symbolen in bouwtekeningen

Op bouwtechnische tekeningen e.d. staan vaak symbolen, iconen of figuren, in de tekeningen en in de legenda. De bronnen van onderstaande symbolen en hun betekenis is zeer divers; vaak zijn er meer symbolen mogelijk voor eenzelfde begrip, maar ook zijn er symbolen met meer betekenissen (in dat geval moet er altijd een verklarende tekst zijn). Zie eventueel bij afkortingen naar tekstuele afkortingen.

Over het algemeen kan gesteld worden dat onderbroken lijnen of stippellijnen bij een symbool/figuur in een plattegrondtekening betekent: optioneel ("opstelplaats", dus niet bij de koopsom inbegrepen), of slechts op een ander niveau te zien (een ingetekend daklicht of kruipluik bijvoorbeeld, wel meestal voorzien van een verklarend woord).

• Symbolen brand

• Symbolen deur

• Symbolen raam

• Symbolen elektra

• Symbolen gebouw algemeen

• Symbolen gebouw houtachtig

• Symbolen gebouw metalen

• Symbolen gebouw steenachtig

• Symbolen grondsoorten

• Symbolen huishoudelijk

• Symbolen keuken

• Symbolen opslag

• Symbolen raam

• Symbolen sanitair

• Symbolen trap

• Symbolen tuin

• Symbolen ventilatie

• Symbolen verwarming

• Symbolen warm water

• Symbolen diverse

symbolen brand
	brandblusser koolzuursneeuw, koolzuursneeuwblusser
	brandblusser poeder, poederblusser
	brand, richtingaanwijzer nooduitgang
	brandblusser schuim, schuimblusser
	brandblusser
	brandblusser brandslanghaspel, brandslang
	brandblusser brandslanghaspel, brandslang, met slangdiameter en lengte-aanduiding slang
	brandblusser, sprinkler, sprinklerinstallatie
	deur of branddeur, zelfsluitend (een sinusoďde geeft het zelfsluitende karakter aan; soms geeft een zaagtand-vorm aan dat de deur zelfsluitend is, voorbeeld)
	branddeur, zelfsluitende deur bij brand, met een weerstand tegen branddoorslag (wbd) van minimaal x minuten; één x geeft aan 30 minuten brandwerend; twee x-en is 60 minuten; de deur is brandwerend aan de kant van de x
	branddeur, zelfsluitende deur bij brand, met een weerstand tegen rookdoorgang (wrd) van minimaal x minuten: zie tekening hierboven
	branddeur, zelfsluitend, 2x-en dus 2*30 is 60 minuten brandwerend aan beide zijden van de deur
	rookmelder (rm)
	rookmelder (rm, optisch)
	rookmelder, gekoppeld
	rookwerendheid, 30 minuten weerstand tegen brandboorslag en brandoverslag (wbdbo)
	rookwerendheid, 60 minuten weerstand tegen brandboorslag en brandoverslag (wbdbo)
	rookwerendheid, 30 minuten weerstand tegen rookdoorgang (wrd)
symbolen deur
	deur: zoals aangegeven bij schaal 1:100
	deur: zoals aangegeven bij schaal 1:50
	deur: zoals aangegeven bij schaal 1:20
	deur: binnendeur
	deur: enkele deur
	deur: brandwerend aan 1 zijde (zie eventueel verder bij symbolen "brand")
	deur: elektronisch bediend
	deur: dubbele deur, openslaande deuren
	deur: dubbele deur, openslaande deuren, elektronisch bediend
	deur: dubbele deur, doordraaiend ("saloon-deuren", zie bij bommerschanier)
	deur: enkele deur, doordraaiend
	kanteldeur: gasdicht
	schuifdeur: enkele deur
	schuifdeur: enkele deur
	schuifdeur: enkele deur, elektronisch bediend
	schuifdeur: dubbele deur
	schuifdeur: dubbele deur
	schuifdeur: dubbele deur, elektronisch bediend
	schuifdeur, schuifwand
	schuifdeur: enkele deur, glaspartij
	tourniquet
	vouwdeur, harmonicadeur
	vouwwand, vouwdeur
	muurdoorbreking zonder afsluiting
	branddeur: zelfsluitende deur bij brand, met een weerstand tegen branddoorslag (wbd) van minimaal x minuten
