columbarium, urnengalerij, urnenmuur

1. Een columbarium is een grafruimte met in de muren rijen met oorspronkelijk boogvormige nissen, de zogenoemde loculi (loculus is Latijn voor "kleine plaats"), waarin urnen worden geplaatst. Een urn zijn is een vaas met de as van een overledene. Op de loculi waren bordjes aangebracht met de namen van de overledenen. De gaten die de Etrusken uit de rots hakten om de as van overledenen in te bewaren, hebben waarschijnlijk model gestaan voor de loculi. Een columbarium is meestal bovengronds, maar kan ook ondergrondse verdiepingen hebben.
Overigens, catacomben zijn onderaardse graven voor het bijzetten van de lichamen van overledenen, dus niet de as van die gestorvenen.

Tegenwoordig is een columbarium een bewaarplaats van urnen bij een crematorium, soms in de vorm van vrijstaande muren met nissen voor de urnen; deze columbaria worden ook urnenmuren genoemd.

Voordelen van een columbarium:
- de mogelijkheid de overledene te gedenken op een speciaal daarvoor ingerichte plaats (als men de as niet thuis wil bewaren)
- aanzienlijk minder ruimte nodig dan bij een begraafplaats (urnen in kleine nissen in plaats van grote kisten in de aarde)
- geen onderhoud nodig (er zijn wel wat onderhoudskosten aan verbonden, maar geen onderhoud in de vorm van schoonmaken zerk, bijhouden beplanting e.d.)
- niet of nauwelijks afhankelijk van weersinvloeden (vooral bij een overdekt columbarium)
- staat meestal in een rustige omgeving (herdenkingspaviljoen).

Oorspronkelijk, in de Romeinse oudheid, was een columbarium een grafruimte met nissen voor de urnen met de as van slaven of vrijgelatenen. Begrafenisverenigingen zorgen er in die tijd voor dat ook de armen waardig begraven konden worden. 
Later werd geen onderscheid meer gemaakt in afkomst. Tegenwoordig wordt vaak voor crematie gekozen omdat begraven te duur is; het uitstrooien van de as bevalt niet alle nabestaanden, omdat er geen gedenkteken meer is van de overledene; een oplossing is om de as in een columbarium te plaatsen (waaraan uiteraard wel kosten zijn verbonden maar minder dan bij begraven).
Overigens kan iedereen natuurlijk ook zelf een urnenmuurtje maken, in huis of in de tuin, maar daar moet men ook de ruimte voor hebben en steeds aan de overledenen herinnerd worden is ook niet altijd gewenst.

columbarium, romeins, oakland, california (julia morgan's chapel of the chimes, university of michigan):

hedendaagse vormgeving van een columbarium in de grafkelder van het mausoleum van de familie pieter kruijff bartholomeus & zn; ontwerp norman langelaan restauratie-architect en interieurarchitect; klik voor groter:

columbarium in de vorm van een urnenmuur, in de buitenlucht (foto liske rynja, begraafplaats.org):

columbarium in lego-versie, om ook voor kinderen de dood bespreekbaar te maken; er zijn ook uitvaartkistjes, rouwauto's e.d.:

De term columbarium is Latijn voor duiventil (vanwege de gelijkenis, denk aan de oorspronkelijk boogvormige nissen); van het Latijnse columba (duif; ook het Latijnse woord columbus betekent duif, eigenlijk doffer, een mannelijke duif).
De term columbarium kent twee meervouden: columbariums en columbaria.

Verg. de Franse term colombier (pigionnier) bij nis.
Verg. cromlech, dolmen, hunebed, mastaba, stèle, tumulus, megaliet, mausoleum, crypte, sarcofaag, zerk en wellicht raatakkers (celtic fields, zwervende erven) en terp.

Eng. columbarium; urnenmuur is urn wall