geluidsisolatie, geluidshinder, geluidwering

Geluidsisolatie is de vorm of mate waarin het geluid wordt tegengehouden. 
Geluidsisolatie wordt onderverdeeld in:
- luchtgeluidsisolatie, d.w.z. tegen geluiden die zich voortplanten in de lucht zoals van vliegtuigen, auto's, brommers, muziek, stemmen, windgeruis
- contactgeluidsisolatie, d.w.z. tegen geluiden die zich voortplanten in de materialen van de constructie zoals in vloeren en muren, bijvoorbeeld van naaldhakken of klompen op een harde vloer, een bonkende wasmachine of wasdroger, tv, klopboor, mechanische afzuiger.

uitbeelding van luchtgeluid en contactgeluid:

NEN 5077 geeft bepalingsmethoden voor grootheden voor
- geluidwering van uitwendige scheidingsconstructies van een ruimte of gebouw
- luchtgeluidisolatie tussen ruimten in een gebouw of tussen ruimten van twee gebouwen
- contactgeluidisolatie tussen ruimten in een gebouw of tussen ruimten van twee gebouwen
- geluidniveaus in ruimten van een gebouw veroorzaakt door in werking zijnde installaties
- nagalmtijd in een ruimte in een gebouw.
Lucht- en contactgeluidisolatie worden hier behandeld.

Bestrijden van luchtgeluid en contactgeluid
Luchtgeluid kan het beste bestreden worden door geluidsabsorberende materialen en het dichten van kieren en gaten (denk ook aan contactdozen die ver de muur in steken). Ook kan gedacht worden aan koptelefoons e.d.
"Bij directe overdracht van luchtgeluid zijn de onderstaande eigenschappen van scheidingsconstructies van invloed: de massa per m2, de stijfheid, de dempingsfactor van het materiaal, enkelbladige of meerbladige constructie. 
De geluidisolatie van ramen wordt in hoofdzaak bepaald door: soort beglazing (enkel, dubbel, gelaagd), beglazingssysteem, de afmetingen, de kozijnconstructie, de aansluitingen en de kierdichtingen."
Contactgeluid kan het beste bestreden worden bij de bron of door trillingsisolatie toe te passen. Denk aan het ophangen van luidsprekerboxen m.b.v. touw (of desnoods dempers eronder), zachte of zwevende vloeren, het dragen van zachte schoenen e.d. 

Geluidsisolatie door absorptie, omleiding en blokkade
Geluid kan geïsoleerd worden door geluidsabsorptie (trillingsdemping; door mee te veren vangt het materiaal trillingen op), geluidsomleiding (denk aan een geluidsscherm langs de snelweg) en geluidsblokkade (zware massa). De combinatie van een zware massa en geluidsabsorptie wordt het massa-veersysteem genoemd (denk aan lood of dik hard rubber in een wand die geluid moet isoleren).
"De luchtgeluidsisolatie tussen ruimten wordt gemeten met behulp van één of twee ruisbronnen. De ruisbron veroorzaakt in het zendvertrek een bepaald geluidsniveau. Vervolgens wordt gemeten in het zendvertrek en in het ontvangvertrek. Uit het verschil tussen de beide gemiddelde geluidsniveaus, en diverse correcties voor oppervlak of nagalmtijd, wordt de isolatie worden berekend."
Geluidsisolerende eigenschappen van materialen zijn vaak beduidend verschillend van de thermische eigenschappen (warmte-isolerend). Een materiaal dat zowel thermisch als akoestisch zeer goed isoleert bestaat eigenlijk niet: "thermische isolatie is van nature licht (stilstaande lucht) en akoestische isolatie werkt volgens het massa-veer-massaprincipe". (Livios)
Zie eventueel het Excel-sheet met akoestische en thermische isolatiematerialen van Gerard Voskuil.

Dubbel glas is naast het primaire doel van warmte-isolatie ook redelijk effectief voor geluidsisolatie, zeker als er een grote spouw wordt aangebracht tussen de glasvlakken.
"De geluidisolatie van dubbel glas is afhankelijk van:
- de dikte van de glasbladen [en verschillende dikte (red.)]
- de spouw tussen de glasbladen
- de koppeling tussen de glasbladen
- de spouwvulling
- de randabsorptie en randdemping
- de evenwijdigheid van de glasbladen.
De spouwbreedte is de belangrijkste invloedsgrootheid. Hoe groter de spouw, hoe hoger de geluidisolatie. De geluidisolatie wordt beter bij een spouw groter dan 60 mm, gerealiseerd met een voorzetraam of dubbele ramen." (Uit "Geluidwering" van Edward Schuurmans en Martijn Oskam)

Wanden kunnen geïsoleerd worden door bijvoorbeeld Multisonic toe te passen: een lichtgolvend zelfdovend polyurethaanschuim (schuimrubber), een zware massaplaat (zoals een sandwichpaneel van multiplex en zwaar rubber) en een viltlaag of de speciale baksteen van St. Joris. Ook bij systeemwanden is geluidsisolatie mogelijk.
Verder zijn er bijvoorbeeld plafondplaten met een laag polystyreen en houtwolcement en platen met een laag steenwol en houtwolcement (beide soorten verkrijgbaar via Stertekt).