	branddeur: zelfsluitende deur bij brand, met een weerstand tegen rookdoorgang (wrd) van minimaal x minuten
	(brand)deur: zelfsluitend
symbolen raam diagonale lijnen geven draairichting raam aan; de punt van de driehoek geeft de raamkruk aan; doorgetrokken lijn: raam opent naar buiten; onderbroken lijn: raam opent naar binnen
	raam, venster: te openen (dubbelglas)
	raam, venster: vast, niet te openen (dubbelglas?)
	raam, venster (dubbelglas)
	paar volle diagonale lijnen in glasvlak = vast glas
	lange zijde van de rechting-"driehoek" = scharnierzijde
	volle lijn = naar buiten draaiend stippellijn = naar binnen draaiend bovenlicht scharniert hier aan bovenzijde draairaam scharniert hier aan linkerzijde
	draairaam  scharnierzijde links (zie afb eronder)
	draaivalraam, draaikiepraam
	projectieraam
	schuifraam, horizontaal
	schuifraam, verticaal
	stolpraam
	taatsraam
	tuimelraam
	uitzetraam
	valraam
	parallel afstelraam
	raam met roedeverdeling (raam met onderverdeling)
	pui met kozijn
symbolen elektra bij leidingen: dichte bol is bedraad (bekabeld); open bol is bedraad
	doos, inbouwdoos
	verbindingsdoos, aansluitdoos, aftakdoos (verg. drukknop schel)
	lasdoos, verdeler
	leiding elektra
	stijgleiding
	stijgleiding van etage lager doorgaand naar etage hoger
	valleiding
	valleiding komende van etage hoger
	valleiding van etage hoger doorgaand naar etage lager
	aansluitpunt elektra bedraad (bekabeld)
of:	aansluitpunt elektra onbedraad (loze leiding),  eventueel met tekst "loos" erbij
	aansluitpunt vaatwasser onbedraad (loze leiding)
	driestandenschakelaar bedraad (bijvoorbeeld voor regeling van de mechanische afzuiging)
	aansluitpunt verlichting (standaard: plafond)
	aansluitpunt verlichting plafond
	aansluitpunt verlichting met schakelaar
	aansluitpunt verlichting aan wand
	aansluitpunt verlichting aan wand
	aansluitpunt verlichting aan wand/muur, waterdicht (bijvoorbeeld buitenlamp bij voordeur)
	aansluitpunt verlichting aan wand badkamer
	aansluitpunt verlichting aan wand badkamer
	wandarmatuur op schemerschakeling
	aardelektrode, aardinrichting
	aardpunt (centraal)
	aardpunt (centraal)
	aardelektrode
	aardingsmat (in bad, douche e.d.)
	aardingsstrip
	aardlekautomaat (16 A)
	aftakdoos elektra
	armatuur projector
	armatuur tl e.d.
	armatuur tl e.d.
	armatuur tl e.d. voor 3 buizen
	bliksemafleider, bliksemgeleider (op nok van dak meestal)
	elektra besturingskast
	elektra bord of verdeelkast
	centraaldoos
	deurslot
	drukknop (verg. ander symbool bel/schel)
	drukknop met afscherming (ruitje breken)
	drukknop met verlichting/verklikker
	drukknop waterdicht
	drukknop (deurbel, bel, schel; verg. ander symbool bel/schel; verg. verbindingsdoos)
	meterkast
	overspanningsbeveiliging
	stroommeter, kWh-meter
	stroommeter, kWh-meter
	ldr (light dependent resistor), lichtgevoelige weerstand
	leiding in een buis
	leidingen op een wand
	leiding op een wand en in een buis
	voorbeeld: aansluitpunt verlichting, leiding op een wand, leiding in een buis
	luchtleiding
	leiding met 3 geleiders
	leiding met n geleiders
	naar beneden gaande leiding (valleiding)
	naar boven gaande leiding (stijgleiding)
	van beneden komende leiding (stijgleiding komende van onderliggende etage)
	van boven komende leiding (valleiding komende van bovenliggende etage)
	ondergrondse leiding
	meetapparatuur, met aflezing
	meetapparatuur, met registratie
	motor: elektromotor
	noodverlichting: algemeen
