staal: fundering op staal

Voor staal als "hard ijzer" zie staal (constructiestaal, bouwmetaal).

Fundering op staal betekent dat een gebouw op de zandlaag staat die draagkrachtig genoeg is om direct op te funderen., vaak ca. 1 tot 2 meter onder het maaiveld (zie het gele deel van de afbeeldingen rechts). 
Het woord staal houdt in dit geval grondslag of ondergrond in en heeft niets met staal (ijzer) te maken. De vaste grond is hier de zandlaag of andere laag die zo hard en stabiel is dat er niet geheid hoeft te worden. De fundering komt direct op deze zandlaag, minimaal zo'n 80 cm onder het maaiveld zodat de fundering onder de vorstgrens ligt. Funderen op staal is vaak alleen mogelijk op zandgrond of mergelgrond.

De module Geotechniek van KIVI legt de term fundering op staal duidelijk uit: "Funderingen op staal hebben betrekking op constructies die op relatief geringe diepte op de draagkrachtige ondergrond worden gefundeerd, veelal door tussenkomst van een verbrede voet. Deze verbrede voet is benodigd om de druk die vanuit de constructie wordt uitgeoefend en die groter is dan die de ondergrond kan opnemen, te spreiden over een groter oppervlak."

Funderen op staal is mogelijk door:
- strokenfundering van gewapend beton (als een grotere aanlegbreedte nodig is, verschillen in belasting zijn hiermee op te vangen, verstijvingsribben toepassen)
- plaatfundering: een doorgaande gewapendbetonplaat of funderingsplaat (geen kruipruimte, handig als het murenverloop grillig is, isolatiemateriaal onder de funderingsplaat)
- poerenfundering
- grondvervanging (niet draagkrachtige grond wordt vervangen voor zand, meestal tot aan de vaste grondslag, het nieuwe zandpakket moet verdicht worden 
- grondverbetering: door diepteverdichting (diepliggend zand wordt via inbrengen van water en trillen verdicht zodat zettingen afnemen, het resultaat kan met sonderingen gecontroleerd worden) of injectie (het geïnjecteerde materiaal fungeert als "vuller" en "kitter" van de zanddeeltjes waardoor verstening optreedt, injectie van grout of chemische stoffen, grondverbetering door injectie wordt vaak onder of naast bestaande bouw toegepast bij verzakking of aanbouw)
- stampbeton (ongewapend, schuin aflopend naar boven, eigenlijk alleen voor lichte gebouwtjes of bij aanbouwen van bestaande gebouwen met fundering op staal) om (ongelijke) zettingen te vermijden, het nieuwe zandpakket wordt een zandkoffer genoemd, grondvervanging wordt ook wel als een vorm van grondverbetering gezien)
- metselwerk (trapsgewijs gemetseld, wordt bijna nooit meer toegepast)
- roosterfundering (in de vorm van een horizontaal houten rooster onder het grondwaterpeil, in de middeleeuwen; soms roosterhout, (liggend) roosterwerk genoemd).

Meestal brengt men bij fundering op staal een strokenfundering aan of een gewapendbetonplaat.

Voor problemen met funderingen, zie ook Handboek Funderingsherstel, op palen en op staal.

verschillende soorten fundering op staal; hier zijn poeren, stroken en plaat uitgebeeld, met zijaanzicht en eronder bovenaanzicht; klik voor groter (geotechniek, kivi):

ondiepe funderingen, funderingen op staal; fundering op slieten (korte paaltjes in klei of veen niet reikend tot de vaste grond), fundering op staal gemetseld en op betonstroken; scheiding wit en beige in de afbeelding is ongeveer ideale grondwaterstand (kennis centrum aanpak funderingsproblematiek kcaf en fundermaps):

strokenfundering met ekokist-h van havebo; klik voor groter:

doorgaande gewapendbetonplaat (funderingsplaat) bij een zwembad, waarbij de bodem doorloopt om te worden geballast met zand, tegen opdrijven van een leeg zwembad; klik voor groter (azur zwembaden):

doorgaande gewapendbetonplaat, aanleg funderingsplaat:

ideaal grondwaterpeil (platform fundering):

Bij fundering op staal spelen de volgende aspecten mee:
- het weggraven van grond voor een nieuwe fundering op staal kan bij belendingen (buurgebouwen) voor het bezwijken van de fundering zorgen
- een nieuwe fundering kan de gronddruk onder belendende percelen veranderen waardoor zettingen kunnen ontstaan
- grondwaterstand: door het (tijdelijk) verlagen van de grondwaterspiegel kunnen zettingen optreden
- soms is het mogelijk bij een fundering op staal de funderingszetting te stabiliseren door het aanbrengen van een plaatfundering van schuimbeton onder de gehele woning.

Documentatie
- Theorie Ontwerpen van funderen op staal (van Kivi)

De term "bouwen op staal" is volgens Bouwkundige termen van Haslinghuis en Janse afkomstig uit het Oudgermaanse stal (staan op, rusten op), van het Oudfranse estal (stand, vaste plaats, staan op, rusten op; denk aan de term opstal).
In een andere bron lijkt de term afkomstig van de Veluwe, waar op beperkte diepte een harde, vaste grondslag (oerlaag) aanwezig is die "zo hard was als staal".

Met dank aan Jos van Heck, C.A. Schijf, KIVI, Platformfundering, Azur Zwembaden, Havebo (Ekokist-H).

Zie ook grondverbetering, verloren bekisting.

Eng. natural foundation, shallow foundation (strokenfundering is strip footing, strip foundation, gewapendbetonplaat is reinforced-concrete slab, grondverbetering is ground improvement,grondverbetering door diepteverdichting is vibroflotation, grondverbetering door injectie is consolidation grouting)