleem gezocht wordt naar een mechanische dan wel operationele oplossing en als laatste een chemische oplossing (bijvoorbeeld corrosie van buizen bij aardwarmte (geothermie) |
| MoMA | Museum of Modern Art (New York) |
| MoMo | Modern Movement (moderne beweging) |
| MoMo | Modernisering Monumentenzorg, met als gevolg dat veel gemeenten cultuurhistorische waardenkaarten hebben laten maken |
| MOOC | Massive Online Open Courses (uitspraak: "moek"), gratis open onderwijs via internet, een soort gratis open universiteit online; voorbeelden zijn edX (o.m. van de TU Delft), Futurelearn en Coursera (verg. OCW) |
| MOP | MeerjarenOnderhoudPlanning, ook bekend als MJOP |
| MPa | MegaPascal (d.w.z. 1 N/mm2 ofwel 106 N/m2 ofwel 0,1 kg/mm2 ofwel 10 kg/cm2) |
| MPG | MilieuPrestatieberekening Gebouwen, een onderdeel van GPR Gebouw |
| MPG | Mono Propylene Glycol (een koelmiddel; bij 30% MPG in water is het mengsel vloeibaar tot ruim 13 graden C onder nul; soortelijke warmte c van mengsel is 3796 J/kg.K; soortelijke massa ro van mengsel is 1038 kg/m3; verg. MEG, PEG) |
| MRPI | MilieuRelevante ProductInformatie, zie bijvoorbeeld MRPI Gyproc gipskartonplaat |
| MRS | MonumentenRegistratieSysteem, bijvoorbeeld in de term "MRS aanv.", zie Cultureel Erfgoed (waarschijnlijk: aanvaard in het monumentenregistratiesysteem) |
|
MS |
Metal Stud (wanden) |
| MS | MiddenSpanning (1kV tot 30 kV; verg. LS, HS, ZHS) |
| MTBF | Mean Time Between Failure (de gemiddelde tijd tussen het optreden van twee fouten); gerelateerde begrippen zijn: MTTD Mean Time Till Diagnose (gemiddelde diagnosetijd), MTTR Mean Time Till Repair (gemiddelde reparatietijd) en MTTF Mean Time Till Failure (gemiddelde tijd vanaf hersteld zijn tot optreden van de fout) |
| MTG | Maximaal Toelaatbare Gevelbelasting. "Op grond van artikel 72 van de Wet geluidhinder door de Minister vast te stellen geluidsbelasting die resteert na toepassing van saneringsmaatregelen voor een industrieterrein." |
| MTR | Maximaal Toelaatbaar Risico |
| mu (μ) | micro (10-6) |
| MUAD | Master of Urban & Area Development, "een deeltijd opleiding tot all-round gebieds- en procesmanager voor mensen met minimaal 3 jaar werkervaring" |
|
mv |
|
| mv | mechanische ventilatie (bedoeld wordt de mv-unit of de schakelaar voor mechanische ventilatie, verg. 3ST) |
| mv | meervoud |
|
MV |
benaming voor MV-paal (ook: HP-paal) |
| MV-box | zie bij mechanische ventilatie |
| MVE | Maatschappelijk Verantwoord Eigendom (vergelijkbaar met MGE); de MVE-koopvorm biedt kopers een aantal garanties, waaronder verkoop aan de woningcorporatie, groot onderhoud door de woningcorporatie e.d., mede afhankelijk van de vorm van de MVE (MVE-A,-B,-C) |
| MVO | Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen, bijvoorbeeld via cradle-to-cradle of deelname aan de circulaire economie |
| MVP | Minimum Viable Product, een product dat aan de (absolute) minimumspecificaties voldoet, een soort 1e versie van een product (uit de wereld van Lean en Startup; viable is Engels voor haalbaar, levensvatbaar, uitvoerbaar) |
| MVRDV | de eerste letters van de voorvoegsels/achternamen van de oprichters Winy Maas, Jacob van Rijs en Nathalie de Vries (MVRDV, architectenbureau) |
| MVSA | Meyer en Van Schooten Architects |
| MW | MegaWatt (106 Watt); verg MWth |
| MW | Minerale Wol (steenwol, glaswol); in het Engels MF (Mineral Fiber) |
| MWe | MegaWatt electric, de eenheid waarmee een eelektriciteitscentrale aangeeft hoeveel MW elektriciteit wordt opgewekt (de output van de centrale); vaak wordt ook de MWt aangegeven, het aantal MegaWatt thermal: de hoeveel warmte benodigd om dat aantal MWe te leveren (de input van de centrale) |
| MWG | Mineral Wool Glass (glaswol) |
| mwkk, µwkk | microwkk (micro warmte kracht koppeling) |
| MWR | Mineral Wool Rock (steenwol) |
| MwSt | Mehrwertsteuer, de Duitse BTW |
| MWt | MegaWatt thermal, zie bij MWe |
| MWth | MegaWatt thermisch (bijvoorbeeld bij aardwarmte (geothermie)) |
|
|
|
| n | aantal (aantal deeltjes, moleculen e.d.) |
| n | nano (10-9) |
| N | Noord |
| N | Newton, eenheid van kracht (1 N = 1 kg*m/s2) |
| N | aanduiding Normale beginsterkte bij cement (bijvoorbeeld CEM III/B 32,5 N LH HS, verg. hoge beginsterkte R) |
| NAD | Nationaal Applicatie Document (bijv. NVN-ENV 1994-1-1 met NAD, een soort NEN-norm) |
| NAi | voormalige Nederlands Architectuurinstituut, Het Nieuwe Instituut (o.m. architectuur en design) |
| NAM | Nederlandse AardolieMaatschappij, een werkmaatschappij van Shell en ExxonMobil voor winning van aardolie en aardgas op Nederlands grondgebied |
| nav | naar aanleiding van |