	noodverlichting: algemeen
	noodverlichting: autonoom
	noodverlichting op speciale groep
	ntc (negative temperature coefficient), warmtegevoelige weerstand
	perilex wandcontactdoos
	perilex wandcontactdoos, 400 V, aarde
	schakelaar: 1-polig (enkelpolig)
	schakelaar: 1-polig (enkelpolig), met signaallamp/verklikker
	schakelaar: 2-polig
	schakelaar: 3-polig
	schakelaar: dimmer
	schakelaar: 1-polig, met trekschakelaar
	schakelaar: 1-polig, met wcd randaarde
	schakelaar: 1-polig, met vertraagde opening
	schakelaar met permanent brandende verklikker(lamp)
	serieschakelaar (omschakelaar), 1-polig, "dubbele aansteking om 2 stroombanen afzonderlijk te openen of te sluiten op 1 plaats"
	kruisschakelaar, "laat toe een stroombaan te openen of te sluiten op een willekeurig aantal plaatsen in combinatie met 2 wisselschakelaars op de 2 uiteinden"
	wisselschakelaar, hotelschakelaar, enkelpolig (beide richtingen de stroombaan te openen of te sluiten)
	wisselschakelaar, hotelschakelaar, enkelpolig, met signaallamp/verklikker
	wisselschakelaar, hotelschakelaar, 2-polig
	impulsschakelaar
	schakelaar voor rondecontrole of elektrisch slot
	schakelklok
	tijdschakelaar (minuterie)
	bel, schel
	bel, schel
	bel, schel
	bel, schel: zoemer
	trafo voor bel, schel
	bel, schel: drukknop
	hoorn
	sirene
	smeltveiligheid, zekering, eventueel met xA (benoemd aantal Ampčre)
	voorbeeld smeltveiligheid/zekering: "automatische differentieel stroominrichting van 300 mA" (de veiligheid, kan ook bijvoorbeeld 30 mA zijn), nP is aantal polen dat onderbroken wordt, 40A is aantal Ampčre
	transformator
	wandcontactdoos (wcd), enkelvoudig
	wandcontactdoos, enkelvoudig, met randaarde
	wandcontactdoos, enkelvoudig, halfwaterdicht, waterdicht of spatwaterdicht
	wandcontactdoos met 2-polige schakelaar
	wandcontactdoos met 2-polige vergrendelingsschakelaar
	wandcontactdoos met kinderbescherming
	wandcontactdoos met randaarde en kinderbescherming
	wandcontactdoos voor cv, koelkast (KK), wasemkap (WK), wasmachine (WM), mechanische ventilatie (MV)
	wandcontactdoos voor scheerapparaat
	wandcontactdoos 2-voudig (dubbele wcd)
	wandcontactdoos 2-voudig, met randaarde
	wandcontactdoos 2-voudig, met randaarde
	wandcontactdoos 3-voudig
	wandcontactdoos 3-voudig, met randaarde
	wandcontactdoos 3-voudig, met randaarde
	wisselstroom, 1-fase
	zonnepanelen (pv-panelen)
symbolen gebouw (algemeen)
	hemelwaterafvoer (hwa)
	isolatie
	leidingschacht, schacht of vloersparing/raveling of vide of kast, kastje (nogal algemeen symbool, waarvan de betekenis op een bouwtekening uit de context moet blijken of verduidelijkt moet zijn)
	schoorsteenkanaal, schoorsteenkanalen
	rookkanaal
	kruipluik / vloerluik (toegang kruipruimte)
	lengtemaat (meestal mm)
	aanduiding bijbehorende lengtemaat is hart-op-hart
symbolen gebouw (houtachtig)
	bekledingsplaat
	langshout
	lijmnaad
	loofhout
	naaldhout
	houtskeletbouw
symbolen gebouw (metalen)
	aluminium, brons, koper
	lood (met vermelding zwaarte)
	staal
	staal
symbolen gebouw (steenachtig)
	beton (fundering)
	gewapend beton
	gewapend beton, in het werk uitgevoerd
	gewapend beton, in het werk uitgevoerd
	gewapend beton, in het werk uitgevoerd
	gewapend beton, prefab
	gewapend beton, prefab (lichtgrijze achtergrond; verg. dragend metselwerk)
	beton, ongewapend
	beton, ongewapend
	sierbeton
	betonnen systeemvloer
	dakpannen of raamdorpelsteen
	dragend metselwerk (witte achtergrond; verg. gewapend beton prefab)
