competenties

De competenties beschrijven dat iemand bekwaam of bevoegd is om bepaalde taken, functies en verantwoordelijkheden op zich te nemen.
Competenties kunnen verwijzen naar afzonderlijke vaardigheden, kennis en attitudes (of 'houdingen') die iemand in staat stellen om zijn professionele taken succesvol uit te voeren. Het woord verwijst ook naar het geheel van alle competenties van een persoon (of een groep).

"Voorbeelden van competenties zijn:  
- aanpassingsvermogen
- analyserend
- systeemdenken
- klantgerichtheid
- communicativiteit
- coöperativiteit
- doelgerichtheid
- innovatievermogen, creativiteit
- ondernemingszin, commercialiteit
- presenteren
- overredingskracht, overtuigingskracht (overtuigen)
- stressbestendigheid
- visie.
(Wikipedia)

"Competenties zijn ontwikkelbare vermogens van mensen om in voorkomende situaties op adequate, doelbewuste en gemotiveerde wijze proces- en resultaatgericht te handelen. Dat wil zeggen: passende procedures te kiezen en toe te passen om de juiste resultaten te bereiken. Competenties hebben betrekking op het gedrag in een context. Gedrag dat nodig is om het gewenste resultaat te bereiken."

Opmerkingen

- "Vaak concentreren we ons op het verbeteren van dingen waar we niet goed in zijn, maar je moet zorgen dat je nog beter wordt in waar je al goed in bent." Als je ergens niet goed in bent, vergeet het en neem eventueel  iemand aan die er wel verstand van heeft.
- Belangrijk bij werk is dat het met plezier gebeurt. Als je niet per se voor geld hoeft te werken, wat doe je dan het liefst? Eigenlijk moet je je daarop concentreren.
- Het grote nadeel van de gerichtheid op competenties is dat aan de vaardigheid (vakmanschap) minder belang wordt gehecht dan aan alle bijkomende, niet voor het vak zelf noodzakelijke competenties. Natuurlijk is het zeer handig te weten in welk deel van het gehele productieproces je je thuis voelt en is het tegenwoordig wellicht belangrijker wat je eventueel zou kunnen (capaciteiten, competenties) dan wat je kunt (het puur vakgerichte). Maar het hele spectrum aan competenties hoeft zeker niet bij elke werkopdracht betrokken te worden. Waarschijnlijk wordt de fixatie op competenties veroorzaakt omdat (te) veel alfa- en gamma-mensen zich met het onderwijs in technische vaardigheden bezighouden. Een beetje gechargeerd wellicht, maar: bèta-mensen zijn goed in het denken en doen, terwijl de overige categorieën zich graag met overleg, relaties en netwerken bemoeien ("bij alfa- en gamma-mensen zijn kennissen vaak belangrijker dan het hebben van kennis"). Hoewel enige relationele, psychologische, mens-geöriënteerde context bij technische vaardigheden zeker een voordeel is, haalt teveel nadruk op deze relationele aspecten vaak de aandacht weg van waar het werkelijk om gaat: het maken van iets, het vakmanschap, de vakliefde. Een vakman moet ook de diepte in gaan, meer details van zijn vak kennen (en kunnen uitvoeren!), en minder de breedte in (allerlei de laatste decennia toegevoegde competenties). Het is duidelijk dat het voornamelijk niet-bèta-mensen zijn bij het Ministerie die de regels opstellen voor het technische onderwijs (vooral het MBO). Vergeten wordt dat niet iedereen een product hoeft te maken van idee tot marketing en nazorg.
- Er lijkt toch voorzichtig een kentering plaats te vinden om scholieren en studenten juist weer "harde" competenties te geven, dat wil zeggen werkelijk vakmanschap: met een theoretisch basis correct en doorwrochten omgaan met materie. Deze terugkeer naar de "kunde" in plaats van de "kennis" wordt vooral ingegeven door het bedrijfsleven dat merkt dat mbo'ers en ingenieurs vaak de "kunde" ontberen. In de studie speelt hier de zogenoemde CDIO een rol. CDIO staat voor Conceiving, Designing, Implementing, Operating en houdt in dat studenten vooral goed leren door te doen en niet (alleen) door het te ondergaan: door het doen leert men gemakkelijker dan er (alleen maar) over te leren. Door het doen onthoud je de materie ook gemakkelijker. Uiteraard is een theoretische basis onontbeerlijk om de praktijk te begrijpen, maar kunde en kennis dienen in balans te zijn. Vooral in de eerste twee jaren van het technisch onderwijs schijnt CDIO zijn vruchten af te werpen en zijn er door de meer praktische benadering minder studenten die afhaken. Misschien vereist dit een ander type docent, in ieder geval heeft het bedrijfsleven, en daarmee ook de student, meer aan de "harde" kunde dan aan overwegend "zachte" (theoretische) kennis. (Met dank aan Dave Wisler over CDIO in Technisch Weekblad.)
Ook het SER-advies "Handmade in Holland, Vakmanschap en ondernemerschap in de ambachtseconomie" pleit voor meer waardering van het vakmanschap in het onderwijs.
- Door een (meestal tijdelijk) tekort aan arbeidskrachten is het weer handig als je niet direct naar vereiste diploma's kijkt, maar naar wat men skills noemt: wat heb ik allemaal nodig om voor dit werk? wat kan ik eigenlijk al? Vaak kun je mensen kort opleiden omdat die al de nodige skills hebben door ander werk dat aansluit op het werk dat zij willen gaan doen. Kijk eens op SkillLab.
- Veel mensen hebben niet het vereiste diploma maar kunnen juist door ervaring een bepaald vak zeer goed uitoefenen. Wonderlijk is dat toch vaak om diploma's gevraagd wordt. Gelukkig is er steeds meer belangstelling voor het zogenoemde competentiepaspoort, waarmee men bij een sollicitatie duidelijk kan maken welke competenties men heeft en daarom geschikt kan zijn voor de gewenste functie.
- Technici weten vaak waar zij (en anderen) niet goed in zijn, maar vergeten ook vaak waar zij (en anderen) wel goed in zijn. Het ontdekken van je eigen kwaliteiten opent soms de weg om de kwaliteiten van anderen te zien.
- Bij presentaties wordt door technici vaak de nadruk gelegd op technische details. Bij presentaties voor een breder publiek valt een veelheid aan technische gegevens vaak verkeerd. Probeer in die gevallen na te gaan wat het niveau is van het publiek en met welke vragen ze zitten; dan kunnen er bij de presentatie meer vruchtbare dialogen ontstaan.
- Veel technici hebben moeite zichzelf te verkopen (ze zijn vaak te bescheiden) en vallen daardoor niet op. Laat dus blijken dat je heel trots bent op een goed afgesloten project.
- Om het vak te leren is in veel gevallen een vakmeester-leerling-situatie het beste (meester-leerling, meester-gezel): de leerling leert het werk en de methoden van een ervaren vakman ("meester"). Het handigst is om de theorie op school/hogeschool/universiteit te leren en de praktijk ook werkelijk in de praktijk (langere stage, betaald of onbetaald werk), dan leer je de kneepjes, de tips&trucs, vanzelf. En de vakmeester leert er vermoedelijk wat nieuwe theorieën en digitale tools bij, want je kunt als vakman ook niet altijd alles bijhouden... Onder meer de Dosign Academy geeft de mogelijkheid leren en werken te combineren. Jammer dat het al een paar decennia geen gebruik meer is dat je iets in de praktijk kunt leren of bijleren: in elke vacature wordt een schaap met vijf poten gevraagd en dan nog net afgestudeerd, voor weinig geld en overal toe bereid.
- Omdat een architect of opdrachtgever soms zeer creatieve maar technisch bijna onuitvoerbare ontwerpen maken, is het belangrijk dit soort zaken in een bouwteam of door persoonlijk contact boven water te krijgen. Naast een duidelijke beschrijving van de problematiek (gevolgen, risico, niet inschatbare extra kosten e.d.) kan een diplomatieke maar eerlijke opstelling een technisch onmogelijk plan ombuigen naar een constructief correct ontwerp.
- Eerlijkheid en aardigheid zijn vergelijkbare als diplomatief en eerlijk, denk maar aan de uitspraak: "Een Nederlander is te eerlijk om aardig te zijn en een Belg is te aardig om eerlijk te zijn."
- Probeer je nieuwsgierig te zijn, zoals kinderen bijna automatisch het vermogen hebben zich over iets te verwonderen. 
- Bij sollicitaties lijkt het of de recruiter uitsluitend acteurs wil hebben. Natuurlijk wordt gesteld "wees jezelf", maar als je niet spontaan en enthousiast en leergierig en veranderingsgezind en vriendelijk en ervaren en jong en social-media-minded bent, dan heb je bij recruiters niet heel veel kansen. Misschien is dat wel de reden dat veel bedrijven zo erbarmelijk slecht met klanten kunnen omgaan: de medewerkers spelen gewoon een spelletje, het werk en de klanten interesseert hen nagenoeg niets.
- Hoe sta je in de samenleving? Kun je, met blijvende achting voor jezelf, je enigszins conformeren aan gangbare patronen. 
- Als je zegt "Ik ben een echt bèta-mens en maak niet zo makkelijk contact", bedenk dan dat juist de bèta-mensen (technici e.d.) de zinvolle vragen stellen, kunnen vaak redelijk systeemdenken (wederzijdse invloeden begrijpen, oorzaak en gevolg kennen), met slimme ideeën komen, foutmarges begrijpen, significantie mee kunnen laten spelen, zich problemen kunnen indenken én met oplossingen komen. Bèta's laten zich ook minder snel inpakken door drogredenen. Beleidsadviseurs zetten weinig zoden aan de dijk: regelmatig is de verandering uitsluitend een doel en geen middel tot een hoger goed. Dat noemt men "veranderen óm te veranderen". Ook moeten vaak door hen zelf geschapen, bijna onmogelijke "targets" gehaald worden en als het allemaal niet werkt of niet meer werkt, verdwijnen ze van het helaas doorlopende project met de woorden: "Dat is jouw probleem". Probeer dus zoveel mogelijk het legitieme karakter en de redelijkheid van veranderingen te zien (en als je dat inziet: gá er dan voor).
- Als iemand lang hetzelfde werk doet bij hetzelfde bedrijf is er gevaar voor tunnelvisie: je accepteert nieuwe dingen niet snel, je leert niet veel meer bij, maar de kans is ook aanwezig dat je afstompt, dat je je mateloos gaat vervelen, dat je er te lang zit (en daardoor misschien relatief teveel verdient) om nog weg te (durven) gaan. Voor iedereen is het goed af en toe eens van baan te veranderen. Dat geeft je weer frisse ideeën, je leert andere mensen en denkbeelden en organisaties kennen, het haalt je uit de verveling. 
