na-isolatie

Na-isolatie van niet of slecht geïsoleerde gevels van een gebouw verhoogt het comfort en bespaart energie. Na-isolatie van buitenmuren kan globaal op drie manieren plaatsvinden:

(a) isolatie aan de binnenzijde van de woning
(b) isolatie aan de buitenzijde van de woning (gevelisolatie buitenzijde)
(c) isolatie in de luchtspouw van de spouwmuur (spouwmuurisolatie, indien spouw aanwezig) 

Voor alle methoden geldt:

- de buitenmuur zelf moet zo dampopen mogelijk zijn (vocht uit de gevel moet naar buiten weg kunnen)
- bij bepaalde steensoorten kan het vocht niet voldoende verdwijnen, waardoor de steen langer vochtig is en meer kans is op vorstschade aan de steen; dit doet zich voor bij geglazuurde stenen, verblendstenen en zeer harde stenen
- het buitenspouwblad mag niet behandeld zijn met een niet-dampdoorlatend middel (de buitenmuur kan door de na-isolatie het vocht niet meer kwijt aan de spouwzijde en het isolatiemateriaal kan het vocht niet kwijt aan de buitenmuurzijde omdat die niet dampdoorlatend is; alles blijft dan veel langer vochtig; een spouwmuur waarvan de buitenmuur met een dampdichte verf behandeld, kan dus beter niet nageïsoleerd worden; een gehydrofobeerde muur zal meestal wel dampopen zijn, maar ga na of de gevel geïmpregneerd is met een dampopen middel)
- het voegwerk moet goed zijn (indringen van vocht is aanzienlijk minder bij goed voegwerk)
- wanneer de ramen goed geïsoleerd zijn, kan bij ongeïsoleerde of slecht geïsoleerde muren juist op de binnenzijde van die muren condensatie optreden omdat vochtige lucht neerslaat op een relatief koud vlak (in één zin het nut van isolatie van oudere gevels bij renovatie van de ramen)
- na-isoleren betekent dat er in huis vaak beter geventileerd moet worden (het huis is meer luchtdicht geworden en vooral bij oude huizen is er meer kans op condensatie bij koudebruggen)
- let er op dat de ventilatieroosters in de muren onder de vloer van de begane grond niet dicht komen te zitten met het isolatiemateriaal (de kruipkelder moet geventileerd blijven)
- de ventilatie in het gebouw moet goed zijn (door de muren verdwijnt niet veel vocht meer naar buiten; ventilatie gaat condensatie e.d. tegen)
- wanneer plafond, ramen e.d. of andere delen van de gevel minder goed geïsoleerd zijn, dan vormen die delen koudebruggen en kan er op die vlakken condensatie optreden en na verloop van tijd schimmelvorming ontstaan
- de prijzen van het materiaal en het uitvoeren van de werkzaamheden ontlopen elkaar niet veel; bij na-isoleren aan de binnenzijde kunnen wat extra kosten ontstaan door elektra e.d.
- m.b.t. isolatiegraad van ramen, kozijn en muren is het ideaal waarschijnlijk wel:
. de Rc van de muur groter dan die van de beglazing (om condens op muren te vermijden)
. de Rc van het kozijn groter dan die van de beglazing (om condens op kozijn te vermijden).

(a) Isolatie aan de binnenzijde van de woning

Isolatie aan de binnenzijde via een soort voorzetwand is ideaal als:
- de woning een ongeïsoleerde of slecht geïsoleerde spouw heeft of steensmuren
- de buitenzijde van de woning niet kan of mag worden aangetast (bijvoorbeeld monument, beschermd stadsgezicht, rijtjeshuis of twee-onder-een-kap en de buren willen niet isoleren aan de buitenzijde, woning grenst direct aan openbaar gebied). 

Voordeel is dat meestal de luchtspouw blijft bestaan; nadeel is dat het vaak iets duurder en lastiger is. Met de betere isolatiewaarden van isolatieplaten is waarschijnlijk een betere isolatie te verkrijgen dan wanneer de spouw gevuld wordt. Let er bij spouwloze muren (steensmuren) op dat er dan een kleine luchtspouw nodig kan zijn en dat het bij voorkeur een dampopen constructie is.
Na-isolatie aan de binnenzijde gebeurt meestal in een soort houtskeletbouw-constructie via stijlen en minerale wol en gipsplaten, via stijlen en een multifolie en gipsplaten, of via een fabrieksmatig geïsoleerde voorzetwand (panelen).

