zaadvenster

Een zaadvenster is een (laag) te openen venster (raam) in een zolder die uitsluitend bestemd is voor de opslag van zaden (koren, granen). We komen zaadvensters daarom uitsluitend tegen in (voormalige) boerderijen. In aanvang was het een laag raam, maar in de loop der tijd is het een vrij normaal venster geworden om de indruk te geven dat de verdieping (zolder) daadwerkelijk gebruikt werd voor bewoning; vaak waren de vensters in de andere gevels wel lage vensters. Het zaadvenster bevindt zich meestal in de voorgevel. Omdat het zaadvenster vaak boven de voordeur ligt, wordt er later zelfs een balkon bij gemaakt. Zo krijgt de boerderij steeds meer aanzien terwijl de verdieping gewoon een zaadzolder is.
In tegenstelling tot wat verwacht zou worden, is de toegang waarschijnlijk meestal vanaf de stal achter het woongedeelte.

Doel van de zaadzolder was een grote, droge, te ventileren ruimte te hebben voor de meer langdurige opslag van zaden, want:
- in een vochtige ruimte gaan zaden ontkiemen en schimmelen (dus licht en lucht nodig)
- in een afgesloten, bedompte ruimte worden zaden muf (ventilatie nodig en houten vloer eventueel met spreidsel)
- in een ruimte buiten de boerderij hebben de zaden meer kans om opgegeten te worden door allerlei dieren. 
In de ruimte boven het woongedeelte is meer controle mogelijk wat betreft temperatuur, vochtigheid en je hoort de muizen lopen.

Het zaadvenster is een Gronings verschijnsel, maar door het verhuizen van boeren komen deze vensters ook elders voor, bijvoorbeeld in Vroomshoop (nabij Almelo, Overijssel).
Het zaadvenster komt vaak voor in Oldambster boerderijen.

zaadvenster rood omcirkeld; keldervenster groen omcirkeld; oldambster boerderij, nieuw-beerta, hoofdweg 51, anno 1874; de 1e verdieping is een zaadzolder (korenzolder); de vensters daarvan heten zaadvensters; het balkon is louter verfraaiing en natuurlijk ook om aan te geven dat de boer welgesteld is (nazaten de vries):

zaadvensters op de 1e verdieping, vroomshoop, tonnendijk 166, anno 1878 wozwaardeloket meldt 1915; klik voor groter (foto jalf flach):

wonderlijke oldmabster boerderij met zeer grote zaadzolder, drie rijen zaadvensters in kopgevel (bovenste venster is een afbeelding met een paard), bellingwolde, hoofdweg 306, ca. 1850; klik voor groter (boerderijenstichting fryslân):

Zie eventueel vele soorten vensters.
Verg. balkluik (balkenluik).