- Je competenties kunnen nog zo omvangrijk en diepgaand zijn, soms is het voor een bedrijf belangrijker dat déze vaardigheid overheerst: dat je snel (mee) kunt veranderen. Technologische ontwikkelingen kunnen het voor bedrijven noodzakelijk maken snel te veranderen (zie ook agile) en voor de werknemers geldt natuurlijk datzelfde. In veel nieuwe bedrijven is er geen echte hiërarchie meer (zoals management, verkoopafdeling, ontwerpafdeling, productie, human resources), maar wordt in teams samengewerkt aan een opdracht of project. Die teams wisselen dus afhankelijk van de opdracht. De functies uit "oude" bedrijven zijn hier rollen geworden. Soms is het dus zeer belangrijk om snel te kunnen schakelen en soms ook van rol te veranderen. (Als in het team maar wel de voor dat moment benodigde competenties aanwezig zijn, zeker wanneer die niet ingehuurd kunnen worden!) Een indicatie van je veranderkracht wordt gegeven door de VQ (V van veranderen en Q van quotiënt, analoog aan IQ voor intelligentiequotiënt). "Het vermogen om in een specifieke situatie bij te dragen aan de wendbaarheid van de organisatie, wordt samengevat in de zogenoemde Agility Skills." (Met dank aan Marian de Joode, in Jobnetkrant maart 2017.)  
- "Je bent goed zoals je bent" zei Bibian Mentel, de Nederlandse snowboardster bij wie steeds maar weer kanker werd gevonden, die ze steeds weer leek te overwinnen en wie steeds een lach had en een positieve instelling.
- Laat anderen merken wat je kunt, waar je goed in bent, wat eventueel je bijzondere hobby is: 
"succes = kwaliteit x zichtbaarheid" (uit het boek "Profileren zonder opscheppen" van Mirjam Hubregtse).
- Doe geen werk dat tegen je gevoel ingaat. Paulo Coelho heeft eens geschreven: "Onthoud dat dáár waar je hart is, ook je rijkdom ligt". Als je hart hebt voor je werk, doe je het met plezier en put je er juist energie uit. Werk dat tegenstaat, put je uit.
- Bij competenties hoort ook dat je slim om kunt gaan met sociale media: 
. gebruik sociale media als dat handig is voor "de gezelligheid", je sollicitatie, je netwerk, je bedrijfje enz.; je hoeft een ander echt niet per se te liken of te taggen (vriendschap heeft juist met die dingen helemaal niets te maken)
. sociale media verzamelen heel veel gegevens over je, ze zijn meestal niet voor niets gratis (echt gratis bestaat niet), "ze weten precies wat je kijkt, hoe vaak je kijkt, waar je op klikt, hoe oud je bent," waar je woont, welke zoekwoorden je gebruikt enz. én ze houden het eeuwig vast
. weet dat je wel alles kunt schrijven maar dat toch maar niet moet doen, niet alleen omdat emails doorgestuurd worden en niet alleen omdat Google, Facebook, Twitter, Instagram, Whatsapp, Youtube, Microsoft enz. altijd mee kunnen kijken, maar ook omdat er altijd wel een groepering is die zich beledigd voelt en die nogal snel op de tenen getrapt is of zich gediscrimineerd voelt; bij buurtapps wordt regelmatig een buurtbewoner helemaal door het slijk gehaald, meestal compleet onterecht maar de roddeltantes en -omen moeten zo nodig kleppen (probeer niet tot die meute te behoren; probeer onafhankelijk en objectief te zijn, dat siert je en het zal ook beroepsmatig in je voordeel werken) 
. wat je geschreven hebt, blijft je de rest van je leven achtervolgen (er is wel een soort vergeet-recht bij Google e.d., maar als de algemene media daar achter komen, is het juist weer sensatie zoeken voor hen)
. influencers verdienen aan wat ze jou proberen aan te smeren (eigenlijk zijn het alleen maar kleine en grote geldwolfjes)
. overal wil men je van alles verbieden en verplichten; vroeger waren het bij de oorspronkelijke bevolking in West-Europa de kerk en de buurt die uitmaakten wat je wel en niet mocht doen, maar daarvoor in de plaats zijn het nu de sociale media (twitteraars, bloggers en voor de meer analogen ook kranten, televisie), diëtisten, anti-alcohol-lobby, milieubeweging en politiek (GroenLinks voorop) die vertellen wat je niet mag doen en wat je moet doen; probeer altijd de redelijkheid van een verbod of gebod in te zien
. veel email-verzoeken tot een review of feedback worden door heel andere bedrijven verzorgd dan waar je iets besteld hebt en die andere bedrijven hebben dan ook weer jouw emailadres en vaak meer gegevens van je (die ze weer vrolijk doorverkopen aan weer andere bedrijven)
. gezichtsherkenning is nog niet zo omvangrijk, maar denk er aan dat de camera van je laptop, tablet of smartphone open kan staan en veel applicaties daarvan ongemerkt gebruik kunnen maken (er zijn speciale schuifjes om de camera af te schermen)
. het lijkt soms dat je alleen buiten de sociale media op een normale manier met je vrienden kunt praten 
. als journalist ben je soms geneigd je eigen mening te veel naar voren te brengen, probeer dat een beetje in te perken (als in het Algemeen Dagblad van 8 september 2022 een vette kop staat "Poetin haat windmolens" met erboven een kop "En alleen daarom al moeten er meer in de provincie Utrecht komen", dan ben je je boekje ver te buiten gegaan; dat je dat bij een biertje tegen je vrienden zegt, OK, maar deze ophitserij hoort niet in een dagblad, zelfs niet in de Utrechtse editie.
- Natuurlijk is het goed als je ergens een verdienmodel van kunt maken, maar wat is dat toch dat iedereen voor alles geld wil hebben? Overbodige zaken verkoop je via Marktplaats, oude kleren verkoop je via een app, je koophuis verhuur je aan toeristen (er is zelfs Swimmy, de Uber voor zwembaden). Zelfs kleine kinderen staan in een hete zomer op de stoep voor hun huis de goedkope aanmaaklimonade voor een exorbitante prijs te verkopen, werken via "heitje voor een karweitje" (geen heitje natuurlijk), halen geld op voor een grote-club-actie of voor kinderzegels (terwijl armoede een zaak is van de voor arme mensen vaak wel erg gierige overheid en er trouwens al zoveel speeltuintjes zijn) of halen lege flessen op (wonderlijk, alleen statiegeldflessen). Misschien is het wel eens aardig als er iets niet voor geld te koop is; die "competentie" kom je niet vaak tegen.
- Er is helaas een groot verschil tussen bekwaamheden en impact van technische vakmensen en de zachte sector. Een quote van een bezoeker van de site: "Er zijn goede en slechte loodgieters, net zoals er goede en slechte wetenschappers zijn. Van een slechte loodgieter heb je gauw eens last [dat merk je meteen]. Slechte wetenschappers kunnen decennia doorgaan..."[dat merk je later en het heeft meer gevolgen]
- Bijstellen aanpak. Geloof niet alles wat het predicaat "wetenschappelijk" heeft. Veel wetenschappers stellen de aanpak van hun onderzoek bij als de resultaten van dat onderzoek tegenvallen: een andere of specifieke groep proefobjecten, een andere statistische benadering e.d. Het zijn niet onmiddellijk vervalsingen van het onderzoek, maar de waarde van het eindresultaat is zeer discutabel. Denk dus altijd zelf na bij het lezen van resultaten van een (wetenschappelijk) onderzoek. Probeer zelf zoveel mogelijk naar een integere aanpak te streven en als dat op de een of andere manier niet kan, leg dan uit hoe en waarom de aanpak is gewijzigd. 
- Denk eens aan "het scheermes van Ockham". Het scheermes van Ockham houdt in dat je bij een onderzoek, wetenschappelijk vraagstuk, probleem o.d. alle overbodige zaken weglaat: bepaal voor elk gevonden of verzonnen argument waarom het werkelijk nodig is dat aspect of die variabele erbij te betrekken. Met het scheermes van Ockham dwing je jezelf de onnodige zaken "weg te scheren" zodat je een schoon, helder onderzoek, hypothese, vraagstuk o.d. overhoudt. De "methode" KISS (Keep It Simple, Stupid) heeft veel weg van het scheermes van Ockham.
- Vooral voor jonge bedrijven lijken ouderen in het arbeidsproces bijna onmogelijk: de culturen verschillen nogal, onderlinge gesprekken zijn soms wat wonderlijk. Bedenk dat ouderen minder snel zijn en minder gefocust op social-media, maar dat de vele jaren aan ervaring in werk en maatschappij een zekere vorm van wijsheid en gave tot afweging geven. 
- Het vermogen tot afwegen / nadenken / "anders denken" is juist in de 21e eeuw extreem belangrijk:
. er is teveel informatie waardoor keuze-stress (er zijn teveel gegevens, denk aan alles wat via zoekmachines beschikbaar komt)
. er is enorm veel informatie maar uit welke hoek (van welke partij) komen die gegevens
. informatie is bijna nooit compleet (vaak wordt een deel van de gegevens niet vermeld omdat dat deel de verstrekte informatie ontkracht)
. informatie is te specifiek (er worden te significante gegevens of te strenge eisen, gesteld waardoor de resultaten geloofwaardig worden maar feitelijk onjuist zijn; denk ook aan enquetes met een veel of te specifieke groep ondervraagden)
. bepaalde informatie wordt veelal betiteld als misinformatie (als de gegevens de verslaggever niet bevalt)
. men vertrouwt op het medium (een doorgaans betrouwbare krant die toch partij kiest; kunstmatige intelligentie (AI) die met verouderde, foutieve of te specifieke gegevens is gevuld of die te zelfstandig beslissingen neemt (zie artikel rechts waar AI vals speelt, altijd op basis van wat geprogrammeerd is, dus bij valsspelen: ga de maker na!).
- Vanaf ongeveer 2022 gaat het met de economie in Nederland een stuk beter en is er in veel sectoren een groot tekort aan personeel. Dat heeft voor de werkzoeker een groot voordeel: de keuze is groot. Veel bureaupersoneel heeft genoeg van het herhalende of vervelende werk achter de pc en gaat iets anders doen, vaak meer met de handen. Dit wordt downshifting genoemd (terugschakeling).
- "Schoenmaker, blijf bij je leest!", ofwel: doe gewoon waar je goed in bent en wat nodig is. Het wordt tijd dat het onderwijs, van basisschool tot universiteit, de aandacht meer richt op belangrijke zaken in plaats van alles maar in "thema's" en "projecten" te willen doen. De niet-bèta-mensen in het basisonderwijs (waarschijnlijk 98% van de leerkrachten) willen van alles graag in thema's doen, omdat ze niets begrijpen van wat eigenlijk wél nodig is: leer rekenen en taal en leer de kinderen dénken in plaats van allerlei "woke" zaken. De vele nutteloze figuren bij de ministeries e, provincies en gemeenten moeten steeds van zich laten horen omdat anders hun overbodigheid te duidelijk wordt, met als gevolg dat er steeds onzinniger leermethoden komen. Ga terug naar de essentie en geef van dááruit les. Daar hebben kinderen echt wat aan.

