home  

discl. / ©, lid NVJ

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
Toets een onderwerp in het zoekboxje, of
klik op één van de letters A..Z hierboven.

Het is al gelukt dat er bijna nergens woningen gebouwd mogen worden
nu wil GroenLinks overal betaald parkeren in Utrecht. 
Zie GroenLinks en de bizarre dwingelandij.

kalk

 

kalk

Kalk is de verzamelnaam van een aantal mineralen (zouten) van calcium,  zoals ongebluste kalk (kalkdeeg, levende kalk), gebluste kalk (witkalk, vette kalk, luchtkalk, kalkhydraat / calciumhydroxide Ca(OH)2), krijt (calciumcarbonaat, CaCO3), mergel en gips (calciumsulfaat, CaSO4). 

Kalk wordt vaak toegepast als bindmiddel.

Kalk is afkomstig van steenkalk of schelpkalk. In kalkovens wordt de kalkhoudende massa op ca. 900 graden C gebrand. De kalk (CaCO3) ontleedt calciumoxide CaO (ongebluste kalk) en koolzuurgas (CO2). Ongebluste kalk heeft een zeer groot reactievermogen met water (bijtend op de hand). De sintels worden gescheiden van de ongebluste kalk. De calciumoxide wordt met water geblust tot calciumhydroxide (Ca(OH)2, gebluste kalk, ook simpelweg genaamd kalk). Bij toevoegen van een bepaalde hoeveelheid ontstaat gebluste kalk in de vorm van een poeder (kalkpoeder), bij meer water ontstaat een vochtige kalkoplossing (kalkverf). Kalkverf is een zeer basisch product met een zuurtegraad pH van 12,5. Door de carbonatatie zakt de pH tot ongeveer 8. Vanwege deze hoge pH-waarden bezit het product schimmelwerende, bacteriedodende en ontsmettende eigenschappen.

- Luchtkalk

"Luchtkalk is een product dat voortkomt uit het branden van een gesteente dat grote aandelen calciumcarbonaat bevat: kalksteen. De kalksteen bevat weinig of geen onzuiverheden. De toepassingen zijn uitgebreid. Toegepast in mortels vindt uitharding plaats aan de lucht gedurende een lange periode."

- Hydraulische kalk

"Zuivere hydraulische kalk zoals Calcmat (van Keim) wordt het verkregen door het branden van kalksteen welke van nature mineralen en klei bevat die tijdens het brandproces worden omgezet in silicaten en aluminaten van calcium. Na het branden en blussen van de steen ontstaat hierdoor een bindmiddel met naast een luchthardend kalkaandeel ook een met water reagerend hydraulisch aandeel. Door deze gecombineerde reactie (hydratatie en carbonatatie) heeft dit bindmiddel unieke eigenschappen die in de bouw bijzonder gewaardeerd worden. Gecombineerd met geselecteerde zanden ontstaat een product dat als "taai" omschreven kan worden. Vervormingen in constructies worden probleemloos opgevangen."
"Natuurlijke hydraulische kalk wordt toegepast voor zowel vloeren (lichte belasting), wanden (ook vochtige), natte ruimten, op beton, baksteen, metselwerk (oud en nieuw), natuursteen e.d. als voeg-, metsel-, stuc- en kaleimortel. Calcmat-producten zijn niet alleen bijzonder geschikt als raap- en afwerkmortel, maar ook voor het metselen en voegen. Calcmat kan zowel binnen als buiten worden toegepast. Bij restauraties heeft een hydraulische kalk als voegmiddel het voordeel ten opzichte van een cementvoeg dat het de baksteen niet wegduwt (verbrokkelt) maar volledig compatibel is met zijn omgeving."
Kalk voor bijvoorbeeld metselspecie wordt ook wel verkregen door aan de gebluste kalk een inert materiaal als tufsteen, tras, gemalen baksteen of kiezel toe te voegen. Zo is het een hydraulische kalk geworden, dwz. een stof die in aanwezigheid van water reageert en verhardt (ook aan de lucht door de luchtvochtigheid) en die na de verharding niet meer oplost in water. Andere hydraulische stoffen zijn cement en puzzolanen (bijvoorbeeld tras).
Kunstmatige hydraulische kalk resulteert uit de vermaling van klinker, van de kalksteenvulstof, van gips als bindingsregelaar en van een additief om de mortel de gewenste eigenschappen te waarborgen (bewerkbaarheid en watervasthouding). De eigenschappen van dit product doen het sterk gelijken op natuurlijke hydraulische kalk.

