home  

discl. / ©, lid NVJ

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
Toets een onderwerp in het zoekboxje, of
klik op één van de letters A..Z hierboven.

Het is al gelukt dat er bijna nergens woningen gebouwd mogen worden
nu wil GroenLinks overal betaald parkeren in Utrecht. 
Zie GroenLinks en de bizarre dwingelandij.

mergel

 

mergel

Mergel is een natuursteen die in de laatste periode van het Krijt (bv. het Maastrichtien) in een ondiepe zee werd afgezet als een laag kalksteen. Mergel is een sedimentair gesteente (afzettingsgesteente). Afhankelijk van de locatie bevat de mergel een andere verhouding van kalk met klei, leem of zand. Naar gelang de overheersende hoeveelheid wordt soms gesproken over kalkmergel en kleimergel.

Mergel is een vettige, zeer vruchtbare grond/steensoort. De bekendste mergel bevat de zachte fijnkorrelige geelwitte kalksteen, die geschikt is voor de bouw en toegepast wordt voor decoratieve elementen. Deze mergel bevat ca. 91-98% kalk en ca. 2-9% zand.

"Voordelen van mergel als bouwmateriaal en als duurzaam product:
- mergel heeft een drukvastheid ca. 25 kgf/cm2 (ca. 2,5 MPa of N/mm2)
- mergel gaat condensvorming tegen
- mergel is enigszins geluidwerend (door het poreuze karakter waarschijnlijk)
- het is een natuurlijk materiaal, zonder ziekmakende additieven
- door het grote bestanddeel kalk kan 'zaagsel' van mergel bijvoorbeeld over het land gestrooid worden (op het land heeft het dezelfde toepassingen als kalk)."

Wanneer het bestanddeel klei onderdeel uitmaakt van mergel, en door het poreuze karakter van deze mergel, is deze gevoelig voor erosie.
De zachtere mergel heeft als nadeel dat het gemakkelijk vocht opneemt, waardoor bij vorst de buitenste laag kan loskomen (een soort delaminatie).

Mergel wordt nog wel gebruikt bij de productie van cement, maar daarvoor zoekt men vervangers.

Sibbe is een mergelsteen die voor de bouw wordt gebruikt (vaak restauraties). Sibbe wordt verkregen uit de groeve bij Sibbe in Zuid-Limburg (de Sibbergroeve). De Sibbe mergel is goed homogeen en bestand tegen weersinvloeden.
Tauw is ook een mergelsoort die gebruikt werd als bouwsteen. Tauw is een overgangsgesteente tussen Maastrichtersteen (ook een mergelsoort) en silex (een vuursteen).
Eerdmergel is kalkhoudende löss
Keimergel
is kalkrijke keileem.

Bekend zijn de Zuid-Limburgse en Belgische mergelgroeven met omvangrijke gangenstelsels. De mergelgroeven worden vaak per abuis "mergelgrotten" genoemd: een grot is een door de natuur gevormde onderaardse ruimte terwijl de groeven door mensen zijn uitgehouwen.

De hardere en zeer weerbestendige kalksteen is bijvoorbeeld de Kunrader steen.

Wat betreft het verweren van mergel (Cultureel Erfgoed):
- "Mergel wordt gewonnen in Zuid-Limburg, is zeer zacht en toch weervast. Op plaatsen waar de steen lang vochtig blijft, begroeit de steen geheel met mos. De steen vormt een beschermende huid, maar ook een gipskorst die bestaat uit het bindmiddel van het gesteente en vuil. Mergel kan op den duur verzwakken, waarbij het vervolgens vaak wordt bewoond door insecten die gangen graven in de steen. Dat is een teken dat de steen ‘op’ is.
- Mergel is in het verleden wel eens ingesmeerd met een verstevigend middel (waterglas), waardoor de steen aan het oppervlak zijn vocht niet meer kwijt kan en de complete huid afstoot.
- Wespen graven soms een netwerk van gaten (wespengaten) en vogels slijten met hun klauwen sporen in de mergel."


klik op de meeste afbeeldingen voor groter

blokken mergel (sibber blokken) bij mergelspecialiteitenbedrijf f. rouwet:


bewerken van mergel bij een restauratie (fa. kleijnen):


een kijkje in de mergelgroeve van sibbe (mergelspecialiteitenbedrijf f. rouwet):


mergel van maastricht, aan de oppervlakte:


fossielen in mergel:


De term mergel is ontleend aan het middeleeuws Latijnse margila (mergel), dat moet teruggaan op een Keltisch woord, bv. het Gallisch margila. Plinius de Oudere zegt in zijn Naturalis historia (17, 42) van het Latijnse marga (mergel) uitdrukkelijk dat het een Gallisch woord is. De Kelten waren de eersten die bemesting met mergel toepasten. Zoals uit het citaat van 1280 blijkt, werd dit ook in Nederland gedaan. Bron Etymologiebank.

Afbeeldingen o.m. Natuurwijzer en Mergelspecialiteitenbedrijf F. Rouwet.

Zie ook kalksteen en kalk.

Eng. marl, marlstone