home  meewerken?

discl. / ©, lid NVJ

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
stikstofcrisis en oplossingen


afvang en opslag CO2

 

CCS: afvang en opslag CO2 bij een kolencentrale (steenkool) of aardgascentrale (afvang van CO2, NOx e.d.), Carbon Capture and Storage
CCU: afvang en gebruik CO2, Carbon Capture and Utilization

Voor veel "groenen", in dit geval CO2-volgers, is belangrijk dat er weinig of geen CO2 bij de productie van elektriciteit e.d. ontstaat. Natuurlijk zijn steenkool en aardgas fossiele brandstoffen en daarom niet echt "groen" genoemd, maar CO2 en andere ongewenste stoffen kunnen worden afgevangen en opgeslagen. (Overigens, aardgas is relatief "groen" in verhouding tot veel andere bronnen: België en Duitsland gaan niet voor niets juist over op aardgas.)

Afvang en opslag van CO2 wordt CCS genoemd (Carbon Capture and Storage).
Afvang en onmiddellijk gebruik van CO2 wordt CCU genoemd (Carbon Capture and Utilization), eigenlijk de ideale situatie omdat de CO2 niet opgeslagen hoeft te worden maar vrijwel onmiddellijk nuttig gebruikt wordt!

Door opslag van CO2 (CCS) en eventueel nuttig gebruik van CO2 (CCU) leveren de energiebronnen steenkool, aardgas/LNG wel degelijk groene stroom

CCS is vooralsnog zeer duur. Als Europa in de loop der jaren beetje-bij-beetje een steeds groter aandeel CCS gaat verplichten, wordt elektriciteit van fossiele brandstof duurder, worden groenere alternatieven relatief goedkoper en hebben we in een paar decennia met zijn allen tijd om geheel fossielvrij te worden.
Maar, zoals gesteld: CO2-afvangen én onmiddellijk gebruiken (CCU) is het ideaal waardoor de dure opslag van CO2 niet nodig is.


Manieren om de afgevangen CO2 te gebruiken
- Bij de traditionele CCS wordt CO2 uit de verbrandingsgassen in de grond gepompt, bijvoorbeeld in diep gelegen oude aardgaslagen. Ondiepe lagen kunnen beter niet worden toegepast omdat de bevolking, met reden, daar fel tegen gekant is. Men is bang dat het CO2 vrij kan komen. Hoewel CO2 alleen in zeer grote hoeveelheden en onverdund gevaarlijk is, is deze reactie toch zeer begrijpelijk. Opslag in oude aardgaslagen kan echter blijkbaar geen kwaad.
- CO2 wordt gebruikt in de groente/fruit/bloemen-kassen om de producten snelle te laten groeien.
- De afgevangen CO2 kan ook worden toegepast om andere stoffen te maken, bijvoorbeeld magnesiumcarbonaat (in combinatie met olivijn?) of, in combinatie met andere stoffen, waterstof. Als dat in de nabijheid gebeurt van waar de CO2 wordt afgevangen, dan is sprake van CCU (Carbon Capture and Utilization). Zie verder bij energieopslag Chemisch omzetten.
- Ongebruikte CO2 wordt opgeslagen in oude aardgaslagen. Later wellicht ooit nog te benutten (voor de teelt e.d. of als er ooit een tekort is aan CO2). Dit wordt soms Carbon Capture Storage and Utilization genoemd. 
- Een andere manier om CO2 op te slaan is de CO2 lokaal (bijvoorbeeld bij de industrie) af te vangen, te transporteren naar de kust waar schepen gevuld worden met vloeibaar gemaakte CO2, die daarna die CO2 in de diepere ondergrond opslaan ("ergens" in de bodme van de Noordzee, maar wie let er op dat dat correct gebeurt...?). Het Noorse Northern Lights heeft een proefproject voor dit complexe en waarschijnlijk nogal discutabele traject (situatie juli 2024).
- De Nederlandse overheid spreekt wonderwel ook van Carbon Capture Utilisation and Storage, een onduidelijke term waarmee waarschijnlijk bedoeld wordt dat CO2 wordt opgeslagen wanneer daar een teveel van is dat (nog) niet gebruikt kan worden.