Kritische noot
Als je ambities hebt voor een softe studie, bedenk dan dat het grootste deel van de baan die je daarmee kunt uitoefenen volstrekt nutteloos is voor de samenleving, en dat je zinloze werk juist vaak negatief uitpakt voor de maatschappij (je houdt anderen af van zinvol werk, je vertraagt elk normaal werkproces, je kost de maatschappij alleen maar geld, "je kunt beter niets doen dan druk te zijn met niets" zei Lao Tse al). Vooral hoogopgeleiden met zo'n onzin-studie vinden gemakkelijk een baan die vaak zo nutteloos is dat de samenleving geen raad meer weet (zo ontzettend veel van die nuttelozen zijn er). Terwijl er nauwelijks technische vakmensen worden opgeleid. Het wordt tijd dat die continue gigantische instroom van onzin-studies eens stopt (collegegeld 3x zo hoog maken en geen studielening) en nuttige vak-studies gepropageerd worden door "geen collegegeld" en "wel extra studielening". 
Wat bijvoorbeeld te denken van iemand die zichzelf profileert als "Manager Belangenbehartiging & Beleidsbeïnvloeding", dan weet je dat je bedrogen wordt en dat zo'n baan alleen maar slecht is voor de samenleving.

Een voorbeeld van de nutteloosheid van beleidsadviseurs, nu eens geen 200-pagina groot onzindocument maar een ander compleet waardeloze brochure:
- de Oogst Watertop 2024, een mini-documentje met afbeeldingen die door kunstmatige intelligentie zijn vervaardigd (mooie plaatsjes die voor de goede kijker volledig irreëel zijn), met een miniatuur-tekstje waaruit blijkt dat het waterdomein vooral anderen tot actie beweegt terwijl het zichzelf onttrekt  van elke extra verantwoordelijkheid (anders dan te zeggen: we hebben meer ruimte nodig voor het water, waar Nederland al decennialang mee bezig is; slapen al die beleidsadviseurs?)
- de lijst met de vele beleidsadviseurs die bij de Watertop mochten meespelen.

Nog één klein voorbeeld bij de provincie Utrecht: de kleur van de ruimte tussen de witte belijning op provinciale wegen is groen, rood of paars: een nutteloze ambtenaar heeft dat verzonnen omdat die kleur iets zegt over de maximale snelheid daar. Geen centrale wet of regel eist dat, geen sterveling weet dat en die belijning moet ook vaak aangepast worden: allemaal onnodige kosten, kosten, kosten door ambtenaren die blijkbaar geen zinnig werk hebben.

Onder de niet zo heel hoog opgeleiden zijn ook zeer veel nutteloze functies.
De klembord-brigade is er één van: de controleurtjes die bijna niets anders doen dan de ander om gegevens vragen (motto "meten is weten") omdat een ander of (nog erger) de klemborder zelf vindt dat dat nodig is, terwijl iedereen gewoon zijn taak correct zou kunnen volbrengen als er geen overbodige brij aan controles zou zijn.
De klembord-brigade is een onderdeel van het nuttelozen-leger dat ten dienste staat van mensen die geen kennis van zaken hebben en het alleen maar over procedures, protocollen en processen hebben. Ze weten helemaal niets en kunnen ook helemaal niets, maar door steeds meer gegevens te eisen heeft het hoger management (vaak even nutteloos en kennisloos) het idee dat alles onder controle is, terwijl het juist een janboel is:
- degenen die het werk echt uitvoeren zijn voor een derde of de helft van hun tijd bezig met onnodige administratieve handelingen
- de klant of patiënt moet langer wachten op behandeling, therapie e.d., omdat de vakmensen te druk bezig zijn met verplichte nutteloze administratieve handelingen
- de burger is veel duurder uit, omdat de nuttelozen betaald moeten worden en de vakmensen maar half werk kunnen verrichten. 

Wat te denken van het vak burgerschapskunde? Je moet juist leerlingen en studenten leren waaróm sommigen islamofoob of antisemitisch of homofoob of of neoliberaal of Groenlinks zijn (vul zelf het rijtje aan). Begrijpen waarom "men" zo kan denken over anderen of hoe dat zo ontstaan is, is al een stap in de goede richting. Dit is geen polariseren, maar duidelijk maken waarom bepaalde krachten in het volk (en bij de overheid) plotseling de overhand kunnen krijgen.  
Door gedetailleerde en eerlijke uitleg over wat anderen van elkaar of van ons vinden, in alle onderwijslagen, wordt hopelijk helder dat we allemaal in ons eigen kamp zitten (in onze eigen bubble) en dat we allemaal een mening hebben over de "anderen", maar dat dat niet hoeft te ontaarden in agressie of terreur of oorlog.
Vergeet niet dat veel mensen altijd willen volgen. Er zijn niet voor niets zoveel volgers van bloggers en vloggers, influencers en demonstratieleiders, vooral van en door religieus gelovigen: blindelings volgen is zo eenvoudig maar kan ook fataal zijn voor anderen én voor jezelf, je behoort tot een groep zonder zelf na te (hoeven) denken en vooral zonder enige verantwoordelijkheid, maar met alle blijkbaar zo intens gewenste machtsmisbruik en nepotisme (familie en vrienden bevoordelen).
Vrijheid van godsdienst is OK, maar niet als die religie de vrijheid van anderen en van de leden van de eigen gemeenschap belemmert of verbiedt...
En als er dan eens een confrontatie is, dan staan moslims altijd vooraan om het over discriminatie te hebben, terwijl sommige moslim-politieagenten weigeren joden te beschermen en veel moslims op jodenjacht gaan. Dat valt ook wel te verwachten als heel de westerse linkse én rechtse beweging het over "de westerse vrijheid" heeft, blijkbaar vrijheid van geweld en discriminatie. (Situatie nov 2024.)
Als Pro-Palestijnse aanhangers onze dodenherdenking willen gebruiken voor hun eigen propaganda, bedenk dan dat sinds 7 oktober 2023 alle oorlogsdoden in Gaza het gevolg zijn van de daden van Hamas-terroristen, vooral door het gebruik van ziekenhuizen en scholen als opslag- werk- en verblijflocaties. (Situatie apr 2025.)
En dan zegt de Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme (NCDR), Rabin Baldewsingh, op de Arabische tv-zender Al Jazeera dat "Nederland een oorlog tegen moslims voert en dat moslimhaat in ons land is genormaliseerd" (De Telegraaf, 1 mei 2025)... Die coördinator zou een verbinder moeten zijn, maar het is een haatprediker. Hij zaait onder moslims (alleen buiten Nederland?) uitsluitend haat tegen Nederland! In het bedrijfsleven zou zo'n man onmiddellijk ontslagen worden; bij de ingeslapen Nederlandse overheid mag hij natuurlijk blijven want de overheid heeft geen idee welke competenties zo'n coördinator moet hebben. 

Er zijn steeds meer ketende jongeren op school. Ze verzieken het alleen maar voor de rest en verdwijnen meestal toch van school zonder diploma. Belgen hebben zelfs een leerplicht tot 18 jaar en dat weten ze maar al te goed... Handig als dit soort jongeren weer in een soort bijzonder onderwijs komen; dat kost wel wat maar de samenleving wordt er beter van. Wel zullen de leerkrachten van dat bijzondere onderwijs bepaalde competenties moeten hebben die velen missen bij het middelbaar onderwijs of in ieder geval geen steun vinden bij directie en mede-leerkrachten. (We kunnen de leerplicht boven 12 of 13 jaar afschaffen omdat het toch vrijwel zinloos is les te geven aan die kinderen, maar dan zwalken ze helemaal jong over straat.)

Ook eerlijkheid is aan generaties gebonden. Waar men in de 20e eeuw nog best wel uitging van eerlijkheid en gezag (zonder onderdanig te zijn en wel met de nodige weerstand), lijkt Generatie Z (geboren tussen 1995 en 2012) en waarschijnlijk ook Generatie Alpha (geboren resp. tussen 2013 en 2024) behept te zijn met gemakzucht, liegen en bedriegen. Dat zien we terug in allerlei omgevingen:
- de "geen probleem" figuren (als een medewerker iets moet doen voor ene klant maar zonder enige interesse dat zo beperkt en traag mogelijk uitvoert) 
- de makers betaalde positieve of negatieve reviews
- de influencers die producten proberen te verkopen aan niet al te slimme volgers
- sommige politici en andere niet zo betrouwbare elementen die de boel aan elkaar liegen om er zelf beter van te worden (soms zogenaamd voor het goede doel, zie bijvoorbeeld Groenlinks die van groen een gedwongen religie lijkt te hebben gemaakt). 

Over het gedrag: het is te zot dat sommige leraren en andere opvoeders vinden dat normaal gedrag beloond moet worden in plaats van slecht gedrag gestraft.

