home  

discl. / ©, lid NVJ

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
Toets een onderwerp in het zoekboxje, of
klik op één van de letters A..Z hierboven.
(Oud-)student(e) Archit., Bwk, Civ. Techn.?
Iets schrijven voor de site, als auteur?
Mail even naar Joostdevree


hydraulisch

 

hydraulisch

Hydraulisch heeft meer betekenissen:


1. Een hydraulische stof is een stof die in aanraking met water reageert tot een soort pasta en verhardt (een steenachtig materiaal vormt; ook aan de lucht door de luchtvochtigheid) en die na de verharding niet meer oplost in water. 
In de bouw worden hydraulische stoffen gebruikt om toeslagstoffen als zand, grind e.d. met het cement tot één geheel aaneen te kitten. 

Hydraulische stoffen zijn bijvoorbeeld cement, kalk en, hoewel puzzolanen niet werkelijk hydraulisch genoemd worden: puzzolanen zoals tras
Hydraulische kalk bereikt in kortere tijd een hogere sterkte dan luchtkalk (schelpkalk), maar die sterkte is niet altijd gewenst zoals bij restauratiewerk. Hydraulische kalk wordt ook waterkalk genoemd.

Tabel toepassingsgebied, baksteenkwaliteit, morteltype bij vochtproblemen massief metselwerk (uit "Restauratiebaksteen & Metselmortels, voor restauratie van zwaar regenbelast historisch metselwerk" van dr. ir. Caspar Groot en Jos Gunneweg, Delft, maart 2007, aangevuld met historische steen-namen en mortelnamen):

       
toepassing voorbeelden baksteen-
kwaliteit
mortel-
type
fundering aanleg en voet van de muur R6 (rood)
vroeger: boerengrauw, bovensteen
A (niet hydraulisch), 
kalkmortel
waterkerend werk onder water
(blijvend onder water)
kelders, kademuren (tot 1 m boven de waterlijn), onder de waterlijn, bij poldermolens: wielbak, opleider en krimp R1 (kelderklinker)
vroeger: dichte klinker, plavey (straatklinker), uitgeforteerde dichte klinker, vlakke klinker, Vechtse regenbak klinkermoppen
E (sterk hydraulisch), 
sterke tras
permanent vochtig werk trasramen, kademuren (vanaf 1 m boven de waterlijn), grondkerende muren, bij poldermolens: waterloopsmuren R2 (trasraamklinker)
vroeger: plavey (straatklinker), rechte klinkert mop, Dordrechtse plavey, IJssel ondersteen
D (gematigd hydraulisch), 
basterdtras
opgaande muren met hoge regenbelasting en/of bijzondere weers- omstandigheden 
(behalve Middeleeuwse zeer dikke muren en muren in zgn. "veldbrand steen"
watertorens, kerktorens, vuurtorens, molens, hoge solitair gelegen gebouwen met rechthoekige plattegrond
- gem. dikte tot 40 cm; WF 2 steens; IJF 2,5 steens: 
R3 (gevelklinker)

- gem. dikte vanaf 45 cm; WF 2,5 steens; 
IJF 3 steens:
R4 (hardgrauw)
vroeger: IJssel ondersteen
C (licht hydraulisch), 
slappe basterdtras, kalkmortel
opgaande muren zonder hoge regenbelasting alle overige opgaande muren R5 (boerengrauw)
vroeger: beste grauwe mop, boerengrauw mop, boerengrau
B (zwak hydraulisch),
kalkmortel
binnenmuren dragend en niet-dragend R6 (rood)
vroeger: bovensteen, boerengrau mop, boerengrauw, keurode mop
A (niet hydraulisch),
kalkmortel



aanbevolen metselmortelsamenstellingen historisch metselwerk;
klik voor groter! (stichting erm):


historische mortelrecepten; sterke trasmortel, sterke en slappe basterd trasmorel, kalkmortel, basterd cementmortel;
klik voor groter! (uit kalkboek van van balen en anderen, cultureel erfgoed): 


eigenschappen van verschillende mortelsoorten; luchtkalkmortel, hydraulische kalkmortel, puzzolaan kalkmortel, bastaardmortel, cementmortel; klik voor groter! (uit de brochure voegwerk van monumentenwacht vlaanderen):


Eigenschappen van verschillende soorten mortel uit de brochure Voegwerk van Monumentenwacht Vlaanderen.

Zie ook bij hydratatie, autogene of hydraulische krimp


2. Hydraulisch is ook "door middel van een water" (algemeen: vloeistof, vaak olie). Een voorbeeld is de hydraulische pers waarbij de drukkracht ontstaat door een pomp die het water in een door een zuiger afgesloten cilinder stuwt.
Belangrijkste aspecten van deze hydraulische systemen:
- een druk op een vloeistof, uitgeoefend in een geheel gevulde en gesloten ruimte, plant zicht in alle richtingen onveranderd voort
- een eigenschap van vloeistoffen is dat ze niet samendrukbaar zijn
- m.b.v. de vloeistof  in een gesloten buizen- en slangenstelsel kan een kracht overgebracht worden naar een andere plaats.
Zo is met een meermalen uitgeoefende kleine kracht een groot gewicht te heffen (auto's e.d.).

De term hydraulisch is afkomstig van het Griekse hydor (water) en aulos (buis).

Met dank aan Huib Visser.