	steenachtig, geperforeerd of hol
	kunststeen, holonite
	metal stud
	halfsteensmuur (baksteen)
	spouwmuur (hier baksteen), zonder isolatie
	metselwerk (baksteen)
	metselwerk (baksteen; de diagonale lijnen lopen net andersom, komt niet vaak voor)
	metselwerk algemeen
	kalkzandsteen
	trasraam of vuurvaste steen
	natuursteen
	natuursteen
	pleisterwerk, stuc (steenachtige vloer- of wandafwerking)
	steenachtig, niet-dragend, gipsblokken, gasbeton e.d.
	steenachtig, niet-dragend, gipsblokken, gasbeton e.d. (zwaar)
	steenachtig, niet-dragend, lichte scheidingswand
	steenachtig, niet-dragend, lichte scheidingswand
	steenachtig, niet-dragend, lichte scheidingswand
	steenachtig, speciaal
	tegels/tegelwerk (verticaal)
	tegels/tegelwerk (verticaal)
symbolen grondsoorten (grondaanduidingen)
	as, sintels
	concreties
	flugsand of andere vulkanische producten
	grind
	hout
	humus
	keileem, land- en ijsafzetsel
	klei (verg. potklei)
	leem (verg. löss)
	löss (verg. leem)
	lutum
	mergel
	opgebrachte grond
	plantenresten
	potklei (verg. klei)
	puin (brokken baksteen e.d.)
	schelpen
	silt
	slappe grond, modder e.d.
	stenen, keien, rotsblokken
	teelaarde, zwarte aarde
	veen
	water
	zand
	zand
symbolen huishoudelijk
	toestel, vast, algemeen
	fornuis
	koelkast (kk)
	magnetron
	magnetron
	oven (elektrisch)
	vaatwasser (vw), vaatwasmachine
	vaatwasser, vaatwasmachine
	vriezer, vrieskast (vk), diepvriezer
	wasdroger (wd)
	wasmachine (wm)
	opstelplaats voor wasmachine
symbolen keuken (die niet elders benoemd zijn)
	spoelbak (enkel)
	spoelbak (dubbel)
	spoelbak (enkel) met afdruipdeel
	tappunt (tapkraan)
	tappunt (tapkraan); links koud water, rechts warm water
	tappunt
	uitgietbak
symbolen opslag
	tank, reservoir
	tank, reservoir
	gesloten reservoir
	open reservoir
symbolen sanitair
	bad, badkuip
	bidet
	douche
	douchebak / douchehoek / stortbad
	douchebak / douchehoek / stortbad met gootdrain
	opstelplaats douchebak / douchehoek / stortbad, dus optioneel
	opstelplaats douchebak / douchehoek / stortbad, dus optioneel
	mengkraan
	standurinoir
	toilet, wc
	toilet met ingebouwde stortbak
	opstelplaats toilet, dus optioneel
	invalidentoilet
	wandurinoir
	wastafel, enkel
	wastafel, dubbel
	wastafel, dubbel
	wastafel, meervoudig (trog)
symbolen trap (de pijl geeft de richting aan van beneden naar boven)
	steektrap
	steektrappen, boven elkaar
	steektrap, scheluw
	bordestrap (trap met één of meer bordessen)
	trap met bovenkwart
	trap met onderkwart
	trap met onderkwart en bovenkwart
	trap met rijstroken aan beide zijden (bijvoorbeeld bij een fietsenkelder)
	roltrap
	schuiftrap (vlizotrap) met luik
	spiltrap, rechthoekig
	spiltrap, rond
	wenteltrap
	klimbeugels, klimijzers
	hellingbaan
	detail trap met aantrede en optrede
symbolen tuin
	boom
	boom, te rooien
symbolen ventilatie
	aansluitpunt, wandcontactdoos voor mechanische ventilatie (mv)
	schakelaar voor mechanische ventilatie
of:	ventilatie afvoerpunt plafond
of:	ventilatie afvoerpunt wand
	ventilatie afvoerpunt (afzuigpunt)
	ventilatie afvoerpunt (afzuigpunt)
	ventilatie afvoerpunt (afzuigpunt)
	ventilatie afvoerpunt (afzuigpunt)
	ventilatie toevoerpunt (let op: dit symbool heeft meer betekenissen)
	ventilatie toevoerpunt
	ventilatie-unit voor mechanische ventilatie (soms met tekst mv in het symbool)
	ventilatie-unit voor mechanische ventilatie
	ventilator
symbolen verwarming
	afsluiter (klep)
	afsluiter (klep)
	afsluiter (klep) met regeleenheid (kraan o.d.)
	compressor
