spouw

1. In zijn algemeenheid is de spouw of luchtspouw, de meestal wat smalle open ruimte tussen twee vlakken, bijvoorbeeld:

- muurspouw: tussen de binnen- en buitenmuur (zie verder bij 2), meestal gevuld met isolatiemateriaal en een luchtspouw (bij na-isoleren uitsluitend gevuld met isolatiemateriaal; bij oudere spouwmuren soms nog zonder isolatie en dus uitsluitend een luchtspouw)
- glasspouw: bij dubbelglas is de spouw de ruimte tussen de glasruiten, vaak gevuld met argon o.d voor betere isolatie (ouder dubbelglas vaak nog uitsluitend gevuld met lucht; een speciaal type monumentenglas is luchtledig ofwel gevuld met "niets"; bij drievoudig glas, triple glas, zijn er twee spouwen)
- dakspouw: (a) tussen het isolatiemateriaal in het dak en de dakbedekking (bijvoorbeeld dakpannen) (b) oudere bouw: tussen dakbeschot en dakpannen
- tussen riet en dakpaneel bij een bepaalde methode van rietdekken
- elektrospouw, wanneer wandbekleding (gipsplaat o.d.) en isolatiedrager (OSB o.d.) samen het binnenspouwblad vormen: de luchtspouw voor elektrische leidingen e.d. tussen wandbekleding en isolatiedrager, omdat bij houtskeletbouw e.d. (houtbouw) in het "binnenspouwblad" van veelal hout of gipsplaat geen elektrabuizen e.d. gefreesd kunnen worden (zoals bij kalkzandsteen e.d.), is er een speciale ruimte voor gereserveerd; de elektrospouw is ca. 40 mm dik (elektrospouw is nr 2 op de deze afbeelding en bij de rode pijl op deze afbeelding)
- leidingenspouw (anders dan elektra of extra): (a) let er op dat waterleidingen of cv / warmtepomp-leidingen koud water vervoerd kan worden waardoor condensatie kan optreden (isoleer die leidingen) (b) warmwaterleidingen van tapwater of cv / warmtepomp isoleren om energieverlies te vermijden.

2. De spouw is de ruimte tussen de binnen- en buitenmuur (binnenspouwblad en buitenspouwblad) van een gebouw, dus de luchtruimte plus isolatiemateriaal. De binnen- en buitenbladen worden spouwbladen genoemd.

Doel van de spouw
- De spouw vormt een barrière voor vocht van buiten. De regen wordt door de spouw tegengehouden en vocht dringt niet in grote hoeveelheden de woning binnen. Spouwmuren zijn lange tijd om deze reden toegepast. Pas toen thermische isolatie van muren noodzakelijk werd, is de spouw voorzien van isolatiemateriaal.
- De spouw vormt een barrière voor de warmte van binnen en de koude van buiten (soms juist andersom). Een spouwmuur isoleert beter dan een massieve muur. Een massieve muur is te beschouwen als één grote koudebrug.
Dit doel geldt ook voor de isolerende werking van dubbelglas en voor de dakspouw.
- De spouw biedt plaats aan extra isolerende materialen aan het binnenspouwblad (glaswol, steenwol, PUR, PIR, polystyreen, cellulair glas e.d.).
- De geventileerde spouw voert vochtige lucht uit de spouw naar buiten. Normaliter moet de gehele spouw geventileerd worden anders bestaat de kans dat er vochtige plekken verschijnen en eventueel zelfs vochtdoorslag naar het binnenspouwblad. Vooral de dakspouw vormt door de geventileerde luchtspouw een medium om eventueel vocht van binnen (condensatie, vooral bij een koud dak) te verwijderen naar buiten. (Zie bij open stootvoeg meer over de geventileerde spouw.)

Voor het warmteverlies in de spouw van een spouwmuur is het belangrijk te weten of de spouw geventileerd is en op welke manier. Wanneer er vocht in de spouw kan komen en dat vocht kan niet naar buiten (wanneer het systeem niet dampopen is), behoort de spouw geventileerd te worden. Het wel of niet geventileerd zijn van de spouw is ook belangrijk voor de warmteweerstand.

Wat betreft de aanduiding niet-geventileerde, zwak-geventileerde en sterk-geventileerde spouw geldt het volgende (de tabel is  afkomstig van Rockwool, aangevuld met de R-waarden ongeveer sinds invoering BENG; de tabel staat ook bij het artikel over stootvoeg):

Opmerkingen
- Bij regen e.d. dient bij een in aanbouw zijnde gevel de spouw afgedekt te worden om zo min mogelijk vocht in de spouw te hebben (tegen uitbloeiing e.d.).
- Een minimale luchtspouw van 20 mm houdt in dat de luchtspouw in de praktijk minimaal 40 mm moet zijn, omdat speciebaarden een deel in de luchtspouw steken en vocht en koude kunnen doorgeven. Uitgaande van een isolatiepakket van 137 mm (warmtegeleidingscoëfficiënt = 0,030 W/m.K) en 2 maal baksteen 100 mm en 40 mm luchtspouw geeft dat 100+137+40+100 = 377 mm (37,7 cm), samen goed voor een Rc van 5 m2. K / W. Voor een Rc van 10 is ca. 300 mm isolatiemateriaal nodig, wat een dikte geeft van 100+300+40+100 = 540 mm (54 cm).

Zie tekening bij spouwmuur.

De term spouw is een afleiding van het werkwoord spouwen (splijten), dat door wegval van d is ontwikkeld uit het Middelnederlandse spouden (splijten); bron Etymologiebank. Een spouw is daarmee de open ruimte tussen de twee delen van "een gespleten muur". 

Eng. cavity, air gap (Brits waarschijnlijk); air space of a cavity wall (luchtspouw is air space)