daliebult *)

Een daliebult is een daliegat dat iets uitsteekt boven het maaiveld (weiland, grasland, akkerbouwland). Daliebulten komen niet voor in kleigebieden, maar juist in gebieden waar nu nog veen aan het oppervlak ligt. (Meer over daliegaten die juist wel in kleigebieden voorkomen.)
Een daliebult is een klein landschapselement, een overblijfsel van middeleeuwse kleiwinning.

Kenmerken van daliebulten zijn:
- liggen in een veengebied
- veel ronde bulten, maar er zijn ook ovale en vierkante
- diameter 3 à 5 m
- huidige hoogte 5 à 25 cm
- omzoomd door een ondiepe laagte van 20 à 30 cm breed
- bevat een 3,5 à 4 m dikke verstoorde veenlaag (in een gebied met autochtone veendikte van slechts 1,5 m)
- daliebulten lijken vooralsnog uitsluitend voor te komen in Polder Zeevang bij Edam?
- veel daliegaten en daliebulten zijn in de loop der eeuwen geëgaliseerd, maar soms zijn ze op de hoogtekaarten nog te zien en vaak is hun vorm door booronderzoek te herleiden. 

Het ontstaan van de daliebulten is nog niet zeker. Het veen in de daliebult is veraard en het veen in de omgeving verweerd. 
Vermoedelijk is de daliebult ontstaan door het aanzienlijk minder inklinken van het veen in de daliebult dan het veen uit de omgeving ervan door:
- het deponeren in de kleiput (het daliegat) van slappe, kalkarme klei die men niet wilde hebben als meststof (op de bodem van een onderzochte daliebult ligt kalkarme klei)
- het aanstampen van het in de kuil gestorte veen (de daliebult van Middelie heeft een grotere dichtheid en een lager gehalte aan organisch materiaal dan de omgeving; de boeren wilden immers het veen kwijt en daarom zoveel mogelijk in de put doen).

Landschapselementen zijn alle rimpelingen of andere geaccidenteerde gebieden die enig reliëf geven aan het platte Nederlandse land.

Documentatie
- Natte daliegaten en verdrogende daliebulten in (voormalige) veengebieden (van John R. Mulder en Louis W. Dekker)
- Bodemkundig onderzoek van twee daliebulten bij Middelie en Beets in de Zeevang (N.H.) (van John R. Mulder en Louis W. Dekker)

ronde daliebult met kenmerkende verhoging met eromheen de ondiepe "greppel", veenweide bij middelie; klik voor groter! (foto john r. mulder, uit de pdf daliegaten):

profieltekening van een onderzochte daliebult bij middelie; klik voor groter! (uit de pdf):

daliebulten bij buitengouwweg--edammerdijkje in middelie:

*) Met dank aan:
- John R. Mulder en Louis W. Dekker, o.m. Bodemkundig onderzoek van twee daliebulten bij Middelie en Beets in De Zeevang (N.H.)
- Leestekens van het landschap