waterkering

1. Een waterkering is in de waterbouw een dam, dijk, stormvloedkering, keermuur, beschoeiing o.d. die (overtollig) water tegenhoudt.
"Een primaire waterkering is in Nederland een dijk die beschermt tegen het buitenwater, zoals vastgelegd in de Waterwet. Buitenwater is volgens de Waterwet water van de grote rivieren (Rijn, Maas, IJssel), het IJsselmeer, het Markermeer en de zee. Deze wateren kennen zo'n groot debiet dat dit debiet bij extreme situaties (storm, hoge rivierafvoer) niet beheerst kan worden. Buitenwater is ook water dat een polder omgeeft. Anders gezegd: al het water dat niet binnen de begrenzing van de polder is en waarop uitgewaterd wordt. Dit kan een boezemwater of een randmeer betreffen."

Door de hoge waterstanden van de grote rivieren in 1993 en 1995 en de dreigende overstromingen daarvan, heeft de focus op beveiliging zich van de zee verplaatst naar de rivieren. De overheid is van mening dat de dijken niet steeds maar kunnen worden verhoogd met als gevolg dat grote gebieden als overloopgebied zijn aangewezen, het project Ruimte voor de Rivier. Niet iedereen is het hiermee eens, maar er moet wel iets gebeuren om bij (vrijwel) iedereen de voeten droog te houden. De watersnoodramp in de nacht van 31 januari op 1 februari 1953 heeft voor een gigantisch Deltaplan gezorgd dat bijna uitsluitend een technische aangelegenheid was; voornamelijk de ingenieurs van Rijkswaterstaat bepaalden hoe het Deltaplan verwezenlijkt moest worden. Als de nood niet zo vreselijk hoog is, is het gebruikelijk dat niet alleen een technische oplossing meer volstaat maar dat er consensus van meer groepen wordt gevraagd. "Waar de oude Deltawet vooral een lijst van te realiseren werken betrof, gaat het in de nieuwe Deltawet van 2012 om het 'deltawerken' als werkwoord. Het Deltaprograma moet vooral ervoor zorgen dat alle partijen continu actief bezig zijn met veiligheid, onderhoud, natuurwaarden en eventueel noodzakelijke bijstellingen."

Door het werk van de eerste Deltacommissie, ingesteld op 18 februari 1953, hanteert Nederland harde criteria voor beschermingsniveaus. Afhankelijk van de locatie moeten waterkeringen bescherming bieden tegen een maximale waterhoogte die eens in de zoveel jaren voorkomt: 
- in de dichtbevolkte provincies Noord- en Zuid-Holland eens in de 10.000 jaar
- in het zuidwesten van Nederland eens in de 4.000 jaar
- voor gebieden langs de Lek en het Hollandsch Diep eens in de 2.000 jaar
- langs de Rijn de de Maas eens in de 1.250 jaar
- in Limburg in bepaalde kleine gebieden langs de Maas eens in de 250 jaar.

Het statistische risico = kans * gevolgen wordt gehanteerd om de waterbescherming te kwantificeren:
- beperken van de kans door hogere dijken e.d.
- beperken van de gevolgen door overloopgebieden e.d., maar ook bijvoorbeeld door een goede rampenbestrijding en tijdige evacuatie (de gevolgen voor een dichtbevolkt gebied zijn groter dan voor een dunbevolkt gebied; beperken van de gevolgen door alle gebouwen drijvend te maken is niet echt een optie).

"In nieuwe normen willen Waterschappen en Rijkswaterstaat de dijkringen opdelen in trajecten en per deel een normhoogte bepalen" (Technisch Weekblad). Voordeel is dat waarschijnlijk minder dijkdelen verhoogd hoeven te worden, nadeel is dat er veel tijd en geld in het bepalen van traject-en-hoogte gaat zitten; tijd en geld die misschien beter besteed kunnen worden aan het ophogen van dijken of het scheppen van overloopgebieden.

Voor de waterkering van Hoboken (New Jersey), dat in 2012 door de orkaan Sandy zwaar is getroffen, is door Nederlandse bedrijven een tactiek ontworpen die voor vele waterkeringen geldt, de RDSD:
- Resist geeft het totaal van alle waterkeringen en waterbuffers aan (dijken, parken, groendaken, e.d.)
- Delay en Store geven aan dat het regenwater wordt geborgen voordat het de riolering bereikt (parken, groendaken, wadi's e.d.; zie bij retentie)
- Discharge geeft aan dat het water uit de opvanggebieden wordt gepompt of afgevoerd naar open water indien de situatie dat toelaat.
(Jammer dat de USA in eerste instantie wel bedrijven uit andere landen om ideeën en assistentie vragen, maar uiteindelijk óf toch niets doen óf hun eigen bedrijven alles laten uitvoeren. Potentiële klanten moet duidelijk zijn dat niet alleen de initiële kosten vergoed moeten worden, maar dat ook een substantieel deel van de uitvoering in onze handen moet zijn.)

Een probleem is een gelijktijdig optreden van hoogwater van zee en extra aanvoer van de rivieren: door het afsluiten van de Maeslantkering, Haringvlietsluizen en Hartelkering kan het rivierwater niet via die weg afgevoerd worden naar de zee. Voor een dergelijke situatie moet waterberging in het Volkerak-Zoommeer uitkomst bieden.

geopende waterkering in de nieuwe waterweg (maeslantkering):

een speciaal type waterkering: "de vlotterkering®, die bestaat uit een betonnen bak en een drijvend onderdeel (de vlotter) met daarop een stalen paneel als deksel"; klik voor groter (vlotterkering, dura vermeer):

een ander type self-closing-flood-barrier (scfb), voorbeeld in spakenburg (aggéres):

Met dank aan o.m. Technisch Weekblad en Altena-Infra.

Eng. water retaining structure, water defences (is meervoud),  water defenses (Am., is meervoud)

2. Een waterkering is een verhoogde rand aan bijvoorbeeld een aanrecht om te vermijden dat vocht van het aanrecht druppelt.

waterkering bij een aanrechtblad:

3. Ook: waterkerende laag. Waterkering is een bouwkundig hulpmiddel om vochttransport tussen bouwelementen tegen te gaan, bijvoorbeeld tegen vochtdoorslag of tegen optrekkend vocht uit de ondergrond of uit de fundering. Ook wordt soms condensatie in een isolatiemateriaal vermeden.
Voorbeelden van waterkeringen zijn membranen, folies (bijvoorbeeld onder een parketvloer op de begane grond), kunststof slabbes en loden loketten.

waterkerende laag (zwart-wit-geblokte lijn) tegen vochtdoorslag bij een spouwmuur; klik voor groter (weber beamix):

ingemetselde slabbe tegen optrekkend vocht, capillair vocht; klik voor groter (koninklijke nederlandse bouwkeramiek knb):

Documentatie
- Voorkomen en bestrijden van optrekkend vocht (van Koninklijke Nederlandse Bouwkeramiek KNB)

Zie ook vochtproblemen bij muren.
Verg. dampremmende folie.

Eng. damp barrier