|
|
|
|
Na-isolatie van spouwmuren
door vulling van de spouw is na aanvankelijke problemen volwassen
geworden, bijvoorbeeld door
het toepassen van vlokken van glaswol of steenwol, door HR IsoWool
of door polystyreenparels. Bij
deze vorm van na-isolatie wordt een vulling aangebracht tussen binnenspouwblad
en buitenspouwblad (binnenmuur en
buitenmuur, ook wel binnenblad en buitenblad genoemd).
Allerlei algemene uitgangspunten bij na-isolatie en andere manieren van na-isolatie
(aan de buitenzijde van de woning en aan de binnenzijde van de woning) zijn vermeld bij na-isolatie.
na-isolatie met v.l.n.r. glaswol, eps (polystyreen, airpop) en pur (foto duurzaamheidsvergelijker):  |
Situaties waarbij het niet gewenst is (of niet nodig) de spouw te isoleren
- wanneer blijkt dat er zich vleermuizen of andere beschermde dieren in de
spouw bevinden of zouden kunnen bevinden, mag de spouw (nog) niet geïsoleerd worden; isolatie mag
uitsluitend plaatsvinden door daarvoor speciaal opgeleide isolatiebedrijven; wel
is het mogelijk speciale "kleppen" aan te laten brengen in de gevel
waardoor vleermuizen wel uit de spouw kunnen maar er niet meer in terug
kunnen; een gemeente kan wel een gebiedsgebonden ontheffing verlenen via
een Soortenmanagementplan SMP
(kritische noot: in ons land zijn blijkbaar een paar dieren belangrijker dan het welzijn van tientallen miljoenen kippen, varkens en koeien
die in de intensieve veeteelt worden gemarteld)
- niet alle spouwmuren zijn geschikt: niet geschikt zijn gevels van geglazuurde
baksteen, verblendsteen, strengperssteen, en gevels met een dampdichte verflaag
of andere dampdichte afwerklaag; de damp kan niet goed door deze muren treden,
isolatie van de spouw sluit de muur teveel af; omdat er na vullen van de spouw
met isolatiemateriaal geen geventileerde spouw meer is, droogt de gevelsteen
minder snel waardoor vorst-gevoelige stenen meer kans hebben kapot te vriezen;
ook gevels met poreuze baksteen of
poreuze betonsteen, stenen die eigenlijk niet goed bestand zijn tegen vorst,
kunnen mogelijk gehydrofobeerd worden voordat de spouw geïsoleerd wordt
- een in het verleden al geïsoleerde spouw kan wel opnieuw worden
geïsoleerd, maar de oude isolatie wordt er dan eerst uitgezogen
- bij woningen uit de jaren '70 met een dunne laag isolatie én een kleine
luchtspouw levert spouwmuurisolatie vrijwel niets op (die paar centimeter
zet niet veel zoden aan de dijk)
- woningen vóór ca.
1920 hebben meestal geen spouw
- woningen vóór ca. 1960 hebben meestal een te kleine spouw (bij minder
dan 3 cm spouw is na-isolatie niet of nauwelijks mogelijk en niet zinvol)
- scheuren en vochtschade aan muren kan na-isolatie onmogelijk of
ongewenst maken
- woningen vanaf ca. 1992 hebben
al een redelijk tot goed geïsoleerde spouw
- de grootte van de voeg bepaalt mede het soort isolatiemateriaal (voor
bijvoorbeeld het toevoeren van glaswol en steenwol is minimaal een boorgat van 18 mm nodig, daarvoor moeten wel de voegen
"dik" genoeg zijn in de kruising van lint- en stootvoeg; zie bij
Materialen voordelen en nadelen verderop)
- de te isoleren woning moet bereikbaar zijn voor vrachtwagen e.d. waarmee
het isolatie-proces plaatsvindt
- wanneer een rijtjeshuis wordt nageïsoleerd, kan niet altijd vermeden
worden dat de spouwmuur van de belendende panden vrij van isolatiemateriaal is (vaak
zijn scheidingsborstels te plaatsen); bespreek e.e.a. met uw buren.
