passiefhuis

De term passiefhuis verwijst naar een doorgezette geïsoleerde standaard, als verfijning van het "laagenergiehuis". Doel van een passiefhuis is het verkrijgen van een energiezuinige woning. Het passiefhuis is al op grote schaal succesvol toegepast in Scandinavië, Duitsland, Oostenrijk, Zwitserland en eigenlijk ook België. Nederland volgt langzaam met de bouw van passiefhuizen (vaak onder andere benamingen).

Omdat ca. 60% van het energieverbruik in de woningbouw verwarming en koeling betreft, levert vermindering in die categorie de meeste winst op.

Extra voordeel van een passiefhuis is dat alle ruimten van het huis een behaaglijke temperatuur en een gezond binnenklimaat kunnen hebben omdat er zo extreem weinig energie benodigd is om het gehele huis te verwarmen en te koelen.

De standaard van een passiefhuis, een woning zonder verwarmingsinstallatie, kan bereikt worden met een verscheidenheid aan technologieën, ontwerpen en materialen. Passiefhuizen hebben het volledige jaar door een temperatuur van rond de 20 graden C en een energieverbruik dat 4 à 5 keer lager is dan bij het huidige bestand aan nieuwe woningen (ca. 10 keer lager dan bij oudere woningbouw). Daaraan liggen twee basisprincipes ten grondslag: 
1. Optimalisatie van wat nodig is. Door het gebruik van vergaande isolatie (kierdicht bouwen, zeer dikke goed geïsoleerde buitenmuren, superramen), vrij van koudebruggen en voorzien van mechanische ventilatie met warmterecuperatie (warmteterugwinning) wordt een extra verwarmingssysteem vrijwel overbodig (met warmteterugwinning, w.t.w., wordt de warmte van de "vuile" lucht, die naar buiten wordt gestuwd, voor een groot deel teruggewonnen; langzaamaan beginnen ook Nederlandse installateurs meer verstand te hebben van warmteterugwinning, maar het is nog verre van ideaal; situatie 2013)
2. Minimalisatie warmteverlies gaat vóór maximalisatie warmtewinst. Dit kan verkregen worden door drievoudige warmtereflecterende beglazing met super isolerende ramen. Daardoor is de energiewinst van dergelijke, op het zuiden gerichte,  ramen groter dan het energieverlies.
De overgebleven energiebehoefte van een passieve woning is slechts 25% van die van een conventionele woning die eventueel verkregen kan worden uit een zonthermisch of zonelektrisch systeem.

Officieel is een woning een passiefhuis wanneer de energiebehoefte minder is dan 15 kWh/m2a (d.w.z. kilowattuur per m2 per jaar). 

Mogelijke maatregelen om tot een passiefhuis te komen (bron vooral Pego Conceptlijn):
- doel is gevels zonder "lekken"; het Duitse Passivhaus Institut eist een luchtdoorlatendheid van 0,6 dus de Luftdurchlässigkeit 0,6 n50/h, d.w.z. maximaal 60% luchtverversing per uur bij een luchtdrukverschil buiten en binnen van 50 Pascal (zie eventueel blower door test); geen ongecontroleerde tocht maar een correcte vorm van ventilatie is uit gezondheidsoverwegingen noodzakelijk (luchtverversing!)
- extreem goede luchtdichting, met lange levensduur
- gebruik passieve zonne-energie (grote ramen op het zuiden geven veel zonintrede, vooral in de winter nuttig)
- voorkom temperatuuroverschrijding in de zomer (als gevolg van veel zontoetreding), bijvoorbeeld door degelijke en eenvoudig te bedienen zonwering, bij voorkeur aan de buitenzijde van het huis (o.m. met screens)
- hoge Rc’s (7-10 m2K/W) door een dichte gebouwschil (passiefhuizen hebben vaak veel dikkere buitenmuren dan normale nieuwbouwwoningen; vaak hebben passiefhuizen geen uitbouwen en dakkapellen omdat die meer wind vangen en voor warmteverliezen zorgen)
- isolatie van kozijnen en deuren (U kozijn < 0,9 W/m2K; dus R kozijn >= 1,1 m2K/W)
- isolatie van beglazing (U beglazing tussen 0,55 en 0,85; dus R beglazing tussen 1,2 en 1,8)
- isolatie van de fundering (isolerende bekisting, zie bijvoorbeeld bij verloren bekisting)
- geen koudebruggen (allerlei details zijn mogelijk te verbeteren, denk bijvoorbeeld aan de brievenbus en een onderbroken slotcilinder, maar er zijn natuurlijk budgettaire grenzen)
- balansventilatie met hoogrendement warmteterugwinning, DC-ventilatoren (werken op gelijkstroom) en geïsoleerde kanalen
- minimale installatie voor ruimteverwarming (o.m. luchtverwarming via ventilatiesysteem; o.m. verwarming met enkele radiatoren)
- geïsoleerde warmwaterleidingen
- compacte installatie voor ruimteverwarming (zonnegascombi, compacte warmtepomp o.d.)
- reductie van huishoudelijk energieverbruik (zuinige apparaten en verlichting).

