Nieuwe Bouwen, Nieuwe Zakelijkheid (1900-1940, eigenlijk tot heden)

Een andere veelgebruikte benaming is de Internationale Stijl. Het Nieuwe Bouwen is een bouwstijl die gekenmerkt wordt door soberheid en functionaliteit, gebruik van nieuwe materialen en ontbreken van weelderige opsmuk. De vorderingen in bouwtechnologie maakten nieuwe vormen mogelijk. In de beginperiode van de Nieuwe Zakelijkheid werd voor het eerst in glas, staal en beton gebouwd. Denk hierbij ook aan skeletbouw. 

Achtergronden, denkbeelden, kenmerken Nieuwe Zakelijkheid
- Het technisch denken wordt zakelijk denken: geen ornamenten en andere onnodige versieringen (bijgedachte: vertrouw op de eigen schoonheid van het materiaal), geen kleur, muren in plaats van massa, hoogbouw.
- Gebruik techniek niet als beeldend middel, zoals bij het Constructivisme, maar pas de techniek toe om goed te kunnen bouwen.
- De ruimte, met doelmatige indeling van de plattegronden, adequate voorzieningen en optimale bezonning, is het belangrijkst.
- De wanden mogen slechts een ruimtevormende functie hebben; geen enkele wand mag zoveel nadruk krijgen dat die als gevel zou gaan werken (muren i.p.v. massa).
- Door skeletbouw in gewapend beton vervalt de dragende functie van de wand, wat huiddunne wanden mogelijk maakt. Het resultaat hiervan is: een strenge opzet, in geometrische blokken, met modulaire regelmaat van kolommen en muren op een stramien (in plaats van de symmetrie), geen flexibele wanden (die bleken een utopie te zijn).
- Het gebruik van stalen raamprofielen maakt een "open" en doorzichtige opbouw van de gevels mogelijk. Bovenlichten zijn zeer eenvoudig (meestal zonder roedeverdeling) of ontbreken.
- Door gebruik van grote ramen met veel glas kan lucht gemakkelijk toetreden en veel licht naar binnenvallen. 
- Bij woningbouw wordt verbetering van de woning het hoogste doel, met als gevolg verhoging van de woonkwaliteit. 
- De ontwerpers verzetten zich tegen het traditionele, gesloten bouwblok en kiezen voor open bebouwing in strokenbouw. Zo worden ook volkshuisvesting en stedenbouw belangrijke opgaven voor de aanhangers van het Nieuwe Bouwen.
- Architecten streven naar verbetering van de woning en verhoging van het woongenot: zakelijke architectuur maar toch aandacht voor de maatschappelijke kant (waarschijnlijk met het oog op opdrachten in de sfeer van volkshuisvesting en stedenbouw).
- De architectuur bij het Nieuwe Bouwen wordt mede beïnvloed door kunststromingen als het Kubisme en De Stijl.
- Soms is er duidelijke gelijkenis met het Prairiehuis van Frank Lloyd Wright.
- Eigenlijk zitten we voor ene groot deel nog steeds in Het Nieuwe bouwen, vooral bij hoogbouw van bedrijfsgebouwen en ook wel van woonflats. Vanaf het einde van de 20e eeuw is er wel duidelijk een kentering voor woningbouw met meer traditionele bouw en meer architectonisch interessante kenmerken (ook voor oogbouw) in de Retro-architectuur / New Urbanisme (hoewel er nog steeds veel minder fraaie "blokkendozen" worden gebouwd). 

In Nederland bereikte de stroming haar hoogtepunt tijdens en na de Eerste Wereldoorlog, met mensen als Oud, Dudok, Duiker, Berlage, van Loghem, Brinkman en van der Vlugt. De term Nieuwe Zakelijkheid is een vertaling van het Duitse Neue Sachlichkeit en duidt het streven aan naar een volkomen objectief en statisch realisme. Vooral door het optreden van Rietveld en Berlage ging de beweging al spoedig over in het Functionalisme.