Voordelen van spouwisolatie
- in de winter isoleert de gevulde spouw tegen verdwijnen van de
warmte naar buiten (warmere muren dus in beginsel minder condensatie van vocht
tegen de binnenmuren); in de zomer warmen de binnenmuren minder op
(koudere muren)
- minder kosten energie en vermoedelijk ook minder kosten aan koeling
- het energielabel zal verbeteren;
afhankelijk van de situatie kan dat een hele sprong naar beter betekenen
- door de vulling en het nalopen van naden en kieren zijn tocht & trek
waarschijnlijk verminderd
- geluid van buiten wordt enigszins gedempt
- de gevel blijft, als het goed is, van buiten en van binnen onaangetast
(d.w.z. wordt niet beschadigd; bij gevelisolatie
aan de buitenzijde van de buitenmuur of gevelisolatie
aan de binnenzijde van de binnenmuur is dat wel het geval)
- de werkzaamheden zelf duren meestal maar één dag
- mogelijk verhoging van de waarde van de woning.
Risico's (nadelen) van het isoleren van de spouw
- door de gevel te isoleren kan het zijn dat andere, ongeïsoleerde of slecht
geïsoleerde bouwdelen relatief koud zijn wat condens
en schimmel tot gevolg kan hebben (
- door het isolatiemateriaal kan het vocht uit de woning niet goed meer naar
buiten en moet er meer geventileerd worden om condens e.d. te vermijden
(door de spouwisolatie is er verminderde ventilatie in huis)
- er waren toch teveel plaatsen in de spouw met cementbaarden, spouwankers e.d.
waardoor het isolatiemateriaal niet goed verdeeld is én er koudebruggen
blijven ontstaan (opnieuw: met eventueel condens, schimmel e.d. op de binnenmuur);
vooraf is camera-onderzoek van de spouw noodzakelijk; bij
monumenten en oudere huizen zijn er naast speciebaarden e.d. wel eens gemetselde
dwarsverbanden tussen binnen- en buitenmuur waardoor koudebruggen ontstaan;
"houten balken en kozijnen kunnen gaan rotten, metaal kan gaan roesten,
zout kan verf wegdrukken en stenen kunenn kapotvriezen")
- de buitenmuur blijft langer nat na regen omdat de spouw niet meer
geventileerd wordt; bij slecht voegwerk kan er eerder vocht de isolatie intreden
- na-isoleren met een organisch materiaal kan bij vocht door de buitenmuur
het
materiaal laten rotten en schimmelen
- na-isoleren door het eenvoudigweg "volpurren" van spouwmuren is niet
altijd gewenst (de samenstelling van de PUR is belangrijk; traag werkend PUR schuim is
nodig om de spouw goed te vullen én om drukopbouw in de muur te vermijden; bij
te snel verharden wordt de spouw niet goed gevuld; een verkeerde PUR neemt toch
vocht op; ongehard komen ongezonde gassen vrij; een specialistisch bedrijf kan
letten op samenstelling en gezondheid; allergische reacties van de bewoners bij
foutief aanbrengen van PUR, PUR is niet te recyclen omdat het goed hecht aan de
ondergrond van baksteen e.d.; muizen houden van PUR om nesten in te maken)
- niet altijd is duidelijk of de kosten opwegen tegen de baten (vooral
uiteraard als er veel extra werk is en als er geen subsidie is)
- risico's uit het verleden: vroeger werden isolatiematerialen gebruikt die niet
goed waterbestendig waren waardoor de binnenmuur nat werd na wat fikse
regenbuien ("men" beweert dat die materialen niet meer worden
toegepast); vroeger zakte het isolatiemateriaal ook gemakkelijker (door een
verkeerde samenstelling)
Conditie van muren en spouw (vooraf
uit te voeren onderzoeken!)
- laat de spouw onderzoeken (is er sowieso een spouw? is de spouw overal
groot genoeg? is de spouw schoon genoeg? is de spouw in het verleden al
geïsoleerd? bedrijven die spouwmuren isoleren behoren, na het maken van wat
gaatjes in de metselvoeg van de gevel, met een endoscoop na te gaan of de spouw
geschikt is voor isolatie; zeer globaal kan gesteld worden: woningen vóór ca.
