puzzolaan

Puzzolane stoffen zijn toeslagstoffen en reageren, in aanwezigheid van water, bij een normale temperatuur met kalk, waarbij verbindingen met hydraulische eigenschappen worden gevormd. De verbindingen die ontstaan lossen niet meer in water op. 
Anders dan bij hydraulische stoffen is bij puzzolane stoffen voor hydratatie naast water ook kalk nodig. Vaak worden echter (helaas) de termen puzzolaan en hydraulisch door elkaar gebruikt.

Puzzolane stoffen zijn o.m. tras, vliegas, gebakken klei en gebrande leisteen. Tras is een natuurlijke puzzolaan, d.w.z. hij komt in de natuur in deze vorm voor; het is fijngemalen tufsteen). De andere zijn kunstmatige puzzolanen.
Natuurlijke puzzolane stoffen in beton worden Puzzolanan genoemd.

Eigenschappen van verschillende soorten mortel uit de brochure Voegwerk van Monumentenwacht Vlaanderen.

Kijk eens op Vitruvius Boek II Hoofdstuk 6 (bij pulvis Puteolanus).

De term puzzolaan (vroeger ook: pozzuolaan) is afkomstig van de Italiaanse stad Pozzuoli, in de buurt van Napels, waar het lokale vulkanische, zandachtige as van de Vesuvius al in de Romeinse tijd als bindmiddel voor "beton" werd toegepast. De naam van het plaatsje is ontleend aan het Latijnse puteoli (bronnetjes), verkleiningsvorm van puteus (kuil, put), hier gebruikt in de betekenis "minerale bron". Bron Etymologiebank.

Eng. pozzolan, pozzolana