home  doneren?

discl. / ©, lid NVJ

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
Toets een onderwerp in het zoekboxje, of
klik op één van de letters A..Z hierboven.


baksteenformaten

 

baksteenformaten


Een groot aantal maten van bakstenen hebben meer of minder een standaardformaat en hebben daarom een speciale naam gekregen; denk aan Waalformaat en Vechtformaat.
Omdat een baksteen tijdens het bakproces ca. 8 % krimpt en er veel andere aspecten zijn die de uiteindelijke afmetingen van een baksteen (en dus van een bepaald formaat) bepalen, moet rekening gehouden worden met:

- Steenmaat zelf: toleranties in steenmaten. De maattolerantie is "de afwijking van de gemiddelde maat van een partij ten opzichte van de gedeclareerde gemiddelde maat". De maattolerantie kan tot ca. 4% verschil geven door het bakken e.d. De door de fabrikant opgegeven maat is meestal een gemiddelde maat. De maattolerantie is een factor maal de wortel uit de nominale maat in mm of een minimumwaarde (indien de berekende waarde kleiner is dan de gestelde minimumwaarde). 
Maattolerantie T1 = +/- 0,40 √ (nominale maat in mm), of 3 mm indien de berekende waarde kleiner is. 
Maattolerantie T2 = +/- 0,25 √ (nominale maat in mm), of 2 mm indien de berekende waarde kleiner is.
Er kan ook een specifieke waarde worden opgegeven door de fabrikant (Tm), afwijkend van T1 en T2.
Voorbeeld: maattolerantie T2 van een 210 mm strek is 0,25 * wortel(210) = ca. 4 mm (+ of -). Dus via de maattolerantie zou een partij een strek kunnen hebben die ligt tussen 206 en 214 mm. Om die forse kloof te verkleinen, is de maatspreiding ingesteld, uitgaande van een partij stenen.

- De maatspreiding geeft het verschil aan tussen de kleinste en grootste baksteen in een partij bakstenen. De maatspreiding R2 is beter dan R1.
Maatspreiding R1 = 0,6 √ (nominale maat in mm).
Maatspreiding R2 = 0,3 √ ( nominale maat in mm).
Er kan ook een specifieke waarde worden opgegeven door de fabrikant (Rm), afwijkend van R1 en R2.
Voorbeeld: in een partij met een maatspreiding R2 van een partij met strek 210 mm mag de maximale afwijking zijn 0,3* wortel(210) = ca. 4 mm. Die 4 mm ligt dus ergens in het gebied van 206 en 214 mm, maar de metselaar heeft de garantie dat de wafwijking niet groter is dan 4 mm. 
Afwijkingen van de beoogde maat kan problemen geven, vooral bij een zeer smalle voeg.

- Het aantal stenen per m2 is mede afhankelijk van de verwerkingswijze (metselen, dun metselen, lijmen, geen stootvoeg e.d.), de voegdikte (vaak ca. 10 mm) en de maattoleranties en maatspreiding, maar uiteraard ook van het hak- en breekverlies (ca. 3%, o.m. afhankelijk van complexiteit en steensoort).
Berekening voor gevelbaksteen is als volgt:
(1*1000*1000/((lengte+voeg in mm)*(hoogte+voeg in mm))
en als straatbaksteen (zonder voegen):
(1*1000*1000/((lengte in mm)*(breedte in mm)).
Spreadsheet berekening aantal stenen per m2.

- Het moduul-systeem is een poging eenheid te scheppen. De genormaliseerde afmetingen van baksteen zijn afgestemd op een modulair systeem met als basis 100 mm. Dit betekent dat elke afmeting van de steen incl. twee halve voegen gelijk moet zijn aan 100 mm of een veelvoud daarvan. Indien een afmeting kleiner is dan 100 mm moet men meerdere afmetingen samentellen om een moduul te vormen. De nominale afmetingen van de baksteen die worden opgegeven stemmen meestal niet overeen met de werkelijke gemiddelde afmetingen waarin hij wordt geproduceerd. Dit heeft zijn reden: in het modulair systeem werd gerekend met een nominale voegdikte van 10 mm. In de praktijk is evenwel gebleken dat deze voegdikte wel eens voor problemen zorgt en een voeg van 12 mm gemakkelijker te realiseren is en zich beter gedraagt.
Theoretisch is de modulaire afmeting van bijvoorbeeld 300 mm samengesteld uit de nominale afmeting van de steen (290 mm) + 2 maal een halve voeg (2 x ½ x 10 mm). 
In de praktijk zal dit zijn: werkelijke afmeting van de steen (288 mm) + 2 maal een halve voeg (2 x ½ x 12 mm) = ook 300 mm in totaal. 
Zo is hoogstwaarschijnlijk de notatie 188 * 88 * 48 voor Moduul M50 identiek aan 190 * 90 * 50...!