Extra aandachtspunten (voor- en nadelen) bij isolatie aan de binnenzijde op:
- de ondergrond moet draagkrachtig en vlak zijn
- er is ruimte nodig voor isolatie, extra wand (gipsplaten o.d.) en eventueel luchtspouw; die ruimte verlies je in het interieur (o.m. afhankelijk van het systeem en de gewenste isolatiewaarde is dat ca. 8-16 cm)
- er moet rekening gehouden worden met zaken die op, aan of dichtbij de muur staan: doortrekken elektra en lichtpunten die in de buitenmuur zitten, verplaatsen of doortrekken cv-radiatoren, nieuwe dagkanten en vensterbanken voor muuropeningen, doorgangen van cv-leidingen e.d., opnieuw aanbrengen plinten
- de temperatuur binnenshuis kan wat meer schommelen omdat de woning sneller opwarmt en sneller afkoelt (vergeleken met de andere isolatiemethodes)
- kies een niet te zware extra wand om de vaak oude houten vloeren niet te veel te belasten
- de gevel blijft van buiten onaangetast
- de isolatie kan gefaseerd worden uitgevoerd (per kamer of per verdieping, of alleen de begane grond!).

Er zijn verschillende fabrikanten en methodes van na-isoleren aan de binnenzijde mogelijk via een voorzetwand:

- Faay heeft het W’all-in-One systeem met voorzetwanden van gipsplaat, PIR-isolatie en dampremmer; er kan uit verschillende isolatiediktes gekozen kan worden (met luchtspouw; met een vaste of vrijstaande constructie; brochure W'all-in-One). 
Voor een Rc = ca. 4,0 kan Faay W'all-in-one PG90 voldoende zijn, incl. spouw 20 mm en gipsplaat 9,5 mm is totaaldikte slechts 90 mm. Ook Kingspan brengt het W'all-in-One systeem.

- Kingspan heeft het gemakkelijk verwerkbare systeem Kooltherm K17 dat werkt met een regelwerk en "resol hardschuim isolatieplaat met vezelvrije kern, aan één zijde voorzien van een glasvlies cachering en aan de andere zijde een gesloten aluminium folie met daarop 12,5 mm dikke gipskartonplaat" (door de spouw ook goed toepasbaar bij steensmuren of slecht geïsoleerde spouwmuren, en omdat de gipsplaat verbonden is met het isolatiemateriaal gemakkelijk te verwerken). 
Voor een Rc = ca. 4,0 kan Kooltherm K17 70/12,5 mm voldoende zijn, met spouw van 20 mm en 12,5 mm gipsplaat: totaaldikte slechts 103 mm (bij 9,5 mm gipsplaat is het 100 mm).
(Opmerking: Kingspan Optim-R heeft een betere isolatiewaarde dan Kooltherm, maar dit vacuüm isolatiepaneel mag niet doorboord of verzaagd worden omdat het anders zijn vacuüm verliest en daarmee de zeer goede isolatiewaarde. Het paneel zou voor de toepassing bij een voorzetwand met stijf materiaal "ingepakt" kunnen worden (PIR o.d.) maar dan is het voordeel van de dunnere isolatielaag goeddeels verdwenen.)

- Het Xella-systeem Ytong Multipor maakt gebruik van minerale isolatieplaten (blokken van speciaal cellenbeton dat beter isoleert dan normale cellenbeton); voordeel is dat het isolatie en muur inéén is, zeer licht, dampopen, onbrandbaar, vormvast, stootvast; bij grote diktes van Multipor moet de vloer het extra gewicht kunnen dragen (door veel luchtcellen ca. 115 kg/m3 dus valt eigenlijk best mee), ook hier goede isolatiewaarden maar bij een duidelijk dikkere laag dan bij andere isolatiematerialen, echter geen spouw nodig (meestal zonder luchtspouw bij steensmuur) en ook geen gipsplaat. 
Voor een Rc = ca. 4,0 kan Multipor 160 mm voldoende zijn (geen spouw en geen gipsplaat nodig): totaaldikte 160 mm. (brochure Multipor)

- Systeem Isover en metal stud werkt met een aluminium regelwerk, isolatie, underlayment en gipsplaten (en dampopen folie aan buitenzijde en dampremmer aan binnenzijde; met luchtspouw). 
Voor een Rc = ca. 4,0 kan Isover Metal-stud 90+60 mm voldoende zijn, met spouw van 20 mm en 12,5 mm gipsplaat: totaaldikte ca. 183 mm (bij 9,5 mm gipsplaat is het 180 mm).

- Systeem Isover en houtskeletbouw werkt met een houten regelwerk, isolatie, underlayment en gipsplaten (en dampopen folie aan buitenzijde en dampremmer aan binnenzijde; met luchtspouw).

