atrium

Een atrium is oorspronkelijk een open ruimte in het midden van een Oud-Romeinse woning (een stadswoning domus of een villa) of Oud-Christelijke basiliek, meestal omringd door een overdekte zuilengalerij (zuilengang). In de 4e eeuw kwam het atrium in de mode. Het atrium was voor een deel overdekt met dwarsbalken die op zuilen rustten en was het hart van de woning. In het atrium ontving men niet-intieme bezoekers. Meer informatie over de Romeinse stadswoning (domus).

Ook de voorhof of het voorportaal van klassieke Romeinse huizen en later kerken wordt atrium genoemd.
Uit de overdekte ruimte rond het atrium ontwikkelde zich bij de kloosterkerk de kloostergang (het ambulatorium).

Tegenwoordig is een atrium bijna altijd een overdekt, "open", meestal centraal deel van een gebouw of, soms, van een woonhuis. Vaak is een atrium een binnenplein, binnenhof, zich uitstrekkend over meer verdiepingen, vaak zelfs over de gehele hoogte van het gebouw.
In het atrium bevinden meestal trappen en liften e.d.

Voor ventilatie en zonwering heeft een automatisch systeem de voorkeur, maar een beheerder moet altijd de mogelijkheid hebben in te grijpen.

Soms wordt een atrium een GGR genoemd, een Grote Glasoverkapte Ruimte, maar dan denken we meer aan een soort glasoverkapte binnenplaats tussen woningen. (Denk aan een serre over / tussen woningen.)
Zo'n GGR heeft als voordelen:
- bij zoninstraling komt en blijft er veel warmte "binnen" en worden 's winters de gevels en dus de woningen niet zo koud (serre-achtig)
- mogelijk is een deel van de glazen dakpanelen te voorzien van zonnepanelen (neemt weel weer licht weg voor de woningen).  
Nadelen van een GGR zijn (alle met de nodige kosten die eraan verbonden zijn):
- het kan in het atrium te heet worden (als er geen ramen zijn die open kunnen en als die er wel zijn: wie doet ze open? of het moet automatisch gaan maar willen we dat wel?)
- er treedt te weinig daglicht toe (vooral in de onderste woonlagen; de daglichtfactor kan een rol spelen om een atrium te maken)
- er kunnen kookluchtjes in het atrium komen (als er keukens aan het GGR grenzen)
- er valt geen regen (planten in de omsloten ruimte moeten door bewoners of eigenaars van water worden voorzien e.d.)
- er kan te weinig verse buitenlucht zijn voor de ventilatie-eisen van de woningen (de luchtkwaliteit in een GGR is wellicht onder de maat)
- er is vaker sprake van geluidsoverlast van buren (gevels worden niet zo snel akoestisch dempend uitgevoerd)
- het glazen dak kan moeilijk bereikbaar zijn om door de glazenwasser te laten reinigen
- bij brand kan het glazen dak ondeugdelijk worden (een rook- en warmte-afvoerinstallatie RWA kan nodig zijn).

atrium (glossary of medieval art and architecture):

eigentijdse atriums (vaak wordt hiermee een óók van boven gesloten binnenruimte bedoeld):

De term atrium is een Latijns woord, afkomstig uit het Etruskisch, genoemd naar de stad Atra waar deze bouwwijze vandaan kwam. Een andere uitleg van de term atrium is: van het Latijnse ater (zwart) omdat het atrium afstamt van de hut uit het verre verleden met een centrale opening om de rook van de haard te laten ontsnappen (bron Grote Nederlandse Larousse Encyclopedie).

Het meervoud van atrium is in het Nederlands atriums of atria.

Voorbeelden

Verg. vide, serre.

Eng. atrium