- Toepassingen e.d.
Kalk wordt, naast de al genoemde toepassingen bij hydraulische kalk, o.m. toegepast bij de productie van cement, gipsblokken e.d. 
Met kalk werd gemetseld, soms  verschraald met marmermeel; dunne voegen zijn zo mogelijk.
Tegenwoordig spreekt men in de bouw van:
- kalkmortel (kalk en zand)
- cementmortel (cement en zand)
- basterdmortel (kalk, cement en zand).

Kalk wordt toegepast als grondverbeteraar; aan de kleigrond onder snelwegen, parkeerplaatsen, treinrails e.d. wordt een kalkmengsel toegevoegd voor een stabiele ondergrond. Door de kalk krijgt de grond een meer korrelachtige structuur waardoor de grond steviger wordt en beter belast kan worden. Kalk is een natuurlijk product en daarmee in beginsel een grondverbeteraar die de voorkeur heeft boven cementachtige mengsels.
Kalksteen wordt gebruikt als halfverharding voor o.m. wandel- en fietspaden. De naam voor een Romeinse weg waarvan het oppervlak bestond uit steenslag met kalk, werd via calciata genoemd. 
Krijt is te zien als het vaste materiaal van kalk. Kalk en krijt zijn basische producten. Mede daarom worden zij in een bepaalde samenstelling gebruikt om te zure (tuin)grond  te neutraliseren, maar ook in maagtabletten.
De "kalk" in kraanwater is een mengsel van opgeloste calciumwaterstofcarbonaat en magnesiumzouten. 


toepassingen van kalksteen, kalksteenslag, breuksteen, ongebluste kluitkalk, kalkhydraat (luchtkalk), kalkmelk e.d. in de bouwsector; klik voor groter (carmeuse):


(Kalk wordt als mineraal bijvoorbeeld voor de opbouw van het skelet in het lichaam opgenomen; bij het gebruik van kalktabletten wordt kalk uitsluitend opgenomen in combinatie met vitamine A.)

Documentatie
- Kalkboek. Het gebruik van kalk als bindmiddel voor metsel- en voegmortels in verleden en heden (Koen van Balen, Bert van Bommel, Rob van Hees, Michiel van Hunen, Jeroen van Rhijn en Matth van Rooden) 


Kalkbouw, kalkkloet, kalkklopper, kalkstok, kloet en kloetstok: werktuig waar de kalk mee beslagen werd. (Bron De Taal der Bouwbedrijven, 1914.)

Het woord kalk  is een vroege ontlening aan het Latijnse calx, genitief calcis (kalksteen), dat weer is ontleend aan het Griekse khalix (kalksteen, kiezelsteen, steengruis); bron Etymologiebank.
De term via calciata heeft zijn naam gegeven aan het Franse chaussée (weg, rijweg) en het Vlaamse kassei (afgeronde keisteen voor bestrating).

Afbeelding rechtsboven Wikipedia (schelpkalkoven, bron leçons élémentaires de chimie, van B. Bussard en H. Dubois, 1906).
Met dank aan Kees Wonink, Keim, ArteConstructo, Holcim en Carmeuse.

Zie ook kalkmortel, kalksteen, tadelakt, grondverbetering, bindmiddelhuid en Vitruvius Boek II Hoofdstuk 5.

Eng. metselkalk is lime; pleisterkalk is lime plaster; (gesteente) limestone; (scheikundig) calcium; witkalk is whitewash, limewash, white lime;
Fr. chaux