impregneren

Impregneren is het doordrenken van een poreuze vaste stof om deze:
- te verduurzamen
- vochtwerend te maken
- onbrandbaar te maken.

voorbeeld van een druppel op niet- geïmpregneerd materiaal (links) en wel geïmpregneerd materiaal (rechts):

Impregneren houdt in dat een bepaalde vloeistof een eindje in het te behandelen materiaal dringt. Het impregneermiddel wordt opgebracht door te spuiten, te strijken (kwast, goed aandrukken) of te vloeien. Vaak is belangrijk dat een muur wel waterafstotend wordt (aan de buitenzijde), maar dat hij ook nog dampopen blijft (dus niet de muur geheel opsluit).
Sommige middelen kunnen via injecteren in de muur worden ingebracht om optrekkend vocht tegen te gaan.

Impregneren om een materiaal minder gevoel te maken voor water is mede afhankelijk van het materiaal (baksteen, beton, hout e.d.) en de omstandigheden (buitenmuur, fundering, kelder e.d., oud of nieuw metselwerk e.d.):

• Productselector van Impregneeroutlet voor beton, baksteen, natuursteen, kalkzandsteen en stucwerk

• Impregneren van hout

• Impregneren van beton

• Impregneren van bakstenen buitenmuur

• Impreneren van textiel

• Impregneren om het materiaal minder brandbaar te maken

Productselector van Impregneeroutlet
Via de Productselector van Impregneeroutlet kunt u een keuze maken uit de ondergrond (baksteen, natuursteen, kalkzandsteen, stucwerk en beton), het middel (creme of vloeistof) en eventueel een keuze uit bestaand of nieuw metselwerk e.d. het meest geëigende middel toont. Bijvoorbeeld voor bestaand baksteen het impregneermiddel Remmers Funcosil SNL (vloeibaar) of Remmers Funcosil FC (crème) en voor bestaand beton Remmers Funcosil IC (vloeibaar) of Remmers Funcosil C40 (crème); voor keldermuren bijvoorbeeld Remmers Kiesol.
Voordeel van een impregneer-crème boven een impregneer-vloeistof is dat afplakken niet nodig is, eenvoudig en nauwkeurig verwerkt kan worden en werken boven je hoofd prettiger is. Het melkachtig-witte uiterlijk van de aangebrachte crème is na een paar uren al veel minder wit en na ca. een dag helemaal verdwenen.

Impregneren van hout
Impregneren van hout (verduurzamen van hout) gebeurt door het hout enige tijd in een ketel te zetten die onder druk staat en met schimmelwerend middel is verzadigd. Let wel: geïmpregneerd hout mag i.v.m. de kankerverwekkende stoffen niet meer met de menselijke huid in contact komen. In de Europese richtlijn staat "menselijke huid", maar voor de dierlijke huid is het natuurlijk even schadelijk (denk ook aan vissen in een vijver die met geïmpregneerd hout in contact staat).
Hout kan op verschillende manieren worden verduurzaamd, zie bijvoorbeeld Accoya, of van een beschermende verf worden voorzien (menie).

Impregneren van beton
Impregneren van beton kan toegepast worden om het beton minder gevoelig te maken voor het indringen van water en andere vloeistoffen of om het oppervlak van het beton gemakkelijker te kunnen schoonmaken. Vooral silanen zijn geschikt voor het impregneren van beton. "Silanen zijn monomeren, dus zeer kleine siliciumverbindingen, die door een chemische reactie met het bouwmateriaal siliconen vormen. Die geven de waterafstotende werking. Silanen zijn bijzonder geschikt voor het impregneren van alkalische bouwmaterialen met een heel fijne molecuulstructuur zoals beton, na toevoeging van katalysatoren." (Ervas)
Ook siloxanen zijn wel geschikt voor het impregneren van beton.

