Neo-Renaissance (ca. 1870-1900)

Eigenlijk: neorenaissance (zonder hoofdletter). De Neo-Renaissance is de neostijl in grote delen van West-Europa aan het einde van de 19e eeuw. In ons land omvatte de Neo-Renaissance profane architectuur (stadhuizen, musea, schouwburgen, fabrieken, winkels, een enkel woonhuis) en o.a. de protestantse kerkelijke bouwkunst in het laatste kwart van de 19e eeuw beheerste. (De nieuwe katholieke werden in de 19e eeuw gebouwd in Neo-Gotische stijl dus de niet-katholieke kerken moesten in een andere stijl worden ontworpen..., met een on-Calvinistische hoeveelheid ornamenten.)

De Neo-Renaissance was in Nederland vooral geïnspireerd op de Vlaamse en Noord-Nederlandse Renaissance van het eind van de 16e eeuw, met als doel de "eigen stijl van ons land" te laten herleven. 

Karakteristieke elementen van de Neo-Renaissance zijn: 
- symmetrie (plattegrond én gevel)
- wandgeleding van pilasters
- hardstenen banden (cordons e.d. in lichter natuursteen, of gele baksteen spekbanden in rode baksteen)
- vooral de horizontale lijnen verdelen de gevel in vakken

- decoratief beeldhouwwerk
- kruiskozijnen 
- frontons boven ramen
- lijsten en ornamenten  
- ontlastingsbogen met gekleurd siermetselwerk (rondbogen, later segmentbogen)
- trapgevels 
- sierankers  
- medaillons (cirkelvormige versieringselementen)
- later: gebruik van gietijzer (overkappingen e.d.). 

De Beaux-Arts is een bouwstijl aan het einde van de 19de eeuw en een korte tijd in de 20e eeuw (1870-1910), die gedoceerd werd aan de École des Beaux-Arts in Parijs. De architectuur van de Beaux-Arts is een weelderiger uitvoering van Neo-Classicisme én Neo-Renaissance en heeft soms het bombastische van de Barok, bijvoorbeeld door gekleurd marmer, mozaïeken en reliëfs. Een voorbeeld van de Beaux-Arts is de Opéra van Garnier in Parijs (foto onderaan).

klik op de afbeeldingen voor groter: rijksmuseum amsterdam, arch. pierre cuypers, ontwerp 1876, gereed 1885 (foto ca. 1895, met dank aan wikipedia):

academiegebouw utrecht, 1848, arch. gugel en nieuwenhuis:

winkelgalerij, koninginnegalerij (koninklijke sint-hubertusgalerijen), brussel, arch. jean-pierre cluysenaar, bouw gereed 1847 (pbrundel, wikipedia):

beaux-arts, l'opéra in parijs, arch. charles garnier (vandaar ook de benamingen opéra garnier en palais garnier), ontwerp 1861, geopend 1875:

Zie eventueel Châteauesque, een soort neo-renaissance-Franse-chateaux in de VS en Canada, rond 1900.

Eng. Renaissance Revival (architecture); soms: Neo-Renaissance