relatieve vochtigheid

De relatieve vochtigheid is de verhouding tussen wat er aan waterdamp in lucht aanwezig is en wat er maximaal in zou kunnen. De relatieve vochtigheid is afhankelijk van de temperatuur (en van de luchtdruk maar die speelt in het normale leven nauwelijks een rol). Binnenshuis is de hoeveelheid waterdamp vooral afhankelijk van wat de bewoners produceren; mensen, dieren, douchen, koken, wassen, drogende was e.d. produceren 5-10 liter per huishouden per etmaal. Hoe meer waterdamp in de lucht aanwezig is, hoe hoger de relatieve vochtigheid.
Deze verhouding wordt vaak in een percentage uitgedrukt. De relatieve vochtigheid (RV of in het Engels RH relative humidity) wordt uitgedrukt in een percentage of in een getal zonder eenheid (in tegenstelling met bijvoorbeeld snelheid die in m/s kan worden gemeten). Een relatieve vochtigheid van 100% betekent niet dat de ruimte onder water staat, maar dat de lucht bij de temperatuur in die ruimte niet nóg meer waterdamp kan bevatten.

Officieel wordt de relatieve vochtigheid beschreven als: de verhouding van de spanning die de waterdamp in de lucht heeft (de dampspanning) en de verzadigingsdruk, ofwel de maximaal mogelijke dampspanning, bij de heersende temperatuur. 

Warme lucht kan meer waterdamp bevatten dan koude lucht. De relatieve vochtigheid is vooral belangrijk bij ramen, muren en daken omdat er condensvorming plaatsvindt als de relatieve vochtigheid in de lucht de 100% genaderd heeft. Die maximale hoeveelheid waterdamp wordt als eerste bereikt op het koudste punt in een ruimte (bijvoorbeeld bij een raam van enkel glas of bij een koudebrug). In constructies wordt dit inwendige condensatie genoemd.
De temperatuur van een object waarop bij afkoeling van dat object de waterdamp begint te condenseren, zonder dat water wordt toegevoerd of afgevoerd, wordt het dauwpunt of de dauwpuntstemperatuur genoemd. De absolute vochtigheid  is de massa aanwezige waterdamp per m3 lucht.

Een voor ons behaaglijke relatieve vochtigheid ligt tussen 40% ("droge lippen") en 70% ("klam"). 
Bij bijvoorbeeld 20 graden C kan er maximaal 17,28 gram waterdamp in 1 m3 lucht en bij een RV van 50% zit er dus in werkelijkheid in 0,50 * 17,28 = 8,64 gram/m3. Als de maximale hoeveelheid waterdamp aanwezig is (bij een bepaalde temperatuur), wordt dit verzadigd genoemd. 
Door de wisselende temperatuur en vochtigheid verschilt de relatieve vochtigheid buitenshuis sterker dan binnenshuis.  

Een paar voorbeelden

• Bij een binnentemperatuur van 20 graden C is bijvoorbeeld 10 gram/m3 waterdamp aanwezig. 
  De relatieve vochtigheid binnen = 10/17,28 * 100% = ca. 58%.

• Bij een buitentemperatuur van 0 graad C is bijvoorbeeld slechts 4,0 gram/m3 aanwezig.
  De relatieve vochtigheid buiten = 4,0/4,84 * 100% = ca. 83%.

• In een drukbevolkt kantoorgebouw wordt sterk geventileerd (ramen open). In dit geval kan de relatieve vochtigheid sterk dalen. De buitenlucht van 0 graad wordt verwarmd tot 20 graden, terwijl de hoeveelheid waterdamp in de lucht gelijk blijft aan de 4 gram/m3.
  De relatieve vochtigheid is nu 4,0/17,28 * 100 = ca. 23% en dat is te laag (eenvoudige luchtbevochtigers in de vorm van die meestal foeilelijke hangertjes aan de radiatoren is wel een oplossing).

• Bij een ongeïsoleerde kelderwand kan gemakkelijk aan de binnenzijde condensatie optreden, juist als met warme buitenlucht wordt geventileerd. Stel de buitenlucht van 25 graden heeft een relatieve vochtigheid van 70%. De buitenlucht bevat dus 70% van de maximale 23,05 g/m3 = 16,1 gram/m3. De kelderwand is aan de binnenzijde 15 graden (door het grondwater van 12 graden aan de buitenzijde van de ongeïsoleerde kelderwand) terwijl die 16,1 gram/m3 van de geventileerde buitenlucht ook hier geldt. Bij die 15 graden hoort een maximale vochtigheid van 12,85 gram/m3, wat duidelijk minder is dan de kelderlucht bevat. Daardoor condenseert een deel van de lucht tegen de kelderwand.

Een aantal waarden van de maximale vochtigheid:

In grafiek ziet dat er als volgt uit (klik voor groter!):

 

het "behaaglijkheidsdiagram" (trotec luchtbevochtigers, luchtontvochtigers e.d., met dank aan dryfast):

vochtproductie in woning door bewoners, per etmaal; klik voor groter! (uit vochtbalans, van evert hasselaar):

Documentatie
- Relatieve vochtigheid calculator (van Lenntec)

De relatieve vochtigheid wordt afgekort tot RV, of RH in het Engels (relative humidity).

Verg. dampdiffusie.

Eng. relative humidity