klinker

1. Klinker is oorspronkelijk een harde baksteen die nauwelijks water opzuigt. Deze eigenschap ontstaat door de hogere afstooktemperatuur van ca. 1200 graden C en de langere verblijftijd in de oven. De gunstige eigenschappen van hardheid en waterdichtheid maakte hem zeer geschikt voor funderingen, trasramen en vloeren. 

De term klinker wordt ook gebruikt voor de hardere soort kalkzandsteen (kalkzandsteenklinker, voor buitenmuren en kelders) en de betonnen straatsteen (betonnen straatklinker), zie voor afbeeldingen bijvoorbeeld Doelbeelden.
Goed doorbakken stenen van bijvoorbeeld de Achterhoek "klinken" niet, men spreekt daar van een "goede stem". 

klinker, verblendsteen; klik voor iets groter (abc-klinker):

klinker, bockhorner klinker; klik voor groter (baksteen holland west):

Het woord klinker is afkomstig van het heldere geluid dat deze baksteen geeft als er op getikt wordt. 

Zie ook baksteen, betonklinker, initiële wateropzuiging, Ondernemersvereniging Bestratingsbedrijven Nederland OBN.

Verg. (ook wat betreft voortbrengen van een specifiek geluid) rammelaar, ratelaar.

Eng. clinker brick (soms: Dutch brick, gele baksteen van huizen in de koloniën)

2. Klinker als "materiaal" is de basis voor cement. De belangrijkste grondstof voor cement is van natuurlijke oorsprong, mergel, een kalkrijk gesteente (kalksteen is een alternatief voor mergel). De mergel wordt fijngemalen en gemengd met onder andere klei. Door een verhittingsproces tot 1450 graden C wordt uit dit mengsel portlandcementklinker vervaardigd, kortweg klinker genoemd. De klinker heeft de vorm van bolletjes, ongeveer ter grootte van knikkers. Deze klinker is de basis voor alle cementsoorten. Door het vermalen van de klinker tot uiterst fijne deeltjes ontstaat portlandcement. 

"Portlandcementklinker, kortweg klinker genoemd, wordt verkregen door verhitting, tot sinteren toe, van een mengsel van grondstoffen met als voornaamste bestanddelen kalk (CaO) en kiezelzuur (SiO2) en voor het overige aluminiumoxide (Al2O3) en ijzer(III)oxide (Fe2O3), terwijl zeer kleine hoeveelheden van andere oxiden aanwezig kunnen zijn."

Portlandcementklinker wordt vaak gecombineerd met:

• gips of anhydriet: 
  bindtijdregelaars, remmen hydratatie af (reactie van cement met water af)

• poederkoolvliegas (vliegas): 
  bindmiddelfunctie, vulstof i.p.v. cement, betonmengsel beter verwerkbaar, betere weerstand tegen agressieve stoffen

• hoogovenslak (slak): 
  bindmiddelfunctie, snellere verharding dus sneller ontkisten, voorkomt ASR, betere weeerstand tegen sulfaten

• kalksteenmeel (steenmeel):
  vulstof, versnelt hydratatie, kan een deel van het cement vervangen; " vult holle ruimtes tussen de grovere cementdeeltjes op en optimaliseert hierdoor de bindmiddelmatrix", stabilisator van zelfverdichtend beton, voor een egaler en lichter en gladder oppervlak zichtbeton, de korrelgrootte is vergelijkbaar met cement.

cementklinker; klik voor groter:

Documentatie
- Portlandcement CEM I 52.5 Komo-attest cement met poederkoolvliegas (van HCM Cement)

- Portlandcement CEM I en CEM III Komo-attest cement met hoogovenslak en/of vliegas en/of kalksteenmeel  (van HCM Cement)

- Portlandcement Screedment 32.5 met eco-vulstoffen e.a. (van HCM Cement)

Met dank aan Heidelberg Cement en HCM Cement.

Eng. clinker, cement clinker