Vloeren. Wanneer flats voorzien zijn van een akoestisch dempende vloer, dan is ook daar in vele gevallen een vloer van natuursteen of keramische tegels mogelijk. Akoestisch isolerend is bijvoorbeeld SoundFelt, een natuurlijke isolerende ondervloer van Isovlas, waarbij de absorptie voor contactgeluid minimaal 10 dB is. (Let bij ondervloeren op de eisen die gesteld worden: isolerende ondervloeren zijn vaak niet vochtwerend; bij een begane grondvloer dient daarom meestal een vochtwerende laag onder een niet-vochtwerende akoestische ondervloer geplaatst te worden.)
Als een woning tegen geluid geïsoleerd is, is het beter om de ramen tegen het geluid gesloten te houden. Om dan toch te kunnen ventileren worden suskasten toegepast. 

Pleisterwerk. Er zijn speciale akoestische pleisters (stucwerk), bijvoorbeeld Brander Acoustuc, "een verspuitbaar akoestisch pleistersysteem, dat geschikt is voor het afwerken van plafonds en wanden in ruimten waar nagalm ontstaat". 

De warmtepomp
Door de overgang van cv-ketel naar warmtepomp hebben meer mensen hinder van het geluid van de warmtepomp, soms het binnendeel ervan (bewoners), soms het buitendeel (buren en bewoners). Het geluid dat een apparaat voortbrengt, wordt gegeven in geluidsvermogen, in dB(A). Sinds 2012 is dat in de EU voor warmtepompen tot 6kW max. 65 dB(A), voor grotere warmtepompen tot 12kW max. 70 dB(A). 
De geluidsdruk is vaak belangrijker (met dank aan o.m. Warmtepompvergelijker):
- "Een warmtepomp met een geluidsvermogen van 65 dB(A) heeft een berekende geluidsdruk van 44 dB(A) op 5 meter afstand. Op 10 meter is de geluidsdruk afgenomen tot 37 dB(A)."
- Voor de buitenunit geldt (i.v.m. geluidshinder bij vooral de buren, Bouwbesluit art 3.8): "Het meetpunt voor geluidsdruk wordt de erfgrens, de scheiding tussen jouw terrein en dat van de buren. De geluidsdruk mag op de erfgrens overdag (van 07:00 tot 19:00) niet hoger zijn dan 45dB(A), gemeten bij maximaal vermogen van de warmtepomp. In de nacht (van 19:00 tot 07:00) moet de geluidsdruk lager zijn, maximaal 40 dB(A). In de nacht wordt de geluidsdruk gemeten als de warmtepomp draait in de 'stille modus' (silent mode)". (Die nacht-waarden gelden uitsluitend als de warmtepomp met een afzonderlijke instelling voor de avond+nacht (silent mode) is uitgerust. Als er geen stille modus is, dan is de eis de gehele dag max. 40 dB.) 
- Voor de binnenunit of voor een installatie die uit één binnenshuis opgestelde unit bestaat, geldt (i.v.m. geluidshinder bij vooral uzelf, Bouwbesluit art. 3.9): 30 dB.
- Ook voor bestaande bouw waar een dergelijk apparaat wordt geplaatst, gelden deze eisen.

Niet alleen het voortgebrachte geluid van het apparaat zelf kan hinderlijk zijn, ook trillingen van de leidingen of de muur waar de warmtepomp aan hangt, kunnen voor bewoners en buren veel hinder geven.

Tips om geluidsoverlast van de warmtepomp te vermijden:
- Aan de kant van de werking van de warmtepomp: ventilator toerental van verlagen (bijvoorbeeld van 90 naar 75), ventilator:"stille modus" ook overdag instellen (altijd op 1 zetten),  pompstand lager instellen, een eventueel tweede verwarmingselement van de warmtepomp tijdelijk uitzetten.
- Aan de kant van de installatie van de warmtepomp (met dank aan Vereniging Eigen Huis): plaats de warmtepomp op geluidsabsorberende buffers (Big Foot's, e buffers mogen daarbij niet in contact komen met een muur van de woning), plaats trillingsdempende veren tussen de buffers en ondergrond, bevestiging aan de muur is af te raden (als het niet anders kan bevestig alleen aan een massieve muur, gebruik een muurbeugel die met geluidsontkoppelende pluggen bevestigd is aan de muur, plaats geluidsabsorberende buffers op de muurbeugel, plaats metalen veren tussen de warmtepomp en de buffers), vermijd contactgeluid via de leidingen daar waar de (geïsoleerde) leidingen het huis in gaan, eventuele gaten of kieren dichten met glaswol of steenwol, monteer leidingen zowel buiten als binnen, met leidingbeugels met rubberen inleg.

