Hollands Classicisme
(ca. 1650)
Het Classicisme is een richting in de kunst die de
strakke vormen, motieven en modellen van de Griekse
en Romeinse oudheid navolgt.
Kenmerken Hollands Clasicisme als bouwstijl:
- de
Griekse en Toscaanse elementen
van de orden
worden vaak door elkaar
gebruikt en soms vereenvoudigd (Paleis op de Dam, tweede foto)
- harmonie,
symmetrie
en het axiale stelsel zijn
belangrijke karakteristieken (de gevels zijn streng van compositie maar
hebben door de harmonie toch ook een vriendelijke eenvoud)
- klassieke bouwdelen worden toegepast zoals fronton
met
timpaan,
kolossale orde pilasters
(over meer verdiepingen doorlopende halfzuilen) en kroonlijst - decoraties als guirlandes, schelpmotieven
en
gevleugelde engelenkopjes aan de buitenzijde zijn zeker aanwezig, maar niet zéér
uitbundig: in het Holland van de 17e eeuw hebben veel protestanten het
voor het zeggen en die houden van "sober"
- de klassieke
kenmerken worden vermengd met Hollandse zaken als baksteen,
waarschijnlijk omdat baksteen hier goed verkrijgbaar is én minder duur
is dan natuursteen.
Hollands Classicistische architecten zijn o.m. Jacob van Campen, Pieter
Post, Arent van 's-Gravesande en Philips Vingboons.
De tendens om de architectuur uit de klassieke oudheid opnieuw te
gebruiken dateert uit de Renaissance, maar na verloop van tijd werd deze stijl zelf klassiek, en dus onderwerp van het Classicisme.
Er zijn veel mooie voorbeelden van het Hollandse Classicisme. Na ca.
1665 vervallen de architecten helaas in een saaiheid en worden de
gebouwen vooral sober en log met nauwelijks versieringen: de zogenoemde Strakke
Stijl.
Latere Classicismen
- Vanaf het begin van de 17e eeuw nam het Engelse Classicisme de architect
Andrea Palladio als voorbeeld, waarmee de term (Engels) Palladiaans
Classicisme werd geboren (ongeveer een eeuw later, na de
Barok, teruggekeerd als Neo-Palladianisme)
- In de 18e eeuw zorgden de opgravingen van
Pompeď en Heraculaneum voor herleving van de klassieke architectuur. Pas in de 19e eeuw werd het Classicisme ook in Nederland
wat vaker toegepast (zie Neo-Classicisme).
wellicht het fraaiste voorbeeld: mauritshuis, den haag, arch. jacob van campen en pieter post (1638):
een voorbeeld van de "strakke stijl", gebouw
amstelhof (oorspronkelijk: diaconie oude vrouwenhuis), amsterdam,
architect hans petersom (1681, bureau
monumentenzorg amsterdam):