| NAVB | Nationaal Actiecomité voor Veiligheid en hygiëne in het Bouwbedrijf (België), onderdeel van Constructiv |
| NAW | Naam, Adres, Woonplaats |
|
NB |
Nota Bene (let wel) |
| NB | Noord Brabant |
| NBD | Nederlandse BouwDocumentatie (NBD) |
| NBN | Normalisatie-instituut België, Bureau de Normalisation (in Nederland: NEN) |
| NBP | NatuurBeheerPlan; NatuurBeleidsPlan |
| NBR | NitrilButadieenRubber (ook nitrilrubber genoemd), vaak toegepast wanneer EPDM niet voldoet (wat betreft resistentie tegen bijvoorbeeld minerale olie, niet tegen o.m. ketonen; verg. FPM |
| NBvT | Nederlandse Branchevereniging voor de Timmerindustrie (NBvT) |
| nC, nChr | na Christus (verg. AD, CE) |
| NC | Not Connected (niet aangesloten) |
| NCCI | Non-Contradictory Complementary Information, de referentie in een Nationale Bijlage die nadere informatie of handreikingen bevat en niet in tegenspraak is met de Eurocode |
| NCG | Nederlandse Centrum voor Geodesie en Geo-Informatica |
| NCS | Natural Colour System, een systeem voor kleurcodes van bijvoorbeeld vloerbedekking |
| NCW | Netto Contante Waarde, de contante waarde van de opbrengsten minus de contante waarde van de kosten (soms over een aantal jaren bezien, bijvoorbeeld 10 of 20 jaar, om eenmalige kosten te nivelleren) |
| NDA | Nederlandse Dakdekkers Associatie |
| NDP | New Product Development |
| NDP | Nationally Determined Parameters (parameters die nationaal en niet Europees, zijn vastgelegd bij bijv. de Eurocodes) |
| NEDC |
New European Driving Cycle, een testmanier om de
actieradius en uitstoot e.d. van een auto te meten. De NEDC-methode is vervangen door de WLTP-methode. |
| neg | niet elders genoemd |
| Nemef | Nederlandsche Meubelsloten Fabriek (NEMEF) |
| NE-metaal | Nicht Eisen, zoals in NE-Metall (Nichteisenmetall), Duits voor non-ferro-metaal (NF-metaal: zink, aluminium, koper, messing e.d.), soms vernederlandst als NE-metaal |
| NEMO | geen afkorting, maar Latijn voor niemand, geen (nemo non betekent iedereen; nemo Romanus is geen Romein); NEMO is de naam van het wetenschapsmuseum in Amsterdam |
|
de NEN is NEderlandse Norm (norm van het NEN); het NEN is NEderlands Normalisatie-instituut (in België: NBN; verg. NPR, NTR) |
|
|
NEN-EN |
NEderlandse Norm Europese Norm |
| NEPROM | Vereniging van Nederlandse Projectontwikkeling Maatschappijen |
| NeR | Nederlandse emissieRichtlijn lucht |
| NeVaP | Nederlands Vastgoedexploitatie Platform |
| NF | No Failure (Bijvoorbeeld bij prestatiebepalingen van een bouwproduct; verg. NR, NPD) |
| NF | Norme France (in België: NBN, in Nederland: NEN) |
| NF-metaal | Non-Ferro metaal (d.w.z. "geen ijzer"; non-ferro-metalen zijn o.m. zink, aluminium, koper, messing e.d.; in het Duits: NE-Metall) |
| NFO | Nuttige Functionele Oppervlakte (zie bij BVO) |
| NFPA | National Fire Protection Association; de NFPA heeft verschillende normenuitgewerkt zoals de NFPA 70E (Standard for Electrical Safety in the Workplace) |
| NGO | Non-Governmental Organization (niet-gouvernementele organisatie), een organisatie die niet tot de overheid behoort maar zich richt op een maatschappelijk doel, vaak in het buitenland, op NGO database is (per land) na te gaan welke organisatie welk bedrag heeft besteed |
|
Nationale Hypotheek Garantie (zie WEW en NWWI) |
|
|
NHL |
Nederlands HandelsLood (van nhl 12 t/m nhl 40, d.w.z. 12 kg/m2 t/m 40 kg/m2) |
| NHL | Natural Hydraulic Lime, kalk gebrand uit kalksteen (steenkalk) of schelpen (schelpkalk) |
| NIBE | Nederlands Instituut voor Bouwbiologie en Ecologie |
| NIBV | Nederlands Informatiecentrum Bodembeschermende Voorzieningen |
| NIH | Not Invented Here, de neiging ideeën, normen, kennis van buiten je gebied (land, bedrijf, vak) te negeren (niet te gebruiken) |
| NIL | Nederlands Instituut voor Lastechniek |
| NITG | NITG-TNO (daarna TNO-NITG en verder simpelweg TNO) is de opvolger van de RGD, de Rijks Geologische Dienst |
| NIVRE | Nederlands Instituut Van Register Experts |
| NKAM | Nederlandse Kring Aardse Materialen (de eigen NKAM-site bestaat sinds 2021 niet meer) |
| nl | namelijk |
| nl, NL | Nederland |
|
NLCS |
Nederlandse CAD Standaard, 2D CAD-standaard van de Nederlandse GWW-sector |
| nm | namiddag |
| nm | nanometer (10-9 m) |
| Nm3 |
Normaal kubieke meter, een aanduiding voor een kubieke meter
aardgas bij 0 graden C (bij een druk van 101,325 kPa ofwel 1,01325 bar ofwel
vrijwel 1 atm); een
"normaal kubieke meter" aardgas bevat 5,4% meer energie van de
"standaard kubieke meter" aardgas (Sm3);
Nm3
is een wat wonderlijke "eenheid" omdat de N normaliter voor Newton