Kritische noot
Aanmatigend is zo'n houding van bijvoorbeeld huisartsen die geen medicinale of therapeutische oplossing weten voor een probleem en dan de eenvoudige niet-reguliere geneeskundige maar wel werkende oplossing badinerend bestempelen als kwakzalverij. Het gaat de medici niet om het helpen van de patiënt maar om het in hun ogen hoog-ethische beroep van arts tuit te voeren. Een klein voorbeeldje: "Na enorme pijn in mijn rug werd ik verwezen naar een fysiotherapeut die gene verbetering gaf, alleen maar pijn. Na een maand werd er een foto gemaakt waarop veel schade werd geconstateerd; de huisarts noemt het poly-artrose. Er is geen herstellend medicijn volgens de huisarts. Na een maand de maximale hoeveelheid paracetamol geslikt te hebben was er natuurlijk geen verbetering. Na een maand slikken van Glucosamine Chondroïtine was de pijn weg, zelfs bij 1 tablet per dag i.p.v. de aanbevolen 3 per dag. De huisarts reageerde dat het een beetje kwakzalverij-achtig was maar wel eens kan helpen." Dát is nou aanmatigend: zelf geen enkele oplossing bieden, je alleen maar je tijd (en kosten) te laten verdoen aan nutteloze pijnstillers en fysio en dan het niet-reguliere geneesmiddel maar wél werkende middeltje afdoen als toeval.
 
Wat is het hartverwarmend als een nieuwe Nederlander uit een heel ander land een nieuw baby'tje een westerse voornaam geeft: dat betekent dat je werkelijk wilt integreren in de (nieuwe) samenleving waarin je je bevindt. Het kiezen van een niet-westerse naam voor een nieuwe Nederlandse baby is immers een vorm van bewuste of onbewuste zelf-discriminatie (de term discriminatie komt van het Latijnse discriminatio met de betekenis scheiden, onderscheiden, onderscheid maken). Probeer de redelijkheid niet uit het oog te verliezen; overdrijven kan best wel eens en dat maakt vaak de essentie helder maar probeer niet áltijd door te schieten, zoals BLM af en toe neigt naar Only Black Lives Matter. Ook zou het wel eens prettig zijn als de zwarte gemeenschap meer oog heeft voor de hedendaagse slavernij in plaats van dat zelfmedelijden (denk aan arbeidsmigranten, maar eigenlijk ook aan de volledige nadruk in de maatschappij op aandeelhouders en niet op degenen die het werk echt uitvoeren). Donkere mensen noemen zich graag zwart, maar dat betekent niet dat blanke mensen wit moeten heten. Als je tegen dictatuur bent, moet je geen dictator worden.  

Overigens, over discriminatie gesproken (en eigenlijk over "woke", de obsessieve en dwangmatige inclusiviteit die zelfs anderen uitsluit):
. in de meeste niet-westerse winkels vind je zelden een westerse werknemer... 
. de Université Libre de Bruxelles (ULB) is altijd trots op zijn religie-loos bestaan, maar op de campus in Brussel hebben tientallen moslimstudenten zich een vaste plek toegeëigend waar zich religieuze taferelen afspelen; de laffe leiding van de universiteit doet (nog) niets uit angst voor discriminatie... (terwijl de moslim-studenten juist zichzelf discrimineren op deze manier; situatie 2023-09)
. als je merkt hoe schreeuwend lovend de moslimwereld in Nederland en andere landen reageert op de moordpraktijken van Hamas in de Gaza-strook (vóórdat Israël tegenaanvallen ondernam), dan zijn veelgebezigde kreten uit de moslimwereld als "respect!" en "discriminatie!" belachelijk, zinloos en triest; blijkbaar denken die mensen uitsluitend aan hun eigen groep en de voordelen voor hun eigen groep; christelijke sympathisanten van al of niet extremistische moslim-ideeën zijn (net als alle één-God-geloven) egoïstisch ingesteld en zijn dat eigenlijk al meer dan 2000 jaar (waarschijnlijk kunnen die christenen meevoelen met moslims omdat ze zelf eeuwenlang eenzelfde expansiezucht van hun één-God-geloof uitgedragen hebben)
. en dan de mensen die zo nodig Israël willen vernietigen (terwijl zowel joden als arabieren daar al eeuwenlang waren): waarom hoor je in Nederland niets over de geloofsfanatici die in Soedan zo nodig oorlog voeren tegen miljoenen andere geloofsgenoten? (ja, uiteraard, omdat dat moslims zijn en geen niet-moslims, wat ontzettend laf om dáár niets over te zeggen en niet over te demonstreren)
. en dan is er een advocaat die iemand beschuldigt van islamofobie als die met reden beweert dat er veel moslims zijn die de Holocaust betwijfelen (niet te geloven, dat is de omgekeerde wereld: de pro-Palestijnse moslims zijn juist degenen die de joden willen vernietigen en daarmee feitelijk super-rascisten zijn, terwijl moslims en joden nota bene van dezelfde semitische stam afkomstig zijn)
. bedenk wel dat joden niet anderen tot hun geloof willen dwingen terwijl moslims (en vroeger christenen) dat wel eisten...; van het joodse Israël is voor mensen die ook anderen de vrijheid gunnen dus duidelijk minder te vrezen dan van de pro-Palestijnse meute die bij de opening van het Holocaust-museum staat te schreeuwen, respectloos, blind en doof voor de geschiedenis; overigens, christenen hebben tot een paar decennia geleden nog elkaar uitgemoord in Ierland, lekker zo'n één-God-geloof! 
. "één God en zóveel vijanden" is een spreekwoord
. en dan is er een moslim-burgemeester in Arnhem die een onnozelaar een half jaar uit zijn gemeente denk te kunnen zetten omdat die een gelovig boek wil verbranden: een middeleeuwse reactie van een naïeve, blijkbaar nogal fanatieke gelovige (situatie eind maart 2024)
. en wat zullen die pro-Palestijnse demonstranten op de Universiteit van Amsterdam (UvA) blij zijn met de mondkapjes uit de corona-tijd; maar wat kom je toch ontzettend laf over, om je zo te verschuilen achter die mondkapjes (waarschijnlijk is het gros niet eens student maar ingehuurd om op commando te schreeuwen en de boel te vernielen);
het eisen van een lijst met Israëlische contacten door de protesterende meute is pure discriminatie en racisme (maar wordt door sommige laffe universiteitsbestuurders ingewilligd; in WOII waren er ook van die figuren die met de Duitsers meewerkten de joden te vervolgen);
het opstellen en verstrekken van een lijst met Israëlische academici door de UvA-top is pure discriminatie en racisme;
het heulen van veel medewerkers van de UvA met de plunderende meute is pure lafheid (situatie begin mei 2024);
blijkbaar hebben de demonstranten en sympathisanten geen enkel besef van geschiedenis en dat Hamas in de Gaza-strook de relatieve vrede op 7 oktober 2023 verbrak met honderden moorden (waarschijnlijk lezen ze geen enkele krant en lopen ze als kippen zonder koppen achter hun leiders aan); van het ingehuurde tuig bij de demonstraties hoef je geen kennis van wat dan ook te verwachten (alleen van geld en volgzaamheid) 
. helemaal ernstig is het feit dat de Universiteit van Amsterdam een lijst leverde van contacten e.d. met Israël; dit duidelijke signaal van antisemitisme is de verdwaasde docenten van de UvA aan te rekenen, maar de centrale overheid zal wel weer blind en doof zijn, even laf zijn en helemaal niets doen om dit te bestrijden
. overigens is het ook tactisch niet zo verstandig van maatschappelijke of joodse organisaties om 70 jaar na de Tweede Wereldoorlog struikelstenen in trottoirs aan te brengen...
. één-God-gelovigen staan bekend om onderdrukking, in het verleden (christenen, moslims) maar zelfs nu nog (moslims); religieuze dwang, verbod en straf als kenmerken van onderdrukking; iedereen mag dat zichzelf aandoen maar anderen verplichten aan die religieuze wetten te voldoen of andersdenkenden te vermoorden getuigt van een helaas nog steeds breed gedragen doorgeschoten egoïstische godsdienstwaanzin; in ooit door mensenhand geschreven teksten staan die gedateerde, egoïstische teksten worden door de volgers als levensregel aangenomen; de riten en gebruiken, geboden en verboden versterken die overtuiging tot één gigantisch egoïstisch religieus wereldbeeld; één-God-gelovigen steunen elkaar als het om criminele of terroristische handelingen gaat
dus is een theoretisch eenvoudige competentie: herken wanneer het om de vrijheid van meningsuiting gaat (politiek, religie e.d.) en wanneer het gaat om dwang, verbod en terrorisme (dictatuur, terrorisme, onder de vlag van "godsdienst");
het wordt hoog tijd voor uniform staatsonderwijs, zonder enige band én uiting van welke religie dan ook
. misschien lukt het ooit gelijkheid van rechten en plichten te scheppen voor alle Nederlanders, zoals men in België van plan is, bijvoorbeeld: alle nieuwkomers moeten een cultuurcontract tekenen waarin zij beloven de fundamentele waarden van het land te respecteren: gelijkheid van man en vrouw, scheiding kerk en staat e.d.; wie zich daar niet aan houdt, zal zijn/haar verblijfsvergunning verliezen (situatie begin juni 2024)
. denk ook aan de bijna-religieuze dwang die er van sommige politieke groeperingen uitgaat, zie ook "GroenLinks en de dwingelandij" waarin GroenLinks bijvoorbeeld de vrijheid geeft aan terreur en discriminatie (mits voldaan wordt aan de denkbeelden van GroenLinks)
. vlaggen van Israël mogen blijkbaar verbrand worden, maar als er een zledzame keer een Palestijnse vlag naar benden gehaald wordt, dan slaat de vlam in de pan: onmiddellijk volgen terreur-achtige acties (die agressieve figuren moeten wel een gigantisch minderwaardigheidscomplex hebben als ze zo primair reageren)
. en wat te denken van de schreeuwende milieufanaten die zich aan de weg vastlijmen of boeren die met tractoren de openbare weg blokkeren: dit terroristische gedrag heeft niets te maken met vrije meningsuiting maar, net als te fanatieke GroenLinksers en gelovigen, met het opleggen van hun wil aan anderen, simpelweg kleine en grote dictatortjes; en dan die veel te softe overheid van agenten en rechters en politici die er niets tegen doet: absurd!
. sommige termen worden verboden, "eskimo" moet "inuït" zijn omdat sommigen de term eskimo niet meer willen gebruiken; die term zou heel gevoelig liggen; tsja, waren de inuïts ook zo gevoelig toen ze jonge zeehondjes doodden voor hun duurverkochte huiden?
. probeer als het even mogelijk is het verleden te vergeten en positief uit te gaan van het heden, zowel op het politieke als het persoonlijke vlak.

