mausoleum

Ook: praalgraf, tempelgraf, graftombe. Een mausoleum is een vrijstaand gebouw of gebouwtje dat opgericht is om de (stenen of loden) kist (sarcofaag) of de as van de overledene te herbergen en om de overledene te gedenken. Vaak gaat het om bekende of beroemde overledenen.

Belangrijke personen werden vroeger bijvoorbeeld in de kerk zelf begraven, maar bij een mausoleum wordt het belang van de overledene benadrukt door:
- het vrijstaande gebouw
- het feit dat het gebouw voor het stoffelijk overschot van deze ene, belangrijke overledene is opgericht (soms ook voor andere leden van de familie van de overledene)
- de vaak weelderige uitvoering met zuilen en rijke decoratie
- meestal het ontbreken van een religieuze achtergrond.

De Latijnse term mausoleum is afgeleid van het Griekse Mausoleion van Halikarnassos (nu Bodrum, Turkije): dit mausoleum is in 353 v.Chr. opgericht door Artemisia II voor zichzelf en haar man Mausolos, een Perzische satraap (gouverneur), en behoort tot de 7 wereldwonderen van de klassieke oudheid. Op een vierkante, getrapte basis verheft zich een hoge ruimte met 36 zuilen met figuren tussen de zuilen en een vierspan op een vlak op de punt van het piramidale dak.
Het Mausoleion is in de middeleeuwen verwoest door een aardbeving; daarna zijn veel onderdelen van het gebouw "hergebruikt".
Later kregen andere praalgraven ook de benaming mausoleum.
Een mausoleum zonder de resten van de overledene is een cenotaaf; een cenotaaf is daarmee een gedenkteken ter ere van een overledene die elders begraven is of waarvan de as elders is ondergebracht.

Belangrijke mausolea zijn o.m.:
- het mausoleum van Augustus (Rome, 28 v.Chr.)
- het mausoleum van Hadrianus (Rome, nu de Engelenburcht, 135/139 na Chr.)
- de Taj Mahal (India, 1632/1648 na Chr.).

schets met de vermoedelijke uitvoering van het mausoleion van halikarnassos, gebouwd 353 v. chr.:

mausoleum voor en door de familie pieter kruijff bartholomeus & zn., gebouwd in 1911 in neoromaanse stijl, centraalbouw; begraafplaats oud kralingen in rotterdam; fors en fraai gerestaureerd in 2014/2015 door norman langelaan restauratie-architect en bambam steenhouwers; het columbarium in de grafkelder is op een hedendaagse manier vormgegeven (zie bij columbarium); klik voor groter:

mausoleum van keizer wilhelm ii, park doorn bij huis doorn, gebouwd in 1941/1942; hier is toch een verwijzing naar religie aanwezig (wereldbol met kruis, als piron);afbeelding museum huis doorn; klik voor groter:

De term mausoleum is ontleend aan het Latijnse mausoleum (praalgraf), dat zelf ontleend is aan het Griekse Mausoleion, de naam van het praalgraf van Mausolos, een soort koning van Carië in Klein-Azië, dat zijn vrouw Artemisia in 353 v. Chr. voor hem liet bouwen in Halicarnassus (nu Bodrum in Turkije); het monument was een van de zeven wereldwonderen in de klassieke oudheid.

De term mausoleum kent twee meervouden: mausoleums en mausolea.

Verg. baarhuisje, cromlech, dolmen, hunebed, mastaba, tumulus, megaliet, mausoleum, columbarium, crypte, sarcofaag, stèle, zerk en wellicht raatakkers (celtic fields, zwervende erven) en terp.

Eng. mausoleum