wordt gebruikt en niet voor de term Normaal; verg. Sm3 Soms wordt het aantal mg van een stof vermeld in een Normaal kubieke meter lucht o.d. [mg/Nm3]. |
| NMD |
Nationale
Milieudatabase; "de nationale milieudatabase omvat basisprofielen en hierop gebaseerde productkaarten
(B&U) en items (GWW) van bouwproducten en bouwelementen, voor de eenduidige berekening van de milieuprestatie van gebouwen en GWW-werken" |
|
nmda |
niet meer dan anders |
|
Nationaal Milieubeleidsplan, ondergebracht bij Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) |
|
| NMVOC | Non-Methane Volatile Organic Compouns, een milieueffect |
| NN | Nomen Nescio, Latijn voor "de onbekende" (letterlijk: naam ik weet het niet) |
| NN | Normal Null (Duitse NAP, ongeveer gelijk aan NAP) |
| nnb | nog niet bekend |
| NNI | oude afkorting van het NEN (Nederlands Normalisatie Instituut) |
| NNM | Nieuw Nationaal Model (bepaling luchtkwaliteit, verg. SRM, oude naam is LTFD) |
| no | netto |
| no | numero, nummer (meestal: nummer nr) |
| NO | NoodOverstort |
| NOA | Nederlandse Ondernemersvereniging voor Afbouwbedrijven |
| NOCT | Nominal Operating Cell Temperature; bij pv-panelen een soort standaardsituatie (zonkracht, windsnelheid e.d.) waardoor vergelijken van pv-panelen enigszins mogelijk wordt |
| NOM | Nul Op de Meter (nul-op-de-meter); elektriciteit leveren aan en elektriciteit gebruiken van het openbare net waardoor, na een jaar, netto nul op de meter staat; bij nul-op-de-meter wordt alle elektriciteit gerekend, ook die van bijvoorbeeld de tv en de wasmachine; verg. BENG, nZEB (nearly Zero Energy Building), POM |
| NOM | Noordnederlandse OntwikkelingsMaatschappij, tegenwoordig geheten Investerings- en ontwikkelingsmaatschappij voor Noord-Nederland (verg. BOM) |
| notk | nader overeen te komen |
| NOx | Nitrogen Oxide, aanduiding stikstofoxiden (NO2, NO3) |
| NOVB | Nederlandse Organisatie voor Brandveiligheid |
| NOVI | Nationale Omgevingsvisie (NOVI), waarvan het Besluit bouwwerken en leefomgeving (Bbl) een onderdeel is |
| np | nul pas, 0 pas (België; verg. het Nederlandse p voor peil) |
| NPD | No Performance Determined (geen prestat bepaald; bijvoorbeeld van gevaarlijke stoffen in een bouwmateriaal; verg. NF, NR) |
|
NPF |
Nominal Protection Factor (beschermingsfactor bij maskers, stoffilters; zie ook PBM, MAC-waarde) |
| NPR | Nederlandse PraktijkRichtlijn, een onderdeel van een NEN-norm (verg. NTA, NTR) |
| NPT | National Pipe Thread Taper, een Amerikaansee pijpschroefdraad, NPTF is Fuel and oildryseal, conisch; NPSF is NPTF maar met rechte draad) |
| nr | naar |
| nr | nummer (soms: numero no) |
| NR | Not Required (bijvoorbeeld van een karakteristiek van een bouwproduct; verg. NF, NPD) |
| NRB | Nederlandse Richtlijn Bodembescherming bedrijfsmatige activiteiten (verg. bijvoorbeeld VVV) |
| NRC | Noise Reduction Coefficient. "De Noise Reduction Coefficient (NRC, geluidsreductiecoëfficient), berekend volgens ASTM C423, is een score in één cijfer voor geluidsabsorptie (hoe hoger de waarden, des te beter). Het is het rekenkundige gemiddelde van de gemeten geluidsabsorptiecoëfficiënt αs bij frequenties van 250, 500, 1000 en 2000 Hz. De NRC geeft een gelijke weging over het hele frequentiebereik, dit betekent dat hij niet zo nauwkeurig is als αw." (Bouwtotaal 2016-04) |
| NRK | federatie Nederlandse Rubber- en Kunststofindustrie (verg. RKI) |
| NRP | Nationaal Renovatie Platform (de volledige naam wordt niet gebruikt), afgeleid van de Nationale Renovatie Prijs; NRP "agendeert en stimuleert een verantwoord en duurzaam (her)gebruik van de bestaande gebouwde omgeving" |
| NRVT | Nederlands Register Vastgoed Taxateurs (NRVT) |
| NS | No Spall, toevoeging aan pantserglas, bij breuk geen scherven/splinters aan binnenzijde (zie BR1 t/m BR7) |
| NSA | NoodStroomAggregaat (ook: UPS) |
| NSP | Nieuwe SleutelProjecten; "de Nieuwe Sleutelprojecten zijn integrale stedelijke projecten op en rond de stations Amsterdam-Zuid/WTC, Rotterdam Centraal, Utrecht Centraal, Den Haag Centraal, Arnhem Centraal en Breda Centraal" (in verband met de ooit verwachte hogesnelheidstreinen) |
| NSW | Near Shore Windpark, een windpark (windmolenpark) op zee maar dichtbij de kust |
| NTA | Nederlandse Technische Afspraak; de NTA is een voornorm, opgesteld volgens richtlijnen van de NEN en heeft een geldigheidsduur van maximaal drie jaar (verg. NPR, NTR); een bekend voorbeeld, waarschijnlijk langer dan drie jaar werkzaam vanaf 1-1-2021, is de NTA 8800 Energieprestatie van gebouwen - Bepalingsmethode |
| ntb | nader te bepalen, nog te bepalen |
| NTC | Negative Temperature Coefficient thermistor, een weerstand die gevoelig is voor de temperatuur (voor warmte): een hoge temperatuur geeft een lage weerstand, een lage temperatuur geeft een hoge weerstand (verg. LDR) |
