venster

1. Door een venster kan men zien wat aan "de andere zijde" is. Een venster is bijvoorbeeld:
- een (licht)opening in een muur (oorspronkelijk open, dus zonder glazen ruit)
- in opening in een envelop waar het adres van de brief te lezen is 
- een ruitje van een klok, dashboard o.d.
- een opening tussen twee kantelen
- een door erosie veroorzaakte opening in een gesteente waardoor het eronder liggende gesteente zichtbaar is.

In het venster van een muur wordt normaliter een raam met glasruiten geplaatst (vensterglas). 

"Warmte-isolatie is één aspect van de rol van vensters. Zij vervullen velerlei, soms tegenstrijdige functies waartussen een evenwicht gevonden moet worden. Een venster beschermt tegen regen, wind en koude, en tegen lawaai en inbraak. Maar vóór alles zorgt het voor lichtinval binnen en voor een uitzicht naar buiten, voor ventilatie die een goede luchtkwaliteit in het gebouw verzekert, en voor gratis warmte van de zon in de winter. Kortom, een venster beschermt ons tegen de buitenwereld, maar moet vooral het contact mogelijk maken met die buitenwereld. We zouden bijna vergeten dat dit de belangrijkste functie is van vensters. Een uitzicht bieden en licht laten binnenvallen zijn de basisfuncties van vensters. Een venster bepaalt onze blik op de buitenwereld die we vanuit het interieur van de woning hebben. Het maakt een subtiele dosering van het licht mogelijk volgens het ritme van de seizoenen."

Venster biedt bescherming
- tegen weer en wind (water- en luchtdichtheid)
- tegen binnendringen van vogels e.d.
- warmte-isolatie
- geluidsisolatie
- inbraakbeveiliging.

Venster is een medium voor uitwisseling
- natuurlijke licht
- uitzicht naar buiten (en meestal inkijk van buiten, een vorm van communicatie is mogelijk)
- ventilatie / hygrometrisch evenwicht
- voordelen van de zon (vooral in de winter).

Soorten vensters (glas en anders) zijn o.m. 
- bandvenster (lintvenster)
- biforium (tweelicht zonder glas)
- bloemkozijn 
- bolkozijn (tweelicht met glas)
- bovenlicht 
- dagvenster 
- daklantaarn 
- daklicht 
- dakvenster  
- demerara-raam 
- diocletiaans venster (thermenvenster) 
- draadglas 
- draaikiepraam 
- draairaam 
- drielicht 
- dubbelglas (en triple glas) 
- empirevenster 
- engelenvenster 
- glas-in-loodvenster 
- gebrandschilderd glas 
- hagioscoop (laagvenster) 
- keldervenster (zie bij Oldambster boerderij)
- kiepraam 
- klapraam (klepraam) 
- kloostervenster (kloosterkozijn) 
- koekoek 
- kookraam 
- kruisvenster 
- laagvenster (hagioscoop)
- laddervenster 
- lancetvenster 
- lantaarn (cimboro, daklantaarn)
- legraam (vallicht, daklantaarn)
- lichtkoepel 
- lichtstraat  
- lichttunnel 
- lucarne 
- oculus (oeil de boeuf, ossenoog; gat in gewelf) 
- patrijspoort (zie bij patrijspoortligger)
- pv-paneel (zonnepaneel, eventueel met doorzicht) 
- radvenster 
- rocaillevenster 
- roosvenster (rayonnant)
- schuifraam (schuifvenster, schuifkozijn; glijraam)
- serliana 
- snijraam 
- stalraam 
- steekraam (steekvenster, uitzetraam) 
- stolpraam 
- T-venster (T-raam)
- taatsraam 
- torenvenster 
- trapeziumvormig venster 
- tuimelraam 
- uilenbord 
- valraam 
- vallicht 
- vast raam (kan niet open) 
- ventilatieluik (zie bij nachtventilatie) 
- vieringtoren (t.b.v. lichtinval)
- vliesgevel 
- voorzetraam 
- wiener sprossen 
- zaadvenster.

venster in een woning en bij een klok (klik voor groter):

De term venster is een vroege ontlening aan het Latijnse fenestra (venster, raam), één van de vele met de Romeinen meegekomen bouwkundige termen. Mogelijk is het een Etruskisch leenwoord in het Latijn. Het woord is waarschijnlijk ter vervanging gekomen van een inheems woord voor "(klein) venster", dat vergelijkbaar moet zijn geweest met het Oudhoogduitse ougatora, het Oudengelse eagduru en het Gotische augadauro, die letterlijk "oogdeur" betekenen, en het Oudnoordse vindauga, dat letterlijk "windoog" betekent, waaraan het Engelse window is ontleend). Bron Etymologiebank.

Afbeelding rechtsboven toont de hoes Pink Floyd Echoes met vensters door vensters.
Aangehaalde tekst en tabel uitwisseling/bescherming uit Houten schrijnwerk (pdf).

De term venster wordt ook overdrachtelijk gebruikt, bijvoorbeeld een venster op een bepaalde periode uit de geschiedenis.

Zie eventueel verder bij raam en ruit.
Zie eventueel dievenijzer, etsen, melkglas, persienne, schothouder, serre, tracering, vensterbank, wisseldorpel.

Eng. window; (luik) shutter; dichtgemetseld venster is bricked-up window; laag venster (hagioscoop) low-side window, lychnoscope; rond venster is circular window

2. Een venster is de opening tussen de kantelen.