Voorbeelden
- J.J.P. Oud: Rotterdam Spangen en Tussendijken
- J.J.P. Oud, invloed van De Stijl: Hoek van Holland, Oud Mathenesse (het Witte Dorp), Kiefhoek: strakke, witte gevels en brede raamstroken met uitkragende betonplaten (onder invloed van De Stijl) maar wel afgeronde hoekbeëindiging verder geen decoraties
- J.J.P. Oud en Mart Stam: blokjes woningen in Weissenhofsiedlung Stuttgart (vanaf 1927; Oud: compacte eengezinswoningen in gietbouw in beton; Stam: eengezinswoningen op souterrain in betonblokken)
- Brinkman en Van der Vlugt: Van Nelle fabriek en kantoorgebouwen: beglaasde transportgangen met lopende banden (!), betonvloeren, fijne gevelindeling (ontworpen in verband met de glasruiten die ook bij de kassen in het Westland werden toegepast!), "transparante gevels van doorzichtig glas en grijs metaal rijzen loodrecht tegen de hemel", de mening van Le Corbusier "een serene sfeer, alles is open naar buiten toe en dat is belangrijk voor de mensen die in de zeven verdiepingen moeten werken"
- Jan Duiker: Openluchtschool Amsterdam (foto onder): naast de schoollokalen waren er balkons en een dakterras, waar in de frisse buitenlucht les kon worden gegeven
- Jan Duiker en Bernard Bijvoet: sanatorium Hilversum (foto onder): betonconstructie overal zichtbaar, transparant gebouw met open ligbalkons en veel glas (licht en lucht in verband met de bewoners die tuberculose hadden); zie ook Landgoed Zonnestraal.
- De Bergpolderflat (1934) van arch. W. van Tijen is de eerste galerijflat (hoogbouw) in Nederland. De galerij zou licht, lucht en uitzicht bieden in de flats. Dit gebouwtype zou helaas in de Wederopbouw veelvuldig worden toegepast, maar gelukkig is veel daarvan gesloopt.
- De Amerikaan Louis Henry Sullivan is mogelijk de grondlegger van het Amerikaanse functionalisme wat eigenlijk het Nieuwe Bouwen (de Nieuwe Zakelijkheid) is. Kenmerkend zijn de wolkenkrabbers.

Stromingen die aan Het Nieuwe Bouwen aanhaken
- Voor meer voorbeelden zie o.m. bij Functionalisme.
- Meer aandacht voor de bewoners vinden we bij De 8 en de Opbouw (denk aan "beter lelijk en doelmatig dan een hoogstaande architectuur met slechte plattegronden").
- Een stroming die de eenvormigheid van het Nieuwe Bouwen ter discussie stelde, is het Structuralisme.
- Een combinatie van traditionele bouw (baksteen, banden e.d.) en Het Nieuwe Bouwen / Functionalisme (betonskelet, grote muuropeningen, betonskelet zichtbaar) wordt vertegenwoordigd door de Shake-hands architectuur.

nieuwe zakelijkheid (functionalisme), villa henny (ook: villa nora van a.b. henny), amersfoortseweg, huis ter heide, betonskelet, gevels baksteen met bepleistering, arch. robert van 't hoff, ontwerp 1914 (foto t. schollen, 1979, beeldbank cultureel erfgoed, document 207810):

skeletbouw van beton, openluchtschool amsterdam, architect duiker, 1929:

sanatorium zonnestraal, hilversum, architecten duiker en bijvoet, 1928 (cultureel erfgoed):

ook dit is nieuwe zakelijkheid; hoogbouw bergpolderflat, rotterdam, de eerste galerijflat van nederland; staalskelet met houten vloeren en om de drie woonlagen een brandvrije betonvloer; arch. w. van tijen i.s.m. brinkman & van der vlugt (foto g.j. dukker, 1994, beeldbank cultureel erfgoed documenten 305704 en 305699):

wainwright building, st. louis, usa, arch. louis henry sullivan, één van de eerste wolkenkrabbers (publiek domein, wikipedia):

Verg. De 8 en de Opbouw, Nieuwe Haagse School.

Eng. International Style, International Modern; 
Du. Neues Bauen