1920 hebben bijna nooit een spouw, woningen vóór ca. 1960 hebben meestal een
smalle en ongeïsoleerde spouw dus na-isoleren is zinvol, woningen vóór ca. 1976 hebben vaak wel een
bredere spouw maar meestal geen of een dunne laag isolatie daarin dus
na-isoleren is zinvol, woningen vanaf ca. 1992 hebben
al een geïsoleerde spouw dus hoeven niet na-geïsoleerd te worden)
- de spouw moet schoon zijn; door bijvoorbeeld speciebruggen (speciebaarden,
cementbaarden)
tussen buiten- en binnenspouwblad droogt bij na-isolatie
van de spouwmuur een vochtige plek veel minder snel op, met kans op vochtplekken
bij de buitenmuur en op die plekken bij de binnenmuur meer kans op condens en schimmel
(wanneer die plek langere tijd vochtig is); voordat tot na-isolatie wordt
overgegaan, moet het isolatiebedrijf de spouw van de spouwmuur onderzoeken
- de spouw moet overal even breed zijn, omdat anders het spuitmateriaal
niet goed verdeeld wordt
- een spouw kan maximaal de spouwdikte aan isolatie bevatten, dus stel de
verwachtingen niet te hoog als die spouw wat klein is (bijvoorbeeld 3 cm)
- bij een slecht gevoegde, gescheurde of poreuze buitenmuur is het te
overwegen deze te laten reinigen, te laten herstellen en eventueel te
laten hydrofoberen (als de gevel lang
nat blijft na een forse regenbui en bij voorkeur pas uitvoeren nadat alle
vulopeningen e.d. weer zijn gevuld of eerst de gevel laten hydrofoberen en die
vulopeningen na het isoleren met de hand hydrofoberen); isolatie van de
spouw kan ervoor zorgen dat de buitenmuur te lang vochtig blijft, mosvorming
ontstaat op de gevel en na verloop van tijd het isolatiemateriaal mogelijk toch
vocht doorlaat naar de binnenmuur
- wanneer er al scheuren of tekenen van vochtdoorslag in de gevel
aanwezig zijn, kan na-isoleren van de spouw scheuren en vorstschade geven, omdat door
de vulling van de spouw de temperatuur van de buitenmuur hoger oploopt
(zonneschijn, geen spouwventilatie meer) en lager zakt (koude, vorst, hagel; de gevel wordt niet
meer verwarmd door de slecht geïsoleerde muur); laat scheuren e.d. controleren
door een bouwkundige (bij voorkeur niet het spouwmuur-isolatiebedrijf)
- ventilatie van kruipruimte
moet behouden blijven; soms wordt de kruipruimte geventileerd via de spouwmuur
wat na isolatie niet meer mogelijk is; laat vóór het isoleren of onmiddellijk
ná het isoleren speciale
ventilatiekokers installeren!
- laat dakgoten en daken controleren en eventueel herstellen om te vermijden
dat hemelwater in de spouw loopt; waar het voorheen geen problemen gaf als
er eens wat vocht in de spouw was, kan een geïsoleerde spouw juist problemen
geven (het vocht verdampt niet en kan uiteindelijk aan de binnenmuur naar
zichtbaar worden, condens geven enz.; de isolatiewaarde van vochtige isolatie is
aanzienlijk minder).
Controle ná het isoleren
- controleer of bij alle vulopeningen (boorgaten) en andere openingen (bij
spouwopeningen, spouwroosters, kozijnen, raamdorpels, dakgoten e.d.) isolatiemateriaal zichtbaar is
(vulling-controle)
- controleer of alle ventilatie- en aan/afvoeropeningen geen isolatieresten
bevatten
- laat de boorgaten met dezelfde kleur voegsel vullen als de bestaande voegen (het gat
vAi welke ge spouw gevuld is, wordt weer gedicht).
Kosten
- kosten na-isoleren spouw tussenwoning of hoekwoning met glaswol of
steenwol is 20-30 euro/m2 incl. btw, dus bij ca. 50 m2 is dat 1000-1500 euro (let op:
zonder extra werkzaamheden zoals voegwerk herstellen, hydrofoberen,
ventilatiekokers, cementbaarden en ander spouwvulling verwijderen (voor zover
mogelijk), scheidingsborstels aanbrengen, stucwerk gevel, speciale knipvoeg
e.d.), voor een vrijstaand huis de drievoudige kosten; let op: isoleren met een
goede soort PUR-schuim is 2 maal zo duur
- mogelijk zijn subsidies verkrijgbaar voor het isoleren van spouwmuren
e.d.; kijk eventueel op SubsidieIsolatie
- laat meer offertes uitbrengen (welke werkzaamheden (voorrijkosten?,
huur materieel?, minimaal aantal m2?, maken en weer vullen boorgaten, spuiten
per uur of per m2?, welke extra's (ook
aan kosten), welke materialen, hoe lang het duurt, is het bedrijf
gecertificeerd, garantieperiode e.d.; ga alleen in zee met een bedrijf waarvan u
zeker weet dat dat betrouwbaar is (raadpleeg vrienden en kennissen)
- de garantie van meestal 10 jaar op na-isolatie van de spouw is
eigenlijk echt te
kort, gezien het lange leven van een huis (dat betekent al dat de bedrijven die
de muren isoleren niet zeker zijn van hun zaak).
