scheur

Een scheur is een barst of naad in een materiaal die door verschillende oorzaken ontstaan kan zijn.
De scheurwijdte (scheurbreedte) wordt gemeten aan het oppervlak en loodrecht op de richting van de scheur.

Zie scheurmeter, krimpscheur, zetscheur, zakscheur, ringscheur, spanningsscheur, carbonatatie (haarscheurtjes), collaps (droogscheuren), dakpanproductie (koelscheuren), dilatatie, funderingsonderzoek, gietvloer, heimuts, het werken van hout, inklinken, keimen, klei, krimpnet, latexcement, ontzet, polyurea, ratelaar (baksteen), reeleger, roefconstructie en transversaalscheur en lateraalscheur bij inboeten. 

Een aardige verzameling van oorzaken van verschillende soorten scheuren, door E.C. van der Plas op Platform Gevelisolatie:
"- Een scheur in een ondergrond is een duidelijk signaal dat er iets met de ondergrond aan de hand is. Vaak is materiaalkrimp de oorzaak. Minder vaak is werking van de constructie het euvel. Het toepassen van dilataties en het beëindigen van het stucwerk met profielen of een insnijding is dan de remedie.
- Scheuren die aan het oppervlak van de stucafwerking zichtbaar zijn kunnen verschillenden oorzaken hebben. De vorm van de scheur of het scheurpatroon kan in veel gevallen een aanwijzing voor de oorzaak zijn.
- Rechtlijnige scheuren komen altijd voort vanuit de ondergrond. Als zelfstandige laag scheurt stukadoorswerk nooit in een rechte lijn.
- Gebogen scheuren, craquelé of scheuren die op een landkaart lijken, ontstaan door materiaalkrimp als gevolg van verharding en/of droging. Onder andere langzame droging, snelle droging, zachte ondergrond, harde pleistersamenstelling, snelle capillaire wateropname van de ondergrond of juist langzame kunnen hier een rol bij spelen.
- Langgerekte, gebogen en vertakkende scheuren worden veroorzaakt door uitzetting en krimpgedrag. Soms gaat dat gepaard met onvoldoende hechting en/of een instabiele ondergrond. Het wapenen van de gestukadoorde afwerking kan dit soort scheuren voorkomen."

Voor scheuren in metselwerk geeft Stichting Erkende Restauratiekwaliteit Monumentenzorg o.m. als mogelijke oorzaken en herstel:
"- Zetting (funderingsproblemen). Onderzoek bouw- en verbouw-historie (is bijvoorbeeld kort geleden een uitbouw toegevoegd, is er opgetopt, is er veel grond/zand naast het huis ontgraven (fundering op staal), is het zeer lang droog geweest (fundering op staal)), is er grondwaterpeil verlaging geweest en dus droogvallen houten palen, meet de scheefstand en ga na of de scheuren groter worden (met scheurmeter), eventueel: onderzoek de fundering.
- Thermische werking. Uitzetten en krimpen door temperatuurverschillen, hetgeen ook na herstel zal plaatsvinden. De scheur is een ‘natuurlijke dilatatie’ en is in dit geval met flexibel of zich opofferend materiaal te dichten.
- Zwelling van roestend ijzer. Dit moet worden uitgehakt of uitgeboord. Het ijzerwerk ontroesten en roestwerend afwerken. Bij ernstige roestvorming is aanlassen of vervangen van het ijzerwerk de oplossing. Hierna wordt het metselwerk ingeboet.
- Bij overbelasting van metselwerk moet de oorzaak worden weggenomen of aanvullend constructief draagvermogen worden toegevoegd."

Kijk eens op de Schadeatlas van Monumentenkennis waar per categorie en aan de hand van foto's bepaald kan worden welk soort schade / scheur het is (klik op de Engelstalige pagina rechts in de balk op NL, want wonderwel moest Engels blijkbaar de standaardinstelling zijn).

Baksteen metselwerk, scheuren en herstel (van Cultureel Erfgoed). 

een aantal doorgaande scheuren in metselwerk; klik voor groter! (foto joostdevree):

aanzienlijke scheur in betonnen kolom (concrete construction):

scheur in beton met scheurbreedtemeter:

scheurmeter, flexibel, met registratiekolommen datum, verticaal en horizontaal (bavib scheurmeters):

scheur door aan één zijde te korte heipalen bij de beurs van berlage; klik voor groter ("de bodem onder amsterdam", tno):

scheur in hout:

scheur in een buiten-waterleiding van een buitenkraan, na een vorstperiode (ooit vergeten af te tappen, kraantje toen maar paar cm naar onder geplaatst, foto joostdevree):

Eng. crack, split; (in hout) fissure, shake; (in beton) crack; doorgaande scheur (in hout) is traversing crack; verloop van de scheuren is crack pattern; scheur ontstaan door schuifspanningen is shear crack