trap

Een trap is een uit treden bestaand constructie-onderdeel om naar boven of beneden te gaan, meestal in een gebouw.
De hoogte tussen twee treden heet optrede, de diepte van een trede heet aantrede. Een goed beloopbare trap voldoet aan de formule: (2 * optrede) + (1 * aantrede) = 590 mm. Hierbij is de 590 de zogenoemde stapmodulus: de lengte van een "stap" op de trap, dus ongeveer 60 cm. 
Bij een kleine optrede hoort een grote aantrede. Soms wordt gesteld dat de som 570 tot 630 mm moet zijn, afhankelijk van de situatie.
Een luie trap is een trap met een (relatief) grote aantrede en kleine optrede. Vroeger waren trappen regelmatig veel te steil, maar een te luie trap loopt ook niet prettig.
De tweede formule voor trappen was: optrede + aantrede = 380 tot 400 mm, maar waarschijnlijk is die bovenwaarde nu ca. 425 mm (langere mensen nemen grotere stappen).

Voor een normale binnentrap voor woningen is een aantrede van 220 tot 250 mm gewenst met een optrede van 175 tot 185 mm (220 mm is de minimale diepte van de aantrede en 188 mm is de maximale hoogte van de optrede in Bouwbesluit 2012). Niet in het Bouwbesluit vermeld, maar ervaring leert dat alle treden even hoog moeten zijn en als er een maatafwijking is, deze voor dient te komen in de onderste trede en max. 6 mm mag zijn; bij de andere treden mag een eventuele afwijking in de optrede van twee opeenvolgende treden niet groter zijn dan 2 mm.
"Een trap overbrugt een hoogteverschil van niet meer dan 4 meter. Bij een groter hoogteverschil zal een tussenbordes moeten worden geplaatst."
Als maximale hellingshoek van de trap (stijgingshoek) wordt 37 graden genoemd (bij een maximale optrede van 188 mm, een minimale aantrede van 220 mm en een ruimtehoogte van 2600 mm).
Het kraken van de trede kan worden vermeden door onder de neus een lat aan te brengen (de neuslat, wellat) of door de bovenkant van het stootbord rond te schaven (zodat die alleen in het hart van het stootbord tegen de onderkant van de erbovenliggende trede sluit).

De tekeningen van een trap op papier en schaal 1 op 1 (ware grootte) heten uitslagen.

Bij een gesloten trap zijn er altijd stootborden.
Een open trap is een trap zonder stootborden. 
Een scheluwe trap is een trap die begint en/of eindigt met een draaiing.
Een schone trap is een trap die aan de achterzijde (onderzijde) in het zicht blijft.
Een luie trap is een trap met een (relatief) grote aantrede en kleine optrede.
Een verholen trap is een trap die achter een betimmering o.d. is weggewerkt, bijvoorbeeld een diensttrap.

Een trapboom is één van de twee balken ("bomen") van een trap waartussen de treden en de stootborden gevat zitten.
Een trapfries is een fries in een getrapte vorm.
Een trapgat is de ruimte boven een trap, doorlopend naar de verdieping erboven en/of eronder (ook: opening in een zoldervloer).
Een traphekje is een hekje dat kleine kinderen tegenhoudt de trap op te gaan (onderaan de trap) en van de trap te vallen (bovenaan de trap).
Een trapgevel is een gevel in de vorm van een trap en het spiegelbeeld ervan.
Een trapkast is een kast onder een trap, meestal een kast voor stofzuiger en allerlei andere huishoudelijke spullen.
Een trapleuning is een hulpstuk bij een trap waar de hand op rust om gemakkelijk de trap te belopen.
Een traploper (loper) is een lang smal kleed op een trap.
Een trapneus is de oppervlakte vooraan de trede van een trap die in bovenaanzicht overlapt.
Een trappenhuis is een ruimte (met een trap) die geheel afgescheiden is van de andere vertrekken.
Een traproede (roede) is stang die de traploper vasthoudt.

Een knoloog is een schroef met een ring waardoor de traproede kan. 
Een ladder is mogelijk te zien als een eenvoudige, mobiele trap zonder stootborden waarvan de treden (sporten) ondiep zijn en de bomen smal.

