inkassing

1. Ook: sparing. "Een inkassing is een verticale holte of kas die de metselaar in een muur laat of in een bestaande muur maakt, rekening houdend met de aansluiting van een andere, nog op te trekken, muur."
De bedoeling van inkassingen  is een hechter verband tussen beide muren te hebben. Eventueel kan het ijzer van gewapend metselwerk worden toegepast om de muurdelen extra stevig te verbinden, bijvoorbeeld Fisufor metselwerkwapening.
 
"De voorgevel van een gebouw wordt soms later opgetrokken dan de andere muren. Het metselwerk van de voorgevel wordt dan aan het andere verbonden door blokken, waarvoor in de zijmuren openingen (inkassingen) zijn uitgespaard."

Een inkassing lijkt op een blokvertanding of een verbinding met een staande tand.

Inboeten is de term om aan te geven dat (hele) stenen worden ingemetseld op plaatsen waar stenen zijn gescheurd of waar de steenconstructie niet homogeen meer is.
Een grote sponning in een muur, bijvoorbeeld om een schuivende sluisdeur goed te laten sluiten, wordt ook wel kas genoemd (vergelijkbaar met inkassing).

inkassen om twee muurdelen "ineen te vlechten"; schoorsteen tegen muur (wildkamp):

soort inkassing, deel van een blokverband (foto j.a. van der hoeve):

De term inkassing is afgeleid van "in" en "kas". Een kas is een beschuttend omhulsel, ontleend aan het Oudfranse casse (kistje), ontleend aan het middeleeuws Latijne cassa, met assimilatie uit oorspronkelijke capsa (kist voor heilige voorwerpen), een betekenisuitbreiding van het klassiek Latijnse capsa (koker, kist, doos), dat ontleend is aan het Griekse kapsa (doos). Bron Etymologiebank.

Zie schema metselverbanden.
Verg. inboeten, inkrozing.

Aangehaalde teksten uit resp. Bouwkundige termen van Haslinghuis en Janse en De Taal der Bouwbedrijven (1914).

Eng. recess, housing;
Fr. enchâssure; inkassen is enchâsser

2. Een inkassing is een (tijdelijke) holte in een muur, een tijdelijke nis met een speciaal doel, bijvoorbeeld het weghalen van de stenen om inboeten mogelijk te maken.
Inkassingen zijn bijvoorbeeld bij funderingsherstel de muuropeningen die bestemd zijn om een (beton)balk of een deel van de betonnen vloer doorgang te geven. Bij funderingsherstel van een fundering op palen kunnen nieuwe segmentpalen geheid worden waarop een nieuwe betonvloer wordt gestort terwijl de wapening van de vloer door de inkassingen van de dragende muren gaat.
Inkassen of inkassing lijkt ook wel gebruikt te worden voor het verschijnsel dat een tijdelijke nis wordt gebruikt om bijvoorbeeld als uitloper van een gewapend betonnen vloer.

klik op de afbeeldingen voor groter voorbeelden van inkassingen bij funderingsherstel, hoek havenstraat koninginnestraat dordrecht (platform fundering):

het hakken van de nissen voor de inkassingen aan de sumatrastraat in dordrecht (platform fundering):

De foto onder toont een inkassing in de muur om een heimachientje voor een Sobu-paal ruimte te geven; deze methode van funderingsherstel wordt toegepast bij funderingen op staal die niet meer voldoende draagkracht hebben en soms bij fundering op palen.
Een dergelijke hoge inkassing (nis) wordt ook toegepast om een muur op te vijzelen; in de nis komt dan een vijzelmachientje te staan.

inkassing voor een sobu-paal (vrienden van de amsterdamse binnenstad):

inkassing van een sobu-paal op een hoekpunt (revac funderingsherstel)

inboeten: transversaalscheur (scheur die loodrecht de muur in gaat) met al uitgehakte vertanding om nieuwe stenen goed in te kunnen boeten; transversaalscheuren kunnen ook horizontaal lopen; wellicht om die reden of om het geheel constructief te versterken is ook een deel horizontaal weggehakt maar ook ook hier is sprake van vertanding (stichting erm):

Documentatie
- Sobu-paal (van Revac)

3. Een inkassing is een sparing om bepaalde vorm van insluitingen ("inbouw") van onderdelen in een materiaal mogelijk te maken, vaak in beton en metselwerk zoals hierboven verklaard, maar ook bijvoorbeeld in een kade of dijk. De inkassing bij een kade of dijk gebeurt vaak aan de onderzijde van het kade- of dijkmateriaal in de vorm van een rand.

Een voorbeeld: "Uit de notitie Golven en kadehoogte (Sweco/Grontmij, 14 augustus 2008) blijkt dat het noodzakelijk is om rondom de plas een kade aan te leggen variërend van -0,1 tot +0,4 m NAP. Hierbij is ervan uitgegaan dat er langs alle oevers een vooroever wordt aangebracht van stortsteen. Ten behoeve van de stabiliteit van de vooroever dient de steenbestorting aangebracht te worden in een inkassing in het onderwatertalud."

inkassingen, hier in de vorm van nissen, om een nog te bouwen nieuwe kademuur "houvast" te geven in de oude muur:

Verg. inboeten.