Geluidshinder binnen gebouwen
Vormen van geluidshinder binnen gebouwen zijn o.m.:
- ventilatiesystemen (o.m. de unit zelf, de leidingen, maar ook de locatie van de unit is belangrijk)
- cv-installaties, warmtepompen e.d.
- waterleidingen en afvoerleidingen (o.m. geluid van stortend water in afvoerbuizen, standleiding, maar ook bijvoorbeeld waterslag)
- hydroforen (apparaten die het leidingwater onder druk brengen of houden)
- de genoemde luchtgeluid en contactgeluiden (o.m. luchtgeluid van naburige muziek/tv, contactgeluid door harde vloerbedekking als parket/laminaat)
- liften, trappenhuis e.d. (o.m. geluid van de installaties en van personen die zich bij lift of trap bevinden)
- deuren van appartementen, parkeergarages e.d.

Ruimtelijke ordening
In het kader van ruimtelijke ordening is vaak onderzoek nodig wat de gevolgen zijn van een bepaalde geluidsbelasting, bijvoorbeeld in het kader van een Millieu Effect Rapportage (MER). Onder meer het geluidBuro kan allerlei metingen uitvoeren om na te gaan of aan de randvoorwaarden wordt voldaan en zo niet, welke reducerende maatregelen mogelijk nog zijn (binnen bepaalde grenzen uiteraard).

Normen en waarden
Om een zekere mate van comfort te bieden, is in het Bouwbesluit opgenomen dat een uitwendige scheidingsconstructie in gesloten toestand een geluidwering van minimaal 20 dB(A) op moet leveren. Het gaat hier dus bijvoorbeeld om een gevel zonder ventilatieroosters. Afhankelijk van de geluidsbelasting (industrie, weg- en spoorweglawaai) en van de soort binnenruimte (verblijfsgebied, bedgebied / slaapkamer) kan deze eis hoger liggen. "Bij industrie-, weg- en spoorweglawaai is een karakteristieke geluid-wering van 20 dB niet voldoende. Gemeenten stellen op basis van de Wet geluidhinder een zogenoemd hogere-waardenbesluit vast waarin de zones zijn opgenomen waarin een hogere geluidsbelasting is toegestaan («hoogst toelaatbare geluidbelasting») en nemen deze op in het bestemmingsplan." (Bouwbesluit art. 3.3)
Een paar voorbeelden: 
- resulterend geluidsniveau in het verblijfsgebied mag bij weg- en spoorweglawaai en vliegtuiglawaai nabij burgerluchthavens hoogstens 33 dB zijn en in het bedgebied hoogstens 28 dB
- resulterend geluidsniveau in het verblijfsgebied mag bij industrielawaai hoogstens 35 dB zijn.

Isolatiewaarden, een woud van indices en waarden
De isolatiewaarde voor luchtgeluid wordt aangegeven door de index D_nT,A,k > 52 dB (vergelijkbaar met de internationaal gebruikte index Rw >= 54 dB) waarbij geldt "hoe hoger hoe beter isolerend".

*) Eengetalsaanduiding betekent dat "de geluidsisolatie voor verschillende toonhoogten (spectrum, octaafbanden) volgens een genormeerde frequentieweging zijn omgerekend tot één getal".
**) Karakteristieke waarde houdt in dat "er wordt gecorrigeerd voor de invloed van de afmetingen van de ontvangruimte en het gemeenschappelijke oppervlak van de scheidingsconstructie".
***) "De Rw waarde geeft het gewogen gemiddelde over het gehele frequentie spectrum heen van de gemeten R waarden weer."
****) Het geluidsniveau in een vertrek (geluidontvangstruimte), "opgewekt door een gestandaardiseerde contactgeluidgenerator [gestandaardiseerde hamermachine] in een aangrenzend vertrek, berekend volgens gestandaardiseerde methode zoals bijvoorbeeld NEN 5077".

