home  

discl. / ©, lid NVJ

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
klik op één van de letters A..Z hierboven.


afkortingen in de bouw, bouwkundige tekeningen, afkortingen architectuur

 

afkortingen, afko's, beginnend met letters q t/m z en numeriek *)


(klik hier voor Engelse termen en afkortingen in de bouw)
(klik hier voor Franse termen en afkortingen in de bouw)
(kijk hier voor symbolen in bouwtekeningen)

De volgende lijst geeft een aantal afkortingen die in de bouwwereld worden gebruikt, bijvoorbeeld op bouwtekeningen. Ook de meer gangbare zijn opgenomen.
Eventuele punten in afkortingen zijn veelal weggelaten. 
Een afkorting als k-waarde staat redelijk voorin bij de de letter K (dus niet beginnend met "KW"), maar Rc-waarde wordt als "RC" beschouwd. V-trechtertest is een beetje dubieus, maar staat voorin de V (dus niet beginnend als "VT").
Veel frequent gebruikte afkortingen worden met kleine letters geschreven (onderkast letters); voor de duidelijkheid is daar in een aantal gevallen van afgeweken en zijn afkortingen in hoofdletters opgenomen.
Af en toe wordt de lijst aangepast dus geef a.u.b. zo nu en dan <F5 verversen> in de browser om de laatste versie te zien.

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z 0/9


 
Q symbool voor hoeveelheid warmte (Q van quantity)
Q energie-uitwisseling
Q stralingsenergie
Q elektrische lading
Q, soms QT Quencing and tempering, zie Q bij "gehard en ontlaten staal" bij staal
QL, QL1 gehard en ontlaten staal met min. gespecificeerde kerfslagwaarden onder -50° (soms - 40° en QL1 is -60°), zie bij staal
qq qualitate qua (in de hoedanigheid van, een bepaalde rol vervullend)
Q-ZEN Quasi Zéro Energie (in Wallonië: Franstalige term voor het Vlaamse BEN, Bijna Energieneurtaal)
 
r radius (straal)

R

symbool van warmteweerstand in m2K/W (R van Resistance, weerstand; verg. U-waarde)

R symbool voor elektrische weerstand, in U = I * R (spanning = stroomsterkte * weerstand)
R symbool van Röntgen
R symbool voor warmteweerstand
R symbool voo Reactiekracht (bijvoorbeeld RA voor reactiekracht in punt A of steunpunt A)
R aanduiding hoge beginsterkte bij cement (bijvoorbeeld CEM I 32,5 R, verg. aanduiding Normale beginsterkte N)
R Refrigerant (koelvloeistof)
® Registered trademark (verg. ©, )
R-waarde warmteweerstand (verg. Rc-waarde en U-waarde en, andere grootheden!, Rm-waarde en Rw-waarde)
R0,2 bij staal: de 0,2% rekgrens, de "spanning waarbij een blijvende verlenging van 0,2% optreedt (in MPa); soms wordt ook gebruikt: Re0,2"

R-zin

waarschuwingszin op verpakkingen/producten (R van Risk, Risico, R1 t/m R68; verg. S-zin)

R1 t/m R8

waarschuwingszin op verpakkingen/producten (R van Risk, Risico, R1 t/m R68; verg. S-zin)

ra

reserveapparaat (meestal loze leiding voor)

ra rechtsaf
RACM voormalige Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten (onderdeel van Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, zie ook bij RCE)
rad radiaal (360 graden / 2 π); verg. sr (sterrradiaal); verg. rd (rad als stralingsdosis)

rad

radiator

RAMS Reliability, Availability, Maintainability, Safety (betrouwbaarheid, beschikbaarheid, onderhoudbaarheid, veiligheid); "RAMS  is een specifieke aanpak deel uitmakend van een kwaliteitsmanagementsysteem cq. verbetercyclus met als doel de mate van betrouwbaarheid, beschikbaarheid, onderhoudbaarheid en veiligheid in samenhang te kwantificeren en het proces daar naar toe naspeurbaar vast te leggen" (Spencon Machineveiligheid Arboveiligheid)
In de ontwerpfase wordt bijvoorbeeld al besloten dat men bij onderhoud gemakkelijk de onderdelen moet kunnen vervangen.
RAP oorspronkelijk Rijnlands Architectuur Platform en Architectuurcentrum RAP, nu Studio RAP
RAP Recycled AsPhalt, de Engelse term voor hergebruikt asfalt
RAW RAW is stelsel van juridische, administratieve en technische voorwaarden voor het samenstellen van bouwcontracten in de gww; in nauwere zin: standaard bestekindeling, een RAW-bestek dient als informatiedrager en contractdocument tussen opdrachtgever en aannemer
RAW bestandsformaat digitale foto's waarbij geen compressie e.d. wordt toegepast (verg. DWG, DXF, IFC, gbXML)
RBI RookBeheersingsInstallatie
RBT Regionaal BeleidsTeam (bij hulpverlening watersnood e.d.)

rc

rookcompartiment

Rc-waarde

R-waarde van de constructie (bijvoorbeeld de warmteweerstand R over de gehele dikte van muur)

RC RegisterConstructeur (verg. RO, RT)
RC, RC1, RC2, RC3 Reliability Class (zie bij gevolgklasse)
RCB Regionale Commissie Beroepsonderwijs-bouw
RCE Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed; soms wordt de dienst afgekort tot "Cultureel Erfgoed" in plaats van RCE;
RCE is de in 2009 nieuw gekozen naam voor de Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten (RACM);
RACM is in 2006 ontstaan uit de RijksDienst voor de MonumentenZorg (RDMZ) en de Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek (ROB); 
vanaf 2011 behoort ook het Instituut Collectie Nederland (ICN) tot RCE
rd rad (stralingsdosis); verg. rad (als radiaal)
RD RijksDriehoeksmeting (RD-stelsel)
R&D Research & Development (in het Nederlands O&O)
RDNAP RDNAP staat voor RijksDriehoeksmeting + Normaal Amsterdams Peil: Kadaster en Rijkswaterstaat beheren NAP-hoogtemerken en de RD-punten in Nederland (RDNAP behoort niet meer bij het Kadaster, maar wordt sinds 2022 verzorgd door NSGI)
RDSD Resist, Delay/Store, Discharge
rda reinigingsdienstafval (verg. bsa, gft, hha, inda, kca, kga, sa, zha)
RDMZ voormalige RijksDienst voor de MonumentenZorg ("monumentenzorg" is onderdeel van Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, zie ook bij RCE)
REACH Registration, Evaluation, Autharisation and restriction of CHemicals
red redactie
RED Reversed ElectroDialyse, omgekeerde elektrodialyse (zie blue energy (energie uit zoutverschil water); verg. PRO)
ref referentie
ReH bij staal: de bovenste Rekgrens [in MPa]
RER in RERBENG3 een aanduiding van het aandeel hernieuwbare energie (RER staat voor Renewable Energy R...?), een onderdeel van de EPG (EnergiePrestatie Gebouwen)
RES Regionale EnergieStrategie (die regio's heten RES-regio's)
Rf wrijvingsgetal (R van Resistance)
Rf Resistance for fire (brandweerstand, brandwerendheid, bestandheid tegen vuur)
RFC Requenst For Change; een verzoek om een aanpassing (wanneer het product of pakket al ontworpen of gereed is en aanpassingen moeilijker uit te voeren zijn)
RFI Request For Information; wanneer je weet wat je wilt hebben, maar nog informatie van de leverancier, fabrikant o.d. wilt hebben (wordt meestal opgevolgd door een RF)
RFP Request For Proposal; wanneer je een probleem hebt, maar je weet niet hoe het opgelost moet worden (vraag aan leverancier, fabrikant o.d.)
RFQ Request For Quote; wanneer je weet wat je wilt hebben, maar je wilt nog weten hoe de leveranicer, fabrikant o.d. aan je eisen kan voldoen en/of wat de kosten zijn
RFT Radio Frequency Technology, Radio Frequency Transmitter, via een radiosignaal kan iets gestuurd worden (cv-ketel aan/uit, ventilatie-unit aan/uit of laag/midden/hoog e.d.) 
Rg gewogen Rijpheid van hardend beton
RGB Kleurenpalet Red, Green, Blue; verg. CMYK en RAL-kleuren
RGD voormalige RijksGebouwenDienst, onderdeel van Rijksvastgoedbedrijf
RGS ResultaatGericht Samenwerken
RH Relative Humidity, zie ook RV
RHDHV Royal HaskoningDHV
RHP RHP is een kenniscentrum op het gebied van substraten en bodemverbeterende materialen; oorspronkelijk Regeling HandelsPotgronden (de volledige naam wordt niet meer gebruikt)
RIBA Royal Institute of British Architects
RIBO (scholing,) Restauratie en Innovatie in de bouw in Overijssel
RI&E RisicoInventarisatie en -Evaluatie (zie bij Arbo)
RI-paal Rüttel-Injections-paal, een bijzondere MV-paal; in plaats van heiend wordt hij trillend ingebracht
RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu
RKD Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie; de volledige naam wordt nooit meer gebruikt. alleen de afkorting RKD
RKI oorspronkelijk: Rubber- en KunststofIndustrie, nu: rubber-, lijm- en kunststofindustrie, ooit: Innovatienetwerk RKI; federatie Nederlandse Rubber- en Kunststofindustrie (NRK)
RLV Relatieve Vochtigheid (ook: RV)

RM

RookMelder

Rm Rm-waarde geeft bij staal de treksterkte [in MPa]
RMO RijksMuseum van Oudheden (Leiden)
RMT RegisterMakelaar en Taxateur (verg. KRMT)
RO RegisterOntwerper (verg. RC, RT)
ROB voormalige Rijksdienst voor Oudheidkundig Bodemonderzoek (onderdeel van Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, zie ook bij RCE)
ROC Regionaal OpleidingsCentrum
ROI Return On Investment, een getal dat aangeeft wat een investering aan rendement oplevert (verg. EROI, SROI)
ROP Restauratie Opleidings Project
ROV Remotely Operated Vehicle, een op afstand bestuurbare robot (bijvoorbeeld onder water een duikrobot)

roy

royaal/royale

RPAS Remotely Piloted Aircraft System, ook wel Remote Piloted Aircraft System (is een drone; verg. UAV)
RPC Reactive Powder Concrete (reactief poederbeton)
RRBouw voormalige Stichting Research Rationalisatie Bouw, onderdeel van Bouwend Nederland
Rs Reflection Sun, zonrefelectie bij bijvoorbeeld zonwering (voor gemetalliseerde weefsels gaat het om de reflectie van de metaallaag); zie ook Ts
RSL Reference Service Life, referentielevensduur
RT RegisterToetser (verg. RC, RO)
RT, RT30, RT60 Reverbaration Time, nagalmtijd bij geluid (bijvoorbeeld RT60 geeft het aantal seconden waarbij het geluidsniveau met 60 dB afneemt nadat de bron van het geluid is stopgezet, zie bij akoestiek)
RTD Rijkswaterstaat Technisch Document
RTS Robotic Total Station (zie bij totalstation)
RTTR Real-Time Thermal Rating, zie bij Dynamic Load Rating DLR
RUG Rijskuniversiteit Groningen
RUP Ruimtelijk UitvoeringsPlan (Vlaanderen), vroeger BPA (Bijzonder Plan van Aanleg) 
RV Relatieve Vochtigheid (ook: RLV, RH)
RvA Raad van Accreditatie
RvA Raad voor Arbitrage in de bouw
RvC Raad van Commissarissen
RVO Rijksdienst voor Ondernemend 
Nederland
(voorheen AgentschapNL en Dienst Regelingen, daarvóór Senternovem)
RVOB voormalige Rijksvastgoed- en ontwikkelingsbedrijf, onderdeel van Rijksvastgoedbedrijf

