poreuze baksteen

Poreuze bakstenen zijn bakstenen met relatief grote poriën en worden op twee manieren verkregen. Poreuze bakstenen zijn relatief licht in gewicht en warmte isolerend:

a. Door een speciale natuurlijke samenstelling van de klei (klei met kiezelgoer) of eventueel  klei met daaraan toegevoegd kiezelgoer. 
De Deense molersteen is hiervan een voorbeeld. De molersteen bevat kiezelpantsertjes afkomstig van de kiezelgoer, een mineraal dat bestaat uit fossiel schelppoeder, microscopisch kleine schelpjes afgeleid van diatomeeën of kiezelwier. "De mortelstenen zijn van de hierna genoemde porisostenen te onderscheiden door duidelijk zichtbare witte puntjes. De steen is vrij lichtrood (tegen oranjerood aan) en veel lager van gewicht dan bijvoorbeeld de poriso- en fimonsteen. Molersteen wordt onder andere gebruikt voor (niet dragende) scheidingswanden."

b. Door verbranden van de stof die aan klei is toegevoegd.
Het poreuze karakter wordt verkregen door het bijmengen in de klei van een brandbare stof  zoals kolengruis, kolenslib, vliegas, polystyreenkorrels, kurk, zaagsel, papierstof *), steenwol **) e.d. Bij het bakken verbrandt het toeslagmateriaal waardoor poriën (kleine holle ruimtes) ontstaan en de volumieke massa ***) afneemt. 
- De porisosteen uit bijvoorbeeld Limburgse klei met als toeslagstoffen bijvoorbeeld zaagsel, kolenslib en vliegas.
- De porotonsteen uit klei of leem met oorspronkelijk polystyreenbolletjes, zaagsel e.d. wordt uitsluitend met een strengpers vervaardigd. Poroton staat voor het Duitse "porosierter Ton" steen, dwz. poreuze kleisteen. Kenmerkend zijn de zeer grote formaten, zie bijvoorbeeld JuWö, ook voor zeer goed geïsoleerde muren. 
- De Porotherm van Wienerberger is vergelijkbaar met Poroton.
- De nievelsteen uit Limburgse klei van steenfabriek Eygelshoven (Kerkrade).
- De fimonsteen uit Groninger klei met o.m. zaagsel werd tot 2002 bij steenfabriek Fivelmonde in Uitwierde (Delfzijl) geproduceerd. Deze fabriek van Hijlkema, met zigzagoven, is een aantal jaren een educatie- en expositieruimte geweest maar sloot helaas haar deuren in 2009.

Algemeen
De volumieke massa en het gedrag ten opzichte van vocht, druk en geluid zijn afhankelijk van het aantal, de vorm en de grootte van de poriën en eventueel de vorm en de wijze waarop perforaties zijn aangebracht met een strengpers.

Voordelen van poreuze baksteen
- zeer geschikt als binnenspouwblad
- de warmtegeleiding is lager dan bij de normale baksteen; een lagere λ-waarde (lambda-waarde of warmtegeleidingscoëfficient) maakt poreuze steen thermisch isolerend (maar minder goed geluiddempend; door grotere wanddikte wordt de geluidsisolatie weer verbeterd); Poroton met isolatiemateriaal in de perforaties heeft bij voldoende dikte een zeer goede isolatiewaarde (Rc=7,7 m2K/W)
- lichter in gewicht, ca. 1300 kg/m3 ipv. ca. 1800 kg/m3 (Poroton slechts 600 tot 800 kg/m3)
- in diverse arbeidsbesparende formaten verkrijgbaar (snelbouw)
- zaagbaar
- spijkerbaar
- mortels houden bij metselbaksteenblokken goed vast.

Nadelen van poreuze baksteen, waarvoor de fabrikant of leverancier benaderd kan worden
- toepassing als dragende muur is meestal toegestaan, maar afhankelijk van de soort steen
- toepassing als buitenmuur of als een monolithische muur is vaak niet toegestaan, maar ook afhankelijk van de soort steen en eventueel beraapt
- berapen van de poreuze steen kan eventueel zgn. rip-off veroorzaken (de raaplaag laat los), afhankelijk van de soort steen, aangebrachte ribben op de steen e.d.
- poreuze stenen zijn bijna nooit bestand tegen vorst/dooi (de vorst/dooibestandheid is vaak aangeduid met F0, d.w.z. Frost nul, niet bestand tegen vorst/dooi)
- de isolatiewaarde is voor huidige begrippen niet extreem hoog, dus bijvoorbeeld een zeer dikke muur toepassen of een spouw met isolatie.

poriso/porisosteen, porisodeco, 210x140x100 mm; baksteen-uiterlijk, speciaal voor schoonmetselwerk; ook voor dragende binnenmuren (wienerberger):

poriso, porisostuc, ook voor dragende binnenmuren (wienerberger):

porotherm pls newton 25n, formaat 500x138x249 mm (lxbxh); ook voor dragende binnenmuren en binnenspouwblad (wienerberger):

Het woord poreus heeft met poriën te maken en is ontleend aan het Oudfranse poreux (kleine openingen bevattend), afgeleid van het zelfstandig naamwoord pore (porie, opening; eind 13e eeuw); bron Etymologiebank.

Met dank aan o.m. Kees Wonink, JuWö, Kennisnet, Yatego en Wienerberger (Poriso).

Documentatie
- Wienerberger Binnenmuursteen (Poriso, Porotherm e.d.)

- Voorbeeld van Porotherm PM20 specificaties

Zie ook Poroton, porositeit, kannebuis.

Eng. porous brick

*) Papier dat al diverse keren gerecycled is, komt uiteindelijk ook in geperforeerde Poroton-steen terecht. 
**) Steenwolkorrels vormen het afvalproduct van tuinbouw in kassen en wordt op deze manier gerecycled in volle ongeperforeerde vormbaksteen.
***) De schijnbare volumieke massa (svm) van baksteen is de massa van het bruto volume van het blok ongeacht de poreusheid scherf of perforaties.