Kritische noot
OK, het volgende is nogal gechargeerd, maar de waanzin van Oxfam Novib mag eruit blijken.
Je competentie kan ook zijn:
- dat je doorziet dat iemand een argument naar de tegenstander gebruikt terwijl die persoon juist op die manier denkt
- dat je doorziet dat de gebeurtenissen in het verleden de oorzaak zijn van huidige problemen.  
Namelijk: wie wil hier wie "omvolken"? Volgens Oxfam Novib zijn dat blijkbaar de extreem-rechtsen (tekst onderin het pamflet), maar het zijn juist de gastarbeiders / migranten die hier kwamen en komen en hun eigen religie en cultuur aan het Westen willen opdringen.
In het buitenland worden katholieken en joden vermoord en kerken verbrand. Is het dan raar dat men gaat denken dat de religieuze wetten van migranten de Westerse vrijheidsgestuurde wetten gaan overheersen; iedereen lijkt uiteindelijk de religie en gebruiken van de migranten te moeten aannemen. Dát is omvolken.
Sinds de jaren 1960 komen er al mensen uit Noord-Afrika en het Nabije Oosten naar ons land die zich op vrijwel geen enkele manier aan willen passen aan de westerse gewoonten en cultuur. De westerse vrijheden worden misbruikt om hun eigen cultuur aan ons op te dringen. Westerlingen zijn zo enorm naïef. Wie in het westen had voordeel bij de gastarbeiders? Vooral de neoliberalen (goedkope arbeidskrachten), de PvdA en andere linksen vonden die komst geweldig (de PvdA gaf de gastarbeiders stemrecht om stemmen te trekken voor de PvdA en andere linkse partijen), de oh-wat-zijn-we-beschaafd-D66 vond het heel menselijk om de gastarbeiders niet terug te sturen en de zelfopofferende christenen willen altijd al iedereen helpen (zelfs als het andere volk dat helemaal niet wil, christenen zijn immers ook fors koloniserend geweest, wat betreft religie en handel; uiteindelijk lijken christenen in Nederland vooral bezig te zijn hun andere wang toe te keren als ze geslagen worden). Door gezinshereniging en de eeuwige stroom zogenaamde vluchtelingen komen er steeds meer migranten naar Europa.
Helaas willen migranten uit Noord-Afrika en het Nabije Oosten zelden of nooit integreren in onze westerse samenleving, dus het probleem van de vrijheidsberovende "verschillen" wordt alleen maar groter.
Als je nagaat dat het christendom er ook eeuwen over heeft gedaan de rest van de bevolking in vrijheid te laten leven, kan het helaas nog wel even duren voordat iedereen elkaar waardeert en vrij laat denken. Zelfs mede-christenen van een iets andere richting werd 300 jaar lang het uitoefenen van hun geloof verboden.
En als je denkt dat alle vrijheid goed is, kijk dan eens naar Geld-alles-draait-om-geld.
En als je denkt dat bijna alles verbieden of juist dwingen goed is, kijk dan eens naar GroenLinks-en-de-dwingelandij.

Kritische noot
Dogma's laten geen ruimte laten voor scepsis en argumenten. 
De Uitverkorenen ("woke"-aanhangers) moeten, net als zware gelovigen, degenen die nog niet het licht (hun licht) hebben gezien bekeren of straffen. Dit komt vaak voor in landen met een protestantse traditie waar men zo nodig hun "rechtschapenheid" moet tonen, de wereld moet verbeteren. De Uitverkorenen achten zichzelf bestemd tot oordelen en hebben hun eigen zelfvoldane rechtsidee:

- excuses aanbieden voor activiteiten van eeuwen terug die tegenwoordig niet meer toegestaan of niet meer "wenselijk" geacht worden (resp. bijvoorbeeld slavernij, bepaald woordgebruik) er zijn al tijden geen katholieken meer die de kerken terug willen hebben die de protestanten van hun hebben afgepakt, gewoon verder gaan en niet steeds omkijken in zelfmedelijden en schreeuwerij, zó kan het dus ook (en niet al een halve eeuw op kosten van de VN zogenaamd vluchteling zijn)
- milieubewegingen missen elke vorm van scepsis, nadenken, afwegen en overleg; het fanatieke geschreeuw en het afsluiten van wegen geeft hen helaas veel media-aandacht 
- de betutteling die er van de meeste "groene" en ambtenaar-achtige instellingen uitgaat; een paar voorbeelden van zogenoemde "experts" waar de doorgeslagen mentaliteit vanaf druipt:
. geen frietkraampje buiten het ziekenhuis
. geen kaarsen aansteken vanwege het fijnstof!
. absoluut verbieden van alcohol!
. ecologen die de stikstofdepositie met een factor 100 te laag stellen en daarmee bijna elke woningbouw buiten de stad onmogelijk maken
- de machtswellustige media springen als pitbulls op degenen die door milieubewegingen en extreme gelovigen worden beschimpt
- onder het mom van "het milieu" zijn veel de dwangmaatregelen gericht tegen alle verkeer behalve fietsers en het extreme bevoordelen van het openbaar vervoer (GroenLinks, D66) 
- het doorgeschoten schermen met inclusiviteit geeft uiting aan het fanatisme van hun geloof en zogenaamde rechtschapenheid, als een soort boetedoening voor hoe men vroeger dacht
- wie zich niet aan de regels van de Uitverkorenen houdt, wordt gecanceld en ontslagen 
- vooral de hoger opgeleiden hebben geen enkele zelfreflectie, terwijl hun werk meestal zinloos en contraproductief is; gevolg is dat ze zich als uitverkorenen gedragen en ambtenaren uitsluitend zichzelf, andere ambtenaren en duur ingehuurde externen aan het werk houden; alleen de burgers moeten steeds meer belasting betalen en bij ziekte en ouderdom veel zorg ontberen;
"ambtenaren rillen van rechtse bazen" hoor je na de landelijke verkiezingen van november 2023; ja, dan worden hopelijk die spelletjes en vriendjespolitiek verleden tijd, of er worden natuurlijk weer andere vriendjes naar voren geschoven, zo werkt het (ook) bij de overheid;
- een paar echte amtenarenoplossingen: 
. als er laadpalen komen en parkeerplaatsen verdwijnen beweert een woordvoerder van de gemeente Veenendaal: "over het algemeen vervangt een elektrische auto een fossiele auto dus de parkeerdruk neemt niet toe"; wat een domme uitspraak is dat (of bedriegers-taal, ook vaak gebezigd bij ambtenaren, zie ook bij GroenLinks): na opgeladen te zijn, neemt die elektrische auto weer gewoon een andere parkeerplek in, dus de parkeerdruk neemt juist wel toe! (klik op afbeelding rechts)
. als een publieke afvalbak bij een bankje overloopt aan afval, dan haal je die afvalbak weg,
. als er bij de gemeente een goede app is om afval e.d. te melden en er wordt vaak gebruik van gemaakt dan laat de gemeente voor veel geld een nieuwe eigen app maken die zó onhandig en veeleisend is dat bijna niemand hem meer gebruikt (en dus ook afval en andere mankementen blijven bestaan), 
. als er meubels e.d. op de stoep belanden (omdat de gemeente ze niet komt ophalen en men ze dus zelf naar het milieupark moet brengen, ook als je geen auto hebt...) dan klopt de gemeente Utrecht zich op de borst omdat een gemeentelijk "coach" nu grote containers laat plaatsen waar men grof vuil in kan deponeren (dit gebeurt slechts in één wijk; wanneer de gemeente simpelweg op afspraak gratis het "grof vuil" ophaalt, dan is dat een betere oplossing, en ook nog voor iedereen in de gemeente, niet alleen voor degenen die het grof vuil simpelweg op straat gooien) 
- bedrijven buitelen over elkaar om maar te laten blijken hoe "groen" en "circulair" ze zijn, terwijl vele zich schuldig maken aan greenwashing (doen alsof men ontzettend goed "groen" is terwijl er bijvoorbeeld maar één aspect groen is of groen lijkt)
- het milieu en de inclusiviteit zijn de nieuwe godsbeelden die vereerd worden door de Uitverkorenen.

Kwaliteiten en valkuilen

Kwaliteiten (kernkwaliteiten, "max. 8 kwaliteiten kiezen"):
accuraat, ambitieus, analytisch, assertief, avontuurlijk, bedachtzaam, beheerst, behulpzaam, belangstellend, bescheiden, beschouwend, besluitvaardig, betrokken, betrouwbaar, collegiaal, consequent, creatief, daadkrachtig, diplomatiek, direct, discreet, doelgericht, efficiënt, emotioneel, empathisch (met inlevingsvermogen, soms: met medelijden), energiek, extravert, flexibel, gedisciplineerd, geduldig, gevoelig, gezagstrouw, helder, humoristisch, idealistisch, ijverig, improviserend, ingetogen, initiatiefrijk, inlevend, innovatief, inspirerend, kalm, krachtig, kritisch, loyaal, meegaand, moedig, nauwgezet, nuchter, onafhankelijk, ondernemend, ontvankelijk, openhartig, optimistisch, ordelijk, overtuigend, perfectionistisch, positief, pragmatisch, prestatiegericht, rationeel, relativerend, respectvol, ruimdenkend, serieus, slagvaardig, sociaal, spontaan, systematisch, tactvol, toegewijd, vakkundig (vakmanschap), vastberaden, vasthoudend, verantwoordelijk, verdraagzaam, visionair, vrolijk, weerbaar, weloverwogen, zakelijk, zelfverzekerd, zorgvuldig, zorgzaam.

