bindmiddel

Het bindmiddel is de component in bijvoorbeeld specie die zorgt voor de hechting tussen de andere componenten. Het bindmiddel "kit" de componenten aaneen. 
Voorbeelden van bindmiddelen voor beton zijn kalk (bijvoorbeeld luchtkalk), cement, soms ook tras en vliegas (tras en vliegas zijn zogenoemde hydraulische toeslagen) en geopolymeer.
Andere bindmiddelen in de bouw zijn anhydriet, bitumen (voor bijvoorbeeld asfalt en mastiek), gips, harsen (kunstharsen bijvoorbeeld epoxy, polyester, fenol, vinylester), lignine (in bijvoorbeeld hardboard), vloeibaar kaliumsilicaat (bij keimen), lijnolie (voor verf), zwavel (voor zwavelbeton) en in zekere zin ook leem.

Duurzame bindmiddelen zijn o.m. (duurzaam omdat bij de bereiding van cement of beton minder CO2 wordt uitgestoten, verder geen duurzaamheidsvoordelen, wel vaak prijsverhogend):
- tras (lavameel) als puzzolane vulstof in beton of als grondstof voor cement (vervanger voor gegranuleerde hoogovenslak of voor poederkoolvliegas)
- geopolymeer als vervanger van cement (geopolymeer is een alkalische activator)
- gecalcineerde klei als gedeeltelijke vervanger van cement (een fors deel van de portlandcement wordt vervangen door gecalcineerde klei)
- kalksteenmeel is tot poeder vermalen kalksteen; kalksteenmeel is geen echte vervanger van cement, maar door de verhoging  van de stabiliteit van het beton is er minder cement nodig (beton hardt wel minder snel uit)
- wellicht mogelijk: silica-verrijkt magnesiumcarbonaat als vulmiddel (minder cement benodigd voor beton).

De bindmiddelhuid is de dunne toplaag die zich aan het oppervlak van bijvoorbeeld een dekvloer kan vormen. Deze laag bevat een hoge concentratie bindmiddel. Een bindmiddelhuid (carbonaathuid) wordt verwijderd door bijvoorbeeld te schuren met carborundum schuurschijven.

"Hydraulische bindmiddelen verharden door een chemische reactie met water en zijn dus in staat te verharden onder water" (zie o.m. hydraulische kalk).

Ook de vloeistoffen die bijvoorbeeld de pigmenten in verf bijeenhouden worden bindmiddelen genoemd.

Documentatie
- Toepassingen en gebruik hydraulische middelen bij (historisch) metselwerk

- Alternatieve bindmiddelen zoals CSA (CSAB), geopolymeren en andere alkalisch geactiveerde bindmiddelen (kortom: cement zonder klinker; van Marcel Bruin, 2015)
- Kalkboek. Het gebruik van kalk als bindmiddel voor metsel- en voegmortels in verleden en heden (Koen van Balen, Bert van Bommel, Rob van Hees, Michiel van Hunen, Jeroen van Rhijn en Matth van Rooden) 

Zie ook binding en bijvoorbeeld bindmiddelfactor (k-waarde), composiet, hardboard, rockpanel, specie, steenwol, terrazzo.
Voor het verminderen van de CO2-uitstoot zie eventueel bij CO2-afvang en -opslag.

Eng. binder, binding agent (bij bijvoorbeeld verf)