| nto | nog te ontwikkelen |
| NTR | Nederlandse Technische Richtlijn, een onderdeel van een NEN-norm, vaak in samenwerking met ISSO (verg. NPR, NTA) |
| NTS | Nationale Taxatie Service (voor taxaties en bouwkundige keuringen van woningen e.d.) |
|
nu |
nooduitgang |
| NURBS | Non-Uniform Relational B-Spline, een wiskundig model in computer graphics om krommen en vlakken te genereren en weer te geven (B-Spline is basis-vrijevormkromme, weergegeven door een set punten). Grasshopper en Rhino die gebruikt worden bij het parametrisch ontwerpen, maken gebruik van NURBS. |
|
noodverlichting (verg. anv) |
|
| NVAF | Nederlandse Vereniging Aannemers Funderingswerken (v/h Funderingsbedrijf) |
|
NVB stond voor Nederlandse Vereniging van Bouwbedrijven, later Nederlandse Vereniging voor ontwikkelaars en Bouwondernemers; de naam is nu WoningbouwersNL |
|
| NVBK | Nederlandse Vereniging van Bouwkostendeskundigen |
| NVC | Nederlands VerpakkingsCentrum |
| NvI | Nota van Inlichtingen (bij een aanbesteding) |
| NVIC | Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum (in een noodgeval: bel eerst een arts; op de site van NVIC kan gezocht worden op stoffen, bijvoorbeeld bij een cementsluierverwijderaar van een bepaald merk staat vermeld dat er zoutzuur in verwerkt is) |
|
NVM |
|
| NVN | Nederlandse VoorNorm, een voorstadium van een NEN, met praktische regels e.d. (bijvoorbeeld NVN 6725) |
| NVO | nettovloeroppervlakte (NEN 2580; verg. BVO, GO, VVO) |
| NVO | NatuurVriendelijke Oever |
|
NVOB |
Nederlands Verbond van Ondernemers in de Bouwnijverheid, nu: Nederlandse Vereniging voor ontwikkelaars en Bouwondernemers |
| nvt | niet van toepassing |
| NVTB | Nederlands Verbond Toelevering Bouw |
| N-waarde | bij de Standard Penetration Test SPT het aantal slagen voor 300 mm penetratie |
| NWEA | Nederlandse WindEnergie Associatie |
| NWO | Nederlandse organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek |
| NWP | Netherlands Water Partnership "ondersteunt de watersector bij export en internationale samenwerking", een samenwerkingsverband van vele bedrijven en organisaties in de watersector |
| NWWI | Nederlands Woning Waarde Instituut, een validatie-instituut erkend door de Stichting Waarborgfonds Eigen Woningen (zie NHG en STenV); "Het Nederlands Woning Waarde Instituut, het NWWI, valideert (keurt) rapporten van woningtaxaties van aangesloten taxateurs en ziet erop toe dat elke taxatie uniform en volgens duidelijke richtlijnen is opgesteld." |
| NZ-label | Naverwarmer Zonneboiler, een gaskeur keurmerk van cv-ketel/combiketel dat de ketel geschikt is voor toevoer van voorverwarmd water (van bijvoorbeeld een zonneboiler) |
| nZEB |
nearly Zero Energy Building, een gebouw dat bijna geen
energie behoeft van energieleveranciers zoals het gas- en
elektriciteitsbedrijf (zie Zero Energy Building ZEB,
in Nederland Bijna EnergieNeutraal Gebouw BENG
genoemd, in Vlaanderen BEN Bijna Engerieneutraal en in Wallonië Q-ZEN
Quasi Zéro Engerie); verg. NOM
(nul op de meter); LET OP: nZEB staat helaas soms ook voor net Zero Energy Building, een gebouw dat netto geen energie "van buiten" nodig heeft (zo'n gebouw kan wel of niet op het elektriciteitsnet zijn aangesloten; wanneer het niet eraan verbonden is, noemen we het meestal simpelweg ZEB; wanneer het wel aan het elektriciteitsnet is aangesloten, kan er stroom worden afgenomen en stroom worden geleverd, met minimaal per jaar een netto gebruik van nul) |
|
|
|
| O | Oost |
| O | oppervlakte (vaak: A van area) |
|
oa |
onder andere |
| OAB | Open AsfaltBeton (verg. DAB, GAB, LEAB, SMA, STAB, ZOAB en de CE-markering AC nn surf xx) |
| oai | ontruimingsalarminstallatie |
|
OAZ |
OnderAanZicht |
| OB | Open Bebouwing (België; in Nederland: vrijstaande woning) |
| OBD | Open BedrijvenDag |
| obv | op basis van |
| obv | onder begeleiding van |
| OC | Ordinary Concrete (Normaal Beton) |
| OCW | Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen |
| OCW | Open Course Ware (lesmateriaal op internet; verg. MOOC) |
| OD | Ozone Depletion, een milieueffect |
| OD205 | afkorting van het adres (Oude Delft 205 in Delft) van architectenbureau OD205 |
| ODP |
Ozone Depletion Potential geeft het ozonafbrekend vermogen
aan van een gas (en daarmee een mate waarin de aarde kan opwarmen); zero-ODP houdt in dat er geen enkel gevaar is voor de ozonlaag; een onderdeel van o.m. de MPG-berekening |
|
og |
ondergetekende |
| og | of gelijkwaardig |
| OG | onroerend goed (verg. BOG) |
