vraagsturing

1. Vraagsturing is een methode om het gebruik van "iets" te regelen, met het doel dat gebruik (tijdelijk) te verschuiven of te verminderen / vermeerderen. 
Oorspronkelijk hield vraagsturing in dat een product wordt geproduceerd of geleverd op basis van de vraag van de klant. Dat is nog steeds wel zo, maar tegenwoordig houdt vraagsturing in dat er een (extra) prikkel is waarmee de klant beïnvloed wordt en zodoende zijn vraag naar dat product wijzigt (in de richting die de leverancier wenst).

Vraagsturing door verschuiven
- Soms kan vraagsturing ervoor zorgen dat men een bepaalde actie tijdelijk uitstelt (bijvoorbeeld om congestie / overbelasting van een netwerk te vermijden).

Vraagsturing door verminderen / vermeerderen
- Soms kan vraagsturing geregeld worden door het verlagen of verhogen van iets (bijvoorbeeld de prijs, de zogenoemde prijsprikkels, bijvoorbeeld om overbelasting van een netwerk te vermijden).

Vraagsturing ingebouwd (technisch)
- Op basis van omgevingsfactoren bepalen sensoren en software of iets gaat werken, in een hoger of lager tempo gaat werken of stilgezet wordt. 
- Voorbeeld: vraagsturing van ventilatie (op basis van CO2 of van relatieve vochtigheid van de lucht of op basis van aanwezigheid van mens of dier).
- Voorbeeld: opschakelen elektriciteitscentrale op gas wanneer er een tekort aan stroom dreigt (afhankelijk van de vraag van burgers en bedrijven).

Vraagsturing financieel (inspelen op het gedrag van de mens)
- Door in te spelen op het menselijk gedrag n.a.v. bijvoorbeeld de prijs van een product. Vraagsturing door prijsprikkels, door iets heel goedkoop of juist heel duur te maken, eventueel alleen op bepaalde tijden.
- Voorbeeld: de prijs van sigaretten sterk verhogen, in de hoop dat men minder gaat roken of (starter) afziet van roken.
- Voorbeeld: het gebruik van elektriciteit regelen door de prijs van een kWh te variëren. Vraagsturing door 's nachts en in het weekend de stroom goedkoper te maken; dit komt niet veel meer voor, mede omdat het verschil tussen dag en nacht nauwelijks interessant is en we ook liever niet 's nachts de wasdroger laten loeien. Wellicht dat het automatisch reageren van apparatuur wel het gebruik van elektriciteit kan verschuiven. Dan wordt het een technische inbouw van vraagsturing en hoeft er geen menselijke tussenkomst (meer) te zijn.

Attentiepunten
- Vaak heeft de prijs geen invloed op het wel of niet gebruiken, bijvoorbeeld brood of verwarming heb je toch nodig, ook al kost het wat meer.
- Bij vraagsturing hoort aandacht te zijn voor de mens: informatie, keuzemogelijkheden, koopkracht. Hoe meer vraagsturing er is, des te meer moet de klant geïnformeerd worden; de klant kan behoorlijk overvoerd worden door veel informatie en verschillende vormen van informatie. Als er geen keuzemogelijkheid is, is vraagsturing een dwingend instrument met als gevolg dat men zich er verre van houdt. Het moet niet zo zijn dat de klant per se van alles moet regelen omdat hij anders te weinig overhoudt om van te leven (wat gechargeerd, maar er is al zoveel keuze-stress).
- Prijsprikkels die alleen voor slimme of rijke mensen gunstig zijn, kunnen maatschappelijk ontwrichtend werken.
- Vraagsturing op prijs is vaak moeilijk in te schatten: hoe lang zijn we bereid het gebruik uit te stellen (van het wassen of drogen van kleding of het aanzetten van de airco bijvoorbeeld)?
- Voor vraagsturing op de prijs van elektriciteit is het eigenlijk nodig dat apparatuur zelf wat slimmer wordt en aan of uit kan gaan op basis van de prijs, en vermoedelijk dat we zelf ook wat flexibeler moeten worden. Aspecten: bij welke prijs laat ik mijn was draaien? moet ik dat zelf in kunnen geven of bepaalt het apparaat veel zelf, al of niet afhankelijk van prikkels van het energiebedrijf? en is dat correct, dat de leverancier mijn afname regelt? Ook moet het mogelijk zijn dat het apparaat tóch gaat werken, ook als de prijs niet gunstig is (tenslotte is het wel handig als de accu van de auto behoorlijk gevuld is als we weg willen rijden).
- Er is bijna geen bedrijf dat een aantal uren stilgelegd kan worden omdat er (tijdelijk) een tekort aan elektriciteit is door wegval van zon of wind. Vraagsturing op elektriciteit voor bedrijven zal een heel gepluis worden. (De vraag is ook of bedrijven dat wel nodig vinden: bedrijven die zeer veel elektriciteit gebruiken, krijgen die veel goedkoper dan de burger.)
- Zolang accu's nog een beperkt aantal keren geladen / ontladen kunnen worden én er nog geen goede software beschikbaar is om e.e.a. te regelen, zullen niet veel mensen bereid zijn hun auto-accu beschikbaar te stellen als piek-vereffenaar (peak shaving).
- Vraagsturing op prijs kan bijvoorbeeld het gebruik van elektriciteit wel regelen, maar bepaalde vormen van gebruik zijn geen comfort meer maar vrijwel levensbehoefte.
- Door een maximum bedrag te stellen voor de zorg (afspraken tussen zorgverzekeraars en ziekenhuizen e.d.), wordt de vraag automatisch gestuurd: als de pot leeg is, kan niemand meer geholpen worden. (Die vorm van vraagsturing heet eigenlijk gewoon dictatuur.)

vraagsturing om bijvoorbeeld een regelmatige levering te bewerkstelligen; de omvang van de vraag is (mede) afhankelijk van de prikkels die het bedrijf geeft (prijsverlaging / prijsverhoging / bonus):

Eng. demand side response (DSR), demand side management (DSM)

2. Vraagsturing houdt in dat ontwikkelingen in de markt van invloed zijn op de productie of dienst. 
Voorbeelden:
- Wanneer de markt verandert, is het vaak nodig de opleidingen tot een bepaald vak aan te passen.
- In de zorg is vraagsturing: "het vergroten van de mogelijkheden om bij de financiering en organisatie van de gezondheidszorg de wensen van de zorgvrager tot hun recht te laten komen". Kortom: de zorg afstemmen op vragen en behoeften van klanten. Het creëren van wachtlijsten door maximale totaalbedragen te benoemen, dat kan dus niet bij meer deze vorm van vraagsturing. (Het kwam vaak voor dat specialisten van een ziekenhuis (artsen) thuis zaten, omdat het budget van het ziekenhuis bij de zorgverzekeraar overschreden werd. En pro deo werken komt ook hier zelden voor.)