Materialen voor na-isolatie spouw
(a) Glaswol of steenwol in de vorm van vlokken (minerale wol):
- isolatiewaarde: ca.
0,037 W/mK (Supafil van Knauf heeft een lambda van 0,034 W/mK; diverse
Supafil-varianten voor spouwmuur, dak enz.; er is glaswol-isolatie met HR++)
- voordelen: recycleerbaar, waterafstotend, vochtwerend, brandwerend,
onbrandbaar (brandklasse A1), niet
duur, licht in gewicht, ook goede akoestische isolatie
- nadelen: spouw minimaal 50 mm, boorgat minimaal 18 mm, onbeschermd kans op
huidirritatie (mondkapje en handschoenen aanbevolen), niet geschikt voor muren
met veel cementbaarden e.d., verminderde isolatiewaarde wanneer de minerale wol
toch nat mocht worden/blijven
(b) EPS-parel, airpop-parels (Polystyreen bolletjes,
isolatieparels; de parels kleven aan elkaar zonder een te dichte massa te
vormen):
- isolatiewaarde: ca. 0,037 W/mK (de zwarte bolletjes hebben een betere
isolatiewaarde; EPS-SE is
moeilijk brandbaar; ook verkrijgbaar in HR++ kwaliteit)
- voordelen: spouw minimaal 30 mm, betrekkelijk goedkoop, volledig te recyclen,
waterafstotend, nemen geen vocht op, boorgat minimaal 14-16 mm
- nadelen: zeer brandbaar, iets minder goede kierafdichting dan glaswol of PUR,
bij slechte verlijming kan EPS verzakken, kan niet bij vorst worden aangebracht,
kleine kans dat isolatiekorrels komt door kieren op zolder e.d. (gaten dichtmaken met
PUR, plukje steenwol o.d.)
(c) PUR (polyurethaanschuim; PUR schuimt, vult alle hoeken en gaten en
expandeert tot een vaste geheel):
- isolatiewaarde afhankelijk van de soort PUR: ca. 0,028 - 0,0037 W/m.K
- voordelen: spouw minimaal 30 mm (dus ook geschikt voor een kleine spouw), isoleert goed, dicht kieren in spouw
zeer goed af
(dus ook bij veel cementbaarden goed toe te passen), winddicht, vochtwerend, brandwerend,
boorgat minimaal 12 mm
- nadelen: duurder dan glaswol/steenwol en EPS-parels, brandbaar, geur-overlast
(eerste tijd),
PUR is bij aanbrengen vloeibaar dus alle kieren e.d. moeten eerst echt goed afgeplakt
worden, niet te recyclen, niet te verwijderen (hecht zich teveel aan de andere
materialen), juiste soort PUR is noodzakelijk, bij verwerking van PUR zijn een
volgelaatsmasker e.d noodzakelijk (ademhalingsbescherming enz.), klanten en
huisdieren mogen de woning pas weer betreden na een aantal uren (2-12 uur,
afhankelijk van de situatie!)
(d) HR IsoWool (vezels steenwol met een coating om het geheel
vochtafstotend te maken; spouwbreedte > 4 cm):
- isolatiewaarde ca. 0,034 W/m.K
- voordelen: ?
- nadelen: sluit niet zo goed aan als PUR, dus zou vocht kunnen doorlaten?
(e) Airofill: 80% aerogel, in prototypefase,
bij BDA/KIWA zijn de eerste geaccrediteerde metingen verricht volgens de ISO12667,
situatie juni 2021): Airofill
Wall Insulation van Airofill
- isolatiewaarde: 0,020 W/m.K
- voordelen: hoge isolatiewaarde, is na 4 weken uitgehard dus krijgt
vermoedelijk de tijd om alle hoeken en gaten te vullen, verder nog te weinig over bekend,
- nadelen: nog te weinig over bekend
(e) Perliet (EPB, geëxpandeerd perliet), Vermiculiet (beide van
vulkanische oorsprong):
- isolatiewaarde: waarschijnlijk vergelijkbaar met steenwol
- voordelen: waarschijnlijk vergelijkbaar met steenwol
- nadelen: waarschijnlijk vergelijkbaar met steenwol
(f) Plantaardige materialen:
- isolatiewaarde: relatief laag
- voordelen: natuurlijk materiaal, te recyclen
- nadelen: zeer brandbaar, kan gaan rotten, stinken, schimmelen, kan inzakken
Met dank aan o.m. Isolatie-info
en Duurzaamheidsvergelijker.