CCS: afvang en opslag CO2 bij een kolencentrale (steenkool) of
aardgascentrale (afvang van
CO2, NOx e.d.), Carbon Capture and Storage CCU: afvang en gebruik CO2, Carbon Capture and Utilization
Voor veel "groenen",
in dit geval CO2-volgers, is belangrijk dat er weinig of geen CO2 bij
de productie van elektriciteit e.d. ontstaat. Natuurlijk zijn steenkool en aardgas
fossiele brandstoffen en daarom niet echt "groen" genoemd, maar CO2 en
andere ongewenste stoffen kunnen worden afgevangen en opgeslagen. (Overigens,
aardgas
is relatief "groen" in verhouding tot veel andere bronnen:
België en Duitsland gaan niet voor niets juist over op aardgas.)
Afvang en opslag van CO2 wordt CCS genoemd (Carbon Capture and Storage). Afvang en onmiddellijk gebruik van CO2 wordt CCU
genoemd (Carbon Capture and Utilization), eigenlijk de ideale situatie
omdat de CO2 niet opgeslagen hoeft te worden maar vrijwel onmiddellijk nuttig
gebruikt wordt!
Door opslag van CO2 (CCS) en eventueel nuttig gebruik van CO2 (CCU) leveren de energiebronnen steenkool, aardgas/LNG wel degelijk groene
stroom.
CCS is vooralsnog zeer duur. Als Europa in de loop der
jaren beetje-bij-beetje een steeds groter aandeel CCS gaat verplichten, wordt elektriciteit van
fossiele brandstof duurder, worden groenere alternatieven relatief goedkoper en hebben we in een paar decennia met zijn allen tijd
om geheel fossielvrij te worden.
Maar, zoals gesteld: CO2-afvangen én onmiddellijk gebruiken (CCU) is het ideaal
waardoor de dure opslag van CO2 niet nodig is.
Manieren om de afgevangen CO2 te gebruiken
- Bij de traditionele CCS wordt CO2 uit de verbrandingsgassen in de grond
gepompt, bijvoorbeeld in diep gelegen oude aardgaslagen. Ondiepe lagen kunnen
beter niet worden toegepast omdat de bevolking, met reden, daar fel tegen gekant
is. Men is bang dat het CO2 vrij kan komen. Hoewel CO2 alleen in zeer grote
hoeveelheden en onverdund gevaarlijk is, is deze reactie toch zeer begrijpelijk.
Opslag in oude aardgaslagen kan echter blijkbaar geen kwaad.
- CO2 wordt gebruikt in de groente/fruit/bloemen-kassen om de producten snelle
te laten groeien.
- De afgevangen CO2 kan ook worden toegepast om andere stoffen te maken, bijvoorbeeld
magnesiumcarbonaat (in combinatie met olivijn?) of, in combinatie met andere
stoffen, waterstof. Als dat in de nabijheid gebeurt van waar de CO2 wordt
afgevangen, dan is sprake van CCU (Carbon Capture and Utilization). Zie verder
bij energieopslag Chemisch omzetten.
- Ongebruikte CO2 wordt opgeslagen in oude aardgaslagen. Later wellicht ooit nog
te benutten (voor de teelt e.d. of als er ooit een tekort is aan CO2). Dit wordt
soms Carbon Capture Storage and Utilization genoemd.
- Een andere manier om CO2 op te slaan is de CO2 lokaal (bijvoorbeeld bij de
industrie) af te vangen, te transporteren naar de kust waar schepen gevuld
worden met vloeibaar gemaakte CO2, die daarna die CO2 in de diepere ondergrond
opslaan ("ergens" in de bodme van de Noordzee, maar wie let er op dat
dat correct gebeurt...?). Het Noorse Northern
Lights heeft een proefproject voor dit complexe en waarschijnlijk nogal
discutabele traject (situatie juli 2024).
- De Nederlandse overheid spreekt wonderwel ook van Carbon Capture Utilisation and Storage,
een onduidelijke term waarmee waarschijnlijk bedoeld wordt dat CO2 wordt
opgeslagen wanneer daar een teveel van is dat (nog) niet gebruikt kan worden.