RVOI

Regeling van de Verhouding tussen Opdrachtgever en adviserend Ingenieursbureau

RVS 

RoestVastStaal (in de volksmond RoestVrijStaal genoemd, verg. inox)

RvS Raad van State
Rw Sound Reduction Index (SRI), zie Rw-waarde en geluidsisolatie

rwa

regenwaterafvoer (zie ook hwa)

rwa regenweeraanvoer (aanvoeren van water tijdens regen of de hoeveelheid water die aangevoerd wordt tijdens regen)
rwa rook- en warmteafvoer (brandventilatie)
RWS Rijkswaterstaat
RWS-Dd zie Dd-alfabet
RWU RWU 1991: Risicoregeling Woning- en Utiliteitsbouw (link verwijderd, site risicoregeling.nl was niet goed beveiligd)
RWZI RioolWaterZuiveringsInstallatie

RZA 

RechterZijAanzicht

 
s seconde
s weg, weglengte
S Siemens, eenheid van elektrische geleiding (zie bijvoorbeeld EC-waarde)
S aanduiding constructiestaal (S van Sructural steel, staal voor constructies, bijvoorbeeld in S355: constructiestaal met vloeigrens 355 N/mm2)
S Saturation (bijvoorbeeld de mate van verzadiging met water)

S-zin

veiligheidsvoorschriften bij producten (S van Safety, veiligheid, S1 t/m S62; verg. R-zin)

s0 t/m s3 mate van rookvorming bij brand (s van het Engelse smoke; zie brandklasse)
S1 t/m S5 Slump, zetmaat van betonspecie, één van de consistentieklassen (verg. verdichtingsmaat Compaction C0 t/m C3 en vloeimaat F1 t/m F7)
S1 t/m S62 veiligheidsvoorschriften bij producten (S van Safety, veiligheid, S1 t/m S62; verg. R-zin)
SA ShredderAfval (verg. bsa, gft, hha, inda, kca, kga, rda, zha)
SANAA Sejima And Nishizawa Associated Architects, een Japans architectenbureau
SAR Stichting Architecten Research; de SAR is in 1964 opgericht en "bepleitte o.m. de scheiding van 'drager' en 'inbouw', waarbij de drager dat deel van het gebouw is waar de bewoner van af moet blijven (het bouwskelet, de bouwschil, red.); de inbouw is het territorium van de bewoner, die daar zeggenschap over heeft (en daarmee consumentgericht bouwen avant la lettre)"; het skelet, de bouwschil heeft een lange levensduur en de inbouw een relatief korte; de SAR is opgericht naar aanleiding van het boek "De dragers en de mensen" van John Habraken (uitgegeven in 1961); andere SAR-leden zijn John Carp en Frans van der Werf; in 1973 wordt de samenhang tussen woningen en woonomgeving tot speerpunt; de wijken Lunetten in Utrecht en Molenvliet in Papendrecht zijn gebaseerd op de SAR-principes; de SAR blijft tot 1990 bestaan; zie ook open bouwen (verg., wat betreft "gebruikersvriendelijkheid": Collectief Particulier Opdrachtgeverschap CPO, Particulier Opdrachtgeverschap PO; verg. casco, Industrieel Flexibel en Demontabel bouwen IFD, LCA)
SARA Saturated hydrocarbons (verzadigde koolwaterstoffen), Aromatic hydrocarbons (aromatische koolwaterstoffen), Resins (thermoplastische harsen), Asphaltenes (asfaltenen); de SARA-analyse scheidt groepen chemische verbindingen (bij analyses van vooral bitumen en asfalt)
SAW Submerged Arc Welding, een lasmethode waarbij onder poederdek (OP) gelast wordt (verg. FCAW/MIG/MAG, GMAW/MIG/MAG, SMAW, STAW/TIG)

sb

schuimblusser

sb spoelbak
sb stilb (104 cd/m2)
SB Styrene Butadiene, een thermoplast 
SB SchuimBeton
SB0,5 t/m SB10,0 indeling sterkteklasse van SchuimBeton
SBA Stichting Bureau Architectenregister (verg. WAT, BEP)
SBB Stichting Samenwerking Beroepsonderwijs Bedrijfsleven
SBC StyreenButadieen Copolymeer
SBD Stichting Bedrijfstakregelingen Dakbedekkingsbranche, een kennisinstituut voor de dakenbranche inzake arbeidsomstadigheden- en arbeidsmarktbeleid
SBI,
SBI-test
Single Burning Item; SBI-test 9zie bijvoorbeeld bij groengevel)
SBK Stichting BouwKwaliteit, waarschijnlijk later Toelatingsorganisatie Kwaliteitsborging Bouw (TloKB)
SBN Stichting Bouwhistorie Nederland
SBR Stichting BouwResearch, voorloper van SBRCURnet (verg. CUR), vanaf 1-1-2018 onderdeel van o.m. ISSO (bouwpublicaties, referentiedetails), CUR Crow (CUR-aanbevelingen) en Buildwise (andere publicaties)
SBR Styrene Butadiene Rubber

SBS

Styrene Butadiene Styrene, een rubberachtige kunststof (soms: SBSR met de R van Rubber, verg. APP, SBR)

SBVN Stichting Belangenbehartiging Vloerisolatie Nederland
SBW Stichting Bevordering Wegenbouw, voorloper van Fundeon, wat weer een voorloper is van Volandis  
(Op 1 januari 2006 fuseerden de sectorale vakopleidingsinstituten Bouwradius en SBW (infrastructuur) tot Fundeon.
(Op 1 juli 2016 zijn Fundeon en Arbouw samengegaan in Volandis.)
SCC Self-Compacting Concrete (zelfverdichtend beton, zvb)
SCE Subsidieregeling Coöperatieve Energieopwekking (SCE), vroeger postcoderoosregeling genoemd, zie verder bij pv-paneel
SCFB Self Closing Flood Barrier (zie Aggéres en waterkering)
SCP Smog Creation Potential, een milieueffect
SCVM Stichting Certificering Voor Makelaars en taxateurs, opgericht in september 2001 nadat de titelbescherming en wettelijke beëdiging van makelaars in maart 2001 is vervallen (waarschijnlijk is de oorspronkelijke naam Stichting Certificering VBO Makelaars)
SCW StudieCentrum Wegenbouw, de voorloper van CROW
Sd dampdiffusieweerstand in meter (d van diffusion; S vanwege weglengte?)
SDE Stimuleringsregeling Duurzame Energie (er is ook een "SDE+" subsidie)
SDOF Single Degree of Freedom Linear Oscilator (zie bij tuned mass damper)
SE Schwer Entflammbar/ Self Extinguishing, dus moeilijk brandbaar, bijvoorbeeld de SE-kwaliteit polystyreen in EPS-SE
SEB Stichting Erkenning voor het Bestratingsbedrijf
SEER Seasonal Energy Efficiency Ratio; zie bij EER.

SF

Slump Flow; oude benaming van F (Flow), vloeimaat betonspecie (zie F1 t/m F7)

SfA Stimuleringsfonds voor Architectuur,  sinds 2010 Stimuleringsfonds Creatieve Industrie of kortweg Stimuleringsfonds, "hét cultuurfonds voor architectuur, vormgeving, e-cultuur en alle mogelijke crossovers"
SFA Sociaal Fonds voor de Architectenbranche
SFN StaalFederatie Nederland (ook gewoon "Staalfederatie")
SFTP Shielded Foiled Twisted Pair (ethernetbekabeling; elke draad is beschermd en de kabel zelf ook; verg. FTP, STP, UTP)
sg soortelijk gewicht, beter: volumieke massa (SG60 is bijvoorbeeld een aanduiding van koudschuim met een soortelijk gewicht van 60 kilo per m3)
SG60/60 Standard Grade, een aanduiding voor een geotextiel met treksterkte in lengterichting 64,5 kN/m, treksterkte in breedterichting 60 kN/m (dus beide minimaal 60 kN/m; andere aanduidingen zijn bijvoorbeeld SG30/30, G80/80 en SG100/100)
SGAT Stichting Gespecialiseerde Aannemers Tegel- en natuursteenverwerking
SGD, S-GD 17 graden C Stook Graaddagen: het aantal dagen dat er in een woning verwarmd moet worden omdat de temperatuur buiten <= 17 graden C is (let op: in dit voorbeeld is het 17; bij BENG-woningen is er zelfs een S-GD 11 graden C)
SGP Salinity Gradient Power, zie blue energy
SHBO Stichting Historisch Boerderij-Onderzoek (Arnhem) heeft bestaan van 1960 tot 2007; het archief van de SHBO, inclusief dat van BWB (Bureau Wederopbouw Boerderijen) is verhuisd naar Cultureel Erfgoed (RCE)
SH&M Stichting Hout en Meubel (niet meer actief)

SHM 

Self Healing Material (zelfherstellend materiaal)

SHP SHP staat voor bouwbedrijf van der Sluis en bouwbedrijf gebr. de Haan (resp. uit Wijnjewoude en Grou), maar de P van SHP is onduidelijk
SHR Stichting Hout Research, een onafhankelijk houtonderzoeksinstituut (SHR)
SI Système International (systeem met gestandaardiseerde eenheden, SE-eenheden)
SI SIlicone
SIKB Stichting Infrastructuur Kwaliteitsborging Bodembeheer
SIS Styrene Isoprene Styrene (eigenlijk: polystyrene-polyisoprene-polystyrene), bijvoorbeeld als SBS-SIS gecacheerde EPDM
SiSo Single input, Single output (een regelsysteem, verg. MiMo)
SITE SITE is an architecture and environmental arts studio, internationally known for innovative buildings, public spaces, parks, interiors and product designs. Founded in New York City in 1970. De naam SITE is afkomstig van "Sculpture In The Environment"
sk slaapkamer (zie ook slp)
SK StijgKast, verg. MK is MeterKast

SK

straatkolk

Sk Sterkeklasse
SK SnijKant of geSneden Kant (een recht afgesneden kant, bijvoorbeeld bij gipsplaten of akoestische platen) (verg. AK voor Afgeschuinde Kant)
sKBL stichting digitaal portaal voor nederlandse Kastelen, historische Buitenplaatsen en Landgoederen (kbl's)

SKG

Stichting Kwaliteit Gevelbouw (keurmerk voor sloten e.d.; verg. PKVW)