Formaten, namen, aantal stenen per m2

In het het overzicht hieronder staan de formaten waarin verschillende steensoorten worden geproduceerd, eventuele benaming en benodigd aantal stenen per m2 muuroppervlak (per spouwblad). 
De nominale afmetingen worden opgegeven in millimeters en in de volgorde: lengte x breedte x hoogte.
De vetgedrukte zijn waarschijnlijk de meest voorkomende formaten.
De benamingen van de formaten zijn vaak met een hoofdletter; vaak is dat niet meer terecht, maar het is wel duidelijk en gebruikelijk.

- Berekening aantal stenen (Aberson)

- Berekening aantal bakstenen, Ytong-blokken en dergelijke (Hubo)


formaat
L (strek) x 
B (kop) x H



benaming

aantal
per
m2 1)



bron
       
110 * 110 * 58 Vierkante kleiklinker (straatbaksteen) 83 Wien
150 * 70 * 30 Lilliput 2 157 Berk, Wien, Wiki
155 * 72 * 53 Goudse steen, Gentse steen 97 Berk, Wien, Wiki
160 * 40 * 65 IJsselformaat 13) (straatbaksteen) 157 Wien
160 * 75 * 35 Lilliput 1 (Lilliput formaat) 131 Berk, KNB, Ploos, Wien, Wiki
160 * 75 * 40 Derdeling 16) 118 Wien
160 * 78 * 41 IJssel steen, IJssel formaat (IJF) 13) 116 Berk, Daas, KNB, Vog, Wien, Wiki
160 * 80 * 40 of 55 IJsselformaat   Ploos
173 * 80 * 48 Klampsteen 2) 94  
175 * 82 * 40 Juffertje 17) 143 Wiki
175 * 82 * 50 Booms (België) 90 Berk, Wiki
175 * 85 * 40 Rijnformaat (RF) 4) 109 Wien
175 * 85 * 45 Derdeling 16) 98  
175 * 85 * 50   90  
175/182 *  84/90  *  40/45 Rijnformaat (RF) 4) ca. 100 Berk
175/187 * 84/90 * 44/48 Rijnvorm (drieling, R)    Ploos 
175/187 * 84/90 * 52/56 Rijnvorm met Waaldikte (RW)   Ploos 
178 *  83  * 48 Rijn vorm (RF?) 4) 92 Wien
178 * 85 * 45 Juffertje 17) 97 Wien
180 * 45 * 90 Rijnformaat (straatbaksteen) 4) 124 Wien
180 * 80 * 45 (ca.) drieling (Hollands) 96  
180 * 85 * 45 Klamp 2) 96 Berk, Wien, Wiki
180 * 85 * 50 Rijnformaat 4) 88  
180 * 85 * 65 Boerkens (België) 70 Wiki
180 * 85 * 90 Superboerkens (België) 53 Wiki
180 * 87 * 41 Rijn formaat 4) 103 BL, Vog
180 * 87 * 46 Rijn 4) 94 Wiki
180 * 88 * 43 Dordtse steen 100 Berk, BL, Wien, Wiki
180 * 88 * 53 Brabantse steen 3) 84 BL, Wien, Wiki
181 * 87 * 41 Rijn formaat 4) 103 KNB, Daas
184 * 80 * 40 Friese drieling 8) 104 Berk, BL
184 * 84 * 43 Friese drieling 8) 98 Wien
188 * 88 * 48 Moduul 50 (M50) 11) 84 Wien
188 * 88 * 53 Brabantse steen 3) 84 Berk (foutje 188 ipv 180?)
188 * 88 * 63 Moduul 65 (M65) 12) 70 Wien
188 * 88 * 88 Moduul 90 (M90) 17) 50 Wien
190 * 90 * 50 Moduul M50 11); Klompje 83 Berk, Daas, Wiki
190 * 90 * 57 Moduul? 75 Wiki
190 * 90 * 65 Moduul M65 12) 
(Belgisch Moduul)
67 Berk, Daas, KNB, Wiki
190 * 90 * 90 Moduul M90 17) 50 Berk, Daas, Wiki
190 * 140 * 90 Moduul Dikformaat 12); Koffertje (poreuze steen) 50 BL, Wiki (Koffertje)
195 * 85 * 48 Waal formaat (WF)   Ploos
195 * 85 * 64 Dik Formaat (DF)   Ploos
195 * 85 * 92 Klinkerkei (KK)   Ploos
195 * 92 * 50 Duits 8 zoll 85  
