pilaster, halfzuil, muurpijler, wandzuil, wandpijler

Een pilaster of halfzuil is een iets uitspringende "halve" pilaar tegen een muur of tegen een grotere zuil. Evenals een klassieke zuil is de pilaster voorzien van een basement en een kapiteel. 
De pilaster tegen een muur wordt ook wel muurpijler, wandzuil of wandpijler genoemd. De pilaster fungeert hier vaak als muurverzwaring, als een soort inwendige steunbeer. (Vandaar de term wandpijlerkerk, bijvoorbeeld wanneer de muurverzwaringen de functie van steunberen hebben of de steunberen door de muur gaan en dan het uiterlijk van pilasters hebben, ook wanneer de wandpijlers de gordelbogen ondersteunen.)

Het gebruik van pilasters treffen we al in de klassieke oudheid aan. Daarna werden ze vooral in de gevelarchitectuur van de Renaissance en de Barok toegepast, op de hoeken van een gebouw maar ook als visuele onderbreking van een grotere gevel.

De pilaster heeft vooral een decoratieve functie, hoewel hij ook toegepast werd om een boog of hoofdgestel te dragen en daarmee een constructieve functie kan hebben. Pilasters hebben ook een functie bij de visuele geleding van gebouwen.

De verjonging (het naar boven toe afnemen in omvang of zwaarte) die we vaak bij zuilen aantreffen, komt niet voor bij pilasters en pijlers.

Een pilaster die in duidelijk gescheiden delen is verdeeld, is een geblokte pilaster.

Wat is het verschil tussen liseen, pilaster en steunbeer (diepte is wat de "muurverzwaring" voor de muur uitsteekt):

pilasters boven elkaar, decoratieve en geledende functie (geometrische vormgeving, renaissance), palazzo rucellai, florence, arch. leon battista alberti, 1450; klik voor groter:

pilasters tegen een pijler (glossary of medieval art and architecture):

een voorbeeld van een geblokte pilaster, 1793 (wikipedia):

Het woord pilaster is afkomstig van het Franse pilastre (pilaster), dat afgeleid is van het Italiaans pilastro (steunzuiltje), ontleend aan het middeleeuws Latijnse pilastrum (steunzuiltje), van pila (verg. pilaar); bron Etymologiebank.

Verg. liseen, risaliet, schalk, colonnet, bundelpijler. 

Eng. pilaster