	compressor
	convector
	convector
	convectorput
	cv-ketel
	cv-verdeler
	expansievat
	expansieventiel
	mengklep
	overstortventiel
	overstortventiel
	pomp
	radiator
	radiator
	lijkt op radiator, maar staat voor verdeler vloerverwarming (niet handig, vandaar die v.v. erbij als noodgreep)
	technische ruimte / techniek ruimte (TR), met cv-ketel als voorbeeld (in een voor huidige begrippen zeer kleine ruimte)
	temperatuurvoeler
	terugslagklep
	thermostaat, bedraad
	thermostaat, onbedraad? (loze leiding?)
	thermostaat
	thermostaat
	unit met elektrische verwarmingselementen
	verwarmingstoestel
	verwarmingstoestel met warmteaccumulatie
	vloerverwarming
	tapijt e.d. geschikt voor vloerverwarming: "Tapijt geschikt voor goed geďsoleerde ruimten waar vloerverwarming is toegepast als hoofdverwarming. Mits deze laag een temperatuur verwarming met maximale aanvoerwatertemperatuur van 40°C. Vloeroppervlak mag niet warmer zijn dan 28°C." (verg. tapijt en antistatisch)
	warmtepomp
	warmtepomp
	warmtepomp (klik op afbeelding voor warmtepomp en omgeving)
	warmtepomp buitenunit
	warmtewisselaar
	warmtewisselaar
	unit met verwarming met warmtewisselaar (vloeistof)
zie onder	warmtepomp allerlei iconen (met dank aan nibe): inlaatcombinatie, 3-weg megklep met motor, 3-weg wisselklep met motor, open-dicht-afsluiter met motor, debiet regelaar met motor, avdo / bypass, circulatiepomp, regelbare circulatiepomp met vaste voeding (regeling in circulatiepomp),  regelbare circulatiepomp (sturing door regelaar buiten de circulatiepomp), mengautomaat, terugslagklep (keerklep), inregelafsluiter (afleesbaar), hand afsluiter, overstort beveiliging, expansievat, vuilfilter, platenwisselaar, manometer en overstort, (automatische)  ontluchter, openverdeler, beluchter, BT.. temperatuursensor .., overstort+ monometer + ontluchter, compressor
symbolen warm water
	boiler
	boiler met warmteaccumulatie (let: dit symbool heeft meer betekenissen)
	boilervat (opwarming gebeurt elders door zonnecellen, warmtepomp o.d.)
	boilervat (directe elektrische verwarming)
	geiser, badgeiser
	geiser, badgeiser met muurafvoer
	geiser, drukgeiser met gasverwarming
	tappunt water (warm water als WW of Warm erbij vermeld of als leiding in kleur rood is; koud water als KW of Koud of als leiding blauw is)
symbolen diverse
	afdichtingsmiddel (ook bij bijvoorbeeld dilatatievoeg)
	bitumen of dpc-folie
	filter
	glas
	kunststof
	maaiveld
	water
	garderobe
	inlaatklep lucht
	keerklep, terugslagklep
	keerklep, terugslagklep
	keerklep (terugslagklep) met onderbreker
	klok
	moederklok
	aanduiding van het noorden (allerlei vormen mogelijk, alle met een N)
	ontluchtingskraan
	ontluchtingspijp
	ontluchtingsventiel
	pompput voor water
	tapijt zo goed als antistatisch: "Tapijt waarbij de kans op elektronische schokken minimaal is." (verg. tapijt en vloerverwarming)
	icoon voor antistatische vloer (zie esd-vloer)
	trillingsdempende plaat
	trillingsdempende steun
	veiligheidsklep, spuiklep, ontspanningsklep
	verbinding, mofverbinding
	verbinding, sokverbinding
	videofoon
	videofoon
	videofoon, intercom (IC)
	vlinderklep
	waterbehandeling: verzachter met ionenwisselaar en permutatie
	("bk" staat voor bovenkant) hier: bovenkant vloer peil=0 ("ok" staat voor onderkant)
	bovenkant vloer peil=0, zie hierboven
	bovenkant vloer peil=0, zie hierboven
	bovenkant vloer andere hoogte (1e verdieping bijv.), zie hierboven
	ingang, entree

Eng. symbols, icons, figures