| OGB | Original Greenbuild Board (OGB), de duurzame en constructief verbeterde variant van OSB |
| ogv | op grond van |
| ogv | onder gebruikelijk voorbehoud |
|
OH1, OH2, OH3, OH4 |
Ordinary Hazard in verschillende risicoklassen; "gebruiksfuncties waarin brandbare materialen met een gemiddelde vuurbelasting en een gemiddelde brandbaarheid wordt verwerkt of gefabriceerd"; Ordinary Hazard is dus een soort een klasseaanduiding en wordt bijvoorbeeld toegepast bij sprinklerinstallaties; hoe hoger het getal, hoe groter het risico dus hoe meer rekening er moet worden gehouden met het bestrijden van brand/vuur; OH1 o.m. hotels en cafés, OH2 o.m. parkeergarages, OH3 o.m. tapijtgabrieken, data centers, chemische fabrieken (die geen brandbaar materiaal produceren), OH4 (OH Special?) o.m. katoenfabrieken, film- en televisiestudio's, chemische fabrieken (die brandbaar materiaal produceren) |
| OHD | OverHeadDoor (ook: OverHeadDeur), een roldeur die boven het hoofd naar binnen toe geopend wordt. |
| oi | onzes inziens (zoals wij het zien) |
| OIA | OntwerpInstrument Asfalt |
|
ok |
onderkant, bijvoorbeeld in "ok vloer" (onderkant vloer), verg. "bk vloer" is bovenkant vloer |
|
okk |
onderkant kozijn |
| OMA | oorspronkelijk Office for Metropolitan Architecture (architectenbureau, de volledige naam wordt niet meer gebruikt, maar simpelweg OMA) |
| oms | omschrijving |
| OMS | Openbaar MeldSysteem |
| omw | omwenteling(en) |
| OMOP | Overeenkomst Met Open Posten (bij een RAW-bestek), een raamovereenkomst |
| ONRI | Orde van de Nederlandsche Raadgevend Ingenieur, de oude naam van NLingenieurs, de branchevereniging van advies- en ingenieursbureaus |
|
ontw |
ontwerp |
| O&O | Onderzoek & Ontwikkeling (in het Engels R&D) |
| O&O-fonds | Opleidings- en Ontwikkelingsfonds voor de bouwnijverheid |
| oogo | onder overigens gelijkblijvende omstandigheden (bij tests bijvoorbeeld, om de vergelijking met andere tests zuiver te houden) |
| oov | onvoorziene omstandigheden voorbehouden |
| OPB | OverlegPlatform Bouw(regelgeving), een afdeling van het Ministerie van Binnenlandse Zaken (BZK) |
| OPC | Ordinary Portland Cement |
| opm | opmerking |
|
oppervlakte (verg. A van area) |
|
| OPS | Organisch PsychoSyndroom (Organo Psycho Syndroom), de zogenoemde schildersziekte of Chronische Toxische Encephalopathie (CTE), aantasting van de zenuwen door langdurig inademen van vluchtige oplosmiddelen (vooral in verf) |
| OPV, OPVC | Organic PhotoVoltaics, Organic PhotoVoltaic Cell, zonnecellen met een organische tussenlaag (zie bij PV-paneel) |
| ORV | OverlijdingsRisicoVerzekering (in België: SSV) |
|
os |
ontstoppingsstuk (in riool of hemelwaterafvoer) |
|
Oriented Strand Board (chipboard, vlokkenplaat; verg. OGB) |
|
|
ostl |
ontluchting standleiding |
| OTB | OntwerpTracéBesluit, één van de stappen bij de aanleg van wegen (alle stappen zijn in volgorde: Startbeslissing, Verkenning, Voorkeursbeslissing, Ontwerptracébesluit (OTB), Tracébesluit (TB), Realisatie, Evaluatie en opleveringstoets) |
|
ov |
onder voorbehoud |
| OV | Openbaar Vervoer |
| OVHP | Opnieuw Verbeterde Hollandse Pan (zie bij verbeterde hollandse pan) |
| OVT | Openbaar Vervoer Terminal (bijvoorbeeld een station) |
| ovv | onder vermelding van |
| OW | OnderWaarde (bijvoorbeeld bij calorische waarde van een stof) |
|
Onroerende Zaak Belasting, zie WOZ |
|
|
|
|
|
peil (0-niveau, standaard meetniveau, bovenkant afgewerkte beganegrond vloer |
|
| p | (bij een driehoekje) poederblusser |
| p | symbool voor druk (pressure) |
| p | pico (10-12) |
| ...-/+p | hoogte onder of boven standaard meetniveau p |
| P | Power (vermogen) |
| P | Peta (1015) |
|
pa |
panieksluiting (deur met) |
| Pa | Pascal, eenheid van druk (N/m2, kg/(m.s2), zie ook kPa, MPa, GPa) |
| PA | Poly Amide, Nylon, een thermoplast |
| PAK | Polycyclische Aromatische Koolwaterstoffen (bijvoorbeeld koolteer, verg. VOS) |
| par | parameter, variabele |
| PAR | PolyARylate |
| PAW |
Programma Aardgasvrije Wijken, een iets te snel en
ondoordacht plan om gehele wijken aardgasvrij te maken. Naast restwarmte
van de industrie (zoveel is dat niet) moet blijkbaar de even ondoordachte
biomassa voor elektra en eventueel warmte zorgen. Voor nieuwe wijken is
dat wellicht wel te realiseren voor de warmtebehoefte, omdat die gebouwen
extreem goed geïsoleerd zijn, maar elektra kan
duidelijk een probleem zijn. Voor oudere wijken wordt aardgasvrij maken
belachelijk duur (isoleren gevels en dak en vloer, kierdichting, geen
ruimte voor warmtepomp e.d., nieuwe radiatoren, nieuwe vloeren, nieuwe
vloerverwarming, nieuwe vloerbedekking, extra elektragroepen, nieuw