SKLN Stichting Kastelen Lexicon Nederland, ondergebracht bij de Nederlandse Kastelenstichting (NKS)
SLA Service Level Agreement, een overeenkomst waarin de wijze en de mate van dienstverlening tussen opdrachtgever en opdrachtnemer is gespecificeerd (verg. DVO)

slp

slaapkamer (zie ook sk)

sm

schoonloopmat

Sm3 Standaard kubieke meter, een aanduiding voor een kubieke meter aardgas bij 15 graden C (bij een druk van 101,325 kPa ofwel 1,01325 bar); Sm3 is een wat wonderlijke "eenheid" omdat de S hier een term uitdrukt (Standaard); verg. Nm3
SMA SteenMastiekAsfalt (soms  SMA-NL, verg. DAB, GAB, LEAB, OAB, STAB, ZOAB en de CE-markering AC nn surf xx)
SMA Stichting voor de Middeleeuwse Archeologie
SMA-rt StoffenManager Asbest risico-indelingstechniek, een digitaal systeem voor het bepalen van risicoklassen asbest
SMART de SMART-methode eist dat alles Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch en Tijdgebonden is
SMAW Shielded Metal Arc Welding, een lasmethode, handlassen met een beklede elektrode (verg. andere lasmethodes GMAW/MIG/MAG, FCAW/MIG/MAG, SAW, STAW/TIG)
SMP SoortenManagementPlan. 
Kritische noot:
In ons land zijn blijkbaar een paar dieren belangrijker dan het welzijn van tientallen miljoenen kippen, varkens en koeien die in de intensieve veeteelt worden gemarteld en gelden veel Kafkajaanse procedures waarvan dit er uit de SMP weer één is: "Op basis van de wet moet je eerst een ecologische quick scan en daarna een uitgebreid ecologisch onderzoek naar de aanwezigheid van deze soorten laten uitvoeren. Voor veel soorten kan dat alleen in de warmere maanden van het jaar, wat vraagt om een zorgvuldige planning. Daarnaast zijn ecologische onderzoeken intensief en daardoor prijzig.
Als uit onderzoek blijkt dat de genoemde soorten aanwezig zijn, moet je een ontheffingsprocedure starten. Hier zitten legeskosten aan vast, maar ook een proceduretijd voor toetsing. Ook dit vraagt dus om een goede planning. Of je daadwerkelijk een ontheffing krijgt, hangt af van de aangetroffen soorten en de voorgestelde maatregelen. Na het krijgen van een ontheffing is de aanvrager niet meer gebonden aan deze wet, op voorwaarde dat je voorzorgsmaatregelen treft en de weggenomen verblijfplaatsen op een andere plek compenseert." 
(SMP provincie Utrecht, mei 2021)
SMP Shape Memory Polymer; dit polymeer slaat bij een bepaalde luchtvochtigheid, temperatuur, licht of een magnetisch veld een vorm op en kan die daarna weer oproepen uit het "geheugen", bijvoorbeeld PFSA, PerFluoroSulphonic Acid (Nafion) 
SMR Small Modular Reactor (kleine kernenergiecentrales)
SMS Styrene-a-Methylstyrene (ook: Styrene-α-Methylstyrene)
SMTS bij staal: Specified Minimum Tensile Strength (gespecificeerde minimum treksterkte in MPa); verg. SMYS
SMV Standenschakelaar Mechanische Ventilatie (bijvoorbeeld in de badkamer; verg. Hoofdbediening Mechanische Ventilatie HMV)
SMYS bij staal: Specified Minimum Yield Strength (gespecificeerde minimum rekgrens in MPa); verg. SMTS
SNA Siebold Nijenhuis Architecten

snb

straatnaambord

SNC Self-Nivellating Concrete
SO SchetsOntwerp, StructuurOntwerp, één van de eerste fasen in het bouwproces (juist vóór het Voorlopig Ontwerp)
SOBH Stichtsche Onderlinge BrandHerverzekeraar
SOD sleutel op de deur (België; in Nederland: sleutelklaar)
SodM Staatstoezicht op de Mijnen
SOFC solid oxide fuel cell (ofwel brandstofcel, zie bij energieopslag waterstof als bron om elektriciteit op te wekken)
SOG som over het geheel (België; in Nederland: totaal generaal, soms afgekort als TG)
SOM architectenbureau SOM, opgericht door Skidmore, Owings en Merill
SPA Stichting Promotie Archeologie, een uitgeverij van boeken over archeologie en geschiedenis
SPA System Performance Assessment
SPF Seasonal Performance Factor, een soort gemiddelde Coefficient Of Performance (COP-waarde) van een warmtepomp over het jaar; de COP is immers mede afhankelijk van de binnen- en buitentemperatuur, dus van het seizoen; "de winstfactor van een warmtepomp hangt niet alleen af van de warmtepomp zelf maar ook van de temperatuur van de warmtebron en het warmteafgiftesysteem" (met dank aan Geo-Energie)
Verg. COP, GUE,
SPL SuperPLastificeerder, zie bij plastificeerder
SPN Stralingsprestatienorm

SPS

Signal Processing System (systeem met digitale signaalbewerking; zie ook Digital Signal Processing DSP)

SPS Single-Ply System (anti-wortel doek met lekdetectiesysteem, zie ook LDS)
SPT Standard Penetration Test (bepaling relatieve dichtheid, NEN-EN-ISO 22476-3)
SPvE Stedenbouwkundig Programma van Eisen (verg. PvE)
sr sterradiaal (verg. radiaal rad)
sr senior (de oudere, de ervarene)
SR1, SR2 klassering stabiliteit/ontmenging van zelfverdichtend beton zvb (S van Segregation?)
SRAL Stichting Restauratie Atelier Limburg
SRI Sound Reduction Index, of Rw-waarde
SRI Solar Reflectance Index, het gedeelte van het (zon)licht dat teruggekaatst wordt door een materiaal; de SRI is een getal tussen 0 en 1, of een percentage tussen 0 en 100 (bijvoorbeeld bij de toplaag van dakbanen, om opwarmen (en afstaan van warmte) van het dak zoveel mogelijk te vermijden)
SRM StandaardRekenMethode bij bepaling luchtkwaliteit (bijvoorbeeld SRM3, verg. NNM)
SROI Social Return on Investment  
(verg. ROI, EROI)
SRR Starters RenteRegeling
SS Signaling System (verg. LDS, SPS)
ssg schijnbaar soortelijk gewicht, beter: schijnbaar volumieke massa svm
SSK Standaard Systematiek voor Kostenramingen (zie bij CROW). "De Standaardsystematiek voor Kostenramingen (SSK) is een systematiek voor het maken van kostenramingen in de bouw en biedt een handreiking voor kostenmanagement. Het maken van ramingen van investerings- én/of levensduurkosten (onderhoudskosten) van projecten gebeurt met de SSK op eenduidige wijze. Daardoor zijn ramingen inzichtelijk en beter onderling vergelijkbaar en te volgen in de tijd. Dat draagt bij aan een verbetering van de communicatie over het managen van projecten."
SSV SchuldSaldoVerzekering (België; overlijdingsrisicoverzekering ORV)

st

stuks

STAB STeenslagAsfaltBeton (wordt ook tot StAB afgekort,  verg. DAB, GAB, LEAB, OAB, SMA, ZOAB en de CE-markering AC nn surf xx)

STABU

STABU is het samenwerkingsverband voor geSTAndaardiseerde bestekken voor de woning- en utiliteitsbouw (B&U, Burgerlijke bouw en Utiliteitsbouw)

STAF STtichting erkenningsregeling voor het AFwerkingsbedrijf (verg. FOSAG)
STAR(R) de STAR-methode wordt onder meer toegepast bij sollicitatiegesprekken waarin je een voorbeeld kunt geven van wat je bereikt hebt: Situatie (welk belangrijk project gaat het om), Taak (wat was mijn rol daarin), Actie/Activiteit (wat heb ik daadwerkelijk gedaan) en Resultaat (wat gebeurde er wel of juist niet); de R tussen haakjes staat voor Reflectie (wat heb ik ervan geleerd); meld de reflectie niet in een sollicitatiegesprek tenzij er nadrukkelijk om gevraagd wordt)
STAW Shielded Tungsten Arc Welding, een lasmethode die ook TIG-lassen wordt genoemd, waarbij de elektrode van wolfraam is (Engels: Tungsten) en niet afsmelt (beschermd, Engels: shielded) (verg. andere lasmethodes GMAW/MIG/MAG, FCAW/MIG/MAG, SAW, SMAW)
STB "De Standaardtaakbeschrijving (STB) is een systematische beschrijving van ontwerp- en advieswerkzaamheden in bouwprojecten. De STB is een bijlage bij de 'Rechtsverhouding opdrachtgever – architect, ingenieur en adviseur – DNR 2005', de door BNA en NLingenieurs (voorheen ONRI) ontwikkelde standaardregeling voor het afsluiten van overeenkomsten tussen adviseurs en opdrachtgevers. De STB is bedoeld om in samenhang met de DNR toe te passen, maar kan ook zelfstandig worden gehanteerd." 
Doel van de STB is " hulpmiddel voor het verdelen, offreren en contracteren van ontwerp- en adviestaken in bouwprojecten in hun onderlinge samenhang".
(Bron NLingenieurs)
STC Sound Transmission Class, een Amerikaanse ééngetalsaanduiding voor geluidsisolatie (van wanden/gevels). Wij gebruiken bijvoorbeeld de Rw-waarde als ééngetalsaanduiding voor geluidsisolatie (zie bij geluidsisolatie). STC en Rw-waarde geven wel ongeveer hetzelfde weer, maar er is geen vaste verhouding  tussen de waarden.
STEC STeel Electrophoretic Coating (een systeem om staal te coaten, tegen corrosie)
STEG SToom- En Gasturbine (in het Engels: Combined Cycle Gas Turbine CCTG; zie groene stroom)
STEL ShortTterm Exposure Limit (korte termijn tijdgewogen gemiddelde, zie bij TGG)
STenV Stichting Taxatie en Validatie (zie ook NWWI, NHG)
STG Smart Thermal Grid, "inzet van technologie om de distributie en opslag van warmte te optimaliseren"
StiBoKa Stichting voor Bodemkartering, via-via opgegaan in Alterra, een onderzoeksinstituut van WUR (Wageningen University and Research centre)
STIPB STIchting Promotie Breedplaatvloeren, de oude naam voor Breedplaatinfo
stl standleiding
STL STereoLithography, Surface Tessellation Language, Standard Tessellation Language; een STL-bestand is een digitaal bestand dat bij 3d-printen en CAM wordt gebruikt (STL-bestand kan ook vanuit een CAD-bestand zijn omgezet)
STOP
principe
STOP-principe is o.m. van toepassing bij het werken met zandsteen
STOP staat voor: S = Substitutie (iets anders toepassen), T = Technische beheersmaatregelen (bijvoorbeeld apparatuur met stofafzuiging), O = Organsatorische maatregelen (bijvoorbeeld alleen speciaal opgeleid personeel in betreffende ruimtes), P = Persoonlijke beschermingsmiddelen
STOWA Stichting Toegepast Onderzoek 
WAterbeheer
STP Shielded Twisted Pair (ethernetbekabeling; kabel als geheel afgeschermd tegen storingen van buiten; verg. FTP, SFTP, UTP)
STR STR van STRength?; Eurocode voor verlies van evenwicht van een constructie, intern bezwijken (buigen, afschuiven, pons, knikken, kippen) (zie bij grenstoestand)
StruSoft Structural Design Software
Stubeco STudievereniging Uitvoering BEtonCOnstructies
SV StadsVerwarming
SV Schonere Verbanding; bij een cv-ketel met het SV-label is de NOx-uitstoot zo laag mogelijk
SV Sterk geVentileerde ruimte, bijvoorbeeld een garage; "sterk geventileerde ruimtes kunnen energetisch gezien gelijk aan 'buiten' worden beschouwd" (verg. AOR, AOS, AVR, VZ en BV)
SVE Service-instituut Viba-Expo
svm schijnbare volumieke massa (vroeger: schijnbaar soortelijk gewicht sgg)
SVn Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederland

SWK

Stichting Waarborgfonds Koopwoningen  
(zie GIW, zie ook Woningborg(groep))