Impregneren bakstenen buitenmuur
Impregneren van een doorslaande bakstenen buitenmuur (hydrofoberen, waterafstotend maken) wordt toegepast om vochtdoorslag te vermijden. Geïmpregneerde muren hebben door de waterafstotende laag, in en op de steen, de voordelen:
- verhindert dat vocht in de steen dringt (de gevel wordt eigenlijk steeds droger omdat waterdamp wel uit de gevel kan, maar water er niet in)
- de muur wordt minder vuil omdat het vuil met de regen van de steen spoelt 
- de muur vermijdt mos- en algengroei omdat de muur niet nat blijft
- er is minder kans op vorstschade (bijvoorbeeld afschilferen van de steen)

Het voordeel dat er minder kans is op uitbloeiing van zouten en kalken wordt eigenlijk weersproken door de documentatie: "Hydrofobeermiddelen op waterbasis kunnen zouten in de gevel activeren, d.w.z. na de behandeling kunnen er door de droging zoutuitbloeiingen ontstaan."

Impregneren van een natuurstenen vloer voorkomt niet alleen het indringen van water, maar ook van vet en olie, waardoor vlekvorming vermeden wordt. 
Voordat de muur geïmpregneerd kan worden, dient deze voor langere tijd droog te zijn. "In nat metselwerk is het veel moeilijker injecteren omdat het verdringen van het water in de poriën tegengehouden wordt door de capillaire krachten." 
Ook bij harde, niet-zuigende stenen wordt hydrofoberen aanbevolen; de voeg is minder hard en hierop zet zich anders toch mos e.d. af.  
De geïmpregneerde muur dient meestal wel waterdampdoorlatend te zijn. 

Overigens, hydrofoberen als oplossing bij vochtproblemen in een muur heeft weinig zin als de oorzaak van de vochtproblemen niet duidelijk te wijten is aan vochtdoorslag door de muur en alleen wanneer de oorzaak van ligt bij binnentreden vocht van buiten (hemelwater). Ook als het voegwerk in slechte staat is of als er haarscheurtjes zijn dan is hydrofoberen minder zinvol (haarscheurtjes worden meestal niet overbrugd door het impregneermiddel). 
Wanneer de gevel toch geïmpregneerd moet worden, moet het voegwerk en de baksteen goed nagezien worden omdat de meeste hydrofobeermiddelen scheurtjes van slechts 0,3 mm kunnen overbruggen. Uithakken van de voegen, opnieuw aanbrengen van de voegen en (na goed drogen van de voegen) impregneren van de gevel behoort tot de mogelijkheden om geen vochtdoorslag meer te hebben van de gevel.
Een andere toepassing van impregneren/hydrofoberen wordt toegepast door Vandersanden: om vergipsing tegen te gaan die na verloop van tijd de grijswitte waas geeft op baksteen, worden de bakstenen geïmpregneerd, aan alle zijden behalve de legzijden (boven- en onderzijde): "Vervuiling en vergipsing van de baksteen doet technisch gezien geen afbreuk aan de kwaliteit, maar het esthetische aspect van een gevel is ook heel belangrijk. Niet alleen de fabrikant, maar ook de architect, verwerker en bewoner heeft graag een mooi gebouw of huis, iets om trots op te zijn. Geïmpregneerde gevelstenen vermijden de witte gips-uitslag en dragen bij tot het verminderen van de vervuiling van gevels." Het impregneermiddel is dampopen, dus vocht dat in de steen trekt, kan er ook weer uit.   

Hydrofobeermiddelen die gemaakt zijn voor het waterafstotend maken van baksteen, natuursteen, kalkzandsteen en beton zijn de siloxanen. "Siloxanen hebben een goede indringdiepte, ook op fijn poreuze bouwmaterialen en zijn praktisch universeel op neutrale, alkalische alsook licht-vochtige ondergronden te gebruiken." (Ervas)
Voorbeelden van hydrofobeermiddelen zijn Funcosil SNL (vloeibaar) en Funcosil FC (crème) van Remmers (op basis van silanen en siloxanen), Prevosil Speciaal WB van Chemtec/Prochemko (op basis van silanen en siloxanen), Aquaplan Transparant (op basis van siloxanen), Capilasil (op basis van siloxanen) of Sigma Siloxan Hydrophob Aqua. Remmers Funcosil SE is op basis van alkyalkoxysilaan.