Voordelen CCS (afvang en opslag CO2)
Opslag van CO2 in oude olie- en gasvelden, bijvoorbeeld in de Noordzee, is betrekkelijk
goedkoop. Bijvoorbeeld
Denemarken heeft in oude olie- en gasvelden al zeer veel CO2 geborgen op het
land, maar na de vele protesten daartegen gebruikt zij de oude olie- en
gasvelden op zee, waar gelukkig vrijwel niemand bezwaar tegen heeft. Voordeel van opslag van CO2 in oude gasvelden in de
Noordzee is ook dat veel mensen, met reden, een beetje bang zijn om CO2 bij of
onder hun leefgebied te hebben.
CCS kost uiteraard geld, maar "vergroende fossiele energie" heeft
zeer veel positieve aspecten:
- voordeel van steenkool en gas: we hebben de centrales al, opslag van steenkool
en gas is gemakkelijk, er is enorme bedrijfszekerheid
- voordeel van steenkool: er is nog voor honderden jaren steenkool
aanwezig en de winning veroorzaakt eigenlijk nooit aardbevingen
- voordeel van steenkool: de opslag is zeer eenvoudig, dus zeer
gemakkelijk grote reserves aan te houden voor het geval zonne- en windenergie
ons een tijdje in de steek laat
- voordeel van kolencentrales en vooral gascentrales: snel op- en afschakelen bij weinig of juist
veel zonne-energie en windenergie
- voordeel van aardgas: minder belasting voor het milieu (minder CO2 af te
vangen nodig e.d.)
- voordeel van aardgas had ooit kunnen zijn (maar werd het niet): als bij de winning van aardgas in Groningen gelijktijdig
CCS was toegepast in de (niet meer gebruikte) aardgaslagen, dan zouden
waarschijnlijk de aardbevingen niet hebben plaatsgehad of met veel minder
gevolgen.
Nadelen CCS (afvang en opslag CO2)
- CCS maakt productie duurder (producten worden duurder, bijvoorbeeld ook
energie als daar CO2 bij vrijkomt)
- steenkool en aardgas/LNG moeten (op korte termijn) voor een groot deel worden
ingevoerd (we exploiteren dat helaas niet zelf meer)
- tegen opslag van CO2 in oude gasvelden in zee is niet veel bezwaar, maar
opslag in velden "op het land" vertrouwt men niet (men is bang dat de
CO2 vrijkomt).
Voordelen CCU (afvang en onmiddellijk gebruik CO2, chemisch omzetten CO2) - dure en soms omstreden opslag van CO2 is niet nodig!
Nadelen CCU - coördinatie tussen particuliere bedrijven is noodzaak (eigenlijk alleen
goed uitvoerbaar als er ook fors subsidie wordt toegekend of als de bedrijven
wat meer publieke goodwill nodig hebben omdat ze niet veel deden aan
milieumaatregelen) - nog niet vaak toegepast.
ccs (carbon capture and storage, afvang en
opslag van co2):
in oude gasvelden onder de noordzee waarmee jaarlijks 2,5 miljoen ton co2
wordt afgevangen en grotendeels opgeslagen; weliswaar met miljarden subsidie van de
overheid maar voor co2-volgers bijna onvermijdelijk (porthos,
port of rotterdam co2 transport hub and offshore storage):
ccu (carbon capture and utilization, afvang
en onmiddellijk gebruik van geproduceerde co2):
samenwerking bij de productie van een nieuwe kalkoven tussen carmeuse
(productie van kalk e.d.), john
cockerill (energie-oplossingen), storengy
(opslag oplossingen van onderaards aardgas, co2 e.d.) en engie
(energiebedrijf);
op basis van water, groene elektriciteit en kalksteen (caco3) wordt m.b.v.
een electrolyser waterstof en co2 gemaakt, waarna groen methaan, kalk
(cao), zuurstof en warmte ontstaan (en geen co2 meer aanwezig is); klik voor groter!