Kwaliteiten kunnen ook uitdagingen zijn, als je er nog aan wilt werken of moet werken. 
Overigens, teveel van het goede wordt een valkuil, omdat je er teveel mee bezig bent, ondemocratisch is maar ook omdat het tegen je kan werken:
- bedachtzaam kan besluiteloos worden
- tactvol kan afstandelijk worden
- improviserend kan chaotisch worden
- ijverig kan verworden tot "daar heb je hem weer met zijn stokpaardjes"
- zelfverzekerdheid, zeker als dat gecombineerd wordt met tunneldenken, kan een vorm van terreur worden zoals in de stad Utrecht wanneer GroenLinks met de Partij voor de Dieren en D66 willen dat er geen parkeerplaatsen meer komen in een nieuwe wijk en dat er in een hele stad betaald parkeren moet worden ingevoerd (zie GroenLinks en de dwingelandij)
- vakkundigheid kan het verlies inhouden van weldenkendheid, interesse, inleving en veranderingsgezindheid zoals bijvoorbeeld de bekende "experts" uit de Corona-tijd die het gebruik van het mondkapje belachelijk vonden en, een voorbeeld van lang geleden (gebrek aan weldenkendheid is niet iets van nu), het gemeentebestuur van Gouda dat in het begin van de 19e eeuw tijdens een cholera-epidemie de waarschuwingen van de arts Willem Frederik Buchner negeerde en geen verbod instelde op het deponeren van uitwerpselen in de grachten (pas decennia later drong het door tot de notabelen dat cholera e.d. daardoor verspreid werden).

Valkuilen:
aanmatigend, aarzelend, afhankelijk, afstandelijk, afwachtend, agressief, apathisch, arrogant, bekrompen, bemoeizuchtig, besluiteloos (twijfelachtig), betuttelend, bot, bureaucratisch, chaotisch, clownesk, cynisch, dominant, drammerig, dwarsliggend, egoïstisch, eigenzinnig, Einzelgänger, emotieloos, fanatiek, forcerend, geremd, geremd, gesloten, goedgelovig, hardnekkig, hokjesgeest, humeurig, hysterisch, in details verliezen, inconsistent, intolerant, introvert, ivoren toren, kantjes eraf, kritiekloos, laissez faire, loslippig, lui, minachtend, naïef, negatief, onbesuisd, onderdanig, ondoordacht, onduidelijk, ongeduldig, ongevoelig, onpersoonlijk, onrustig, onverschillig, onvoorspelbaar, onzeker, onzichtbaar, opdringerig, overbezorgd, overgevoelig, overmoedig, passief, pessimistisch, pietluttig, rebels, roekeloos, saai, sentimenteel, slaafs, slijmerig, slordig, snel opgeven, star, statisch, stoïcijns, streberig, streng, stuurloos, subassertief, te gezellig, traag, vaag, verbeten, wispelturig, wollig, zwaarmoedig, zweverig.

Indicatie van denkrichting (in kleuren)

Naast competenties kun je gekenmerkt worden door een specifieke kleur, de zogenoemde DISC-methode (vooral bij managementfuncties). DISC staat voor Dominant (rood), Invloedrijk/Interactief (geel), Stabiel (groen), Consciëntieus (blauw) (met dank aan Patrick Schriel):

• rood staat voor dominant, creatief, extravert en controlerend gedreven, prestatiegericht, resultaatgericht, hoog tempo, neemt leiding

• geel staat voor invloedrijk, interactief, creatief, extravert en relaterend hartelijk, enthousiast, prater, impulsief, verbaal, innovatief (nieuwe ideeën), ongebruikelijke verbindingen leggen, toekomstgericht

• groen staat voor stabiel, introvert en relaterend betrokken, vriendelijk, attent, teamplayer, mensgericht, harmonie, ontspannen sfeer, gesloten, organisatorisch, procedureel

• blauw staat voor consciëntieus, introvert en controlerend denker, onderzoekend, observator, afwachtend, precies, gesloten, privacy, rationeel, analytisch, gestructureerd, cijfermatig.

De "big five" van de persoonlijkheid

Van alle karaktereigenschappen worden er soms maar 5 onderzocht omdat die bepalend kunnen zijn of iemand in een bepaalde functie voldoet. Deze "big five" kenmerken van de persoonlijkheid zijn:
- extravert / introvert (extraversion)
- inschikkelijkheid (vriendelijkheid) (agreeableness)
- zorgvuldig / onzorgvuldig (conscientiousness)
- emotioneel stabiel / instabiel (neuroticism)
- openheid van ideeën en ervaringen (openness).

Afhankelijk van de het soort bedrijf maar ook van de cultuur die in een bepaald bedrijf heerst, kan niet iedereen zich op zijn gemak voelen in het bedrijf. 

• Extravert / introvert. Een extravert persoon heeft veel contacten nodig, bloeit op bij nieuwe contacten en doet het vaak goed in marktgerichte functies of geeft graag leiding. Een introvert persoon werkt liever alleen (contact met anderen kost veel energie), heeft vaak liever minder contact met anderen, werkt graag in een rustige omgeving en zal daarom bijvoorbeeld in commerciële functies minder aarden. 

• Inschikkelijkheid (vriendelijkheid). Een inschikkelijk persoon is vriendelijk, meegaand, hulpvaardig, heeft oog voor anderen. Een inschikkelijk iemand is meestal niet zo competitief. Iemand die niet inschikkelijk is, denkt meer aan zichzelf, doet wat het beste voor hem is, zal zich minder thuis voelen met vervelende klanten. Iemand die minder inschikkelijk is, zal wellicht moeilijker in een team kunnen werken of zal zich sneller op zijn tenen getrapt voelen bij conflicten. Een manager mag niet al te inschikkelijk zijn (maar moet toch een zekere mate van vriendelijkheid en flexibiliteit bezitten).

• Zorgvuldig / onzorgvuldig. Een zorgvuldig persoon is georganiseerd, gestructureerd, precies, doelgericht. Sommige banen vragen zeer zorgvuldige medewerkers zoals sommige fabrieksarbeiders en testers van ICT-projecten. Maar in andere banen kunnen chaotische mensen juist opbloeien, meestal in de creatieve sector.

• Emotioneel stabiel / instabiel. Een onverstoorbaar iemand wordt stabiel genoemd. In een kunstzinnige omgeving is emotionele stabiliteit vaak minder belangrijk (soms zelfs vereist). In een baan waar journalisten e.d. het bloed onder je nagels vandaan kunnen halen is stabiliteit een eerste vereiste. 

• Openheid van ideeën en ervaringen. Bedoeld wordt hier vooral open staan voor nieuwe of andere ideeën en ervaringen. Voor creatieve banen, maar ook zeer veel andere banen is interesse in nieuwe of andere methoden , technieken, collega's enz. bevorderlijk voor de persoonlijke ontplooiing en positief voor het bedrijf. Mogelijk is deze vorm van openheid ook voordelig bij reorganisaties omdat die minder invloed op de persoon zullen hebben (hij accepteert iets anders sneller).

Natuurlijk zijn opleiding en intelligentie in veel banen belangrijk, maar soms is het goed je karaktereigenschappen te kennen en daardoor te weten wat goed voor je is (en wat minder goed). 
Onderzoek naar je eigen "big five" kan een onderdeel zijn van het onderzoek naar je sterke en zwakke punten (zie ook bij management).

Het enneagram met een veelheid aan kenmerken

Bij het enneagram worden in een ster met 9 punten 9 typen persoonlijkheid weergegeven, met een veelheid aan positieve en negatieve kenmerken (enneagram betekent negen-tekening). De 9-punts-ster geeft aan welke persoonlijkheidsmodellen zijn te onderkennen in de hoofdgroepen denken (intellect), gevoel (emotie) en gedrag (actie, instinct). De hoofdgroepen zijn in modellen te verdelen en per model is (nu wordt het een beetje vaag) via lijnen aangegeven hoe de relatie is met een aantal andere modellen.
Het doel van het enneagram kan zijn:
- je eigen manieren te ontdekken waarop je op de omgeving reageert
- het karakter van een persoon in te passen in één van de modellen van dit schema om na te gaan of die bij een bepaalde functie of organisatie pas.
Met het enneagram in de hand kun je mogelijk ontdekken wat je sterke en zwakke punten zijn of wat je in een ander graag zou willen zien (maar er helaas nooit aan kan voldoen).

• Type ACHT is de Leider (Baas, Besturen): direct, actief, gezag, onafhankelijk, zelfverzekerd (zelfbewust, assertief), beschermend;
  positief: direct, gezaghebbend, besluitvaardig, zelfstandig, beschermend, energiek, loyaal, vol zelfvertrouwen
  valkuil: kan (te) veeleisend en arrogant worden, teveel kritiek geeft agressie maar teveel aandacht (personeel, media) wordt te dwingend en dictatoriaal (zie ook GroenLinks)
  negatief: dominant, opstandig, ongevoelig, egocentrisch, sceptisch, agressief

• Type NEGEN is de Bemiddelaar (Vredestichter, Harmonie): ontvankelijk, goedaardig en ondersteunend 
  positief: vriendelijk, geduldig, ruimdenkend, diplomatiek (dus zeker niet agressief), gastvrij, empathisch, prettig in de omgang
  valkuil: vermijden van conflicten geeft teveel "polderen", teveel verlies van jezelf in werk en relatie (ten gunste van anderen), maar structureel te weinig aandacht (van anderen) kan diepe teleurstelling geven
  negatief: passief, vergeetachtig, koppig, bezeten, sub-assertief

• Type EEN is de Perfectionist (Kwaliteit): realistisch, consciëntieus, grondig, kritisch, principieel; 
  positief: eerlijk, betrouwbaar (loyaal), ordelijk (consciëntieus), idealistisch, productief, gedisciplineerd (beheerst) 
  valkuil: kan het doel uit het oog verliezen en een vervelende Pietje Precies worden, workaholic; als de eerlijke "wereldverbeteraar" geen gehoor krijgt, kan dat tot frustraties leiden 
  negatief: oordelend, inflexibel, kritisch, jaloers, dominant

• Type TWEE is de Gever (Helper, Diensten): warm, betrokken, hulpvaardig, verzorgend, empathisch;
  positief: zorgzaam, gul (edelmoedig), vriendelijk, enthousiast, ontvankelijk, speels
  valkuil: het "aardig gevonden willen worden" kan doorschieten, betrokken zonder aandacht van anderen kan diepe teleurstelling geven
  negatief: manipulatief, indirect, onoprecht, bezitterig (dominant), ongeduldig, hysterisch

