schelpkalkmortel

Schelpkalkmortel was de benaming voor een kalkhoudende metselspecie waarbij de kalk afkomstig was van schelpen uit zee of van stranden. 
Schelpkalkmortel was, overigens net als andere kalkmortels, elastischer dan gewone mortel, en ging lang mee. Vandaar de leuze: van schelpen gebouwd? eeuwen vertrouwd!

Schelpkalk wordt niet meer gemaakt, de benaming schelpkalkmortel is dus eigenlijk altijd misleidend.
Beter is te spreken over luchtkalkmortel.

Kalkmortels, als algemene term, bestaan uit kalk (steenkalk of schelpkalk; waterkalk of luchtkalk) en metselzand. 

Voordelen van schelpkalkmortel (luchtkalkmortel)
- de harding van luchtkalkmortel duurt langer waardoor haarscheurtjes door vroege zettingen worden vermeden
- de elasticiteit is goed (taai; ook hierdoor hebben vroege zettingen minder gevolgen)
- uitbloeiingen van mortel van schelpkalk zijn minimaal
- een zekere mate van een zelfherstellend vermogen (zelfhelend, zelfreparatie); haarscheurtjes in een latere levensfase van het gebouw herstellen zich doordat water en schelpkalk herstellend werkend
- dampdoorlatend (damp in het metselwerk kan sneller naar buiten; zie dampopen bouwen)
- het vochtregulerende karakter van luchtkalk kan voor een beter binnenklimaat zorgen
- gemetseld met schelpkalkmortel of luchtkalkmortel zijn bakstenen bij sloop af te bikken zodat de stenen weer hergebruikt kunnen worden
- het voegsel van schelpkalk of luchtkalkmortel verweert nauwelijks; om die reden kan dat voegsel eeuwenlang meegaan (de grotere stukjes schelpkalk van oude schelpkalkmortel, de "kalkpitten", reguleren het vocht extra goed)

Sinds een aantal jaren wordt weer luchtkalkmortel gemaakt zodat deze voor restauraties weer kan worden toegepast (beter voor het gehandhaafde voegsel en beter voor de oude bakstenen; cementmortel laat soms stukjes van oude baksteen afspringen).

voegsel met minieme stukjes schelp (gunstig!) in de schelpkalkmortel bij tufstenen:

eigenschappen van verschillende mortelsoorten; luchtkalkmortel, hydraulische kalkmortel, puzzolaan kalkmortel, bastaardmortel, cementmortel; klik voor groter! (uit de brochure voegwerk van monumentenwacht vlaanderen):

De minieme stukjes schelp kunnen gunstig zijn voor de metselspecie maar in echte schelpkalk zaten, mits goed geblust, geen schelpresten.
Overigens, de schelpkalkmortel van Baltus Bremen (Schelpkalkmortels Nederland) is een steenkalkmortel, gemaakt in een kalkfabriek in Rheine. Zie hiervoor bij schelpkalk ("Het Duitse Muschelkalk is geen echte schelpkalk omdat die van Muschelkalkstein wordt gemaakt; het is daarom een steenkalk".)

Met dank aan o.m. Kees Wonink.

Eng. shell lime mortar