195 * 95 * 65 Brussels formaat 66 Berk, BL, Wien, Wiki
200 * 50 * 50 UWF 50 (straatbaksteen) 100 Wien
200 * 50 * 65 UWF 65 (straatbaksteen) 100 Wien
200 * 50 * 85 Waalformaat (straatbaksteen) 14) 100 Wien
200 * 65 * 65 UDF 65 (straatbaksteen) 77 Wien
200 * 65 * 85 Dikformaat 12) (straatbaksteen) 77 Wien
200 * 90 * 65 Kustformaat 5) (België) 63 BL, Wiki (België)
200 * 95 * 60 Brabants formaat (België?) 3) 69 Wien, Wiki 
200 * 100 * 65 Klinkerkei 65 (straatbaksteen) 50 Wien
200 * 100 * 70 Klinkerkei 70 (straatbaksteen) 50 Wien
200 * 100 * 80 Klinkerkei 80 (straatbaksteen) 50 Wien
200 * 200 * 50 Tegelformaat (straatbaksteen) 25 Wien
200 * 200 * 65 Tegelformaat (straatbaksteen) 25 Wien
210 * 65 * 50 EcoBrick 76 Wien
208/220 * 101/107 * 40/44 Vechtvorm (V)   Ploos
208/220 * 101/107 * 52/56 Waalvorm (W)   Ploos
210 * 100 * 40 Vechtformaat (VF); Brabants formaat 3) 91 Berk, BL, Daas, KNB, Vog, Wien, Wiki
210 * 100 * 50 Waalformaat (WF) 14) 76 Berk, BL, Daas, KNB, Wien, Wiki
210 * 100 * 55 Renova / Restomat 70 Berk, BL, Wien, Wiki
210 * 100 * 63 Weilreichs formaat 63 BL
210 * 100 * 65 Dikformaat (DF) 12), Kustvorm, Kustformaat (KF) 5); Waal dikformaat of Waaldikformaat (WDF); Charleroi 61 Berk, BL, Daas, KNB, Wien, Wiki
210 * 100 * 72 Amstel formaat 55 BL
210 * 100 * 82   48 BL
210 * 100 * 100 2 Waal formaat 14) 41 BL
214 * 101 * 65 Dikformaat (Caprice; ook o.m. 212 lang en 102 breed) 12) 60 Vog
214 * 102 * 82 Maas 49 Wiki
215 * 100 * 65 Moef 56 Berk, BL
215 * 100 * 70 Virginia formaat, Amstel formaat 56 Ploos (Amstel formaat)
215 * 102* 50   74  
215 * 102* 65 Engels formaat 6) 59 Wiki
215 * 102,5 * 65 Engels formaat (EF) 6); Country Manor Stock, Yellow Multi Stock, Yellow Stock, Red Stock, Red Multi Stock 60 Berk, BL, Wien
215 * 105 *45 Moppen   Ploos
215/220 * 102/103 * 38 Utrechts plat 101 Berk
217 * 103 * 45 Friese mop 81 Berk, BL, Wien, Wiki
220 * 105 * 40 Romeins formaat 18) 87  
220 * 105 * 50 Waalformaat 14) 72  
220 * 105 * 52 Oldenburger (Duits) 71 Wien
220 * 105 * 54 Frans formaat I (FF1) 70 Berk
220 * 105 * 55 Hamburger dun (Duits) 67 Berk (64), BL (67)
220 * 105 * 65 Frans formaat II (FF2); Hambuger (bij Wien); Hamburger Dik 58 Berk, BL, Wien, Wiki
225 * 105 * 40 Hilversums formaat 7) 82 Berk, Daas
225 * 109* 39 Utrechts plat 87 Wiki
228 * 108 * 40 Hilversums formaat (HF) 7) 85 Wien, Wiki
228 * 108 * 55 Deens formaat 15) 65 Wien
230 * 70 * 50 SlimBrick 70 Wien
230 * 110 * 55 Kieler dun (Duits), Deens NF (en Noors) 15) 65 BL, Wien
230 * 110 * 57 F5 63 Berk, BL, Wien, Wiki
230 * 110 * 60 Engels formaat   Ploos
230 * 110 * 65 Kieler dik (Duits), Noors 56 Berk, BL
238 * 88 * 48 Langformaat LF238 19) 70 Wien
240 * 52* 52 sv DF (Duits) 65  
240 * 52* 71 sv NF (Duits) 50  
240 * 60 * 80 Langformaat (straatbaksteen) 19) 70 Wien
240 * 65 * 80 Langformaat (straatbaksteen) 19) 65 Wien
240 * 80 * 80 Langformaat (straatbaksteen) 19) 53 Wien