• Type DRIE is de Succesvolle werker (Presteerder, Leveren): energiek, optimistisch, zelfverzekerd, doelgericht, ambitieus;
  positief: zelfverzekerd, ijverig, gedreven, energiek, praktisch
  valkuil: workaholic, vermijden mislukkingen kan extreem gedrag opleveren (steeds ambitieuzer, competitiever)
  negatief: narcistisch, pretentieus, gewiekst, ijdel, oppervlakkig, prestatiegericht

• Type VIER is de Individualist (Romanticus, Creativiteit): gevoelig, warm, scherpzinnig, creatief;
  positief: warm, creatief, expressief, verfijnd, anderen tot steun, empathisch
  valkuil: jaloers, snel afgewezen zijn of voelen, anders zijn dan de rest terwijl je eigenlijk ook zo wilt zijn, emotioneel
  negatief: depressief, verlegen, emotioneel, moralistisch, koppig, teruggetrokken

• Type VIJF is de Waarnemer (Stille specialist, Inzicht): introvert, leergierig, analytisch, inzichtelijk;
  positief: analytisch, volhardend, objectief, gevoelig, scherpzinnig
  valkuil: moeilijk beslissingen nemen (teveel afwegen), achterdochtig
  negatief: afstandelijk, sub-assertief, negatief, koppig, intellectueel-arrogant

• Type ZES is de Loyalist (Waakzaamheid): verantwoordelijk, aarzelend (twijfelend), betrouwbaar, loyaal;
  positief: loyaal, zorgzaam, medelevend, verantwoordelijk
  valkuil: te voorzichtig, wantrouwig, sarcastisch of teleurgesteld als loyaliteit onterecht bleek
  negatief: dominant, onvoorspelbaar, defensief, paranoïde

• Type ZEVEN is de Avonturier (Levensgenieter): energiek, levendig, optimistisch;
  positief: spontaan, luchthartig, fantasierijk, productief, charmant, snel, nieuwsgierig, helikopterview (overziet complexe situaties), scherp (slim), legt makkelijk verbanden 
  valkuil: het in beginsel positieve ongeremde karakter kan een ongeleid projectiel worden, vermijden van ongeluk en angst kan losbandig en teveel "laat maar waaien" worden
  negatief: impulsief, narcistisch, ongeconcentreerd, ongedisciplineerd, manisch

Bron o.m. Wikipedia (toegevoegd zijn bijvoorbeeld enkele andere kenmerken bij de typen en mogelijke valkuilen). Wikipedia laat zich nogal negatief uit over het gebruik van enneagrammen. Dat is best wel onterecht. Er zijn zoveel methoden / modellen voor onderzoek naar gedrag in de ruimste zin van het woord en elke methode heeft zijn voordelen en nadelen. Elke methode kan door teveel aandacht of emotie te vaag worden; gebruik gewoon wat je het beste kunt gebruiken in een bepaalde situatie.

Kritische noot over informatie en desinformatie

Hou altijd rekening met wat wel eens de tijdgeest genoemd wordt. In een tijd dat er onenigheid is tussen naties of groepen van naties, kan propaganda bestempeld worden met de term desinformatie. Soms kan dat zelfs tot een wettelijk verbod leiden. Wanneer dat in "het andere kamp" gebeurt, dan heet dat een gebrek aan democratie, eerlijkheid, vrijheid van meningsuiting. Wanneer dat in het eigen kamp gebeurt (voor ons: Nederland of de EU), dan heet het simpelweg optreden tegen vijandige propaganda en worden staatskanalen van de andere partij verboden en het ontvangen van een zender van het andere kamp als economisch delict gezien waar het Openbaar Ministerie tegen op kan treden. Als het andere kamp zoiets doet, heet het censuur, en bijvoorbeeld overheidstoezicht op de media. (Artikel Moscow Calling van Folkert Jensma in Villamedia september 2022.) 
Als het eigen kamp censuur pleegt, heet het beschermen van de democratie. Vaak gaat het ook niet om politiek, maar gaat het om geld en vooral om macht. 
Zo verbood de VS bijvoorbeeld bedrijven om de aardgasleiding Nord Stream 2 (van Rusland naar Duitsland) af te maken en werden maandenlange legeroefeningen gehouden nabij de Russische grens. Verder werden de afspraken over de status quo aan de grenzen van de voormalige communistische landen in Oost-Europa steeds weer door het westen geschonden (tegen de afspraken met Rusland in rukt het westen steeds verder op naar het oosten), heeft in 2014 de eigenlijk simpelweg onwettige afzetting van de gekozen president en omverwerping van de regering uiteraard kwaad bloed gezet bij Rusland. Oekraïne dreigde ook het gas tegen te houden dat door de pijpleiding naar West-Europa liep. Let op: je hoeft geen voorstander van Rusland of tegenstander van de VS of de EU te zijn om te begrijpen dat hier vuil spel gespeeld is door VS en EU.
Het is dan ook niet zo heel wonderlijk:
- dat de VS zijn goedkope schaliegas als vloeibaar aardgas (LNG) zeer duur aan de landen van de EU kan verkopen
- dat het termijnbedrag aan energiekosten extreem hoog is geworden (en gebleven!), voor armere mensen eigenlijk niet te bevatten (dank je wel VS en EU)
- dat door extreem duur gas en elektra grote bedrijven (dreigen te) vertrekken naar bijvoorbeeld de VS
- dat Oekraïne, dat hoogstwaarschijnlijk de twee Nord Stream aardgasleidingen heeft opgeblazen en zo een infrastucturele aanslag op West-Europa pleegde, er (a) financieel voordeel bij heeft omdat de enige door Rusland aangelegde aardgasleiding nog via Oekraïne loopt (b) militair voordeel bij heeft door Rusisch gas te blokkeren (toen werd er nog gas geleverd); nog enigszins is onzeker dat Oekraïne inderdaad de aanslag pleegde, maar er is wel veel geheim gehouden door de Oekraïense vrienden in de Westerse wereld (situatie 16 augustus 2024)
- dat Rusland, de door de VS (en de EU) getergde beer, wild en onredelijk om zich heen gaat slaan in Oekraïne
- dat West-Europa (eigenlijk door het aanlegverbod van Nord Stream 2) een nieuwe Wereldoorlog wordt ingeduwd (en dat de VS daar ook weer aan verdient door wapenleveranties...).
Jammer dat Europese politici te laf zijn geweest om op staan en zich uit te spreken tegen de egoïstische verboden van de VS. 
Overigens sloeg Oekraïne de wapenstilstand af die Rusland i.v.m. het orthodoxe nieuwjaar aanbood (begin januari 2023). Een wapenstilstand afslaan, ook al is die maar voor een paar dagen, is eigenlijk een misdaad tegen de mens, wat een Derde Wereldoorlog weer dichterbij brengt, zeker als de VS en landen van de EU (extra) wapens gaan leveren aan Oekraïne. De wapenverkoop spekt ook de machtige wapenindustrie van de VS. 

En, dit mag men natuurlijk nooit zeggen maar toch: de gelijkenis is best duidelijk tussen het applaus van onze parlementariërs na de video-boodschap van Rupsje Nooitgenoeg Zelenski en het gejoel van het volk bij een toespraak van een Duitse leider uit de jaren vóór de Tweede Wereldoorlog. Angstaanjagend. Heel misschien was het volk in de jaren 1930 onwetend, maar van leden van ons parlement in 2022 mocht men toch wel enige mate van zelfdenkendheid en reserve verwachten. 
Poetin mag gevaarlijk zijn voor Oekraïne, het gedrag van Zelenski is gevaarlijk voor de hele westerse wereld.

Overigens, de keuze van de Nederlandse overheid voor de Amerikaanse F-35 straaljager (Joint Strike Fighter, JSF) die nauwelijks in de ontwerpfase was in plaats van een Europese jager die er al in productie was, leidde er in 2024 ook toe dat we een tijdje geen onderdelen mochten leveren aan Israël, omdat de VS dat verbood... Van de miljarden die we volgens onze overheid zouden verdienen aan het fabriceren van onderdelen van de F-35, kwam uiteindelijk niet veel naar het naïeve Nederland. Het werd door velen onmiddellijk al aangegeven: de VS redeneren altijd America First, zeer begrijpelijk, maar onze overheid was óf dom óf doof óf eigenwijs, of een combinatie daarvan.)

Wat te denken van de wens van president Donald Trump om de NAVO-bijdrage van 2% naar 5% te verhogen? Dat betekent miljarden per jaar meer uitgeven aan Defensie (23 miljard per jaar?) en het overgrote deel belandt bij de wapenindustrie en defensie-industrie dus komt in Amerikaanse handen terecht: Nederland en andere landen betalen de Amerikaanse industrie. Tel uit je winst voor de VS!

De rechtse politica Marine Le Pen wordt veroordeeld omdat haar partij in Europa geld dat bestemd was voor parlementaire medewers voor haar partij bestemd had voor de partij zelf. Dat noemt "Europa" fraude terwijl het bijvoorbeeld in België en Nederland simpelweg is toegestaan. En dan bestraf je niet de leider van de partij maar "de partij" of desnoods degene van de partij die de veroorzaker is! Als dit bij ene linkse partij was gebeurd zou er ongetwijfeld een andere uitkomst geweest zijn. (Krantenartikel 4 aug 2025, Waals Weekblad).

Dus: let er altijd op in welk kamp u staat en waarin de media van het land staan waar u zich bevindt. Desinformatie omvat zeker ook pure leugens (beide kampen liegen er op los, uit politieke of economische overwegingen), maar "desinformatie" is vaak gewoon waarheidsgetrouwe informatie die voor de het andere kamp of voor heersende macht niet gunstig uitpakt. Het kan zijn dat u uw competenties niet of niet volledig kunt uiten door politieke en economische spelletjes, aan welke kant van de scheidslijn u zich ook bevindt.
Een ander voorbeeld: de verkiezingen in Roemenië worden door het Roemeense Hof ongeldig verklaard als die iets teveelafwijken van het Westerse standpunt (presidentsverkiezing 2024, krantenbericht). Maar de Westerse wereld accepteert het wel dat Elon Musk 250 miljoen dollar weggeeft aan iedereen die de Amerikaanse presidentskandidaat Donald Trump steunt. We zijn allemaal hetzelfde, ieder redeneert vanuit zijn eigen denkbeelden en wereldje: de pot verwijt de ketel dat die zwart ziet.

