Hollands Classicisme (ca. 1650)
Het Classicisme is een richting in de kunst die de strakke vormen, motieven en modellen van de Griekse en Romeinse oudheid navolgt.

Kenmerken Hollands Clasicisme als bouwstijl:
- de Griekse en Toscaanse elementen van de orden worden vaak door elkaar gebruikt en soms vereenvoudigd (Paleis op de Dam, tweede foto)
- harmonie, symmetrie en het axiale stelsel zijn belangrijke karakteristieken (de gevels zijn streng van compositie maar hebben door de harmonie toch ook een vriendelijke eenvoud)
- klassieke bouwdelen worden toegepast zoals fronton met timpaan, kolossale orde pilasters (over meer verdiepingen doorlopende halfzuilen) en kroonlijst
- decoraties als guirlandes, schelpmotieven en gevleugelde engelenkopjes aan de buitenzijde zijn zeker aanwezig, maar niet zéér uitbundig: in het Holland van de 17e eeuw hebben veel protestanten het voor het zeggen en die houden van "sober"
- de klassieke kenmerken worden vermengd met Hollandse zaken als baksteen, waarschijnlijk omdat baksteen hier goed verkrijgbaar is én minder duur is dan natuursteen.

Hollands Classicistische architecten zijn o.m. Jacob van Campen, Pieter Post, Arent van 's-Gravesande en Philips Vingboons.

De tendens om de architectuur uit de klassieke oudheid opnieuw te gebruiken dateert uit de Renaissance, maar na verloop van tijd werd deze stijl zelf klassiek, en dus onderwerp van het Classicisme.

Er zijn veel mooie voorbeelden van het Hollandse Classicisme. Na ca. 1665 vervallen de architecten helaas in een saaiheid en worden de gebouwen vooral sober en log met nauwelijks versieringen: de zogenoemde Strakke Stijl.

Latere Classicismen
- Vanaf het begin van de 17e eeuw nam het Engelse Classicisme de architect Andrea Palladio als voorbeeld, waarmee de term (Engels) Palladiaans Classicisme werd geboren (ongeveer een eeuw later, na de Barok, teruggekeerd als Neo-Palladianisme)
- In de 18e eeuw zorgden de opgravingen van Pompeď en Heraculaneum voor herleving van de klassieke architectuur. Pas in de 19e eeuw werd het Classicisme ook in Nederland wat vaker toegepast (zie Neo-Classicisme).

wellicht het fraaiste voorbeeld: mauritshuis, den haag, arch. jacob van campen en pieter post (1638):

het paleis op de dam, amsterdam (1665; bureau monumentenzorg amsterdam):

stadhuis diest, arch. willem kerrickx:

een voorbeeld van de "strakke stijl", gebouw amstelhof (oorspronkelijk: diaconie oude vrouwenhuis), amsterdam, architect hans petersom (1681, bureau monumentenzorg amsterdam):