schoonbeton

Vaak: schoon beton; ook, soms: zichtbeton. Schoonbeton is beton, waarbij vooraf bewust eisen zijn gesteld aan de esthetische kwaliteit van het zichtbaar blijvende betonoppervlak. Het gaat meestal om in het werk gestort beton.
Bij het werken met schoon beton moet veel aandacht worden besteed aan de bekisting en het storten. Onzorgvuldigheden in de bekisting zullen altijd zichtbaar blijven. Reparatie van tekortkomingen in schoonbeton is bijna niet mogelijk. Alleen door de combinatie van een goede voorbereiding en nauwkeurig werken kan het gewenste effect bereikt worden. 

Er zijn vier hoofdtypen schoonbeton (ruw beton, béton brut):
- onbewerkt, glad (type I)
- onbewerkt, met structuur (II)
- bewerkt (III)
- niet-bekiste oppervlakken (IV).

Denk bij structuur aan textuur voor plaatselijke, fijne en kleinschalige structuren (bijna tweedimensionaal) of profilering voor grotere oppervlakken (driedimensionaal, bv. de afdruk van de zeer grove houtnerf van de bekisting). Profilering kan ook verkregen worden door het bewerken van het schone beton, wat dan meestal sprekender is dan bij het onbewerkte schone beton.
Elk van deze typen kan weer onderverdeeld worden naar kleur: grijs, wit, gekleurd op basis van wit of grijs cement met gebruik van pigmenten. Om wit beton veel langer wit te laten blijven, wordt bijvoorbeeld drie procent titaniumoxide aan het betonmengsel toegevoegd.

Naast de gebruikelijke bestanddelen als zand- en grindfracties van allerlei natuurstenen, cement, water, pigmenten kunnen voor het uiterlijk van het beton andere materialen toegevoegd worden:
- schelpen: na schuren en polijsten ontstaat een oppervlak met ringvormige koraaleilandjes
- glasscherven of glasbrokken: een gepolijst oppervlak met glas als toeslagmateriaal heeft zijn eigen dynamiek
- zwarte glimmer of glanskies: na zuren van het oppervlak ontstaat een donker glimmend antraciet oppervlak (deze diepzwarte steentjes zijn een sinterproduct van Hoogovens)
- polystyreen "schelpen": na verharding van het beton wordt het polystyreen opgelost/verwijderd en geeft als resultaat een sponsachtig uiterlijk
- wilgentakken: de groeikracht van de natuur in combinatie met het materiaalgedrag van beton.

Duidelijk moet zijn dat er een werkplan opgesteld moet worden (zie ook de pdf):
- welke kenmerken het schoonbeton moet hebben (bepaalt het uiterlijk van het beton)
- en daarmee welke productiemethode en type bekisting
- of er grafische toevoegen moeten zijn (fotobeton/vectogramm, of andere vormen van "grafisch" beton zie verderop)

Betonsteen dat géén schoonbeton is, wordt soms "vuilwerk" genoemd.

de vier hoofdtypen van schoonbeton; klik voor groter:

schoonbeton, phaeno, wolfsburg (cement en beton):

schoonbeton, hangtrogbrug terneuzen (arcadis infra):

schoonbeton, verschillende toevoegingen (archined; discl.):

schoonbeton, flexivorm, prefab casestudy (cement en beton):

schoonbeton, colorcrete (mebin):

schoonbeton, wilgentak, prefab casestudy (cement en beton):

Documentatie
- Model-werkplan Schoonbeton -ter plaatse gestort - versie 2019 (van Betonhuis) 

Met dank aan Enci, Mebin, Vakblad Cement, Arcadis, Archined en Cement en beton.

Zie ook: vectogramm, schoonmetselwerk, vloeibeton, hogesterktebeton.

Eng. facing concrete; zichtbeton is exposed concrete