meterkast, meterruimte

De meterkast of meterruimte is de kast waar zich de elektriciteitsmeter en eventueel de gasmeter of de warmwatermeter bevinden, vaak de watermeter en andere apparatuur. (Meterruimte is de officiële term voor meterkast.)
Vaak wordt de meterkast, minder correct, als opbergkast gebruikt.

Bij meterkast en stijgkast zijn de gebruikelijke afkortingen door letters:
C = zone voor voorzieningen voor kabeltelevisienetwerk (CAI)
CT = combinatie van zone C en zone T
E = zone voor Elektriciteitsleidingen en ophangbeugels 
T = zone voor voorzieningen voor Telecommunicatienetwerk
G = zone voor leidingen voor Gasdistributie 
S = zone voor voorzieningen en/of installatieleidingen (Stadsverwarming (warmtenet) of warmte- en koude opslag o.d.; warm tapwater WW; vul- en aftapkraan cv-leiding retour CVR)
W = zone voor leidingen voor Water (koud water KW).

Koude en warme meterkast
Een koude meterkast is een meterkast waar uitsluitend leidingen en apparatuur in staan die vrijwel geen warmte doorvoeren of produceren: de voorzieningen voor elektra, drinkwater (koud water), CAI en Telecom zijn "koud" (hoewel Telecom best wat warmte produceert).
Drinkwater mag niet te warm worden en de leiding en meter hoort daarom in een "koude" meterkast te staan (of onderin een algemene meterkast als er geen onderscheid gemaakt is tussen koud en warm).
Een warme meterkast is een meterkast met leidingen en apparatuur die (ook) warmte doorvoeren of ten behoeve van de warmtevoorziening zijn (gas, stadswarmte (warmtenet), warm tapwater, eventueel verdeler voor de vloerverwarming).
Er zijn speciale eisen waaraan de meterkast moet voldoen; die eisen zijn meestal verkrijgbaar bij de beheerder van het elektriciteitsnet of de leverancier van de elektriciteit.
Eisen aan een meterkast zijn onder meer: 
- gemakkelijk toegankelijk
- deur afsluitbaar (dagmaat minimaal 2050x700 mm)
- ventilatievoorziening (openingen in deur, ook als er geen gasaansluiting is; ventilatie voorkomt opwarming drinkwater en gasexplosie bij lekkage)
- zij- of achterwand zijn vlak, sterk en stijf (bijvoorbeeld spaanplaat, multiplex of vezelplaat van minimaal 18 mm)
- vloer glad en waterdicht
- mantelbuis voor doorvoeren 20 mm boven vloer (als waterkering)
- afmetingen bijna altijd 2400x770x350 mm inwendig (hxbxd). 
Zie ook Criteria meterruimte.   

Temperatuur in de meterkast 
Een paar van de aanbevelingen Van Wolferen Research (2014) i.v.m. de vrij hoge temperatuur die in een meterkast kan optreden:
- In hoogbouw dient de meterruimte aan de onder- en bovenzijde, onder het plafond, voorzien te zijn van isolatie met een dikte van minimaal 20 mm met een warmtegeleidingscoëfficiënt kleiner dan 0,035 W/mK, of gelijkwaardige isolatie.
- In laagbouw dient de meterruimte aan de onderzijde voorzien te zijn van isolatie met een dikte van minimaal 20 mm met een geleidingscoëfficiënt kleiner dan 0,035 W/mK, of gelijkwaardige isolatie, indien de vloer in en rond de meterkast kan opwarmen door vloerverwarming, cv-leidingen o.i.d.
- In hoogbouw dient de koude meterruimte, indien grenzend aan warme meterruimte, te zijn voorzien van isolatie met de warme meterruimte en dient de meterruimte aan de onderzijde voorzien te zijn van isolatie. In beide gevallen betreft het isolatie met een dikte van minimaal 20 mm met een geleidingscoëfficiënt kleiner dan 0,035 W/mK, of gelijkwaardige isolatie.

Slimme meters 
Met "slimme meters" kan men het verbruik nagaan. Met de slimme meter kan de klant (eventueel via de energieleverancier) op elk moment het verbruik bepalen en de energieleverancier kan daarvan een overzicht daarvan leveren (per dag bijvoorbeeld gas en elektra, geleverd en teruggelverd i.v.m. bijvoorbeeld zonnepanelen). De communicatiemodule is op verzoek van de klant uit te schakelen. (In Spanje bevatte de communicatiemodule software waardoor de slimme meters gekraakt konden worden; men zegt dat dat bij de Nederlandse uitgave niet kan, maar zekerheid is er natuurlijk nooit.)
Er zijn drie mogelijkheden wanneer het energiebedrijf de slimme meter wil laten installeren:
- u accepteert de slimme meter en de communicatie met het energiebedrijf (energiebedrijf neemt de meterstanden op; overzichten maandelijks of dagelijks o.d.; voor vaker opnemen van de meterstand dan eenmaal per jaar voor de jaarrekening dient u expliciet toestemming te geven)
- u accepteert de slimme meter, maar laat de communicatiemodule uitschakelen (zelf opnemen en doorgeven van de meterstanden; jaaroverzicht)
- u weigert de slimme meter (zelf opnemen en doorgeven van de meterstanden).

