Delaminatie is het verschijnsel dat de samenhang
verdwijnt tussen de lagen van een object (bouwelement) dat uit meer lagen is
opgebouwd. Delaminatie kan plaatsvinden bij lagen van hetzelfde
materiaal of van
verschillend materiaal. Ook kunnen er in een ogenschijnlijk compact materiaal
lagen ontstaan. Als een materiaal gedelamineerd is, kan dat soms aangetoond
worden door er op te kloppen: een holle klank kán op delaminatie wijzen.
Delaminatie kan ontstaan door
- een slechte hechting van de lagen (vanaf fabricage)
- een geleidelijke vermindering van de hechting (door het ontstaan van vocht of
lucht waardoor de hechting vermindert; door de inwerking van vocht of lucht op
de lijm of op het materiaal; door agressieve stoffen die de lijm oplossen; door
continue druk op het materiaal)
- een plotselinge vermindering van de hechting (door een plotselinge, grote druk
op het gelaagde materiaal; een bekend voorbeeld is de valhelm die na een forse
slag op de grond niet meer gebruikt mag worden omdat de verschillende lagen
mogelijk gedelamineerd zijn)
- vorming van corrosie (roest) van het in het
materiaal aanwezige metaal (gecorrodeerd staal
neemt meer ruimte in dan het oorspronkelijke staal en drukt het omgevende materiaal in lagen uiteen)
- vorstinwerking op het materiaal (het water bevriest en neemt meer ruimte in).
Delaminatie treedt bijvoorbeeld op in de volgende situaties
- bekend is het loslaten van de lagen van multiplex
als dat (langdurig) vochtig is, vooral wanneer buitenshuis de
interieur-variant wordt toegepast i.p.v. de watervast verlijmde
exterieur-kwaliteit: de lijm tussen de diverse lagen lost
op waardoor de lagen van elkaar loslaten (de-lamineren); deze vorm van
delaminatie kan zich ook voordoen bij bijvoorbeeld lamellenparket - een ringscheur
("raising grain") is het gevolg van de delaminatie tussen vroeg- en laathout
(bij de jaarringen) in
bijvoorbeeld een plank of paal; deze vorm van delaminatie komt vooral
voor bij onbehandeld, niet-rift-gezaagd hout
- bij een betonvloer waarop
een afwerklaag is gestort: tijdens het storten van de afwerkvloer is
er lucht of vocht tussen de verschillende
lagen aanwezig waardoor de toplaag loslaat; vooral als de betonnen
afwerkvloer over de betonvloer wordt gestort en afgereid
terwijl de betonvloer nog niet geheel is uitgehard (pas na vier weken)
- bij beton (ook een betonvloer) kan de toplaag door vorming van water
of lucht onder de oppervlakte
voor delaminatie zorgen van het beton ("bomijs"; zie ook uitbloeiing)
- roestend wapeningsstaal kan tot
delaminatie van het beton leiden
- bij dakbedekkingen kan door langdurig vocht, slechte materialen of
een zout milieu delaminatie optreden van toplaag en
isolatie (gevolg is dat de cacheerlaag, de vaak bitumeuze
toplaag die verlijmd is aan de isolatielaag, bij harde wind van de isolatielaag
wordt losgetrokken)
- bij een gepleisterde muur kan
delaminatie ontstaan door inwerking van vocht of zouten.
Onzichtbare delaminatie van gelaagde materialen kan zelfs gevaarlijk zijn
(denk aan vliegtuigen).
Delaminatieweerstand is de mate waarin een materiaal bestand is
tegen delaminatie.
delaminatie van een deel van een lamellenvloer (fairwood):
delaminatie door een ringscheur in hout als jaarringen van
elkaar losraken (arnhemse
fijnhouthandel):