- Het Isobouw Slimfix Deco systeem maakt isolatie van zolders mogelijk (denk wel aan damptransport; "SlimFix® Deco is toepasbaar voor het renoveren of na-isoleren van ongeïsoleerde, waterdichte daken zonder dampremmende laag, bekleed met een schubvormige ventilerende dakbedekking, zoals pannen en leien").

de hier getoonde voorbeelden zijn alle ook toepasbaar bij slecht geïsoleerde gevels en bij steensmuren (zonder spouw); de Rc's zijn waarschijnlijk overal bepaald bij een steensmuur en 20 mm luchtspouw (indien van toepassing) faay w'all-in-one systeem, één systeem dus gemakkelijk; voor Rc=ca. 4,0 benodigde dikte incl. spouw en gipsplaat slechts ca. 90 mm (wel een gipsplaat van 9,5 mm dik); klik voor de brochure (faay) (kingspan-gegevens w'all-in-one):

kingspan kooltherm k17, één systeem dus gemakkelijk; voor Rc=ca. 4,0 benodigde dikte incl. spouw en gipsplaat slechts ca. 103 mm; klik voor de brochure (kingspan):

multipor, multipor is dampopen, één systeem dus gemakkelijk, door-en-door gehydrofobeerd dus waterafstotend, dikkere isolatielaag; voor Rc=ca. 4,0 benodigde dikte ca. 160 mm (geen spouw en gipsplaat nodig); klik voor de brochure (xella):

isover metal-stud, veel losse onderdelen, voor Rc=ca. 4,0 benodigde dikte incl. spouw en gipsplaat ca. 183 mm (isover):

(b) Isolatie aan de buitenzijde van de woning

Het beste is waarschijnlijk om de buitenzijde van de woning te isoleren, maar dat heeft nogal wat gevolgen voor de esthetiek van het gebouw, zeker als het een rijtjeshuis betreft en de rest van de woningen niet op die manier geïsoleerd wordt. Bij een slechte toestand van de buitenmuur (stabiele scheuren, veel voegsel los, vaak last van vochtdoorslag) is na-isolatie van de buitenzijde natuurlijk een mogelijkheid om die toestand te "herstellen". De kosten daarvan zijn vergeleken met "volspuiten" aanmerkelijk hoger, maar het resultaat is doeltreffender en de levensduur is in principe onbeperkt (wel af en toe keimen o.d.). Eigenlijk maakt deze methode van na-isoleren ook gebruik van een voorzetwand, maar dan aan de buitenzijde van het gebouw.
Zie verder bij gevelisolatie buitenzijde.

(c) Isolatie in de luchtspouw van de spouwmuur

Na-isolatie van spouwmuren door vulling van de spouw is na aanvankelijke problemen verbeterd, bijvoorbeeld door het toepassen van polystyreenparels. Bij na-isolatie wordt een vulling aangebracht tussen binnenspouwblad en buitenspouwblad (binnenmuur en buitenmuur, ook wel binnenblad en buitenblad genoemd).

Extra aandachtspunten (voor- en nadelen) bij na-isolatie van de spouw:
- na-isoleren moet met een niet-organisch materiaal omdat bij een organische vulling vocht door de buitenmuur kan treden en het materiaal kan rotten
- de spouw moet schoon zijn; door bijvoorbeeld speciebruggen (speciebaarden) tussen buiten- en binnenspouwblad droogt bij na-isolatie van de spouwmuur een vochtige plek veel minder snel op, met kans op vochtplekken bij de buitenmuur en op die plekken bij de binnenmuur meer kans op schimmel (wanneer die plek langere tijd vochtig is); voordat tot na-isolatie wordt overgegaan, moet het isolatiebedrijf de spouw van de spouwmuur onderzoeken
- de spouw moet overal even breed zijn, omdat anders het spuitmateriaal niet goed verdeeld wordt
- een spouw kan maximaal de spouwdikte aan isolatie bevatten, dus stel de verwachtingen niet te hoog als die spouw wat klein is (bijvoorbeeld 3 of 5 cm)
- na-isolatie door het "volpurren" van spouwmuren is duidelijk niet gewenst (pur neemt water op dus geeft dat ook door aan het binnenblad; er kunnen luchtzakken ontstaan waar vocht in blijft staan en het binnenspouwblad nat blijft; muizen schijnen heerlijke nestjes in de pur te maken)
- vooral wanneer er al scheuren of tekenen van vochtdoorslag in de gevel aanwezig zijn, kan na-isoleren van de spouw scheuren en vorstschade geven, omdat door de vulling van de spouw de temperatuur van de buitenmuur hoger oploopt (hitte, zonneschijn) en lager zakt (koude, vorst, hagel; de gevel wordt niet meer verwarmd door de slecht geïsoleerde muur)
- wanneer een rijtjeshuis wordt nageïsoleerd, dient een voorziening getroffen te worden dat de spouwmuur van de belendende panden niet wordt mee-geïsoleerd, als dat niet gewenst is (een gedeeltelijke isolatie is ongewenst en nadelig)
- de gevel blijft van buiten en van binnen onaangetast
- de garantie van meestal 10 jaar op na-isolatie van de spouw is echt te kort, gezien het lange leven van een huis
- bij woningen uit de jaren '70 met een dunne laag isolatie én een kleine luchtspouw levert spouwmuurisolatie vrijwel niets op.