Normen m.b.t. geluidsisolatie
NEN-EN-ISO 717-1 Akoestiek - Eengetal-aanduiding voor de geluidisolatie in gebouwen en van bouwelementen - Deel 1: Luchtgeluidisolatie.
NEN-EN-ISO 717-2 Akoestiek - Eengetal-aanduiding voor de geluidisolatie in gebouwen en van bouwelementen - Deel 2: Contactgeluidisolatie.
NEN 1070 Geluidwering in gebouwen - Specificatie en beoordeling van de kwaliteit.
NEN 5077 Geluidwering in gebouwen - Bepalingsmethoden voor de grootheden voor geluidwering van uitwendige scheidingsconstructies, luchtgeluidisolatie, contactgeluidisolatie en geluidniveaus veroorzaakt door installaties.
NEN 5077 "geeft bepalingsmethoden voor grootheden voor:
1. Geluidwering van uitwendige scheidingsconstructies van een ruimte of gebouw.
2. Luchtgeluidisolatie tussen ruimten in een gebouw of tussen ruimten van twee gebouwen.
3. Contactgeluidisolatie tussen ruimten in een gebouw of tussen ruimten van twee gebouwen.
4. Geluidniveaus in ruimten van een gebouw veroorzaakt door in werking zijnde installaties.
5. Nagalmtijd in een ruimte in een gebouw."

Naar Documentatie

de geluidsthermometer, voorbeelden van verschillende geluidsniveaus, om een indruk te geven wat een bepaalde waarde aan decibel inhoudt  (verbond papier- en (golf)kartonsector):

geluidsisolatie, soundfelt, ondervloer van een vlasproduct (isovlas):

geluidsisolatie makaris = 6 cm c-eps + 10 mm polylatex + 5 mm ecolatex + 6 cm chape; deze vloerisolatie is opgebouwd uit c-eps floormix met daarop een 2-laags mattensysteem, met de bijhorende randstroken, waarop vervolgens de chape wordt geplaatst; de 2 matten verschillen in dichtheid en dikte waardoor ze het geluid verschillend breken; de akoestische verbetering van 32 dB geeft een verhoogd akoestisch comfort (isomix / betopor):

dykasol voor akoestische en thermische isolatie van leidingen (standleiding e.d.; ook voor bochten en als mat verkrijgbaar); klik voor groter (dyka kunststof leidingsystemen):

métisse, thermische en akoestische isolatieplaat gemaakt van niet meer herdraagbare kleding (textiel, o.m. spijkerbroeken), ook op rol verkrijgbaar (dubomat, zie foto onder) en eco-coustic cotton bestaat voor 85% uit gerecyclede textiel (katoen) vezels aangevuld met polyestervezels (akoestiekwinkel):

de speciale baksteen voor een betere akoestiek: een "akoestische keramische muur", bijvoorbeeld om de akoestiek te verbeteren van een gymzaal of van een overdekte binnenhof; "met acoustical sgft plaatst u snel en makkelijk een complete constructieve muur met een hoog geluidsabsorptievermogen"; klik voor een voorbeeld (de acoustic brick van st. joris keramische industrie, in verschillende kleuren leverbaar):

geluidsabsorberend materiaal airborn, in een veelheid aan materialen; klik voor groter! (sonogamma):

een kleurrijk voorbeeld van het geluidsabsorberende materiaal met honingraatmotief van model airborn van sonogamma:

Documentatie

- Akoestisch pleistersysteem Brander Acoustuc (van Brander)

- Akoestisch materiaal Airborn (van Sonogamma)

- Akoestische panelen (van Owa akoestiek en design)

- Akoestiekpagina van Rockwool (van Rockwool)

- Technisch productblad Rocksono Solid (van  Rockwool)

- Acoustic "From Idea to Implementation" (van Acoustic Control Systems ACS, o.m. voor meervoudig gebruik concertzalen, variabele akoestiek, softwarematig aanpassen akoestiek)

- Akoestische en thermische gegevens van Akoestische en Thermisch/Akoestische panelen (Excel-sheet van Gerard Voskuil)

- Geluidsisolatie en geluidsabsorptie (geluidsbrochure van Isover)

Met dank aan "Geluidwering" (van Edward Schuurmans en Martijn Oskam), Gedimat (Isofix en Multisonic), Isolatie Verhoeven, Interfinish, Noordelijk Akoestisch Adviesburo (NAA), OWA Akoestiek en Design, Sonogamma, Sonus raadgevende ingenieurs, St. Joris, Pelt & Hooykaas, Dyka, Xella en Acoustic Control Systems ACS.

Zie ook geluidsabsorptie, geluidsoverlast, isolatie, akoestiek, bouwakoestiek, bouwfysica, zwevende dekvloer, dubbel skelet, BSD-isolaties en eventueel gevelisolatie buitenzijde.

Eng. sound insulation, acoustic insulation, noise insulation