Ook: balksleutel; soms: slof, balkslof. Een sleutelstuk is een
platte, houten ondersteuning van balkeinden waarbij extra
ondersteuning plaatsvindt door een korbeel
(schuine hulpbalk) en een muurstijl (ondersteunende
en verbindende verticale balk tegen de muur). De zo ontstane vormvaste driehoek bij aan de stabiliteit
van de constructie.
Soms wordt een gekromde korbeel toegepast om minder hinder van het uit de
muur stekende deel te hebben.
Moerbalken hadden vaak aan weerszijden sleutelstukken zodat die balken goed
ondersteund worden en de krachten goed overgebracht worden op het metselwerk van
de muren.
Sleutelstukken zijn vaak gedecoreerd. "De [peerkraal]decoratie kent allerlei variaties met decoratie op de zijkant en onderkant van het
uiteinde van het sleutelstuk, bijvoorbeeld menageringen (verjongingen), uithollingen of
uitschulpingen en/of ingesneden of gehakte (tand)lijsten. Ook de nagels waarmee
sleutelstukken onder tegen de balk werden vastgezet konden decoratief worden benut."
Af en toe werden moerbalken en sleutelstukken beschilderd, vaak veel later dan
de bouw.
Verschil sleutelstuk en console
"Het sleutelstuk is onderdeel (geweest) van een houtconstructie met muurstijl en korbeel, een zogenaamd
korbeelstel. Een
console
maakt niet deel uit van de houtconstructie en is meer een enkelvoudige ondersteunende
klos of slof. Soms wordt een langwerpige console in de literatuur als sleutelstuk aangeduid,
maar in deze publicatie wordt een eenduidige duiding aangehouden, ook om verwarring te
voorkomen."
Een console kan van hout zijn, maar ook bijvoorbeeld van natuursteen, beton of
zelfs gietijzer. Een console hoeft niet per se in de muur te rusten, maar kan
ook wel eens bevestigd zijn aan de muur (met bouten o.d.).
Een sleutelstuk is eventueel te beschouwen als een zeer specifiek soort console.
Een enkele keer werd een oud sleutelstuk gebruikt als console (dus zonder
korbeel en muustijl).
plaats van het sleutelstuk waarbij de korbeel is vervangen door een soort
console voor extra ondersteuning; klik voor groter (uit sleutelstukken
en consoles in leiden van e. orsel en i.s. van der spek, erfgoed
leiden)
sleutelstuk met nagels en korbeel vastgezet aan de te ondersteunen
balk, langebrug 55, leiden, ca. 1400; klik voor groter! (foto
gespiegeld, uit sleutelstukken
en consoles in leiden van e. orsel en i.s. van der spek, erfgoed
leiden):
sleutelstuk op de foto is eigenlijk een namaak-sleutelstuk, namelijk een werkelijk
bestanddeel van de balk; de rest van dat deel van de balk is weggezaagd
waardoor het overblijvende deel een "sleutelstuk" is geworden; klik
voor groter! (foto rachel
halverstad, halverstad
archeologie en bouwhistorie):