fornuis enz.). Het plan om alles aardgasvrij te maken is veel te snel genomen, uit angst voor Groninger aardbevingen (terecht) en Russisch aardgas. Wonderlijk dat wij waarschijnlijk als enige landje van Europa er zo over denken... Als een land veel waterkrachtcentrales heeft of veel kernenergie, dan is het geen probleem. Kritische noot: Nederland kan ook het aardgasverbruik sterk verminderen door heel veel te laten isoleren en desnoods hybride pompen te nemen (minder aardgasverbuik, maar ook meer elektriciteitsverbruik). Maar: - als je heel veel elektriciteit benodigd hebt terwijl je netwerk dat niet aankan en "alleen zon en wind" nooit voldoende is (zeker geen robuust netwerk) - als je geen waterkrachtcentrales en nauwelijks kernenergie hebt - als je geen Russisch aardgas wilt hebben (uitsluitend vanwege stijfkoppigheid) - als je geen via fracken verkregen aardgas in vloeibare vorm uit de VS wilt laten invoeren (fracken is vaak een milieuonvriendelijke methode om aardgas boven het aardoppervlak te krijgen; waarom horen we de milieubeweging niet over deze transporten uit de VS...?) dan is dat als een ondoordacht plan te bestempelen. PAW is vermoedelijk in 2018 gestart. |
|
PBA |
Polyurethane Bonded Aggregate (composiet materiaal) |
| PBK | Prijsindex Bestaande Koopwoningen (zie verder bij Kadaster) |
|
Planbureau voor de Leefomgeving (kan het vager; vroeger Milieu- en Natuurplanbureau MNP en Nationaal Milieubeleidsplan NMP) |
|
| PBM | Persoonlijk BeschermingsMiddel (zie bijvoorbeeld NPF, in het Engels Personal Protection Equipment PPE; zie ook bijvoorbeeld de Handschoenenwijzer van Volandis) |
| PBO, PBO-uren | Permanente BeroepsOntwikkeling, dat wil zeggen nascholing en bijscholing in het betreffende vakgebied; sommige beroepsgroepen kennen een (vrijwillig of verplicht) aantal na- of bijscholingsuren per jaar, bijvoorbeeld artsen en architecten; die gevolgde scholingsuren worden PBO-uren genoemd (soms is er een minimale eis en een gewenste eis, respectievelijk bijvoorbeeld 16 en 30 uren) |
| PBTA | Voorheen Prinssen en Bus raadgevende ingenieurs, werd PB TheaterAdviseurs en daarna PB Theater & Akoestiek |
| PBV | PBV is de oude benaming voor Verklaring Vloeistofdichte Voorziening VVV; PBV stond voor Plan Bodembeschermende Voorzieningen, een PBV geeft bijvoorbeeld aan dat een bedrijfsvloer vloeistofdicht is (zie NRB) |
|
PolyCarbonate, een thermoplast |
|
| PC | PortlandCement (is CEM I) |
| PC | Polymer Concrete (pc-mortel, polymeerbeton, zie ook PCC, PPCC en LMC) |
|
Polymer Cement Concrete (pcc-mortel, polymeerbeton), zie ook PC, PPCC en LMC |
|
|
Phase Change Material (in het Nederlands FaseOvergangsMateriaal FOM, verg. Thermal Energy Storage TES) |
|
| PDCA | Plan Do Check Act (zie lean bouwen) |
| Portable Document Format, een manier waarop bestanden worden opgeslagen | |
| PE | PolyEthylene (polyethene, polyetheen, polyethyleen) |
| PED | Primary Energy Demand, een milieueffect |
| PEEK | PolyEtherEtherKetone, kunststof, thermoplast; "PEEK wordt over het algemeen beschouwd als één van de best presterende thermoplasten in de wereld" |
| PEF |
Primaire EnergieFactor, zie NTA 8800 (NEN): "Conversiefactor per
energiedrager waarmee de berekende hoeveelheid energie 'op de meter' omgerekend wordt naar
prirnaire
energie. Opmerking bij de term: de primaire energiefactor geeft de verhouding weer tussen de hoeveelheid fossiele energie die nodig is om de energie die aan het gebouw wordt geleverd, te produceren, en de hoeveelheid aan het gebouw geleverde energie". Niet echt duidelijk, maar de PEF van het openbare elektriciteitsnet is plots aangepast van 2,56 naar 1,49 waarmee het zogenoemde opwekkingsrendement van dat net plotseling opgewaardeerd is van 39% naar 69%... Tsja, dat gesjoemel heeft toch wel veel weg van een sprookje voor de vaak, om wensdenken uit te laten komen. Het lijken de rekenrentes wel waar de pensioenfondsen van de overheid mee moeten werken. En dan zitten er 150 leden in de Tweede Kamer én nog eens 100 leden in de Eerste Kamer gewoon te slapen. Wat een bananenmonarchie is Nederland geworden. |
|
PEF, PEF-factor |
Product Environmental Footprint (methodology) |
|
Programme for the Endorsement of Forest Certification Schemes (houtkeur duurzaamheid; verg. FSC, ATFS) |
|
| PEG | Poly Ethylene Glycol, een stof die bijvoorbeeld toegepast wordt bij het conserveren van houten boten die eeuwen lang in de natte grond hebben gelegen. "Het hout wordt in warm water opgeslagen waar steeds een hogere concentratie aan PEG wordt toegevoegd, totdat het hout er helemaal mee doortrokken is." Zonder conservering rot dit hout, blootgesteld aan de lucht, zeer snel weg. (Verg. MEG, MPG.) |