Slimme meter en zonnepanelen
Nadeel van de slimme meter kan zijn dat bij gebruik van zonnepanelen de aan het net geleverde elektriciteit anders wordt verrekend dan de door het energiebedrijf geleverde elektriciteit (een oude draaischijfmeter blijkt simpelweg andersom te kunnen draaien wanneer de zonnepanelen meer leveren dan de van het net betrokken stroom). Wanneer je gebruik wilt maken van actuele gegevens van je verbruik, dan is een slimme meter uiteraard vereist. Ook wanneer het salderen (zie bij pv-panelen) gefaseerd wordt afgebouwd, zijn huishoudens met zonnepanelen verplicht op een slimme meter over te gaan.
Met een speciale module kun je op elk tijdstip bepalen of het interessant is om eletriciteit af te nemen of te terug leveren. 

Prefab meterkast
In sommige provincies kan al in de ruwbouwfase laagbouw bij nieuwe aansluitingen voor nutsvoorzieningen gebruik gemaakt worden van gecertificeerde prefab meterkasten met KIWA-keumerk. Als eenzame robotjes staan de meterkasten op de betonnen vloer van begane grond.
Voordelen prefab meterkast:
- "het aansluitproces wordt beter planbaar en voorkomt hinder tussen de partijen"
- het versnelt het aansluitprocces
- " er vindt vrijwel geen afkeur meer plaats"
- vrijwel onmiddellijk kan van elektra, water en internet gebruik worden gemaakt
- tijdelijke bouwaansluitingen zijn nauwelijks meer nodig. 
Nadelen prefab meterkast in ruwbouwfase:
- duidelijk moet zijn wie de factuur betaalt van de nutsbedrijven (ontwikkelaar, aannemer, uiteindelijke koper?)
- beschadiging, vandalisme, diefstal van meterkasten worden wel heel gemakkelijk?

Kritische noot (bij stadsverwarming)
Stadswarmte (stadsverwarming, blokverwarming) wordt steeds meer gepropageerd maar kent een aantal nadelen, vooral omdat er heel veel problemen zijn met de warmtemeters en de vermoedelijk verbruikte hoeveelheid energie (MJ): 
(a) kosten zijn nooit goed te herleiden tot de werkelijk verbruikte energie (nauwkeurigheid meters, afhankelijkheid soort cv-radiator enz.)
(b) kosten zijn vaak absurd, onredelijk hoog 
(c) contact met de meetinstantie of energieleverancier is meestal zinloos
(d) zeer vervelend: de prijs is gekoppeld aan de prijs van aardgas/olie, niet de werkelijke kosten
(e) misschien wel het ernstigste: er is geen concurrentie (je bent overgeleverd aan het energiebedrijf dat lokaal werkzaam is voor stadsverwarming).

Onze oude gaspenning en de Belgische budgetmeter
Tot in de jaren 1950 werd in Nederland nog gebruik gemaakt van gaspenningen en elektriciteitspenningen: door de penning in een meter te werpen kreeg men een bepaalde hoeveelheid gas of elektriciteit. Een huisbaas in Groningen heeft dat nog tot in de 70-er jaren gedaan toen hij woonruimte verhuurde aan studenten.
In België bestaat nu nog (of weer?) een soort gas- en elektriciteitspenning voor het geval je geen contract meer hebt met een gewone leverancier en je achterstallige facturen hebt bij de netbeheerder. Zo'n elektra- of gasmeter werkt met een tegoed op een kaart: "Een budgetmeter werkt door er een kaart in te steken die je eerst moet betalen. Voor zo'n kaart kan je terecht bij de netbeheerder of bij het OCMW in je gemeente. Je krijgt elektriciteit of gas door de kaart in de budgetmeter te steken. Als het bedrag van de kaart is opgebruikt, val je niet meteen zonder elektriciteit of gas: de budgetmeter schakelt over op een noodkrediet (ongeveer 36 euro voor elektriciteit en 50 euro voor gas). Dit noodkrediet zal je ook moeten betalen. (...) Een digitale budgetmeter is dezelfde meter als de gewone digitale meter. Enkele dagen na de plaatsing wordt hij door de netbeheerder ingesteld als budgetmeter. Vanaf dan kan u enkel elektriciteit en/of aardgas gebruiken als u vooraf betaald hebt. Bij de digitale budgetmeter kan dit online, maar ook nog altijd via de oplaadpunten." (Eerste hulp bij schulden; situatie 2020) De digitale budgetmeter is dus een soort speciale "slimme meter".

Documentatie
- Criteria meterruimte (van Stedin)

- Norm NEN 2768 "Meterruimten en bijbehorende bouwkundige voorzieningen in woningen" (en bijbehorende  bijlage)

- Zie eventueel verbruik elektra en gas in een woonhuis

indeling en verantwoordelijken van een meterkast met gasaansluiting; klik voor groter! (stedin):

prefab meterkast, al in ruwbouw-fase geplaatst (mijnaansluiting):

indeling doorvoeren in een meterkast met een gasaansluiting; C=CAI (kabelradio/tv, groen), G=Gas (geel), T=Telecom (grijs), W=Water (koud, blauw), E=Elektra (rood):

voorbeeld vloerplaat meterkast, doorvoeren, met gas; luchtdichting bij vloer van  meterkast, de meterkast-manchet (celdex):

voorbeeld vloerplaat meterkast, met stadsverwarming:

invoerbochten (doorvoerbochten) speciale gekromde mantelbuizen voor de leidingen naar de meterkast; klik voor groter (wildkamp):

voorbeeld van de elektragroepen in een een meterkast met 12 groepen, waarvan 11 en 12 ongebruikt ("uit"), 1 aardlekschakelaar per 4 groepen, en 1 hoofdschakelaar (foto joostdevree):

budgetmeter, klassiek en digitaal; klik voor iets groter (vreg energiewijzer belgië):

"meterkast is geen opbergkast" (veenvesters):

Voor extra bergruimte, zie ook trapkast.

Eng. meter cupboard, meter closet (Am.)