Soorten trappen
- draaitrap (is wenteltrap)
- Engelse trap (ook: spiraaltrap, slingertrap)
- luie trap 
- muizentrap (is dunne bijna vrijhangende trap)
- open trap 
- scheluwe trap (ook: schele trap)
- slingertrap (is Engelse trap)
- spilsteektrap 
- spiltrap 
- steektrap (ook: rechte trap; soms: versteken trap, rechte steektrap)
- verdreven trap 
- wenteltrap (ook: draaitrap)
- zipzap-trap 
- zwevende trap.

onderdelen van een trap; klik voor groter (wetenschappelijk en technisch centrum voor het bouwbedrijf, wtcb):

1 trede 11 balusters 2 stootbord 12 trappaal 3 neuslat 13 hoofdtrappaal 4 wangen 14 kuipstukken 5 nesten 15 (uit)leiwang 6 tredevlak 16 bordes 7 (trede)neus 17 traparm 8 bloktrede 18 welstuk 9 leuning 19 stoottrede 10 handgreep

H optrede a traphelling A aantrede     ( in graden) 1 neus 3 traphelling 2 tredebreedte 4 klimlijn

1 traphoogte = verdiepingshoogte  3 insprong 2 sprong = traplengte 4 vrije hoogte

traphellingen; klik voor groter (helling van 45 graden redelijk, 53 graden te steil, 30 graden te lui, boek houtconstructies, zwiers, 1920):

de bloktrede is de eerste trede van een trap, die vaak groter is dan de andere treden; een bloktrede als bijzondere trede is optioneel en meestal alleen van esthetische aard, soms aan de zijkant fraai afgerond:

Enkele eisen voor de afmetingen ten aanzien van "de trap" uit het Bouwbesluit 2012, tabel 2.33/2.34 (nieuwbouw): 

*) incl. trappen die uitsluitend voor ontvluchten worden gebruikt
**) deze waarde was in het Bouwbesluit 2003: 0,185 m
***) bovenkant van de leuning, gemeten  loodrecht boven de voorkant van een tredevlak van de trap

Enkele eisen voor de afmetingen ten aanzien van "de trap" uit het Bouwbesluit 2012, tabel 2.39 (bestaande bouw): 

Voor de gebruiksfuncties woonfunctie en bijeenkomstfunctie geldt tevens volgens het Bouwbesluit 2012: "Een gemeenschappelijke verkeersruimte met een trap voor het overbruggen van een hoogteverschil van meer dan 1,5 m, is ter plaatse van die trap, bepaald volgens NEN 2778, regenwerend. Dit geldt niet voor een trap die uitsluitend bestemd is om het bouwwerk te ontvluchten."

Het "kraken" van de traptreden kan mogelijk worden opgelost door het zogenoemde:
- stootborden aan de treden vastschroeven, eventueel met spanschroeven ("opspannen" van de trap)
- verticaal balkje klemmend onder de krakende trede plaatsen, aan achterzijde van het stootbord
- horizontale lat klemmend tegen achterzijde stootbord (kraaklatten)
- laatste redmiddel: wiggen tussen stootbord en trede (en afwerken afwerken als het kraken verholpen is).

Documentatie
- Voorbeelden van trappen

- Voorbeelden van trappen bij Doelbeelden (klik links op trappen)

- Trapkenmerken

Fabrikanten en leveranciers van trappen
- Allstairs, Ede (Gelderland)

- Eestairs, Barneveld (Gelderland)

- Genico, Ruiselede (België)

- HR Trappen, Waalwijk (Noord-Brabant)

- Janssen van den Berg, Rijssen (Overijssel)

- Kristof Knokkaert, Popperinge (België)

- De Kruijf Trappen, Waddinxveen (Zuid-Holland)

- Level Trappen, Purmerend (Noord-Holland), Hoogeveen (Drenthe)

- Trappenhuis, Suameer (Friesland)

- De Vries, Heerenveen (Friesland)

- Willems, Eijsden (Zuid-Limburg)

En voor "traprenovatie" bijvoorbeeld Upstairs.

De term trap is al bekend in de Middeleeuwen; men gebruikte het woord trap voor een "ladder" of een "vaste constructie met treden". Het Middelnederlands (1200-1500) kende de term ook als "graad". Vanaf de zeventiende eeuw werd dit woord overgenomen door diverse talen, vooral dankzij de Nederlandse scheepsbouw die in deze periode alom werd gekopieerd (in de betekenis "scheepsladder"). Bron Etymologiebank.

Zie bijvoorbeeld ook trapterminologie, bloktrede, binnenboom, doorschietende trede, draaitrap, Engelse trap, klimlijn, looplijn, luie trap, molenaarstrap, muizentrapje, open trap, opstand, optrede, raveling, scheluwe trap, slingertrap, spiltrap, spilsteektrap, steektrap, stijgingshoek, stootbord, symbolen trap, trapboom, trapleuning, trapneus, val, verdrijven, voorhout, wellat, welstuk, wenteltrap (draaitrap), zipzap-trap.

Eng. stairs, flight of stairs, staircase, stair; steile trap is steep stair