Voordelen CCS (afvang en opslag CO2)
Opslag van CO2 in oude olie- en gasvelden, bijvoorbeeld in de Noordzee, is betrekkelijk goedkoop. Bijvoorbeeld Denemarken heeft in oude olie- en gasvelden al zeer veel CO2 geborgen op het land, maar na de vele protesten daartegen gebruikt zij de oude olie- en gasvelden op zee, waar gelukkig vrijwel niemand bezwaar tegen heeft.
Voordeel van opslag van CO2 in oude gasvelden in de Noordzee is ook dat veel mensen, met reden, een beetje bang zijn om CO2 bij of onder hun leefgebied te hebben.

CCS kost uiteraard geld, maar "vergroende fossiele energie" heeft zeer veel positieve aspecten:
- voordeel van steenkool en gas: we hebben de centrales al, opslag van steenkool en gas is gemakkelijk, er is enorme bedrijfszekerheid
- voordeel van steenkool: er is nog voor honderden jaren steenkool aanwezig en de winning veroorzaakt eigenlijk nooit aardbevingen
- voordeel van steenkool: de opslag is zeer eenvoudig, dus zeer gemakkelijk grote reserves aan te houden voor het geval zonne- en windenergie ons een tijdje in de steek laat
- voordeel van kolencentrales en vooral gascentrales: snel op- en afschakelen bij weinig of juist veel zonne-energie en windenergie
- voordeel van aardgas: minder belasting voor het milieu (minder CO2 af te vangen nodig e.d.)
- voordeel van aardgas had ooit kunnen zijn (maar werd het niet): als bij de winning van aardgas in Groningen gelijktijdig CCS was toegepast in de (niet meer gebruikte) aardgaslagen, dan zouden waarschijnlijk de aardbevingen niet hebben plaatsgehad of met veel minder gevolgen.

Nadelen CCS 
- CCS maakt productie duurder (producten worden duurder, bijvoorbeeld ook energie als daar CO2 bij vrijkomt)
- steenkool en aardgas/LNG moeten (op korte termijn) voor een groot deel worden ingevoerd (we exploiteren dat helaas niet zelf meer)
- tegen opslag van CO2 in oude gasvelden in zee is niet veel bezwaar, maar opslag in velden "op het land" vertrouwt men niet (men is bang dat de CO2 vrijkomt).

Voordelen CCU (afvang en onmiddellijk gebruik CO2, chemisch omzetten CO2)
- dure en soms omstreden opslag van CO2 is niet nodig!

Nadelen CCU
- coördinatie tussen particuliere bedrijven is noodzaak (eigenlijk alleen goed uitvoerbaar als er ook fors subsidie wordt toegekend of als de bedrijven wat meer publieke goodwill nodig hebben omdat ze niet veel deden aan milieumaatregelen)  
- nog niet vaak toegepast.


ccs (carbon capture and storage, afvang en opslag van co2):

in oude gasvelden onder de noordzee waarmee jaarlijks 2,5 miljoen ton co2 wordt afgevangen en grotendeels opgeslagen; weliswaar met miljarden subsidie van de overheid maar voor co2-volgers bijna onvermijdelijk (porthos, port of rotterdam co2 transport hub and offshore storage):


ccu (carbon capture and utilization, afvang en onmiddellijk gebruik van geproduceerde co2):

samenwerking bij de productie van een nieuwe kalkoven tussen carmeuse (productie van kalk e.d.), john cockerill (energie-oplossingen), storengy (opslag oplossingen van onderaards aardgas, co2 e.d.) en engie (energiebedrijf); 
op basis van water, groene elektriciteit en kalksteen (caco3) wordt m.b.v. een electrolyser waterstof en co2 gemaakt, waarna groen methaan, kalk (cao), zuurstof en warmte ontstaan (en geen co2 meer aanwezig is);
klik voor groter!


Documentatie
- Plan Heidelberg Cement 2028: Afvang en opslag 800.000 ton CO2 / jaar (en mogelijk CCU, dus nuttig gebruik van de CO2)

- Brochure CO2-afvang en opslag van Prothos (met veel duidelijke afbeeldingen)

- Argumentenkaart CO2-afvang en opslag (CCS) van CATO (document uit 2010 maar nog steeds actueel)


Zie eventueel bij energieopslag.