delaminatie

Delaminatie is het verschijnsel dat de samenhang verdwijnt tussen de lagen van een object (bouwelement) dat uit meer lagen is opgebouwd. Delaminatie kan plaatsvinden bij lagen van hetzelfde materiaal of van verschillend materiaal. Ook kunnen er in een ogenschijnlijk compact materiaal lagen ontstaan. Als een materiaal gedelamineerd is, kan dat soms aangetoond worden door er op te kloppen: een holle klank kán op delaminatie wijzen.

Delaminatie kan ontstaan door
- een slechte hechting van de lagen (vanaf fabricage)
- een geleidelijke vermindering van de hechting (door het ontstaan van vocht of lucht waardoor de hechting vermindert; door de inwerking van vocht of lucht op de lijm of op het materiaal; door agressieve stoffen die de lijm oplossen; door continue druk op het materiaal)
- een plotselinge vermindering van de hechting (door een plotselinge, grote druk op het gelaagde materiaal; een bekend voorbeeld is de valhelm die na een forse slag op de grond niet meer gebruikt mag worden omdat de verschillende lagen mogelijk gedelamineerd zijn)
- vorming van corrosie (roest) van het in het materiaal aanwezige metaal (gecorrodeerd staal neemt meer ruimte in dan het oorspronkelijke staal en drukt het omgevende materiaal in lagen uiteen)
- vorstinwerking op het materiaal (het water bevriest en neemt meer ruimte in).

Delaminatie treedt bijvoorbeeld op in de volgende situaties
- bekend is het loslaten van de lagen van multiplex  als dat (langdurig) vochtig is, vooral wanneer buitenshuis de interieur-variant wordt toegepast i.p.v. de watervast verlijmde exterieur-kwaliteit: de lijm tussen de diverse lagen lost op waardoor de lagen van elkaar loslaten (de-lamineren); deze vorm van delaminatie kan zich ook voordoen bij bijvoorbeeld lamellenparket
- een ringscheur ("raising grain") is het gevolg van de delaminatie tussen vroeg- en laathout (bij de jaarringen) in bijvoorbeeld een plank of paal; deze vorm van delaminatie komt vooral voor bij onbehandeld, niet-rift-gezaagd hout
- bij een betonvloer waarop een afwerklaag is gestort: tijdens het storten van de afwerkvloer is er lucht of vocht tussen de verschillende lagen aanwezig waardoor de toplaag loslaat; vooral als de betonnen afwerkvloer over de betonvloer wordt gestort en afgereid terwijl de betonvloer nog niet geheel is uitgehard (pas na vier weken)
- bij beton (ook een betonvloer) kan de toplaag door vorming van water of lucht onder de oppervlakte voor delaminatie zorgen van het beton ("bomijs"; zie ook uitbloeiing)
- roestend wapeningsstaal kan tot delaminatie van het beton leiden
- bij dakbedekkingen kan door langdurig vocht, slechte materialen of een zout milieu delaminatie optreden van toplaag en isolatie (gevolg is dat de cacheerlaag, de vaak bitumeuze toplaag die verlijmd is aan de isolatielaag, bij harde wind van de isolatielaag wordt losgetrokken)
- bij een gepleisterde muur kan delaminatie ontstaan door inwerking van vocht of zouten.

Onzichtbare delaminatie van gelaagde materialen kan zelfs gevaarlijk zijn (denk aan vliegtuigen).

Delaminatieweerstand is de mate waarin een materiaal bestand is tegen delaminatie.

delaminatie van een deel van een lamellenvloer (fairwood):

delaminatie door een ringscheur in hout als jaarringen van elkaar losraken (arnhemse fijnhouthandel):

delaminatie van plaatmateriaal, geen exterieur-kwaliteit (bouwfouten van bouwwereld):

delaminatie van afwerklaag van betonvloer (nrmca):

delaminatie van afwerklaag betonvloer (te vroeg aangebracht; concrete network):

delaminatie van toplaag van beton (concrete network):

delaminatie van beton bij wapeningsstaal (fhwa):

"delaminatie" van baksteen (technoconsult):

delaminatie van leisteen:

delaminatie van de toplaag van een dakbedekking door een storm):

delaminatie bij een polyester toplaag van een boot:

delaminatie van een toplaag van een werkblad:

delaminatie in een elektronisch component (proemion):

Verg. laminaat, lamineren, gelamineerd spant.

Eng. delamination