Ook:
metselspecie. Mortel is een aangemaakt mengsel van bindmiddel,
toeslagstoffen en water. Mortel wordt gebruikt om
bijvoorbeeld bakstenen op en naast elkaar te metselen.
Het
bindmiddel kan cement zijn, maar ook
kalk of beide. Vaak is zand
het toeslagmateriaal omdat zand met zijn verschillende korrelgroottes
door het bindmiddel (bijvoorbeeld cement) een goede compacte materie maakt
die nauwelijks indrukbaar is, goed hecht aan baksteen e.d. en samen
met het bindmiddel als het ware "versteent". Verder is water
nodig voor de mortel om de stoffen met elkaar te laten reageren.
Er
zijn verschillende soorten mortel:
-
een
metselspecie kan bijvoorbeeld bestaan uit een mengsel van cement met zand
en water; cement is hier het bindmiddel; metselmortel heeft meestal
een verhouding van 1 metselcement op 3 grof scherp zand; ook is er metselmortel
waaraan wat kalk is
toegevoegd (ook kalk is een bindmiddel; de specie met kalk droogt niet te snel
te op, waardoor hij beter kan uitharden)
- een metselspecie kan ook bijvoorbeeld bestaan uit gebluste kalk met water
en zand of soms tras (kalk is nu het
bindmiddel in plaats van cement)
- een basterdmortel of bastaardmortel bestaat
uit zand, water en zowel kalk
als portlandcement (of met tras
i.p.v. portlandcement, trasmortel)
- een schelpkalkmortel was een mortel van
schelpkalk
- een steenkalkmortel was een mortel van steenkalk
- een betonmortel bestaat uit
zand, cement,
grind, water en
eventueel andere vulstoffen, hulpstoffen
en vezels (kunststof, staal)
- een pc-mortel bestaat uit polymeren
(kunstharsen) als bindmiddel, dus zonder
cement
- een pcc-mortel bestaat uit polymeren
en cement
En naar de zogenoemde montagemortels, anders dan de reguliere betonmortels:
- gietmortel
- ondersabelingsmortel
(zwelmortel)
- injectiemortel
- stelmortel
- thixomortel.
Zie bij gietmortel
voor een selectietabel montagemortels.
WeberBeamix heeft een mortelselector,
maar zowel bij registratie als bij de gevraagde mortel moet je ontzettend veel
ingeven. Jammer, het zou zo'n handig medium zijn.
De benaming "betonmortel" is eigenlijk onjuist, we zouden
moeten spreken van
betonspecie. Betonmortel is
tegenwoordig de benaming voor fabrieksmatig vervaardigde betonspecie
(in de betonmortelcentrale). Zie
ook beton
en betonmortel.
Mortel of mortelspecie wordt ook o.m. gebruikt voor pleisterwerk
en voor het 3D-printen van beton.
een silo met mortel:
eigenschappen van verschillende mortelsoorten; luchtkalkmortel,
hydraulische kalkmortel, puzzolaan kalkmortel, bastaardmortel,
cementmortel; klik voor groter! (uit de brochure
voegwerk van monumentenwacht
vlaanderen):
De term mortel is gevormd met dissimilatie van de tweede -r > -l uit morter, dat is ontleend aan
het Latijnse mortarium (vijzel; mengsel met kalk); reeds in het Latijn is de betekenis van
"vijzel" ook overgegaan op "datgene wat in de vijzel verpulverd
wordt"; bron Etymologiebank.