SWOT de SWOT-analyse staat voor Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threats (resp. sterke punten, zwakke punten, kansen, bedreigingen), een bedrijfskundige sterkte-zwakte-analyse
SWOV Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid
swv samenwerkingsverband
sww sanitair warm water (België; boiler?, in het Engels: Water Sanitary Warm WSW; verg. warmwatervat wwv)
SZW Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, ook in bijvoorbeeld Agentschap SZW, Inspectie SZW (o.m. arbeidsinspectie)
 

t 

toilet

t temperatuur
t tijd
t ton (1000 kg)
T moment van koppel
T periode, periodeduur, trillingstijd;
T temperatuur
T tesla (magnetische inductie, veldsterkte)
T Tera (afgerond 1012; eigenlijk 240 ofwel 1.099.511.627.776), bijvoorbeeld in TBytes
T tijd
TA Terrestrial acidification (verzuring van de aarde), een milieueffect
TA TuinArchitect
tab tabel
TAB Thermische Activering Betonconstructie (zie bij betonkernactivering BKA)
TABK Wonen-TA/BK staat voor "Wonen, Tijdschrift voor Architectuur (, stedebouw) en Beeldende Kunst; vanaf ca. 1986 Archis genoemd dat ca. 1998 stopte; de geschiedenis is als volgt (met dank aan Archis): 
1929 Oprichting van het Roomsch Katholiek Bouwblad
1948 Oprichting van Goed Wonen, maandblad voor goede woninginrichting
1960 Het Roomsch Katholiek Bouwblad wordt het Tijdschrift voor architectuur en beeldende kunsten
1968 Het Tijdschrift voor architectuur en beeldende kunsten wordt TABK, Nederlands-Belgies tijdschrift voor architectuur en beeldende kunsten
1969 Oprichting van Wonen, maandblad voor wonen en wooncultuur
1973 Wonen en TABK fuseren en vormen TA/BK, tijdschrift voor huisvesting en omgeving
1982 Wonen TA/BK krijgt een nieuw aandachtsgebied: architectuur, stedenbouw en beeldende kunst
1986 Wonen TA/BK wordt Archis, tijdschrift voor architectuur, stedenbouw en beeldende kunst
1993 Archis architectuur/architecture, stedenbouw/urbanism, beeldende kunst/visual arts (gepubliceerd als tweetalig tijdschrift, Nederlands/Engels)
1997 Archis architectuur/architecture, stad/city, beeldcultuur/visual arts
2001 Archis International wordt gepubliceerd in afzonderlijke Nederlandse en Engelse edities
2005 Archis Publishers geeft Volume uit, een kwartaalmagazine over architectuur
TAC The Architects Collaborative (beëindigd in 1995)
TAG Teerhoudend AsfaltGranulaat
TAS Trilling Absorberend Schuimbeton (trillingsabsorberend)
TAW Tweede Algemene Waterpassing (Belgische NAP, dat is NAP - 2,31 m)
TB TracéBesluit, één van de stappen bij de aanleg van wegen (alle stappen zijn in volgorde: Startbeslissing, Verkenning, Voorkeursbeslissing, Ontwerptracébesluit (OTB), Tracébesluit (TB), Realisatie, Evaluatie en opleveringstoets)
TBM TunnelBoorMachine, Tunnel Boring Machine
TCC,
TCC-vloer
Timber-Concrete Composite; TCC is een technologie waarbij hout (CLT) en beton een constructief element vormen; een TCC-vloer is een houten (CLT) vloer "met een laagje beton erop", een soort combi-vloer (bijvoorbeeld 160 mm CLT met 80 mm beton erop); het beton is o.m. nodig voor de geluidsisolatie
TCO Total Cost of Ownership (verg. LCC en LCCA en eventueel LCA)

TCT

Technische Communicatie in Theaters

TCT Tijdgebonden Capaciteit bij Transportbeperking (van elektriciteit bijvoorbeeld);
als onderdeel van een non-firm ATO/CBC-TCT elektriciteit 
(Aansluit- en TransportOvereenkomst /
CapaciteitsBeperkingContract Tijdgebonden Capaciteit bij Transportbeperking),
een oplossing waarbij een klant met een transportbeperking toegang krijgt om elektriciteit te verbruiken en/of terug te leveren gedurende vooraf vastgestelde tijdvensters
TDD Technical Due Diligence: "Het faciliteren van onroerend goed transacties door zeker te stellen dat het object in kwestie voldoet aan de relevante lokale regelingen ten aanzien van gezondheid, veiligheid en milieu" (Bureau Veritas), 
maar ook bij (voorgenomen) aankoop van gebouwen: "Wat is de kwaliteit van het gebouw? Voldoet het aan de bouwregelgeving en de vergunning die hiervoor zijn afgegeven? Wat is de staat van onderhoud en wat kost het om het gebouw weer op het gewenste kwaliteitsniveau te krijgen?" (IPMMC Consult)
TDD Test Driven Design, Test Driven Development (vaak bij software)
TDS Total Dissolved Solids (omgerekende EC), gemeten in ppm (parts per million); verg. EC
TED Tenders Electronic Daily (elektronisch aangeven aanbestedingen die boven de drempelwaarde uitkomen is verplicht sinds 1 juli 2017)
TED-talk TED staat voor Technology, Entertainment, Design

tel

telefoon (wandcontactdoos voor)

TEN-E Trans-European Networks for Energy
TEO Thermische Energie uit Oppervlaktewater (ook genoemd aquathermie), zie bij energie uit oppervlaktewater en bij warmte-koude-opslag
TEO Thermoplastic Elastomeric Olefin (verg. TPO)
TES Thermal Energy Storage (bijvoorbeeld in verband met Phase Change Material PCM, in het Nederlands FaseOvergangsMateriaal FOM)
TETP Terrestrial EcoToxicity Potential, terrestrische (aardse) excotoxiciteit t.o.v. 1,4-Dichloorbenzeen, een onderdeel van o.m. de MPG-berekening
TEU Twenty feet Equivalent Unit, de meest toegepaste container bij containerschepen e.d., 20 voet lang (ca. 6,10 m)
tex eenheid van dichtheid bij bijvoorbeeld basaltvezels in vezelbeton: het gewicht van 1 km draad in gram
TG, TG2, TG3 Tong Groef (messing en groef); aanduiding bij bijvoorbeeld platen OSB 
TG Totaal Generaal

TGB 

Technische Grondslagen voor Bouwconstructies (ook m.b.t. NEN normeringen beton)

TGG 

TijdGewogen Gemiddelde (bij concentraties van bepaalde stoffen)

th

te huur

th thermostaat (woon)kamer
THQ Top Hat Q beam: THQ-ligger is een andere benaming voor een hoedligger
THNK THiNK, Amsterdamse school voor creatief leiderschap
thv ter hoogte van
TIC Technisch Inhoudelijke Commissie, adviesorgaan Stichting NMD (Nationale Milieu Databse)
TIG Tungsten Inert Gas, een lasmethode waarbij de elektrode van wolfraam (Engels: Tungsten) is, een niet-afsmeltende elektrode (TIG-lassen behoort tot de STAW-lasmethode)
TIR Transports Internationaux Routiers
TIR Techniek, Innovatie, Regelgeving
TIS Technical Inspection Service
TJPA TienJarenProgramma Afval (1995-2005)
TK TechniekKast (meterkast, soms met wat extra techniek erin)

tk

te koop

tka te koop aangeboden
tkg, tkn ter kennisgeving, ter kennisname
tl tube luminescent (lichtgevende buis, "tl-buis")
tm, t/m tot en met
Trade Mark, handelsmerk (verg. ©, ®)
TM Technisch Mechanisch, in de term TM-walsproces
Tm gemiddelde golfperiode (bijvoorbeeld bij watergolven; T van Time, m van mean; in seconde [s])
TMD Tuned Mass Damper
TME Technische MassaEenheid
TNO oorspronkelijk organisatie voor Toegepast-Natuurwetenschappelijk Onderzoek (door uitbreiden van de taken en inzetgebieden wordt de volledige naam niet meer gebruikt, maar simpelweg TNO); verg. TÜV, Kema, Kiwa
TO Tarra-Oppervlakte (NEN 2580, verschil tussen BVO en NVO)
to tegenover
TOD Transit-Oriented Development
tov ten opzichte van
Tp piek golfperiode (bijvoorbeeld bij watergolven; T van Time, p van peak; in seconde [s])
TPAC Timber Procurement Assessment Committee (bij certificatie van duurzaam geproduceerd hout van bijvoorbeeld FSC en PEFC; die houtproducten kunnen met de term TPAC-proof worden aangeduid)
TPAHG TPAHG is een architectenbureau van de oprichters Trigallez, Peeters, Van Apeldoorn, Hangelbroek en Gouwetor
TPF Toegepaste ProtectieFactor, zie bij NPF
tpg ter plaatse gestort (zand, grind, aarde e.d.; verg. ihwg)
TPO Thermoplastic PolyOlefin, toegepast voor onder meer dakbanen (verg. ECB, EPDM, TEO, PVC)
tpv ter plaatse van
Tr bewegings-schroefdraad Trapezium
TR Techniek Ruimte, Technische Ruimte, kamer voor bijvoorbeeld cv-ketel of warmtepomp, bolier, warmteterugwinning, wasmachine, wasdroger o.d. (neemt allemaal veel ruimte in)
TRD TransmissieReferentieDocument, een document m.b.t. transmissieverliezen e.d. van een bepaald materiaal of product (België)
TRIP TRansformation Induced Plasticity, een bepaald type staal

TS

Technische Specificatie

Ts Transmission Sun, zonnetransmissie door bijvoorbeeld zonwering; zie ook Rs
Ts significante golfperiode (bijvoorbeeld bij watergolven; T van Time, s van significant; in seconde [s])
TSA TegenStroomApparaat, een bepaald type warmtewisselaar
TSB TransmissieSysteemBeheerder, een medewerker van een netbeheerder (zie eventueel congestie)
TSO Transmission System Operator, bijvoorbeeld van een elektriciteitsnet (verg. DNO en  DSO)
TTI Technisch TopInstituut, een verzamelnaam van universiteiten waarvan de overheid van mening is dat die topprestaties leveren en die in samenwerking met het bedrijfsleven (nieuwe) onderzoeken uitvoeren; het nut van het verschijnsel TTI wordt langzamerhand betwijfeld omdat er, terecht, al zeer veel samenwerkingsverbanden zijn tussen universiteiten of hbo's en bedrijfsleven; verder kan het een reden zijn voor het bedrijfsleven om zelf minder aan R&D te besteden

TT-
plaatvloer 

systeemvloer van TT-vloerplaten (platen in de vorm van de letters TT)

TU

Technische Universiteit (TUD, TU/e en UT)

TUD Technische Universiteit Delft
TU/e Technische Universiteit Eindhoven
TÜV Technischen ÜberwachungsVereine, een internationaal gericht Duits test- en dienstverleningsbureau (te vergelijken met TNO en eventueel KIWA), ontstaan uit de Rheinischen Dampfkessel-Überwachungs-Vereine (DÜV) en TÜV Köln; de volledige naam wordt niet meer gebruikt, uitsluitend de afkorting TÜV of de naam TÜV Rheinland
TVSi-paal Terra Verdringend Schroef-injectiepaal, de benaming van de schroefinjectiepaal van Volker Staal en Funderingen; zie bij groutpaal
tvt (TVT) terugverdientijd
tw te weten
TWA Time Weighted Average (tijdgewogen gemiddelde, zie TGG)
twv ter waarde van
 
u uur
u symbool voor snelheid
U symbool voor (interne) energie
U (elektrische) spanning, van het Latijnse urgere (drukken, duwen), in U = I * R (spanning = stroomsterkte * weerstand)