| PE-HD | zie HDPE |
|
voorziening voor o.m. elektrisch koken (om twee elektrische groepen van de meterkast in 1 stekker te verenigen; is geen echte afkorting maar een vroegere handelsnaam, zie Perilex; verg. ek elektrisch koken) |
|
| PE-RT | Poly Ethylene of Raised Temperature Resistance, bijvoorbeeld bij vloerverwarming (lage temperatuur verwarming LTV) (verg. PEX) |
| PET | PolyEtheneTerephtalate, de kunststof waarvan o.m. de flessan voor frisdranken worden gemaakt (PET-flessen) |
|
PEX, PE-Xa, PE-Xb, PE-Xc, PEX / AL / PEX |
PolyEthylene (PE), cross-linked (X) waarbij de polymeren aan elkaar gebonden worden; een alternatief voor PVC; Xa/Xb/Xc geeft verschillende manieren aan; bijvoorbeeld tegenwoordig vaak in de vorm van PEX/AL/PEX, "een samengestelde buis bestaande uit 5 lagen: een kunststof binnenlaag, lijmlaag, een laag aluminium (bij ALUPEX), een lijmlaag en een kunststof buitenlaag" (Bicon Benelux) (verg. PE-RT). Als kunststof heeft soms PEHD de voorkeur (PE staat voor PolyEthyleen en HD staat voor High Density). |
|
PF |
Phenol Formaldehyde |
| PGA | Peak Ground Acceleration (piekgrondversnelling, zie eventueel aardbevingsbestendig) |
| PGB | branchevereniging Producenten Gepleisterd Bouwen |
| PGO | PrestatieGericht Onderhoud (zie bij prestatie-inkoop) |
| PGS | Publicatie Gevaarlijke Stoffen |
| PGVC | Polymeer gemodificeerd GlasvezelVersterkt Cement |
|
ph, PH |
passiefhuis |
| ph | plafondhoogte |
| pH | zuurgraad |
| PHA | PolyHydroxyAlkanoaat (PolyHydroxyAlkanoate), een bioplastic |
| PHPP | Passive House Planning (design) Package ofwel PassiefHuis PlanningsPakket is oorspronkelijk ontwikkeld in Duitsland en geldt als het ontwerpinstrument van passiefhuisprojecten |
| PIB | PolyIsoButyleen (bijvoorbeeld toplaag van een bepaald type loodvervanger) |
| PID | Proportional-Integral-Derivative (Proportioneel, Integrerend en Differentiërend), in de procestechnologie de manier waarop gewenste en gemeten waarde bepalend zijn voor de bijsturing van het proces (bijvoorbeeld de regeling van de temperatuur van warm water) |
| PIF | Poly Isolatie Folie? zie bij PIF |
| PIM | Project Informatie Management (verg. BIM) |
| PIM | Powder Injection Molding (verg. CIM en MIM); let op: soms: Plastic Injection Molding |
|
PIR |
PolyIsocyanuRaat (kunstschuim isolatiemateriaal) |
| PIT / PRODIS | PIT/PRODIS staat voor ProductInformatie Tapijt / PRODuct Information System voor tapijt (zie ook Alles over tapijt) |
| PJ1, PJ2 | klassering blokkeringsmaat zelfverdichtend beton (P van Passing, J van J-ring) |
| pk | paardenkracht (1 pk = 0.734754 kW) |
|
Politie Keurmerk Veilig Wonen (deursloten e.d.; verg. SKG) |
|
| PL | PLastificeerder |
| PL1, PL2 | klassering blokkeringsmaat zelfverdichtend beton (P van Passing, L van L-box) |
| PLA | PolyLactic Acid (polymelkzuur, een biologisch afbreekbare kunststof; een thermoplastisch polymeer van melkzuur) |
| plm | plusminus |
| pm | per maand |
| pm | pro memorie (ter herinnering; geen bedrag ingevuld bijvoorbeeld in offerte) |
| pm | post meridiem (namiddag) |
| PM | Particulate Matter (fjnstof) |
| PM10 | PM10 staat voor Particulate Matter met een grootte tot 10 micrometer (een andere maat is PM2,5) |
| PMB | Polymeer Gemodificeerd Bitumen, een bindmiddel toegepast bij de productie van asfalt (verg. o.m. EME, ZOAB) |
| PMC | Product Markt Combinatie |
| PMMA | PolyMethylMethAcrylate (perspex, plexiglas) |
| PMV | Predicted Mean Vote; deze waardes geven aan hoe een grote groep mensen gemiddeld over het comfort in de ruimte zal denken (van -3 koud tot +3 heet) |
| po | per ommegaande |
| PO | Particulier Opdrachtgeverschap (verg. CPO, MO, SAR) |
| POCP | Photochemical Ozone Creation Potential, een milieueffect |
| POE | Post-Occupancy Evaluation (zie bij onderhoud) |
| POF | Photochemical Oxidants Formation (summer smog, "smog" in de zomer), een milieueffect, een onderdeel van o.m. de MPG-berekening |
| POM | Plus-Op-de-Meter, verg. NOM |
| POM | PolyOxyMethylene, acetaal, merknamen Delrin en Acetron, een thermoplast: een harde kunststof, slijtvast, maatvast, temperatuurbereik -40 tot 100 graden C (lange termijn), meestal wit, zwart of blauw; varianten zijn POM-C (Copolymeer), POM-H (Homopolymeer), POM-LX, POM+PE (PolyEthyleen), POM-C ELS; "door zijn maatvastheid vindt het materiaal vooral zijn toepassing in onderdelen zoals lagers voor de machine- en apparatenbouw"; zie productspecificatie POM van Thyssenkrupp |
| pp | per persoon |
| PP | PolyPropene (ook: PolyPropylene), een thermoplast |
| PPA | Product Performance Assessment |
|
