hygroscopisch

Hygroscopisch is de eigenschap van een materiaal om water (uit de lucht) aan te trekken: de moleculen waterdamp van de omringende lucht bezetten de poriën van het hygroscopische materiaal. Dit wordt moleculaire adsorptie genoemd. Calciumchloride is de bekendste hygroscopische stof.
Goede isolatiematerialen mogen niet hygroscopisch zijn omdat anders het vocht de isolerende werking verlaagt, koudebruggen kan veroorzaken en er schimmels kunnen ontstaan. Bijvoorbeeld de isolatiematerialen steenwol en glaswol en vooral foamglas zijn niet hygroscopisch.

Zouten zijn vaak hygroscopisch; het aantreffen van zouten in een muur (door foutieve bestanddelen of aangetrokken uit een zoutige bodem) geeft daarom vaak vochtige plekken. Het vocht heeft een slechte invloed op de pleisterlaag. Hygroscopische zouten in bijvoorbeeld baksteen en pleisterwerk kunnen het vocht uit de muur (of uit zeer vochtige, koude buitenlucht) aantrekken waardoor het uitzet en blazen en scheuren ontstaan en het zout naar buiten kan treden (zie de foto). Blaasvorming kan ook in een gietvloer ontstaan als het materiaal van de vloer vocht kan opnemen én als de vloer voorzien is van een dampdichte toplaag én er kan vocht intreden (door lekkage bij de randen, door scheurtjes e.d.) én er  zouten of andere vochtopneembare/uitzetbare stoffen in de vloer of ondergrond aanwezig zijn. Ook ontstaan blazen als zo'n vloer een te hoog percentage vocht heeft bij het aanbrengen van de dampdichte toplaag.
Ook hout is hygroscopisch, wat één van de redenen is dat het vaak nog "werkt". Door bijvoorbeeld een proces dat acetyleren heet, zoals bij accoya hout, kan het hygroscope karakter vrijwel ninil worden.

Een gunstig gebruik van hygroscopisch materiaal vinden we in de zogenoemde vochtvreters die in (te) vochtige ruimte worden toegepast.

Een hygroscoop is een vochtmeter.
Hygroscopisch vocht is "vocht dat zich in evenwicht met de relatieve vochtigheid van de omringende lucht in het materiaal bevindt. Capillair transport van vocht ontstaat door krachten van cohesie [binnen het materiaal] en adhesie [tussen materialen]. Bij dit alles is de poriënstructuur van het materiaal de bepalende factor." (Klimapedia)

Een andere term voor hygroscopisch is hydrofiel (water "minnend").
De tegenhanger van hygroscopisch is hydrofobisch (water "afstotend").

kenmerkende vormen vloeistofspiegel in een capillair bij een hydrofiel en hydrofoob materiaal (klimapedia):

door vocht en hygroscopische zouten aangetast pleisterwerk; klik voor iets groter:

Documentatie
- Vochtopname door materialen (van Kennisbank Bouwfysica Klimapedia en TU Delft)

De term hygroscopisch is ontleend aan het Griekse hygros (water) en het Griekse skopion, van skopein (kijken naar, onderzoeken).

Eng. hygroscopic