Klei
is een grondsoort die bestaat uit
fijne platte gesteentefragmenten en mineraaldeeltjes met een korrelgrootte kleiner dan 0,002
mm (< 2 micrometer; de benaming van deze kleine deeltjes is lutum).
We onderscheiden zeeklei en rivierklei naar de plaats van ontstaan, het
is daarmee een afzettingsmateriaal (een sedimentair
gesteente).
Door de fijne, platte deeltjes
(plaatjes) is
klei een goede afsluiter van water en wordt als zodanig toegepast bij
bijvoorbeeld dijken, sloten, singels. De
kleur van klei is grijsachtig, bij rivierklei soms bruinig door oxidatie van
ijzerdeeltjes.
Vette klei is klei
met weinig zand; weke, vette klei wordt in Zeeland spier genoemd. Magere klei is klei met veel zand Slappe klei is klei met weinig binding tussen de bestanddelen, stijve
klei met veel binding. Jonge klei is klei die in de laatste geologische periode(n) is afgezet.
Diep liggende klei is vaak oude klei.
Door uitdrogen of door druk gaat klei inklinken:
het poriënwater verdwijnt uit de kleimassa wat de binding tussen de
kleideeltjes sterk verlaagt. Dit inklinken is zeer nadelig voor bijvoorbeeld oude gebouwen die
gefundeerd zijn op een kleilaag. Verder zorgt klink voor bodemdaling.
Eén van de foto's
onder geeft een impressie van krimpscheuren
(craquelé) in uitgedroogde klei.
Kenmerken van klei en leem:
- chemisch minder stabiele mineralen en meer anisotroop
- vorm van de deeltjes is schilferig (< 0,01 mm)
- gemakkelijk splijtbare kleimineralen (door het schilferige karakter) worden
bij verwering zeer kleine fracties (groot oppervlak en grote waterbinding)
- behoorlijk samendrukbaar (plastisch en elastisch; klei: voortgaande
vervorming)
- kleine doorlatendheid
- zettingen verlopen langzaam.
Resulterend in:
- samenhangend
- vaak slecht doorlatend (zie bij permeabiliteit)
- redelijk samendrukbaar
- minder geschikte bouwgrond.
(bron:
"beter bouw- en woonrijp maken", ir. d.j. biron, 2004)
Eng. clay; blauwe klei is blue clay; bonte klei is mottled clay,
variegated clay; grindhoudende klei is gravelly clay; jonge klei is Holocene
clay; kalkhoudende klei is calcareous clay, limey clay; leemhoudende klei is
loamy clay; magere klei is lean clay; vette klei is fat clay; slappe klei is
soft clay; stijve klei is stiff clay; vuurvaste klei is fire clay, refractory
argil; zware klei is heavy clay
*) "Een ternaire grafiek geeft de verhoudingen van drie variabelen weer als posities in een gelijkzijdige driehoek. De aandelen op iedere zijlijn geven samen 100%."
('t over-leven)