baksteen

Baksteen is een gebakken kunststeen en ontstaat door het bakken van een meestal rechthoekige klomp van een mengsel van klei, fijn zand en ijzer- of kalkmineralen op een temperatuur van 850 tot 1150 graden Celsius (boven 1125 graden gaat baksteen sinteren, verglazen). IJzermineralen in de klei geven de steen een rode kleur en kalk geeft een gele baksteen.
De klei moet bij het mengen goed verwerkbaar zijn (plastisch, 20-30% vocht). Klei krimpt bij drogen en wordt steenachtig bij verhitten. Het drogen van de groene steen (jonge steen) mag dus niet te snel gebeuren om krimpscheuren en uit elkaar spatten te vermijden; speciale droogovens zorgen voor een correcte droogomgeving.

Voordelen en nadelen baksteen

Volgens Wienerberger zit duurzaamheid in de baksteen ingebakken: de producten gaan mensenlevens mee. "Getuigt het Slot Loevestein niet van de intrinsieke kwaliteit van baksteen: mooi, massief en duurzaam?"

Voordelen van baksteen zijn o.m.
- zeer lange levensduur (meer dan 75 jaar is normaal)
- weinig onderhoud (sterk, hard, kan tegen alle weersinvloeden)
- veel variaties mogelijk in kleur, textuur en vorm (soms zijn juist kleinere of grotere nuances interessant in een gevel)
- flexibel bouwen (vorm en hoeken e.d.; hakken en zagen mogelijk; handmatig stapelen of met robot voor prefab-gevels)
- het verlevendigen van een grote baksteen gevel kan met een ander patroon of metselverband of met hier en daar een strooisteen
- houdt warmte vast en staat die langzaam af (comfort)
- bij handmatig stapelen is geen kraan nodig
- in veel streken zijn de voornaamste grondstoffen (klei en zand) ruim beschikbaarheid
- is in beginsel echt herbruikbaar (bij een droogstapelsysteem; gemetseld met kalkmortel; bij gebruik van prefab geveldelen van metselwerk) of recyclebaar tot puin (vulmateriaal wegen) of gruis (toeslagmateriaal; substraat).

Nadelen baksteen
- bakken gebeurt op een hoge temperatuur, wat veel energie vraagt; toch zijn er verschillende opties om de fabricage van baksteen te vergroenen: TNO heeft een methode ontwikkeld om baksteen met een (alkali) activator op een temperatuur van 20-50 graden C te "bakken", dus extreem veel gunstiger; ook kan het aardgas dat voor de hitte zorgt vervangen worden door waterstof (transporteren door waterstof via binding aan een oliecomponent, LOHC)
- kleurnuances kunnen optreden; als er bakstenen uit meer partijen zijn, meng dan uit verschillende pallets om de nuances niet op te laten vallen
- kans op uitbloeiingen als een gemetselde gevel niet afgedekt wordt tegen regen en felle zonneschijn
- gele baksteen neemt door de kalkmineralen in de klei meer water op dan rode baksteen (daar kan eventueel rekening mee gehouden worden)
- wat zwaarder dan bouwen met hout (maar ook bij houtbouw is een solide fundering nodig)
- diepte van 10 cm is soms veel (hoeveel ook minder diepe bakstenen vervaardigd worden)
- vaak nog handmatig gestapeld (arbeidsintensief, bouw gevel kan langer duren dan met prefab beton).

Soorten baksteen (gebakken steen, keramische steen) zijn o.m. (mede afhankelijk van wat men onder een "soort" verstaat):

blindeersteen
bricorna
fimonsteen
frog-steen
geperforeerde baksteen
gevelsteen
grijpsteen
handvormsteen
holle baksteen
kannebuis
klinker
kloostermop (kloostersteen, monnikssteen)
papensteen (Boomse baksteen)
perfora
poreuze baksteen
porisosteen
poroton
profielsteen
radiaalsteen
ratelaar (ratel)
steenstrips
strengperssteen
tichel (Groningen)
verblendsteen
volle baksteen
vormbaksteen
vormsteen (profielsteen)

Steenfabrieken e.d.:

Overkoepelende organen:

Steenfabrieken:

ABC-Klinker (Duitsland)
Aberson
Bylandt straatbaksteen
Caprice Baksteen (Steenfabriek Huissenswaard)
Deppe (Duitsland)
Desta gevelstenen en kleiklinkers (kleinere steenbakkerij, België)
Dumoulin Bricks (kleinere steenbakkerij, België)
Engels Baksteen (Engels Helden , Engels Oeffelt)
Eurosteen (Steenfabriek Linssen; kleine steenbakkerij)
Steenbakkerij Floren (België)
Forterra (Engeland)
Hagemeister (Duitsland, ook Nederlandstalige pagina's)
Briquetterie Houlé (kleinere steenbakkerij, België)
Hove (België)
Huissenswaard Steenfabriek (Caprice Baksteen)
Klinkers (ook voor traditioneel handwerk op maat)
Kroesen Handel (leverancier van verschillende fabrikaten)
Pierre Lanter
MBI
Steenbakkerijen van Membruggen (kleinere steenbakkerij, België)
Vande Moortel (België)
Nelissen (België)
Oude Klinker
Petersen Tegl (Denemarken, ook Nederlandstalige pagina's)
Ploegsteert bouwblokken en gevelstenen
Rijswaard
Röben
Rodruza
Strating
Van den Broeck (veldovensteen, handvorm uit een veldoven)
Vandersanden
Vogelensangh
Wienerberger:
Terca; steenfabrieken Bemmel, Daams, Daas, Doorwerth, Erlecom, Haaften, Heteren, Heylen, St. Joris, Kijfwaard, Korevaar (is Zennewijnen?), Nuance, Roodvoet, Schipperswaard, Thorn, Timmermans, Wolfswaard, Zennewijnen
Zilverschoon Randwijk (handvormstenen, vormbak, wasserstrich, gekamd, strengpers, profielstenen)