240 * 90 * 50 Spaans formaat 67  
240 * 100 * 69 Euroformaat 20) 51 Daas
240 * 100 * 71 Euroformaat (ENF) 20); smal NF 50 Berk, Wien, Wiki
240 * 115 * 40 Romeins (Römer; Duits) 18); Hilversums formaat (Wien, Wiki) 7); dunformaat? 80 BL, Wien, Wiki
240 * 115 * 42 Romeins 18); Hilversums formaat (Daas) 7) 77 Berk, BL, Daas, Wien, Wiki
240 * 115 * 52 Bundes Dünn Format (BNF, Duits DF) 65 Berk, BL, KNB, Wien
240 * 115 * 53 Bundesdünn 63
240 * 115 * 55 Rekems formaat 55 62 BL, Wien
240 * 115 * 60 Rekems formaat 60 58 Wien
240 * 115 * 65 Kathedraal formaat I (Kathedraal I) 54 Berk, BL, Wien, Wiki
240 * 115 * 71 Duits Normaal formaat (Duits NF); Bundes Normal Format (BNF) 50 Berk, BL, Daas, KNB, Wien, Wiki
240 * 115 * 113 2 DF (Duits) 33 Berk, BL, Wien
240 *120 * 40 Hilversums formaat   Ploos
240 * 120 * 60 Groninger steen 58 Berk, BL, Wien
240 * 120 * 65 Limburgse steen 9) 54 Berk, BL, Wien
240 * 175 * 113 3 DF (Duits) 33 Berk, BL, Wien
240 * 300 * 240   16  
250 * 52* 65 sv RF (Duits) 51  
250 * 120 * 65 Reichsformat (altes) (RF) (Duits); Oud Duits NF; Zweeds formaat en Noors 51 Berk, BL, Wiki
260 * 125 * 60 (ca.) rooswinkel 53  
270 * 105 * 55 Kathedraal formaat II (Kathedraal II) 55 Berk, BL, Wien, Wiki
280 * 105 * 80 Kloostermop I 11) 39 Berk, BL, Daas, KNB, Wien, Wiki
280 * 130 * 80 Klooster formaat 11) ?? Vog
280 * 135 * 65 Kl. Klooster (Duits) 11) 46  
285 * 135 * 85 Gr. Klooster (Duits); Standaard Kloostermop 36 Wiki (stand. kl.)
288 * 88 * 48 Langformaat LF288 58 Wien
288 * 108 * 54 Deens formaat 15) 63 BL
290 * 90 * 62 Campina formaat 10) 47 Wien, Wiki
290 * 90 * 65 Campina 10) 45 Berk, Wiki
290 * 90 * 90 LEM 33 Berk
290 * 90 * 140   22  
290 * 140 * 90 Deens Munke Klooster (en Noors) 11) 34  
290 * 140 * 140   22  
290 * 140 * 190   17  
290 * 190 * 90   33  
290 * 190 * 140   22  
290 * 190 * 190   17  
300 * 100 * 80 HSL (werkende maat) 33 Berk
300 * 240 * 240   13  
320 * 100 * 70 forsala formaat 38  
320 * 130 * 80 Kloostermop II 34 Berk, BL, Wien
400 * 100 * 40 Langformaat LF400 49 Wien
495 * 100 * 38 Langformaat LF495 42 Wien
510 * 100 * 40 Langformaat LF510 39 Wien
590 * 90 * 190   8  
590 * 190 * 140   11  
590 * 190 * 190   8  

1) Benadering aantal stenen per m2 bij voegdikte 10 mm
2) Meer formaten hebben dezelfde benaming {hier, bij 2), is dat klamp of klampsteen}
3) Dito Brabants
4) Dito Rijn
5) Dito Kustformaat
6) Dito Engels formaat
7) Dito Hilversums
8) Dito Utrechts plat
9) Dito Limburgs
10) Dito Campina
11) Dito Kloostermop
12) Dito Dikformaat
13) Dito IJsselformaat
14) Dito Waalformaat
15) Dito Deens
16) Dito Derdeling
17) Dito Moduul M90
18) Dito Romeins
19) Dito Langformaat
20) Dito Euroformaat

Bronnen:
Berk = Aad van Berkel 
BL = Baksteencentrum Limburg 
KNB = Koninklijke Nederlandse Bouwkeramiek 
Ploos = Ploos van Amstel, 1970
Vog = Vogelensangh 
Wien = Wienerberger  
Wiki = Wikipedia