Mogelijke controles op de juiste detaillering van kierdichtheid e.d.:
- blower door test (geeft (a) de mate van de kierdichtheid van de woning en eventueel (b) de werking van het ventilatiesysteem)
- thermografische opname (toont lekken in de gehele bouwschil).
Met de resultaten van de blower door test en de thermografische opname kunnen vooraf bepaalde energieberekeningen worden gecontroleerd.

Bij een passiefhuis wordt niet geëist dat er in het geheel geen externe energie mag worden gebruikt zoals bij een nul-energie-woning. 

De kosten van een passiefhuis zijn 10-15% hoger dan van een "normale" woning, maar de energiewinst is vanaf het begin groot. Ook bij renovaties is te overwegen de woningen aan te passen tot passiefhuizen. Dat kost uiteraard meer dan een normale renovatie maar de besparing op energie is blijvend. Omdat de energiekosten lager zijn, kan de huurprijs (tijdelijk) hoger zijn om de meerkosten te verrekenen.

Bij massief-passief bouwen wordt een passiefhuis op de traditionele Nederlandse manier gebouwd, d.w.z. met een luchtspouw, hardschuim isolatieplaten en massieve materialen als baksteen (gevelsteen) en kalkzandsteen (binnenspouwblad).

Voor de BENG-eisen geldt bij energieneutraal dat BENG-2 (maximaal primair fossiel energiegebruik) <= 0,0 kWh/m2 per jaar is en BENG-3 (aandeel hernieuwbare energie) >= 100%.

Documentatie
- Korte uitleg wat een passiefhuis inhoudt (Passiefhuis Platform)
- Informatie passiefhuis en lage-energie-woning met Ytong van Xella

- Massief passief bouwen, een passiefhuis volgens de traditionele bouwmethode (o.m. Wienerberger)

- Pego Conceptlijn Passiefhuis (2007)

- Bouwdetails passiefhuis houtbouw (zip-file met pdf's)

- Bouwdetails passiefhuis massiefbouw (zip-file met pdf's)

- Untersuchung der Dauerhaftigkeit von Gebäudeluftdichtheitskonzepten (van Passivhaus Tagung, Passivhaus Institut)

- Het Passivhaus Institut doet wetenschappelijk onderzoek naar passiefhuizen

- De "10 punten passiefhuis" helpen het "klimaatprobleem" (Engelstalig, van Passivhaus Institut)

- De "10 punten passiefhuis" helpen het "klimaatprobleem" (Duitstalig, van Passivhaus Institut)

Passief bouwende architecten en bouwbedrijven zijn o.m.: 
- Rothuizen architecten, Middelburg

- FARO Architecten, Lisserbroek en Oeken

- Ariëns CS Architecten, Oss

- Dantuma Wegkamp, Meppel

- Azimut Bouwbureau, Ede

- Marco Bruijnes Architecten, Nieuwkoop

- Dd-architect, Amersfoort

Zie ook Passief Bouwen, Passiefhuis Markt, Pixii, RVO, A2M, Brink Climate Systems, Sto Isoned, Trecodome.
Ook Rockpanel (anorganische steenvezels van Rockwool, samengekleefd door een thermohardend bindmiddel) wordt toegepast bij passiefhuizen.
Verg. BENG (bijna energieneutraal gebouw), energiebesparing, kaswoning, serre, iso++, green architecture.

Eng. passive house; een nul-energie-woning is zero energy house, zero energy home