Polymer Portland Cement Concrete (ppcc-mortel, polymeerbeton), zie ook PC, PCC en LMC |
|
| PPE | Personal Protective Equipment, persoonlijk beschermingsmiddel tegen bijvoorbeeld (fijn)stof, zie PBM |
| ppm | parts per million, de concentratie van een bepaalde stof, vaak als grenswaarde van die stof (bijv. een CO2-gehalte max. 1200 ppm in een woonruimte of CO 25 ppm in 8 uur TGG-8u) |
|
Public-Private-Partnership (in het Nederlands Publiek-Private Samenwerking (PPS) |
|
| PPP | People - Planet - Profit/Prosperity (ook: 3P, Triple-P); Kees Duijvestein breidde dit uit met een vierde P (Project) die staat voor "ruimtelijke kwaliteit, flexibiliteit, diversiteit, evenwicht en schoonheid" |
|
Publiek-Private Samenwerking (Engelse benaming is Public-Private-Partnership PPP) |
|
| ppt | parts per trillion (het Engelse trillion is ons biljoen, 1012) |
| PPV | PolyPlaatVloer |
| PQ | PowerQuality (spanningskwaliteit bij elekriciteitsnetten) |
| PR | Partiële Recycling |
| PR | Piezo-Resistive, zoals in PR-waterspanningsmeter (piezo-resistive pressure transducer) |
| prefab | prefabricated, voorgefabriceerd |
| PRO | Pressure Retarded Osmosis (zie blue energy; verg. RED) |
|
ps |
panieksluiting |
| ps | per stuk |
| ps | druk (spanning, pressure) verzadigd (saturated); dampspanning zie bij dauwpunt |
|
PolyStyrene (polystyreen, verg. EPS, XPS) |
|
| PS | Post Scriptum (naschrift) |
| PS1 | PS1 is een onderdeel van MoMA, heet nu MoMA PS1 (bron van de afkorting helaas niet bekend) |
| psi | pound per square inch, een eenheid uit de VS, ca. 69 hPa (68,947572932 hPa), zie eventueel atm |
| PSIBouw | voormalig instituut "Proces- en Systeeminnovatie in de Bouwsector" |
| pst | per stuk |
| PST | Particle Sintering Technology, een technologie om bijvoorbeeld harde, onderhoudsarme werkbladen te maken (o.m. Dekton; zie Lars Röntzsch) |
| PSV | Polished Stone Value of polijstwaarde (voorheen: polijstgetal), een waarde voor de stroefheid van steenslag en gebroken grind; de polijstwaarde moet minimaal 58 zijn voor wegdekken; wordt behandeld in NEN-EN 1097-8 (verg. FAP) |
| PTFE | PolyTetraFluorEthylene (polyfluoretheen, een polymeer, Teflon) |
| PTV | Probeton Technische Voorschriften |
|
PUR |
PolyURethaan (kunstschuim isolatiemateriaal) |
|
Photo Voltaic; een PV-paneel is een zonnepaneel; een PV-installatie is het geheel van de zonnepanelen van een gebouw; verg. PVT, verg. Wattpiek Wp) |
|
| PvA | Plan van Aanpak |
| PVA, PVAL | PolyVinylAlcohol, een thermoplast (ook, soms: PVOH) |
| PVB | PolyVinylButyral, een thermoplast (als folie bijvoorbeeld toegepast in gelaagd glas) |
|
PolyVinylChloride, een thermoplast kunststof, hard voor aan- en afvoerbuizen e.d. (PVC-U), met weekmakers is PVC zacht (PVC-P), toegepast voor o.m. dakbanen (verg. PEX) |
|
| PVC-A | PolyVinylChloride Acetated, een thermoplast (verg. PVC en de PVC-x-en) |
| PVC-C | PolyVinylChloride Chlorinated, een thermoplast (verg. PVC en de PVC-x-en) |
| PVC-O | PolyVinylChloride Oriented, de PVC voor leidingen en buizen, ook genoemd HSPVC (High Strength PVC), is PVC-U waarbij de moleculen een voorkeur voor een speciale richting hebben |
| PVC-P | PolyVinylChloride Plasticised (ook simpelweg PVC genoemd), soft/zacht/weich (verg. PVC en de PVC-x-en) |
| PVC-U | PolyVinylChloride Unplasticised, hard/hart (verg. PVC en de PVC-x-en) |
| PVD | Physical Vapour Deposition, het "fysisch aanbrengen van een stof door dampafzetting", een manier van coaten, bijvoorbeeld om deurbeslag te beschermen tegen UV-stralen, zilte zeelucht e.d. |
| PVDF | PolyVinylDiFluoride, bijvoorbeeld in PVDF-coating voor bijvoorbeeld aluminium of verzinkt staal: "Voor een fraai uiterlijk gedurende langere tijd is de door SAB-profiel geleverde Colorcoat PVDF elastisch en mechanisch steeds voldoende sterk en goed bestand tegen oplosmiddelen, chemicaliën en UV-straling. Deze coating is uitermate geschikt voor toepassing in niet agressieve (buiten)omgevingen voor gevelbekledingen waar kleurbehoud belangrijk is." (Een dergelijke coating bevat bijvoorbeeld 70 of 80% polyvinyldifluoride.) |
|
Programma van Eisen (voor een ontwerpopgave e.d., heel soms: Pakket van Eisen; verg. IPvE, SPvE) |
|
| PvO | Plan van Onderzoek, bijvoorbeeld bij bouwhistorie |
| PVP | PolyVinylPyrrolidon, een thermoharder |
| PVT | Photo Voltaic Thermal; een PVT-paneel is een PV-paneel dat zowel elektriciteit als warmte levert (verg. PV) |
| PWW | Platen WarmteWisselaar (verg. warmtewisselaar ww, aarde warmtewisselaar aww, bodem warmtewisselaar bww, buizen warmtewisselaar bww, lucht-lucht warmtewisselaar llww) |
|
|
Naar top pagina.
Naar de volgende serie
afkortingen.
Eng. abbreviation