U-schaal

meestal lichtgewicht gebakken steen of kalkzandsteen in U-vorm (U-schaal)

U-waarde

warmtedoorgangscoëfficiënt (U-waarde), verg. R-waarde; Ufr = U-waarde van het kozijn (frame), Ug of Ugl is U-waarde van het glas (de beglazing)

UA Uitgesloten Aansprakelijkheid (een bedrijfsvorm, een andere vorm is bijvoorbeeld de beperkte vennootschap BV)
UAM United Architectural Metals
UAR Urban Augmented Reality
UAS Unmanned Aerial / Aircraft System (verg. UAV, RPAS)
UAV Unmanned Aerial / Air / Airborne Vehicle (verg. RPAS)

UAV

Uniforme Administratieve Voorwaarden (voor de uitvoering van werken in de bouw, UAV)

UAV-GC

UAV voor geïntegreerde contracten (ook afgekort als: UAVgc)

UAVTI 

UAV voor installatiebranche

U-cijfer specifieke oppervlakte van de gezamenlijke korrels van grondsoort(en), een verhoudingsgetal
UF,
UF-schuim
Ureum Formaldehyde, een thermoharder, ook in schuimvorm; UF-schuim is in het verleden toegepast als spouwmuurisolatie maar bleek toch vaak vocht op te nemen en te verpulveren...
UGR Unified Glare Rating, een maat voor de lichthinder van een lichtarmatuur vanuit de ooghoogte en kijkrichting van de gebruiker; de gemiddelde UGR-waarden volgens NEN-EN 12464-1: kantoor werk UGR < 19, tekenkamer UGR < 16, circulatiegebieden en gangen UGR < 28, gemiddeld industrie werk UGR < 25 (Maas&Haagoort Lampen)
UGT Uiterste GrensToestand, zie bij grenstoestand
UHMWPE Ultra High Molecular-Weight PolyEthylene
UHPC Ultra High Performance Concrete (verg. VHPC)
UHPFRC Ultra High Performance Fiber Reinforced Concrete (verg. VHPFRC)
UHS Urban Heritage Strategies, zie bij herbestemming

UHSB

UltraHogeSterkteBeton (Engels: Ultra High Strength Concrete UHSC; verg. HSB, ZHSB)

UHSC Ultra High Strength Concrete (ultrahogesterktebeton UHSB)

uitz

uitzicht

uitz uitzondering
ULB UltraLichtBeton
UNC unieschroefdraad grof (C van Coarse, verg. UNEF, UNF)
UNETO-
VNI
UNETO-VNI is de oude naam van Techniek Nederland (met die consumentonvriendelijke site, situatie 2021)
(UNETO-VNI stond voor de UNie van ElektroTechnische Ondernemers - Vereniging Nederlandse Installatiebedrijven)
UNEF unieschroefdraad extra fijn (EF van Extra Fine, verg. UNC, UNEF)
UNF unieschroefdraad fijn (F van Fine, verg. UNC, UNEF)
UNP U-NormalProfil, balkstaal U-profiel (wonderlijk dat de afkorting meestal UPN is, verg. UPE)
UNStudio United Network Studio, architectenbureau opgericht door Ben van Berkel en Caroline Bos
UOK UitvoeringOvereenKomst
UP Unsaturated Polyester
UPE een bepaalde soort U-profiel (U vanwege de vorm van de letter U, P vanwege Duitse Profil?, E vanwege de Europese standaard, verg. UNP
UPEC UPEC-classificatie is opgesteld door het Franse Centre Scientific et Technique du batiment
waarbij de letters staan voor: U = slijtvastheid (Usure à la marche), P = puntbelasting (Poinçonnement), E = waterbestendigheid (tenue à Eau et à l'humidité) , C = bestendigheid tegen chemicaliën (entretien et Chimie), en de waarden op een schaal staan van 0 (weinig) tot 4 (zeer bestand); sommige numerieke waarden komen niet voor in de notering (zie ook PEI-waarde)
UPF Ultraviolet Protection Factor (zie bij UV-index)
UPN een bepaalde soort U-profiel (wordt ook wel UNP genoemd, U-NormalProfil)
U-profiel een balkstaal profiel in de vorm van de letter U
UPS Uninterruptible Power Supply, een accu voor als de stroom uitvalt, in gebruik bij ziekenhuizen, datacenters e.d. (ook: NSA)
UPW Ultra Pure Water, extreem puur water, benodigd voor bijvoorbeeld een goed elektrolyse-proces
ur uitzetbaar raam (vaak een dakraam à la Velux)
URL UitvoeringsRichtLijn (verg. BRL)
USACE United States Army Corps of Engineers, een soort zeer uitgebreide "Rijkswaterstaat" van de VS
USCS Unified Soil Classification System
USGBC United States Green Building Council (zie verder bij LEED)
USP Unique Selling Point, Unique Selling Position, een "uniek" kenmerk van een product dat het onderscheidt van de concurrentie
UT (Technische) Universiteit Twente

UTA 

Uitvoerend Technisch Administratief (personeel)

UTP 

Unshielded Twisted Pair, netwerk(kabel) (wandcontactdoos voor; verg. FTP, STP, SFTP)

UU Universiteit Utrecht
Uu-alfabet ook: ANWB-Uu, het alfabet dat gebruikelijk was bij bewegwijzering, verg. Dd-alfabet

UV

UltraViolet (straling)

UV-afvoer Umpi Virtaus ("gesloten stroming"), een systeem van hemelwaterafvoer
UvA Universiteit van Amsterdam
UV-index de zonkracht (zie bij UV-index)
 

v 

ventilatie

v snelheid (velocity)
V Vinyl; Volt; volume (inhoud)

V-
trechtertest

V-trechtertest is een hulpmiddel bij testen van vloeibaarheid betonspecie (Engels: V-funneltest), V-trechtertest

V-waarde Verdringingsruimte of Volumeabsorptie, zie bij antislipwaarde
Vnnn codering voor kalkzandsteen Vellingblok, nnn = dikte in mm
V2G Vehicle-to-grid, auto-accu levert elektriciteit aan het eigen of openbare elektriciteitsnet
V3, V5, V9 V staat voor viscositeit, een aspect van mortel:
V3 = de trechtertijd is 3 tot 5 seconden
V5 = de trechtertijd is 5 tot 9 seconden
V9 = is de trechtertijd 9 tot 25 seconden
VA VoltAmpère; 1 VA = 1 Watt = 1 J/s volgens Watt = Volt * Ampère; 
1 kVA = 1000 W en 1 MVA = 1.000.000 W = 1000 kW
VAC Verf Advies Centrum
var variabele, parameter (par)
VAR Verklaring ArbeidsRelatie, "een verklaring waarin de relatie staat tot uw opdrachtgever(s)"; de VAR was vooral van belang bij ondernemers die meer opdrachtgevers hebben (zzp-ers e.d.). De VAR voor zelfstandigen is op 1 mei 2016 opgeheven. Opdrachtgevers en opdrachtnemers gebruiken (in plaats van de VAR) een modelovereenkomst om hun arbeidsrelatie vast te leggen. (De wijziging is een onderdeel van nieuwe Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelatie (Wet DBA).  De modelovereenkomst wordt soms modelcontract genoemd.
Let op de opmerking van de Rijksoverheid: "Opdrachtgevers en opdrachtnemers (zzp'ers) hebben graag zekerheid over de arbeidsrelatie die ze met elkaar aangaan. Tot 1 mei 2016 kon dit met de Verklaring Arbeidsrelatie (VAR). Sinds 1 mei 2016 is deze vervangen door de Wet DBA. Deze wet heeft niet de duidelijkheid en rust gebracht die hij moest brengen. Het kabinet heeft daarom besloten de wet te vervangen."
Op dit moment (november 2023) is nog geen nieuwe wet betreffende zzp-ers van kracht.
VAR-dga VAR, directeur grootaandeelhouder (inkomsten uit werkzaamheden voor rekening en risico van de eigen vennootschap); de VAR is per 1 mei 2016 opgeheven.
VAR-loon VAR, loon uit dienstbetrekking; de VAR is per 1 mei 2016 opgeheven.
VAR-row VAR, resultaat uit overige werkzaamheden; de VAR is per 1 mei 2016 opgeheven.
VAR-wuo VAR, winst uit onderneming (opdrachtgever houdt geen loonheffingen e.d. in; veel vaste medewerkers worden als zzp-er weer ingehuurd; het is echter vaak zeer moeilijk voor deze zzp-ers om aan de Belastingdienst duidelijk te maken dat er geen baas-knecht-relatie is maar dat zij eigen ondernemer zijn; een persoon met VAR-WUO dient verschillende opdrachtgevers te hebben die niet tot eenzelfde bedrijf behoren en waarbij zelfstandig werken zeer belangrijk is); de VAR is per 1 mei 2016 opgeheven.
VAS Voorschrift Automatische Sprinklerinstallaties
VAT Voorbereiding, Advies en Toezicht (verg. V&T)
VAT Value Added Tax, de Engelse BTW
VAV Variable Air Volume; een VAV-box is een soort variabele ventilatie-unit; (na)regeling van de ventilatie is mogelijk via een VAV-box (capaciteit bijvoorbeeld in m3/uur)
VAWR Vereniging van Architecten Werkzaam in de Restauratie
VAWT Vertical Axis Wind Turbine (verticale as wind turbine), een type windturbine met een verticale as en meer of minder verticale bladen (zie windenergie)

VAZ

VoorAanZicht

VB, VB74, VB74/84

Voorschriften Beton, oude betonnorm (verg. GBV en VBC; voor omrekentabel betonkwaliteiten zie bij sterkteklasse)

VBB Vastopgestelde Brandbeheersings- en Brandblussystemen
VBB Vereniging Bouwwerk Begroeners (groendak e.d.)

VBC

Voorschriften Beton - Constructieve eisen en rekenmethoden; NEN 6720, voorloper van Eurocode 2, NEN-EN 1992 (verg. GBV en VB; voor omrekentabel betonkwaliteiten zie bij sterkteklasse)

VBMK Vereniging Beheerders Monumentale Kerkgebouwen
VBO Vereniging Bemiddeling Onroerend goed (deze naam wordt niet meer gebruikt, uitsluitend de afkorting VBO; de VBO is opgericht in 1986 en was oorspronkelijk Stichting Belangenbehartiging Bemiddelaars Onroerend Goed (SBBO, opgericht 1985)

VBT

Voorschriften Beton Technologie NEN 5950, voorloper van NEN-EN 206

VBU 

Voorschriften Beton Uitvoering NEN 6722, voorloper van NEN-EN 13670

VBW-
Asfalt
Vakgroep Bitumineuze Werken - Asfalt, leden van Bouwend Nederland die zowel asfalt produceren als verwerken
VBWT Vereniging van Bouw- en WoningToezicht
VBWW Verticale BodemWarmteWisselaar, zie bij warmtewisselaar
vC, vChr voor Christus
VC VeiligheidsCoördinator/
VeiligheidsCoördinatie (België)

VCA

Veiligheidschecklist Aannemers; ook: VGM CA (verg. VCO, VOL-VCA)

VCM Vinyl Chloride Monomer (verg. PVC)

