1. Ook: betonkrimp. "Heel jong beton (in zijn plastische fase) en jong beton (in zijn verhardingsfase) worden gekenmerkt door diverse krimpmechanismen, die enerzijds te wijten zijn aan processen die zich afspelen in het beton zelf en anderzijds aan de wisselwerking met de omgeving."
Beton krimpt alzijdig; als door de krimp de spanningen in het beton
groter worden dan de trekspanning,
ontstaan scheuren, meestal vanuit inwendige hoeken en bij
versmallingen.
afbeelding met verschillende soorten betonkrimp; klik voor groter!
(buildwise):
Soorten betonkrimp zijn: -Plastische krimp
is te wijten aan de verdamping van water aan het vrije oppervlak van vers beton na zijn uitvoering. Wanneer het beton
is de verhardingsfase verkeert of verhard is, heeft men het over uitdrogingskrimp of
hydraulische krimp. - Chemische krimp
of verhardingskrimp is een rechtstreeks gevolg van de
hydratatie van cement:
"het volume van de gevormde hydratatieproducten is kleiner dan de som van het volume van water en cement". - Uitdrogingskrimp
(drogingskrimp) of hydraulische krimp door verdampen van
niet-gebonden water
(vrij water) uit het
beton; door waterverlies in de capillaire
poriën trekken de poriën samen en krimpt het beton (naarmate de hydratatie van het cement vordert,
neemt het volume aan capillaire poriën af). De mate van krimp is
mede afhankelijk van de relatieve
vochtigheid over langere tijd. Plastificeerders
kunnen de waterbehoefte verlagen en daarmee ook de
uitdrogingskrimp. - Autogene krimp is een bijzondere vorm van
verhardingskrimp, door de reactie van cement. Autogene krimp komt vooral voor bij betonsoorten met een lage
watercementfactor
(relatief weinig water) en bij betonsoorten met een hoog gehalte aan
fijne stoffen. In deze omstandigheden neemt het cement tijdens de hydratatie van het jonge beton grote waterhoeveelheden op, zodat er snel met lucht gevulde poriën ontstaan. Dit verschijnsel
(inwendige uitdroging of interne uitdroging) veroorzaakt
capillaire druk, wat leidt tot een snelle krimp in de volledige
betonmassa en tot volumevermindering van de cementsteen. - Thermische krimp is de samentrekking die gepaard gaat met de afkoeling van het beton
ná de exotherme
hydratatiereactie, dus nadat alle hydratatiewarmte is vrijgekomen.
Als het beton in een warme periode is aangemaakt en daarna afkoeling optreedt,
kan scheurvorming optreden (vooral zichtbaar bij betonnen vloeren e.d.).
- Craquelé
is een bijzondere vorm van krimp door uitdroging van de toplaag
van het beton: craquelé is een patroon van kleine scheurtjes aan
de oppervlakte van het beton; het heeft geen structurele gevolgen
maar kan cosmetisch vervelend zijn en eventueel na verloop van
tijd indringen van water en andere stoffen mogelijk maken.
scheurvorming bij een inwendige hoek:
Krimp is een belangrijke factor voor de praktijk, omdat hierdoor vaak scheuren ontstaan die de duurzaamheid van het beton kunnen beïnvloeden. Scheurvorming bij jong beton bevordert immers het transport van agressieve stoffen tot in de kern van het bouwwerk.
Speciale betonsoorten zoals hogesterktebeton
(HSB) en zelfverdichtend beton
(SCC, self-compacting concrete) hebben een andere samenstelling dan traditionele betonsoorten. Door de lage
watercementfactor en door de grote hoeveelheid fijne stoffen van HSB en bepaalde
zelfverdichtende betonsoorten zijn de mechanische effecten van de autogene krimp belangrijker dan
die van de uitdrogingskrimp.
Wanneer
autogene krimp dreigt, moet het beton met water besproeid te worden of
afgedekt te worden met waterdoordrenkte textiel zodat water "van
buiten" het beton in kan dringen."
vergelijking tussen de krimp van traditioneel beton en
hogesterktebeton (buildwise):
Eng. (concrete) shrinkage, setting shrinkage; plastische krimp is
plastic shrinkage; thermische krimp is thermal contraction;
scheurvorming door krimp is shrinkage cracking
2.
Krimp van hout: in een droge omgeving krimpt hout, in een vochtige omgeving
zwelt hout op. Krimp en zwelling zijn afhankelijk van de vochtigheid van het
hout (het zogenoemde evenwichtsvochtgehalte
van hout, als gevolg van de relatieve vochtigheid van de omgeving).
In tangentiale richting (d.w.z. met de cirkel van de groeiring
mee) is de krimp ongeveer tweemaal krimp in de radiale richting (met de straal,
de radius, mee). Vandaar dat een afgezaagde stam of dikke tak meestal zal
scheuren als hij droogt. Om de kans op krimpscheuren in gezaagd hout te
verkleinen, kan een stam kwartiers
gezaagd worden.
krimp en zwelling bij eikenhout als gevolg van de houtvochtigheid (het
evenwichtsvochtgehalte van hout), voor dosse
en kwartiers gezaagd hout
(bj parket):
Eng. radiale krimp is radial shrinkage; tangentiële krimp is tangential
shrinkage
3.
Krimp is de benaming van een pand waarbij het voorste deel iets smaller is dan
het achterste. Dit kwam bij boerderijen nog wel eens voor om achteraan een
grotere breedte te hebben (voor stal e.d.).
4.
Krimp is een algemene term voor alles wat in aantal of omvang afneemt,
bijvoorbeeld de demografische
krimp in verschillende dorpen en steden omdat de (jongere) bewoners naar
andere streken verhuizen (meestal uit economisch noodzakelijke redenen).
Het gevolg van krimp is dat veel woningen en andere gebouwen leeg komen te
staan, de buurt achteruitgaat en in extreme gevallen een soort spookdorpen
ontstaan. We zijn de laatste eeuw geen "krimp" gewend en kunnen er dus
moeilijk mee omgaan. Voor de bevolking en de lokale overheid is het moeilijk
krimp te accepteren en
een duidelijke afbeelding van wat er bij krimp zou moeten gebeuren; "krimp is een normaal transformatieproces";
klik voor groter (krimpsessie van architectuur
lokaal):