meander 

Meander heeft twee varianten in betekenis:

• een grillig kronkelende rivier

• andere verschijnselen die kronkelen als een meanderende rivier

• een ornamentstrook met meestal gebogen, doorlopende, slingerende lijnen

1. De meanderende rivier is een grillig kronkelende rivier. De meander knabbelt door de snelheid van het water in de buitenbochten aan de rivieroever en legt meegevoerd materiaal neer in de binnenbocht. Bij de buitenbocht krijgt vegetatie de gelegenheid zich te vestigen. De meanderende rivier verlegt zijn bedding dus voortdurend en de rivier "verplaatst" zich daarmee in de loop der tijd naar opzij, als een soort grote sinusgolf. Een echt meanderende rivier in Nederland is de Dinkel bij Lutterzand (Beuningen) in Overijssel (zie bij Voorbeelden van meanders).

Hermeanderen (dekanaliseren) is de benaming van het weer laten meanderen van een gekanaliseerde rivier. Lange tijd zijn veel kronkelende rivieren en riviertjes gekanaliseerd, vooral voor het vervoer over water (of met het idee dat dat zou moeten kunnen want al heel lang fungeren kleine rivieren nauwelijks meer als vervoer-aders). Het kunstmatig recht trekken van de rivier zorgde voor overstromingen, de niet meer meanderende rivier kan immers veel minder water bevatten.
Pas in het jaar 2000 werd met "Waterbeheer van de 21e Eeuw (WB21)" geopperd de gekanaliseerde rivieren weer te laten kronkelen zodat meer water in de rivier geborgen wordt en echt zorgelijke overstromingen zoveel mogelijk vermeden worden. Ook begreep men dat de rivier meer ruimte moest hebben waardoor bepaalde gebieden naast de rivier weer mogen overstromen: het langlopende project "Ruimte voor de rivier" (2007). 
Aanleidingen voor deze, gelukkig gerealiseerde, plannen waren o.m. de overstromingen van de Maas (1993) en de hoge dreiging van overstromingen van het Rivierenland (1995) waardoor 250.000 mensen en meer dan een miljoen dieren geëvacueerd moesten worden.

Een strang is een met water gevulde, van de hoofdstroom afgesneden ("dode") tak meander.

Landschapselementen zijn alle rimpelingen of andere geaccidenteerde gebieden die enig reliëf geven aan het platte Nederlandse land.

Meer voorbeelden van meanders (rivieren en decoraties)
De omgeving van de meanderende Amazone in Brazilië in Google Maps.

de meanderende rivier dinkel bij beuningen lutterzand, overijssel; klik voor de volledige afbeelding (ondergrondmodellen, kaart, dinoloket):

het "kanaliseren" van de essche stroom nabij boxtel midden jaren 1960,  op de kaart van 1966 nog niet gekanaliseerd en  op de kaart van 1967 duidelijk wel (topotijdreis):

een meanderende rivier:

een stukje van de rivier de meander (maiandros) in turkije (deze locatie in google maps):

De term meander(en) is afkomstig van de bochtige rivier de Maiandros in Turkije, die door het land slingert. (Maiandros was een riviergod in de streek die toen Anatolië heette.)

Rimpelingen of andere geaccidenteerde gebieden die enig reliëf geven aan het platte Nederlandse land, zijn bijvoorbeeld:
daliegat, daliebult, dekzandrug, donk, drumlin, meanderende rivier, pingo-ruïne, stuifzand (bij dekzand), stroomrug, stuwwal, terp, terras, vliedberg, wiel, woerd.

Zie ook afkalven.

Eng. meander; afgesneden meander (u-vormig) is oxbow

2. Een meander is in zijn algemeenheid een verschijnsel dat kronkelt zoals een meanderende rivier.

meanderende spatader (hoogte van afbeelding iets aangepast); de blauwe aders zijn vaag zichtbaar:

3. Een meander is een ornamentstrook die bestaat uit meestal gebogen, doorlopende, slingerende lijnen. De meanderfiguur lijkt doelloos zijn weg te volgen. Dit meanderornament komt al bij pre-klassieke culturen voor en is sindsdien op vele manieren gevarieerd en aangepast: 
- organisch-levendig
- ritmisch-soepel
- geometrisch-stijf.

organisch-levendig:

ritmisch-soepel:

geometrisch-stijf (grieks motief):

Meer voorbeelden van meanders (rivieren en decoraties)

Verg. arabesk.