Voor zuigkrachtige, poreuze bouwmaterialen (hollandsche baksteen, handvormsteen, gasbeton en tufsteen) worden vaak siliconenharsen (polysiloxanen) toegepast om te impregneren. Ze moeten op een droge ondergrond worden aangebracht, maar zijn direct na het aanbrengen watervast. (Met dank aan Ervas.)

Het wateropnemend vermogen van een gehydrofobeerde geven kan worden getest met het buisje van Karsten.

Voor verpoederend baksteen kan een baksteen-versteviger worden toegepast, bijvoorbeeld de KSE 300 van Remmers. Let op: KSE 300 is geen hydrofobeermiddel, maar wordt aangebracht om de steen te verstevigen. Voor binnenzijde gevel is meestal geen hydrofobeermiddel nodig (geen natte omgeving). Bij buitenzijde gevel na aanbrengen van KSE 300 kan een hydrofobeermiddel nodig zijn, maar echter pas na 5 weken de gevel hydrofoberen (i.v.m. noodzakelijk drogen van de baksteenversteviger KSE 300).

In bepaalde gevallen, bijvoorbeeld bij het waterdicht maken van funderingen of van buitenmuren van kelders, kan een bitumen-achtig materiaal worden toegepast. Het vloeibare rubber wordt meestal met een kwast of spuit aan de buitenzijde van de constructie aangebracht. Het vloeibare rubber dringt niet ver door in de ondergrond (de term impregneren is hier niet van toepassing) maar sluit de ondergrond volledig af en is daarmee volledig waterdicht én (meestal) dampdicht. Zie bij kruipruimte waterdicht maken.

Impregneren van textiel
Impregneren van textiel heeft meestal als doel het textiel waterbestendig te maken.

Impregneren om een materiaal minder brandbaar te maken (vlamvertraging)
OSB, zachtboard, onbehandeld hout, riet, stro, kerstbomen, textiel e.d. kunnen geïmpregneerd worden om het materiaal minder brandbaar te maken. Vooral in de horeca en andere publieke ruimten is het noodzakelijk dat brandbare materialen brandvertragend zijn gemaakt. Soms is het niet een kwestie van impreneren, maar wordt er een zeer dun minder brandbaar laagje op het materiaal aangebracht, bijvoorbeeld bij kunststof materialen die geen of nauwelijks vocht opnemen. 
Zie verder bij verduurzamen.

linksonder niet-geïmpregneerde muur, rechtsboven wel-geïmpregneerde muur:

impregneren (hydrofoberen), vergeleken met "niet behandeld" en "afgedicht" (ervas):

impregneren van een bakstenen muur:

Hydrofobeerwerkwijzer van B&O Gevelconsultancy.
Veel soorten gevelsanering, pleisters enz. op Renofort (vooral ook kelderdichtingen e.d.). 
Bekende hydrofobeerbedrijven zijn o.m. Ervas (Hilversum) Gevelmeesters (Beers, bij Nijmegen), Gevelprotect (Oosterhout) en HGR Gevelrenovatie (Rijswijk).
Veel soorten vloerbewerkingen (naast impregneren bv. schuren, stralen, frezen, strippen, egaliseren, coaten): Heso
Voor impregneren van hout zie Vereniging van Houtimpregneerbedrijven in Nederland (VHN).

De term impregneren is ontleend aan het Franse imprégner (doordrenken), via het Oudfranse empre(i)gnier (vervullen met een emotie, bevruchten, zwanger maken). Het Franse woord gaat terug op het Laatlatijnse impraegnare (bevruchten). Bron Etymologiebank.

Met dank aan Impregneeroutlet, Remmers, Aquaplan, Asseler, Cement&BetonCentrum, Chemtec/Prochemko, Sigma Coatings, Hilstone, Vloervernieuwing, Injection, Bouwprofs. 

Zie ook vochtproblemen bij muren.

Eng. to impregnate