VCO

Veiligheids Checklist Opdrachtgevers (verg. VCA)

ve vervuilingseenheid (eenheid waarin de vervuiling van afvalwater wordt gemeten, verg. inwoner-equivalent ie, veO, veG, veZ)
VEB Veilig En Betrouwbaar (verg. BORG)
VEBIDAK branchevereniging voor bitumineuze en kunststof dakbedekkingsbedrijven (oorspronkelijk waarschijnlijk Vereniging Bitumeuze Dakbedekkingsbedrijven); bij zaken die met arbeidsomstandigheden, CAO, pensioen e.d. te maken hebben wordt over BIKUDAK gesproken
VEC Vitrage Extérieur Collé, glas gelijmd aan de draagconstructie (zie structural glazing)
veG vervuilingswaarde van de verontreiniging van oppervlaktewateren met de stoffen chroom, koper, lood, nikkel, zilver en zink (verg. inwoner-equivalent ie, ve, veO, veZ)

VEH 

Vereniging Eigen Huis

vent

ventilatie, ventilator

veO vervuilingseenheid van de verontreiniging van oppervlaktewateren met zuurstofbindende stoffen (zuurstof is O, verg. inwoner-equivalent ie, ve, veG, veZ)
VER VeiligheidsEffectRapportage

verd

verdieping

verg

vergelijk

Verosol Vero komt van Verolme, sol refereert aan de zon; Verosol is een binnenzonwering die bestaat uit textiel/doek waarop een zeer dun laagje aluminium is geanodiseerd dat een isolerende en reflecterende werking heeft; de naam Verosol is in 1968 gegeven aan het Verolme Metallising dat in 1965 was opgericht

vest

vestibule

veZ vervuilingswaarde van de verontreiniging van oppervlaktewateren met de stoffen arseen, cadmium en kwik (verg. inwoner-equivalent ie, ve, veO, veG)
VF1, VF2 klassering trechtertijd zelfverdichtend beton (VF van V-Funnel test, V-trechtertest)
VG VerblijfsGebied
V&G Veiligheid en Gezondheid; bijvoorbeeld in V&G-plan (Veiligheid- en Gezondheidsplan) en V&G-Planner (zie Arboportaal)

vgl 

vergelijk

VGM VastGoed Management Nederland
VGM Veiligheid, Gezondheid en Milieu

VGM CA

Veiligheid, Gezondheid en Milieu Checklist Aannemers, ofwel VGM CA (wat ook weer afgekort wordt tot VCA; zie VCA)

VGO stichting VastGoedOnderhoud (de oorspronkelijke naam wordt niet meer gebruikt, uitsluitend VGO, VGO-keur, VGO-erkend e.d.)
VGV Verborgen Gebreken Verzekering
v/h vooorheen (verg. v/m is voormalig)
vh vermoedelijke hoeveelheid
VH Verbeterde Holle (of Hollandse) pan (verg. VHV)
VH15, VH25,
VH35, VH45
VoegHardheidsklasse VH15, VH25, VH35 (verticale vlakken), VH45 (horizontale vlakken); zie eventueel bij voeg
VHN Verduurzaamd Hout Nederland (tot 2006: Vereniging van Houtimpregneerbedrijven in Nederland)
VHP Verbeterde Hollandse Pan
VHP Very High Pressure (in het Nederlands HDI, HogeDrukInjectie en in het Duits ok HDI, Hohe Druck Injektion, zie jetgrouten bij groutinjectie
VHPC Very High Performance Concrete (verg. UHPC)
VHPFRC Very High Performance Fiber Reinforced Concrete (verg. UHPFRC)
VHS Vereniging van fabrikanten van Hang- en Sluitwerk
VHSC Very High Strenght Concrete (zeerhogesterktebeton ZHSB)
VHV Verbeterde Holle (of Hollandse) pan Variabel verwerkbaar (verg. VH)
VIB VeiligheidsInformatieBlad
VIBA-
Expo
VIBA staat oorspronkelijk voor Vereniging voor Integrale Bio-logische Architectuur, opgericht in 1976; VIBA-Expo is een "service-instituut voor duurzame ontwikkeling" (ook afgekort als SVE van Service-instituut Viba-Expo)
Vinex Vierde Nota Ruimtelijke Ordening EXtra (zie vinex-locatie)
VIP,
VIP-paneel
Vacuum Insulation Panel, VacuümIsolatiePlaat; de term VIP-paneel is eigenlijk dubbelop (net als termen als HPL-laminaat en TL-buis)
VIP Very Important Person
VISI via de VISI-standaard kunnen gegevens tussen verschillende IT-systemen in de bouw worden uitgewisseld (de bron van de afkorting is helaas niet bekend)
VIVB Vereniging van Inspectie-Instellingen voor Veiligheid en Brandveiligheid

vk

ventilatiekoker

vk vrieskast (vriezer, diepvriezer)
VKCN Vereniging Kunststof Composieten Nederland, de oude naam van CompositesNL
VKO Verenigde Keramische Organisaties, nu waarschijnlijk behorend bij Koninklijke Nederlandse Bouwkeramiek KNB

vl

vloer

VLA Vereniging Leveranciers van Luchttechnische Apparaten, later waarschijnlijk Binnenklimaat Nederland

vlc

verzamelleiding condenswater

VLDPE Very Low Density PE (PolyEthene), een thermoplast (verg. LDPE, MDPE, HDPE)

vlg 

volgend(e)

VLH III t/m V Very Low Hydration, aanduiding cementsoort analoog aan CEM, maar met een zeer lage hydratatiewarmte (verg. CEM)
VLM Vrijstaande LichtMast (voor bouwplaatsen)
vlnr van links naar rechts

vlp 

vloerpeil?; verg. vl vloer

VLT Visible Light Transmission, zie lichttoetredingsfactor LTA
v/m voormalig (verg. v/h is voorheen)
VM Volumieke Massa (dichtheid)
VMA Voorspanning Met Aanhechting, een bepaald soort voorspanning in betonijzer, zie bij voorgespannen beton en plaatvloer; verg. VZA
VME Vereniging van Mede-Eigenaars (Vlaamse Vereniging van Eigenaars VvE)
VMRG oorspronkelijk Vereniging Metalen Ramen en Gevelbranche (de oorspronkelijke naam wordt niet meer gebruikt); de VMRG is een vereniging van gevelbouwbedrijven
VNG Vereniging van Nederlandse Gemeenten
VNO-
NCW
VNO-NCW is oorspronkelijk Verbond Nederlandse Ondernemingen - Nederlands Christelijk Werkgeversverbond (de volledige naam wordt niet meer gebruikt, maar simpelweg VNO-NCW)
VNV Vraaggestuurde Natuurlijke Ventilatie (ook wel: Vraaggestuurd Natuurlijke Ventilatiesysteem), zorgt voor natuurlijke luchttoevoer via bijvoorbeeld zelfregelende ventilatieroosters
VNV Vereniging Nederlandse Voegbedrijven, de oude naam van Gebouwschil Nederland (GNL)
VNVF Vereniging Nederlandse Verkeersborden Fabrikanten
VO Voorontwerp, voorlopig ontwerp (verg. Definitief Ontwerp DO)
VOB elektrodraad met solide kern, V is PVC aderisolatie (Vinyl), O is standaard uitvoering (Ordinair), B is conform de Belgische norm (België, verg. XFVB, XVB)
VOBN VOBN is de oude naam van de vereniging van betoncentrales (nu Betonhuis onderdeel betonmortel); VOBN in 1993 ontstaan uit de Vereniging Betonmortelfabrikanten in Nederland (VBN) en het Verbond van Ondernemingen in de Betonmortelindustrie (VOB)
voc volgens opgaaf constructeur (v.o.c. op een bouwtekening: als het voor de architect technisch moeilijk is of onduidelijk, dan laat hij de exacte invulling over aan de constructeur); verg. ihw (in het werk) 
VOC Volatile Organic Compounds (vluchtige organische oplosmiddelen), zoals in VOC-vrije parketolie, mechanische ventilatie op VOC-sturing e.d. (verg. VOS, PAK)
VOC Vereniging Overleg van Certificatie-instellingen
vof vennootschap onder firma
Volandis Volandis is "het kennis- en adviescentrum voor duurzame inzetbaarheid in de bouw- en infrasector". "De naam Volandis is afgeleid van het Spaanse woord ‘volante’, wat vliegwiel betekent. Volandis wil een vliegwiel zijn voor persoonlijke en maatschappelijk wenselijke ontwikkelingen." (Jammer, de vroegere naam Arbouw was zoveel duidelijker...)
VOL-VCA Veiligheid voor Operationeel Leidinggevenden in het kader van VCA
VOM Vereniging Oppervlaktetechnieken van Materialen is de oude naam van de Vereniging Industrieel Oppervlaktebehandelend Nederland (Vereniging ION)

von

vrij op naam (geen kosten voor de koper (kk))

vonk

vonkontsteking (wandcontactdoos voor)

VOS Vluchtige Organische Stoffen (vaak in de benaming VOS-emissie, verg. VOC, PAK)
VPB VennootschaPsBelasting (niet echt een mooie verkorting, maar zo is het nu eenmaal); in 2019 waren voor de staat de "inkomsten" uit VPB 25,3 miljard (de verlaging van 16,5% naar 15%  in 2020 betekende dus een "tekort" aan inkomsten voor de staat van ca. 1,5 miljard euro)
VPK VentilatiePrestatieKeuring, zie bijvoorbeeld mechanische ventilatie
VPMN Vereniging Provinciale Monumentenwachten Nederland
VPP Virtual Power Plant, zie bij smart grid

vr

ventilatierooster

VR VerblijfsRuimte
VR Virtual Reality
VRE Variable Renewable Energy (wisselende hernieuwbare energie, bijvoorbeeld van zonnepanelen, windenergie)
VRF Variable Refrigerant Flow, een andere naam voor een lucht/lucht warmtepomp. "Een VRF-systeem is een compleet klimaatsysteem voor koelen en verwarmen. VRF staat voor Variable Refrigerant Flow. Dit wil zeggen dat de hoeveelheid koudemiddel en daarmee de capaciteit binnen het systeem kan variëren. Een VRF-systeem bestaat uit één of meerdere buitenunits en meerdere binnenunits." 

vrg

vorig(e)

VRKI Verbeterde RisicoKlassenIndeling

VROM

oude naam voor het Ministerie van Infrastructuur en Milieu (IenM)

vrp, vrpr

vraagprijs

VRS Vereniging Restauratie Steenhouwers
VRSB Venturi, Rauch and Scott Brown (architecten; zie ook VSBA)
VSB Vereniging van Steiger-, Hoogwerk- en Betonbekistingbedrijven
VSBA Venturi, Scott Brown and Associates (architecten; zie ook VRSB)
VSC Voltage Source Converter (High Voltage Direct Current, vermoedelijk vanaf High Voltage Alternating Current)
VSI Verenigde Sprinkler Installateurs
VSK Verwarming, Sanitair, Klimaatbeheersing en koudetechniek
VSSD Vereniging voor Studie en 
Studentenbelangen
(studentenvereniging van de TU Delft, de uitgeverij van studieboeken is DAP)
VST VoorSchakelTraject

VT

Verticaal Transport (liften, hijskranen e.d.)

