dbfm, dbfmo

DBFM staat voor Design Build Finance Maintain (ontwerp, bouw, financiering en onderhoud). Bij de term DBFMO staat de O voor Operate (exploitatie). De twee partijen bij DBFM, opdrachtgever en opdrachtnemer, maken een DBFM-contract waarbij de opdrachtnemer een totaalpakket aanbiedt.
DBFM is een contractvorm waarbij de opdracht middels prestatie-inkoop (Best Value Procurement BVP) kan zijn aanbesteed. 

Bijvoorbeeld een project voor een snelweg kan door de overheid als opdrachtgever aangelegd laten worden via een DBFM-contract wat wil zeggen dat de marktpartij als opdrachtnemer het gehele traject van ontwerpen, bouwen, financieren en onderhouden op zich neemt. Dit houdt in dat niet meer de overheid de ontwerpen maakt, de bouw van de snelweg aanbesteedt en het onderhoud financiert, maar dat de marktpartij het gehele traject onder zijn verantwoordelijkheid heeft. De aanbieder (marktpartij) participeert hiermee risicodragend in het project. Het gaat om een langlopend contract tussen overheid en bedrijfsleven. Voordeel is dat er minder afstemmingsproblemen zijn omdat al het werk door één partij (of een conglomeraat) wordt verzorgd.
DBFM is een vorm van privaat-publieke samenwerking (PPS). Omdat de opdrachtgever voor complexe opdrachten geen details meer specificeert, maar de diverse taken aan de private onderneming overlaat, wordt deze vorm van aanbesteden/contract ook wel systems engineering genoemd: het gaat niet meer om het uitvoeren van door de opdrachtgever gedetailleerde taken door diverse opdrachtnemers, maar om het ontwerpen enz., inclusief risico's en langlopend onderhoud, van het gehele "systeem". Het gaat dus vooral om de totale kosten tijdens de gehele levensduur van het systeem.

Voordelen en nadelen DBFM(O)
Voordeel voor de overheid is ook dat er minder bemoeienis is met het ontwerpen en met het onderhoud, dat een project wellicht voor een gunstiger prijs kan worden uitgevoerd en dat de overheid niet meer de verantwoordelijkheid heeft. 
Bij veel aanbestedingen wordt vaak de marktpartij met de goedkoopste aanbieding gekozen wat o.m. kan leiden tot kwaliteitsverlies, bouwfouten, onveilige werkomstandigheden en faillissement. Door het maintain-deel van DBFM dient de aannemercombinatie de kwaliteit echter goed in de gaten te houden omdat fouten en onvolkomenheden in de periode van het onderhoud opgelost moeten worden. Als je bijvoorbeeld 20 jaar lang zo min mogelijk onderhoud wilt hebben, kijk je heel anders naar het ontwerp van een gebouw...
Een nadeel van DBFM kan zijn dat er voor "zeker" wordt gegaan: geen innovaties want dat geeft gedoe. Anderzijds kunnen innovatieve oplossingen de prijs drukken en daarom juist worden aangewend. 
Een ander nadeel kan zijn dat zaken die buiten het onderhoudscontract vallen, ook werkelijk buiten de boot vallen: in Engeland zijn voorbeelden bekend dat er in bepaalde onderhoudsgevallen exorbitante bedragen werden gevraagd omdat die niet in het onderhoudscontract stonden en blijkbaar wel door de "onderhouder" moesten worden laten uitgevoerd. Zoals elke Service Level Agreement (SLA) is de inhoud bepalend en goedkoper betekent ook bijna altijd minder flexibel.
Een fors nadeel van vooral DBFMO kan zijn dat de klant en de opdrachtnemer een te lange contractperiode kiezen: "Hoe kun je nou, met een vooraf bepaalde prijs, voor twintig jaar een contract afsluiten als de wereld er over vijf jaar compleet anders uit kan zien?", aldus Klaas Mollema, bestuursvoorzitter van de Raad van Arbitrage voor de Bouw RvA, en Monika Chao-Duivis, directeur van het Instituut van Bouwrecht IBR (Cobouw, april 2014). Men voorziet problemen.

De Tweede Coentunnel als voorbeeld
Een voorbeeld van een DBFM kan de Tweede Coentunnel zijn. "Rijkswaterstaat heeft het voornemen om het project Capaciteitsuitbreiding Coentunneltracé te gunnen aan Coentunnel Company B.V.. Het betreft hier een DBFM-contract met een looptijd van 30 jaar en een totale waarde van bijna € 500 miljoen. Coentunnel Company bestaat uit ARCADIS, Besix, CFE, Dredging International, Dura Vermeer Groep, TBI Bouw (vertegenwoordigd door Haverkort Voormolen) en Vinci. Coentunnel Company financiert de werkzaamheden zelf en zal tot 2037 het gehele systeem onderhouden. Tijdens deze onderhoudsperiode zal Rijkswaterstaat het consortium betalen door middel van een beschikbaarheidsvergoeding, gebaseerd op het werkelijk beschikbaar zijn van het wegsysteem voor de weggebruikers." (foto boven).

Andere aspecten
Een andere manier van "samenwerking" tussen opdrachtgever en opdrachtnemer is DB, d.w.z. alleen Design and Build, als het ware een subset van DBFM. Vaker wordt hiervoor de term D&C gebruikt, design and construct.

Soms wordt gesproken over geïntegreerde contracten omdat het contract alleen uitgaat van een "ambitieplan" van de opdrachtgever en de rest aan de (potentiële) opdrachtnemer wordt overgelaten.

Het blijkt dat het onderdeel Finance van DBFM(O) steeds vaker vervalt, wellicht omdat daardoor minder gegadigden bij de aanbesteding zijn.

Rapport contractmanagement DBFMO van de Rekenkamer (06-06-2013) (met dank aan de Architect).

Met dank aan o.m. Floor management netwerk, Infrasite.

Zie ook aanbesteden, integraal ontwerpen, prestatie-inkoop (Best Value Procurement BVP), D&C, PPS, prestatiecontract.
Verg. onderhoud (post-occupancy evaluation).