Waanzin van milieu-fanaten en van boeren
Ook de manier waarop gereageerd wordt als dieren hinder / overlast / schade veroorzaken is afhankelijk van het kamp waarin je je bevindt of waarmee je je verbonden voelt: 
- Overdreven ecologen uit het kamp van milieu-fanaten zijn zelfs tegen het gebruik van paint-balls om wolven te bestrijden, terwijl wolven niet voor niets uitgestorven zijn in Nederland (ze zijn moordlustig, niet doden om te eten maar om zoveel mogelijk andere dieren en mensen uit te moorden). Nederland is te klein voor mensen én wolven. Wolven doden als pretjagers en niet uit noodzaak zoals bijvoorbeeld bij vossen altijd het geval is.
- Overdreven boeren willen ganzen vangen en vergassen en herten afschieten omdat ze wel eens wat land "beschadigen".
Nederland wordt (onder meer) geregeerd door twee soorten dictatortjes: de ecologen (groene dwang) en de boeren (een grote bek en zeer agressief, net als Extinction Rebellion en de Pro-Palestijnse demonstranten, dan krijg je in Nederland altijd positieve aandacht van de media).

Ganzen kunnen inderdaad wel eens foerageren op een weiland, maar soms wordt een forse kudde schapen op zo'n weiland geplaatst voordat of nadat ganzen er geweest zijn en dan zijn ineens de ganzen de veroorzaker van de "schade".
Natuurlijk is elke actie of reactie bij een ongemak of schade discutabel (krantenkoppen), maar bedenk wel: je hoeft niet altijd een partij te kiezen; beide kampen kunnen te sterk reageren op een verandering van hun omgeving. Probeer met nadenken, met interpreteren vanuit welk kamp en achtergrond geredeneerd wordt, met vergelijken van denkbeelden tot de voor jou juiste beslissing te komen (als dat tenminste werkelijk noodzakelijk is).

Twijfel aan alles, bij voorkeur wel met reden, gefundeerd. Denk zelf na. Laat je niet meeslepen door de media, politieke partijen of een geloof. Er zijn al zoveel mensen en dieren het slachtoffer geworden van politieke spelletjes en geloofsfanatici.

Europa als misinformatie-excuus
Nederland is voor asielzoekers een paradijs in vergelijking met België, waar de instroom asielzoekers juist daalt. Steeds zeggen dat het allemaal moet vanwege "Europa" (de EU) is dus onzin. "Overal in de EU stijgt de immigratie, niet in België, waar statushouders zelf een woning moeten zoeken, alleen­staande mannen niet worden opgevangen en gezinshereniging vaak moeilijk is."
Geloof dus niet wat er altijd dat het moet van "Europa".

Politieke en sociale ervaring
Als blijkt dat bijvoorbeeld de Arabische Lente vrijwel uitsluitend oorlog en ernstiger dictatuur opleverde dan de periode daarvoor, dan moet je erkennen dat de Arabische Lente simpelweg mislukt is. Het Westen heeft de Arabische Lente geknuffeld en gekoesterd omdat het verwachtte dat door de opstanden democratische samenlevingen zouden ontstaan. Als de situatie in de meeste landen van de Arabische Lente niet zo ernstig zou zijn, dan zou het lachwekkend zijn dat het Westen vóór die staatsgrepen was. Het Westen is altijd vóór staatsgrepen en oorlogen in andere landen wanneer het denkt dat die opstanden nieuwe neoliberale staten oplevert waar het Westen iets aan heeft (olie, kapitaal, macht). 

Ook in bijvoorbeeld de archeologie wordt heel wat verzonnen en daarmee desinformatie geleverd: "Als je niet weet waarvoor iets dient, verzin je een religieuze of magische interpretatie" (citaat van een oudheidkundige).

Wees redelijk, laat je niet gek maken
"In Vlaanderen mag 0,1 microgram PFAS per liter voorkomen. Dat is 0,1 miljoenste gram per liter, in procenten uitgedrukt is dat 0,00000001 procent en dat kun je bijna niets noemen. De milieubeweging klaagt ook dat er glyfosaat in wijn en bier zit. Dat is 1 part per billion: één deeltje glyfosaat per miljard andere deeltjes. Daar heeft niemand last van. De boodschap van de Nederlandse journalist/chemicus Simon Rozendaal is dat we tegenwoordig zo goed kunnen meten dat we ons gevoel voor verhoudingen kwijt zijn. De normen voor vervuiling moeten worden afgestemd op wat echt schadelijk is en niet op wat meetbaar is, is zijn credo." (Waals Weekblad 2025-01-03)
Vooral de EU heeft nogal eens last van meet-en-eis-overdrijving, maar de milieubewegingen in Nederland zijn er ook zeer sterk in (wellicht omdat ze meestal niet echt technisch geïnteresseerd en geschoold zijn). Zie eventueel ook significant. 
Overigens, in het Vlaamse Campus Vesta in Ranst is in drie maanden tijd tweederde van de PFAS uit de grond gehaald door die grond te bebouwen met hennep. Daar zullen de milieubewegingen niet blij mee zijn, want dan kunnen ze dat ook niet meer als reden aanvoeren om woningbouw e.d. te dwarsbomen.

Competenties in het MBO (Praktijkoefeningen Consortium Beroepsonderwijs)

A Beslissen en activiteiten initiëren
A1 Beslissingen durven nemen
A2 Zelf iets beginnen
A3 Soms ook risico’s durven nemen

C Begeleiden
C1 Anderen adviseren en motiveren

D Aandacht en begrip tonen
D1 Luisteren
D2 Je inleven in anderen
D3 Anderen steunen
D4 Jezelf laten zien en kennen

E Samenwerken en overleggen
E1 Anderen betrekken
E2 Raad vragen
E3 Informatie doorgeven
E4 Aanpassen aan de groep
E5 Bijdrage van anderen waarderen

F Ethisch en integer handelen
F1 Rekening houden met het milieu
F2 Niet discrimineren
F3 Rekening houden met anderen

I Presenteren
I1 Iets duidelijk vertellen aan anderen
I2 Humor en enthousiasme tonen

J Formuleren en rapporteren
J1 Een verslag nauwkeurig maken
J2 Nauwkeurig en volledig zijn
J3 Verslag is begrijpelijk voor een ander

K Vakdeskundigheid toepassen
K1 Wat je voor je vak geleerd hebt, goed gebruiken

L Materialen en middelen inzetten
L1 De juiste materialen en gereedschappen gebruiken
L2 Er goed voor zorgen en zo min mogelijk verspillen

N Onderzoeken
N1 Informatie zoeken
N2 Iets doen met nieuwe informatie

P Leren
P1 Jezelf verder willen ontwikkelen
P2 Leren van fouten
P3 Leren van feedback van anderen

Q Plannen en organiseren
Q1 Doelen stellen en plannen
Q2 Tijd indelen en bewaken
Q3 Zorgen dat alles wat nodig is, aanwezig is

R Op de behoeften en verwachtingen van de klant richten
R1 Goed luisteren en bedenken wat de klant wil
R2 Daarbij aansluiten
R3 Kijken of de klant tevreden is

S Kwaliteit leveren
S1 Systematisch werken
S2 Controleren of het werk voldoet aan de eisen

T Instructies en procedures opvolgen
T1 Werken volgens voorschriften
T2 Werken volgens veiligheidsvoorschriften
T3 Gedisciplineerd

V Met druk en tegenslag omgaan
V1 Goed werken onder druk
V2 Grenzen stellen als het te veel wordt
V3 Niet boos worden of jezelf terugtrekken als iets niet lukt

W Gedrevenheid en ambitie tonen
W1 Met enthousiasme aan de gang gaan
W2 Laten zien dat je iets wilt bereiken

Competenties  zoals bij UWV vermeld (bedenk wel: een ideaal mens bestaat niet)

Over ingenieurs en ingenieursopleidingen in Nederland vergeleken met Duitsland (Mark van Baal in Technisch Weekblad 2014-8/9)

- Duitse ingenieurs zijn praktischer opgeleid. Op Duitse universiteiten is bijvoorbeeld veel aandacht voor praktische boortechnieken en een Duitse mijnbouwstudent loopt elk jaar een paar weken stage.
- In Duitsland wordt vakkennis hoog gewaardeerd. Opleiding (Ausbildung) speelt een belangrijke rol.
- In Nederland zijn ingenieurs vaak generalisten, terwijl men zich in Duitsland graag specialiseert. In Duitsland is de waardering voor ervaren ingenieurs, specialisten, zeer hoog.  (In Nederland vindt men al snel dat je ergens te lang zit of iets te lang doet.) Duitse bedrijven hebben vaak zelf specialisten in dienst, terwijl men die in Nederland vaak inhuurt.
- Veel bedrijven in Duitsland hebben bedrijfsscholen. Pas na vele jaren is men daar Meister, een zeer gewaardeerde titel. In Nederland komen er ook wel van die opleidingen maar men beschouwt een bedrijfsopleiding in Nederland toch vaak als geldverspilling.
- In Nederland stappen veel (net) afgestudeerden in technische opleidingen uit de techniek en worden consultant of manager.
- Nederlandse ingenieurs zijn meer doelgericht en Duitse meer procesgericht (wat conservatiever, formeler, wellicht minder ondernemend).
- Duitsers waarderen de Nederlandse directheid, maar houden niet van te populair gedrag. (Hou daar wel rekening mee als je in Duitsland gaat werken. Denk er dan ook dat je de Duitse taal goed beheerst; daar hecht men veel waarde aan.)
- Nederlandse ingenieurs kunnen goed schakelen tussen formeel en informeel en zijn daarom goed in onderhandelen.
- Duitse ingenieurs zijn goed in het vertalen van wetenschappelijk onderzoek naar productie. (De Duitse Gründlichkeit werpt haar vruchten af.)
- De degelijkheid van Duitse ingenieurs staat wellicht de creativiteit in de weg. Nederlandse ingenieurs voelen zich meer thuis in het geven van presentaties e.d. waarbij het publiek met moeilijke vragen mag komen. 

Zie ook eventueel startup onderneming, agile werken, management, lean bouwen, het nieuwe werken (hnw).

Eng. competence, jurisdiction, cognizance