V&T Voorbereiding en Toezicht, verg. VAT
vv vice versa (en terug)
vv vloerverwarming
vv voorzien van
v/v volume (volumepercentage bij ...% v/v; verg. massapercentage m/m)
VVB VezelVersterktBeton, zie vezelbeton
VVB Voor Veiligheid en Brandveiligheid (VVB-09 zie bij VIVB)
VVBA Vereniging Van BrandveiligheidAdviseurs (de site vvba.nl bestaat niet meer; zie eventueel bij Instituut Fysieke Veiligheid IFV)
VvBO Verbond van BeveiligingsOrganisaties

VvE

Vereniging van Eigenaars (van appartementen e.d. waarbij de eigenaars gezamenlijk betalen voor gemeenschappelijke bouwdelen, dak e.d).;wie eigenaar wordt van een appartement, wordt automatisch lid van de VvE; zie ook MJOP

Vvgb Verklaring van geen bedenkingen, een instemming van een ander bestuursorgaan dan het bevoegd gezag voor de omgevingsvergunning met het verlenen van die vergunning (per 1 januari 2014 afgeschaft: een gevolg van de politieke keuze om rijkstaken en provinciale taken te decentraliseren naar gemeenten)
VVK vezelversterkte kunststof, een composiet die versterkt is met vezels (Engels: Fibre Reinforced Plastic FRP, Fibre Reinforced Polymer FRP; verg. GVK)
VVNH (Koninklijke) Vereniging Van Nederlandse Houtondernemingen (VVNH)

VVO

verhuurbare vloeroppervlakte (NEN 2580; verg. BVO, GO, NVO)

VvV Verbond van Verzekeraars
VVV Verklaring Vloeistofdichte Voorziening (de oude naam is PBV; zie ook NRB en bijvoorbeeld folieconstructie).
VVV Vereniging voor Vreemdelingenverkeer
vvw vloerverwarming

vw

vaatwasser (wandcontactdoos voor)

VW VuilWater (verg. HemelWater HW)
VW Vibrating Wire, zoals in VW-waterspanningsmeter (vibrating wire pressure transducer)
VWA VuilWaterAfvoer
vwb voor wat betreft

vwm 

vaatwasmachine (wandcontactdoos voor)

VZ Verwarmde Zone (verg. AOR, AOS, AVR, SV en BV)
VZA Voorspanning Zonder Aanhechting, een bepaald soort voorspanning in betonijzer, zie bij voorgespannen beton en plaatvloer; verg. VMA
VZC Vloeibare ZandCement
vzw vereniging zonder winstoogmerk (Vlaamse term); "een vzw is een groep natuurlijke personen of rechtspersonen die een belangeloos doel nastreven; de vzw bestaat uit ten minste twee personen; de leden van een vzw mogen geen vermogensvoordeel genieten door de vzw"; om een vzw op te richten is geen startkapitaal nodig
 
W Watt, eenheid van vermogen (verg. kW, Wattpiek Wp; 1 Watt is 1 Joule per seconde, 1W= 1 J/s)
W Work, symbool voor arbeid
W West
W Warm tapwater (DHW, Domestic Hot Water)

wa

wasautomaat (wandcontactdoos voor); verg. wasmachine wm

WA Wettelijke Aansprakelijkheid
Wabo Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (verg. Bor)
WADI Water Afvoer door Drainage en Infiltratie
WADI Water Data Infrastructuur
WAMz Wet o de Archeologische Monumentenzorg. "Op 1 september 2007 werd de Wet op de archeologische monumentenzorg (WAMz) van kracht, met als uitgangspunt het archeologische erfgoed beter te beschermen en bij voorkeur in situ te behouden."
war weersafhankelijke regeling (van cv's, vloerwarming e.d.)
WAS Wet Aanpak Schijnconstructies, een wet waardoor een aantal ongewenste constructies wettelijk niet meer toegestaan zijn (in de strijd tegen uitbuiting en oneerlijke concurrentie op de arbeidsmarkt)
WAT Wet op de ArchitectenTitel (verg. BEP, SBA)
Wb Weber (eenheid van magnetische flux)
WBB Wet BodemBescherming (bij wetten is vaak uitsluitend de eerste letter een hoofdletter, bijvoorbeeld hier dus eigenlijk: Wbb, verg. BBK)

WBD

Weerstand tegen BrandDoorslag, verg. WBDBO, WBO, WRD

WBDBO

Weerstand tegen BrandDoorslag en BrandOverslag; verg. WBD, WBO, WRD, WTRD

Wbe Wet Bevordering Eigenwoningbezit
wbf water bindmiddel factor (verg. watercementfactor wcf)
Wbm Wet belastingen op milieugrondslag

WBO

Weerstand tegen BrandOverslag; verg. WBD, WBDBO, WRD, WTRD

WBP 

Water Boiled Proof (bijvoorbeeld bij multiplex voor buiten; soms, niet geheel correct, WaterBestendige Plaat genoemd)

wc capillair vochtgehalte (kg/m³)
wc water closet (toilet)
WC Water, Cooling (koelwater)
WCA Wet Chemische Afvalstoffen
wcf water cement factor (verg. wbf)
WCI Water, Cistern (water uit een tank, verg. cistern bij impluvium)
WCR Water, Cooling, Return (koelwater retour)
WCS Water, Cold, Softened (verzacht koud water)

wd

wasdroger (wandcontactdoos voor wasdroger)

WD Water, Drainage (drainagewater)
WDC Water, Drinkable, Cold (drinkbaar koud water)
WDDR WaterDicht, DampRemmend (een bouwfolie)
WDO WaterDicht, dampOpen (verg. WKD)
WDP Water Deprivation Potential, potentieel watergebrek, een milieu-aspect
Wdv of WD(V) long term Water absorption by Diffusion (lange termijn wateropname door diffusie; de herkomst van de V is niet duidelijk, Volume?) uitgedrukt in een volumepercentage (% v/v) na 28 dagen; WD(V) is de notatie in de DoP (Declaration of Performance), Wdv is meer wetenschappelijk; verg. Wlt
WDTM Wonen, Diensten en Techniek voor Mensen (de brancheorganisatie voor technologie in de woonzorg)
W/E (-install.) Werktuigbouwkundige en Elektrotechnische (installatie)
WEW Stichting Waarborgfonds Eigen Woningen, met als doel het bevorderen van het eigenwoningbezit en is verantwoordelijk voor het beleid en de uitvoering van de Nationale Hypotheek Garantie (NHG)
WF Water, Fire (bluswater, bluswaterleiding)
Wft Wet financieel toezicht (waaronder hypothecair krediet)

WGH

Wet GeluidsHinder (officieel Wet GeluidHinder: Wgh)

WGP WebGIS Publisher met allerlei kaarten van Nederland
WGW WarmGeWalst, zie warmgewalst
WH Water, Heating (verwarmingswater)
WHR Water, Heating, Return (verwarmingswater retour)
WIA Wet InlenersAansprakelijkheid (bijvoorbeeld i.v.m. inhuur zzp-ers; verg. WKA)

WION

Wet Informatie-uitwisseling Ondergrondse Netten, een grondroerdersregeling, n.a.v. de voormalige KLIC

WITI Weten Inzien Toepassen Integreren; weten is kennis hebben van, inzien is het hoe en waarom kennen, toepassen is het toepassen van kennis en inzicht, integreren is het flexibel toepassen van kennis en inzicht in complexe situaties 

wk

woonkamer 

wk wasemkap (wandcontactdoos voor)
wk week
WK WaterKolom, een aanduiding van druk (ook onderdruk of bovendruk, bijvoorbeeld 30 mm WK onderdruk bij een standleiding in het systeem van de waterafvoer; zie bijvoorbeeld ook bij waterspanningsmeter)
WK WeerstandsKlasse, een aanduiding in welke mate iets weerstand kan bieden tegen inbraak (bijvoorbeeld een slot of een raambeveiliging):
Weerstandsklasse 1 (WK1) enkel fysieke kracht
Weerstandsklasse 2 (WK2) fysieke kracht met behulp van enkele werktuigen
Weerstandsklasse 3 (WK3) fysieke kracht met werktuigen zoals een koevoet
Weerstandsklasse 4 (WK4) fysieke kracht met gebruik van bijlen, hamers en zwaardere hefbomen
Weerstandsklasse 5 (WK5) fysieke kracht met kennis van zaken en gebruik van klein elektrisch gereedschap
Weerstandsklasse 6 (WK6) fysieke kracht met kennis van zaken en gebruik van elektrisch en hydraulisch gereedschap
WKA Wet KetenAansprakelijkheid (bijvoorbeeld i.v.m. inhuur zzp-ers; verg. WIA)
Wkb Wet kwaliteitsborging voor het bouwen, zie bij TIS en op Instituut voor Bouwkwaliteit (IBK)
WKC WarmteKrachtCentrale (zie groene stroom)
WKD WaterKerend, dampDoorlatend (verg. WDO)
WKDO WaterKerend, DampOpen (verg. WKD e.d.)

WKK

WarmteKrachtKoppeling (Duits: Blockheizkraftwerk BKHW, Engels: Combined Heat and Power CHP; verg. MWKK)

WKO

Warmte-Koude-Opslag (soms: koude-warmte-opslag KWO)

WKPB

Wet Kenbaarheid Publiekrechtelijke Beperkingen onroerende zaken (zie Kadaster)

WLL Working Load Limit, zie veilige werklast
Wlt = WL(T) Long Term Water absorption by total immersion (lange termijn wateropname door onderdompeling) uitgedrukt in een volumepercentage (% v/v) na 28 dagen; WL(T) is de notatie in de DoP (Declaration of Performance), Wlt is meer wetenschappelijk; verg. Wdv
WLTP Worldwide harmonised Light vehicle Test Procedure, een testprocedure om de actieradius, uitstoot e.d. te bepalen van een bepaald merk/model auto (bijvoorbeeld bij elektrische auto's belangrijk omdat de actieradius lang nogal klein is geweest, vooral in de winter wanneer veel meer energie verbruikt wordt door en in de auto).
De WLTP heeft de NEDC-methode vervangen.

wm

wasmachine (wandcontactdoos voor); verg. wasautomaat wa

wma 

wasmachineaansluiting (wandcontactdoos voor wasmachine)

WMO, Wmo Wet Maatschappelijke Ondersteuning (door een wonderlijk gebruik bij de overheid is het officieel "Wmo" en "Wet maatschappelijke ondersteuning"), de wet waarbij de gemeenten ervoor moeten zorgen dat men zo lang mogelijk thuis kan blijven wonen; met thuis kan ook een speciale unit in de tuin van één van de kinderen worden bedoeld...
Verg. kangoeroewoning, unitbouw.
wnd waarnemend(e)
WND Water, Non Drinkable (niet drinkbaar water)
wo waaronder
wo wetenschappelijk onderwijs
WOSP WaterOverSPanning (zie bij waterspanningsmeter)
WOW Wegbeheerders Onmoeten Wegbeheerders (Platform WOW)

WOZ

Wet Waardering Onroerende Zaken (de WOZ-waarde is de grondslag voor de OZB); zie ook bij hypotheekbegrippen;
de WOZ-waarde is in te zien op WOZwaardeloket

WoZoCo WoonZorgComplex
wp, WP warmtepomp
Wp Wattpiek (eenheid van vermogen bij PV-panelen, zonnecellen, zonnepanelen; voor condities zie NOCT)
WP Winschoter Peil (NAP + 0,62 m)
WPC Wood Plastic Composite, een composiet met hout(stof) en kunststof die bijvoorbeeld bij terrassen e.d. worden toegepast
WR Water, Rain (regenwater, hemelwater)

W/R

Winst en Risico (in een offerte, percentage, ca. 7%)

WRC Western Red Cedar, zie o.m. duurzaamheidsklasse

WRD

Weerstand tegen RookDoorgang; verg. WBD, WBDBO, WBO, WTRD

WRO

oude Wet Ruimtelijke Ordening (uitsluitend hoofdletters in de afkorting)

Wro nieuwe Wet Ruimtelijke Ordening (bij veel nieuwe wetten heeft alleen de eerste letter van de afkorting een hoofdletter)
WRR Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid
ws waarschijnlijk
ws woonschip (woonboot)
WS Water, Sprinkler (bluswater via sprinkler, sprinklerinstallatie)
W-S-T Weg-Signaal-Tijd-diagram, een grafische weergave van bewegingen, signalen en commando's van een volgordeschakeling
WSW Water, Sanitary, Warm (sanitair warm water sww)
WSWR Water, Sanitary, Warm, Return (warm terugloopwater)

wt

wastafel

WTA Wissenschaftlich-Technische Arbeitsgemeinschaft (für Bauwerkserhaltung und Denkmalpflege GmbH)
WTB WerkTuigBouwkunde
WTCB de oude naam voor Buildwise: Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf (België)
WTK WerkTuigKundige

WTRD

WRD, Weerstand Tegen RookDoorgang; verg. WBD, WBDBO, WBO

WTW 

WarmteTerugWinning (verg. DWTW)

WUR Wageningen University and Research centre
WVL Water, Verkeer en Leefomgeving (een afdeling van Rijkswaterstaat RWS, verantwoordelijk voor een toekomstvisie over het hoofdwegennet, hoofdvaarwegennet, het hoofdwatersysteem en de leefomgeving; 2014)
WVL West-VLaanderen
wvo winkelvloeroppervlakte

Wvo

voormalige Wet Verontreiniging Oppervlaktewateren (verg. IBA), sinds 22 december 2009 de Waterwet WW

wvttk wat verder ter tafel komt (in een vergadering)

ww

warm water

ww warmtewisselaar (verg. aarde warmtewisselaar aww, bodem warmtewisselaar bww, buizen warmtewisselaar bww, lucht-lucht warmtewisselaar llww, platen warmtewisselaar pww)
WW WaterWet (m.b.t. verontreinigingen, grondwater, waterkeringen e.d.; WW voor Waterwet is geen officiële afkorting in verband met de tweede betekenis van WW), de Waterwet omvat Wet op de waterhuishouding, Wet op de waterkering, Grondwaterwet, Wet verontreiniging oppervlaktewateren Wvo, Wet verontreiniging zeewater, Wet droogmakerijen en indijkingen (Wet van 14 juli 1904), Wet beheer rijkswaterstaatswerken (het zogenaamde "natte gedeelte"), Waterstaatswet 1900
WW WerkloosheidsWet
WWCB Wood Wool Cement Board, zie houtwolcement(plaat)
WWD Water, Waste, Degreased (ontvet afvoerwater)
WWF Water, Waste, Fecal (fecaal water, afvoerwater van ontlasting)
WWG Water, Waste, Grease (vethoudend afvoerwater)
WWH Water, Waste, Hydrocarbon (afvalwater met koolwaterstof)
WWI Water, Waste, Industrial (industrieel afvalwater)
WWS Water, Waste, Sanitary (sanitair afvoerwater)
WWS WoningWaarderingsStelsel, een systeem om via punten voor bijvoorbeeld oppervlakte, voorzieningen en omgeving (locatie) een redelijke huurprijs voor een woning vast te stellen. 
"Het woningwaarderingsstelsel (WWS), ook wel bekend als het puntensysteem, is een systeem om de maximale huurprijs vast te stellen voor een sociale huurwoning. Hoe meer punten een woning waard is, hoe hoger de huur mag zijn. Ook wordt het WWS gebruikt om te bepalen of een woning in de vrije sector valt. Woningen in de vrije sector zijn niet gebonden aan punten en maximale huurprijzen." (huurwoningen.nl)
wwv warmwatervat
WW-WP, WWWP  Water/Water WarmtePomp (verg. LL-WP, LW-WP)
WZC WoonZorgCentrum
 
X0 milieuklasse beton zonder wapening of ingesloten metalen (0, nul, vanwege zero risk, geen risico op corrosie of aantasting)
XA1 t/m XA3 milieuklasse beton, chemische aantasting (A van Aggressive)
XC1 t/m XC4 milieuklasse beton, corrosie ingeleid door carbonatatie (C van Carbonatation)
XD1 t/m XD3 milieuklasse beton, corrosie ingeleid door chloriden of anders dan afkomstig van zeewater (D van De-icing salts)
XF1 t/m 
XF4
milieuklasse beton, aantasting door vorst/dooi-wisselingen met of zonder dooizouten (F van Frost)
XFVB gewapende elektrokabel, X is XLPE aderisolatie (vernet polyethyleen), F is mechanische versterking, wapening (Force), V is PVC buitenmantel (Vinyl), B is conform de Belgische norm (België, verg. VOB, XVB)

XPS

eXtruded PolyStyrene (verg. EPS, PS)

XS1 t/m 
XS3
milieuklasse beton, corrosie ingeleid door chloriden afkomstig van zeewater (S van Seawater)
XVB elektrokabel, elektriciteitskabel, installatiekabel (België, verg. VOB, XFVB)
 
y yocto (10-24)
Y Yotta (1024)
yd yard
 
z zepto (10-21)
Z zuid
Z Zetta (1021)
Z100 .. Z600 typeaanduiding van het aantal g/m2 van een zinklaag aangebracht op bijvoorbeeld plaatstaal (aantal gram/m2 is de som van de zinklaag aan beide zijden van de plaat); typeaanduidingen met bijbehorende laagdikte in micrometer (µm) zijn Z100 (7) , Z200 (14), Z225 (17), Z275 (20), Z350 (25), Z450 (32), Z600 (43); zie eventueel verzinken en sendzimir
za zie aldaar
ZB ZonneBoiler
ZBB Zelfdragend Baksteen Beton latei, een latei die bestaat uit beton met een baksteen aan zichtijde
zbo zelfstandig bestuursorgaan (bijvoorbeeld de Huurcommissie, de Grondkamer en het Centraal Fonds Volkshuisvesting)
ZBo Zelfstandigen Bouw (verg. zzp)
ZEB Zero Energy Building, een gebouw dat geen energie behoeft van energieleveranciers zoals het gas- en elektriciteitsbedrijf (dat dus zelf de benodigde energie opwekt; verg. passiefhuis, nZEB)
ZEN Zeer Energiezuinige Nieuwbouw, een voortzetting van BENG tot energieleverend. 
"ZEN is sinds 2015 het vervolgprogramma van de partijen in het Lente-akkoord (Aedes, Bouwend Nederland, NEPROM, NVB en de minister van BZK). Met ZEN stimuleren de vier brancheverenigingen een kanteling in de woningmarkt, waardoor energie niet langer een kostenpost is, maar juist een ‘unique buying point’ voor de consument."
ZEN was eigenlijk een project, maar het energieleverende aspect wordt wel steeds belangrijker bij nieuwe gebouwen.
zg zogenoemd, zogenaamd
zgan zo goed als nieuw
zha ziekenhuisafval (verg. bsa, gft, hha, inda, kca, kga, rda, sa)
ZHS Zeer Hoge Spanning (380 kV; verg. LS, MS, HS
ZHSB ZeerHogeSterkteBeton (Engels: very high strenght concrete VHSC; verg. hogesterktebeton HSB, utrahogesterktebeton UHSB)
zi zijns inziens
zj zonder jaartal

zltv

zeer lage temperatuur verwarming (verg. ltv)

ZMA Zink, Magnesium en Aluminium (zoals in ZMA-bekleed staal)
ZOA
ZOAB
Zeer Open Asfalt (België), Zeer Open AsfaltBeton (Nederland) (minimaal 25% v/v holle ruimten; verg. DAB, GAB, LEAB, OAB, SMA, STAB en de CE-markering AC nn surf xx; verg. ook EME, PMB en LLAP)
ZR 
rooster
ZelfRegelend ventilatierooster; "de zelfregelende klep werkt mechanisch en zorgt ervoor dat het ventilatievolume gelijk blijft bij toenemende wind, m.a.w. de volumeregeling is onafhankelijk van de windkracht"(Duco)

zta
zta-waarde

de oude zontoetredingsfactor, vervangen door de g-waarde (verg. lta)

zvb

zelfverdichtend beton (Engels: SCC)

zvk zonder verdere kosten
ZWO Zuiver Wetenschappelijk Onderzoek, de voorloper van NWO (Nederlandse organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek)

zzp

zelfstandige zonder personeel (verg. VAR, ZBo)

ZZW ZuidZuidWest, de voorkeursrichting van pv-panelen (zonnepanelen) in o.m. Nederland
 
10R Zie bij circulaire economie
1C, 1K 1 component (in tegenstelling met 2 componenten, bijvoorbeeld lakken en lijmen)
2C, 2K 2 componenten (in tegenstelling met 1 component, bijvoorbeeld lakken en lijmen)
3D 3-Dimensionaal, in drie dimensies of als ware het in drie dimensies (zie bijvoorbeeld BIM, 3d-printen, 3d scannen)
3DLS 3D Laser Scanner
3DP 3D Printen
3DCP 3D Concrete Printing, zie bij 3D Printen
3i Ideas, Intellectual property and Innovation
3M Mens, Materiaal, Machine (daar is nu informatietechnologie bijgekomen, dus 3M+I, verg. smart industry)
3P People - Planet - Profit/Prosperity (ofwel Triple-P; ook: PPP); Kees Duijvestein breidde dit uit met een vierde P (Project) die staat voor "ruimtelijke kwaliteit, flexibiliteit, diversiteit, evenwicht en schoonheid"
3R Reduce, Reuse, Recycle (kenmerken van duurzaam leven, zie een uitgebreider set maatregelen bij 5R en bij circulaire economie en crade-to-cradle
3 R's 
(3R)
Reading, wRiting, aRithmetic (lezen, schrijven en rekenen; de drie basisvaardigheden)

3ST

(Driestanden)schakelaar voor Mechanische Ventilatie

4D 4-Dimensionaal, dat is 3-Dimensionaal (3D) plus de factor tijd (bijvoorbeeld de volgordelijkheid van processen/activiteiten bij BIM)
4E's Erfgoed, Energie (en grondstoffentransitie), Educatie, Exploitatie
4MS Four Member State (initiative); de 4 Member States (4MS) Duitsland, Frankrijk, Nederland en het Verenigd Koninkrijk werken samen tot harmonisatie van het testen van de hygiëne van producten die in contact staan met drunkwater (zie ATA)
4P Product (mix van producten), Plaats/Periferie (distributie), Promotie (packaging, presentatie), Prijs, een aantal parameters uit de marketingmix (verg. 6P)
5R Re-use/Re-sale (werkelijk hergebruik), Repair (repareren), Refurbish (renoveren), Remanufacture (hergebruik onderdelen), Recycle (de grondstoffen worden hergebruikt); (kenmerken van duurzaam leven, zie bijvoorbeeld circulaire economie en crade-to-cradle en een deel ervan bij 3R);
ook wel bekend onder de betekenis: Refuse, Reduce, Reuse, Recycle, Rot (waarbij Rot vaak niet de bedoeling is);
ook wel bekend onder de naam 6R: Rethink, Refuse, Reduce, Reuse, Recycle, Replace (waarbij Replace eigenlijk het vervolg van stap 1 Rethink is, voordat je een nieuw product aanschaft)
5S de vijf S-en uit het lean-denken
6P Product (mix van producten), Plaats/Periferie (distributie), Promotie (packaging, presentatie), Prijs, Personeel (kwaliteit van personeel), Proces, een aantal parameters uit de marketingmix (4P)
6R Zie bij 5R


Naar top pagina.

Naar de eerste serie afkortingen

Eng. abbreviation